ምስጢሩ ሲገለጥ.pdf

• word cloud

• Extraction Summary

ሀፀአዘበነሃርጭርሊብፐበ ፎክ ደዐህኮ ምዕጢሩ ፈዎ ቫቲካን ኢየሱስ ተቀምጦ ሳለ ወሬ ነጋሪዎች አንድ ነገር በጆሮው ሹክ አሉት ከዚህ ቦታ አምልጥ ሄሮድስ ሊገድልህ ይፈልጋል አሉት ኢየሱስ ግን ከወትሮው በተለየ አነጋገር ሉቃ ሄዳቸሁ ለዚያች ቀበሮ እነሆ ዛሬና ነገ አጋንንትን አወጣለሁ በሽተኞችንም እፈውሳለሁ በሶስተኛውም ቀን እፈፀማለሁም በሉአት አለ እዚህ ጋር ይህ የኢየሱስ እንግዳ አነጋገር የመጣው የታቀደበትን ሴራ በመንፈሱ ስለሚያውቅ ነው ነገር ግን ቀበሮ ያለው ማንን ነው።

• Cosine Similarity

የሚለውን እንመለከታለን ዑ መፅሀፍ ቅዱሱ ከሰውኛ መፅሀፍት የሚለይ መሆን አለመሆኑ መፅሀፍ ቅዱሱ ከፈጣሪ ዘንድ የወረደ ከሆነ ከሌሎች መፅሀፍት የሚለይባቸው ባህሪያት ሊኖሩት ይገባል በዚህ አንፃር መፅሀፍ ቅዱሱን ስንመለከት መፅሀፉ ከሌሎች ሰውኛ መፅፍት በብዙ መንገድ እንደሚለይ እንመለከታለን ይህም በ ዓመታት ርዝመት ውስጥ ከ በላይ በሆኑ ሰዎች በአንድ ሀሳብ ወጥ በሆነ መልኩ የተፃፈ መፅሀፍ መሆኑ በቄ ዕድሜው አለማርጀቱ » ለማንም አለማዳላቱ እንዲጠፋ እየተሰራበት በተቃራኒው እየተስፋፋ መገኘቱ ስንመለከት መፅሀፉ ሰውኛ ድርሰት አለመሆኑን ያሳያል ምዕጢሩ ፈዎ በ አመታት ውስጥ ከ በላይ በሆኑ ሰዎች በአንድ ሀሳብ የተፃፈ ወጥ መፅሀፍ መሆኑ መፅሀፍ ቅዱስ እንደ አብዛኞቹ መፅሀፍት የተፃፈው በአንድ ሰው አይደለም ነገር ግን በአንድ ሰው የተፃፈ እስኪመስል በተለያያ ዘመን ቦታ ባህል ንቃተ ህሲና የፖለቲካ ሁኔታ ማህበራዊ ሁኔታ ወዘተ ውስጥ በነበሩ ከ በላይ በሆኑ ሰዎች ነው እነዚህም ሰዎች ሊተዋወቁ በማችሉበት በ አመታት ከ ዓዓ ዓም ርዝማኔ ውስጥ ፍፁም በሆነ ተግባቦት አንድ ሰው የፃፈው በሚመስል መልኩ መፅሀፉን አዘጋጅተዋል ይህ መፅሀፍ በ አመታት እርዝማኔ ሲፃፍ ፀሀፊዎቹ ያሉበት ነባራዊ ሁኔታ ይለያል ከዚያ በላይ ደግሞ ሰዎቹም በግል ያላቸው ቸሎታና ሙያ የተለያየ ነው በምሳሌ ብንመለከት ዙቁ የመፅሃፉ ስም ፀሃፊው የፀሃፊው ሙያ ኦሪትዘፍጥረት ዘፀአት ሙሴ አረኛዘፀ መፅሀፈ ዕዝራ ዕዝራ የስነፅሁፍ ሰውዕዝ መፅሀፈ ነህምያ ነህምያ ጠጅ አሳላፊ ነህክ መዝሙረ ዳዊት ዳዊት እረኛ ከዚያ ንጉስ በዜና መሃልየ መሃልይመከብብ ሰለሞን ንጉስበዜና ችንቢተ ኤርምያስ ኤርምያስ ካህቨኽኤር ትንቢተ አሞፅ አሞፅ ገበሬአሞአሞጋ የማቴዎስ ወንጌል ማቴዎስ ቀራጭ ማቴቆ የሱቃስ ወንጌል ሉቃስ ሀኪምቆላ የጳውሎስ መልእከቶቸ ወደ ጳውሎስ የህግ ባለሙያሐዋ ሮሜ ቆሮንቶስ የጴጥሮስ መልእከቶች ጴጥሮስ አሳ አጥማጅማቴአ ምዕጢሩ ፈዎ ከሁሉ የሚገርመው ደግሞ እነዚህ በአካል እርስ በርስ የማይተዋወቁት ፀሃፊዎች የየራሳቸውን ጥቅልል መፅሀፍ ያዘጋጁ እንጂ እነዚህ ጥቅልል መፅሃፍት በመፅሀፍ ቴከኖሎጂው በአንድ ላይ ተጠርዘው በአንድ መፅሀፍ ሲታተሙ መፅሀፍቱ መካከል የተመለከተው ፍፁም የሆነ አንድነት ነው በምሳሌ ብንመለከት አንዱ መፅሀፍ ለወደፊት ይሆናል ብሎ የተነበየውን ሌላው መፅሀፍ ላይ የትንቢቱን ፍፃሜ እንመለከታለን ሙሴሙሳ ከቁሳዊው ስነፍጥረት አጀማመር በመነሳት በመጀመርያ ብሎ የጀመረው መፅሀፍ ከኪ አመታት በኋላ የመጣው ዮሐንስየሕያ የቁሳዊው ስነፍጥረትን መጨረሻ ምን አንደሚሆን በማሳየት በዚህ መፅሀፍ ላይ ማንም አንዳይጨምር ብሎ መፅሀፉን ዘጋው ኢየሱስና ሐዋርያቱ በአስተምህሮታቸው ውስጥ የቀደሙትን መፅሀፍት እያጣቀሱ በማስተማር ተለያይው በጥቅልል የተቀመጡት መፅሀፍት የአንድ መፅሀፍ አካል መሆናቸውን አሳይተዋል ይባሱኑ ደግሞ ብሉይ ኪዳን የሚባሉት መፅሀፍት እንደ ዛሬ በአንድ መፅሀፍ በዚህ መልከ ባልታተሙበት ሁኔታ ውስጥ ኖህግ የነብያትና የመዝሙራት መፅሀፍት ተብለው እንደሚከፈሉ ሉቃ በወቅቱ መፅሀፍቱ እንደዚህ በአንድ መፅሀፍ ሳይጠረዙ በፊት ሲነገር ነበረ ከብሉይ ኪዳን ዘመን ነቢያት የብዙ ዘመናትን ርቀት አንደውም እስከ አዲስ ኪዳኑ የመጨረሻው ዘመን ድረስ መጥቶ ትንቢት የተናገረው በመካከለኛው ዘመን በነብዩ ዳንኤል የተፃፈው የዳንኤል መፅሀፍ የአጠቃላይ መፅሀፍ ቅዱሱ ማስተሳሰርያ ሆኖ እንመለከተዋለን ከዳንኤል ትንቢት ከ አመታት በኋላ የመጣው ኢየሱስ ከዳንኤል መፅሀፍ ጠቅሶ ሲያስተምር ነበረማቴ ማር በምሳሌዎች በመነገሩ ምከንያት ለመረዳት የሚከብደው የመፅሀፍ ቅዱሱ የመጨረሻ ምዕራፍ ዮሐንስ ራዕይ መረዳት የሚቻለው ከዳንኤል መፅሀፍ ጋር አጣምሮ ማንበብ ሲቻል ነው በዚህም የዳንኤል መፅሀፍ የመፅሀፍቱ እርስ በርስ ማሰርያ ገመድ ሆኖ እንመለከታለን ምዕጢሩ ፈዎ ከአንዱ አሰራር ስርአት ወደ ሌላኛው የሚደረጉ ዋነኛ ሽግግሮች ከመከሰታቸው በፊት በቀደምቱ መፅሀፍት ቀድሞ ተደጋግሞ ተተንብዮ ነው ለምሳሌ ከብሉይ ኪዳን አሰራር ወደ አዲስ ኪዳን አሰራር ሲገባ ዝም ተብሎ አልተገባም በቀደምት ነብያቱ በኩል ተደጋጋሚ ትንቢቶች ከተነገሩ በኋላ ነው እንደዚሁ ዛሬ ላይ ባለበት ቦታ ሆኖ አንኳን ሊመጣ ስለሚለው ነገር ይባሱኑም ከዚህ ቁሳዊ ዓለም ፍፃሜ በኋላ ምን አንደሚከሰት ይናገራል በመፅሀፍ ቅዱሱ መፅሀፍት መካከል ያለው አጠቃላይ አንድነትም ከገነት ታሪከ ተነስቶ ዞሮ መጥቶ የገነት ታሪከ ላይ የሚዘጋ ሙሉ ከበብ የሚሄድ ሙሉ መፅሀፍ ነው አዳም ከገነት ተባረረ ኋለኛው አዳም በተባለው ኢየሱስኢሳ ደግሞ የተዘጋውን የገነት መንገድ ተከፈተ ይህም የመፅሀፍ ቅዱሱን ሙሱዕነት ያሳያል ይህ በመፅሀፉ ጥቅልሎች መካከል የተመለከተው አንድነት ደግሞ በ አመታት ውስጥ በተለያየ መያ ቦታ ባህል ንቃተ ህሊና የፖለቲካ ሁኔታ ማህበራዊ ሁኔታ ወዘተ በኖሩ ሰዎች የተፃፈ መሆኑ መፅሀፉ የተፃፈው በሰው እጅ ቢሆንም በበላይነት ሲያፅፍ የነበረን ልዕለ ስብዕና ያለው አካል መሆኑን እንመለከታለን በፅ ፅድሜው አለማርጀቱ መፅሀፍ ቅዱስ ከ ዓዓ እስከ ዓም ለ አመታት የተፃፈ ሲሆን የመጨረሻው መፅሀፍ ከ አመታት በፊት ተፃፈ በነፒህን ዘመናት የነበሩት ማህበረሰቦች በጋርዮሽ የኑሮ ሁኔታ ውስጥ የሚኖሩ ቢሆኑም መፅሃፉ ግን እንደ እኩዮቹ አርጅቶ ሙዚየም አልገባም ዛሬም ከሁለት ቢሊየን በላይ ወዳጆች አሉት በብዙ ቋንቋዎች ተተርጉሟል በአለም ላይ ከየትኛውም መፅሀፍ በላይ በብዙ ኮፒ እያታተመ ይገኛል በዓለማቸን ላይ ታላላቅ ፈላስፎች ደራሲዎች ባለቅኔዎች በየትውልዱ ተነስተ ለየትውልዱ እጅግ ድንቅ የተባሉ ፅሁፎችን ሲያቀርቡ ቆይተዋል ነገር ግን የስራዎቻቸው ተወዳጅነት ከሁለትና ከሶስት ትውልድ በላይ ሲዘልቅ አልነበረም ነገር ግን መፅሃፍ ቅዱስ ከዚህ በተቃራኒ ከትውልድ ወደ ትውልድ ተስፋፊነቱ አየጨመረ ይገኛል ምዕጢሩ ፈዎ ይህንን እውነታ ስንመለከት መፅሀፍ ቅዱስ ምንም እንኳን በጋርዮሽ ዘመን በነበሩ ሰዎች አጅ ቢፃፍም በውስጡ ያለው አውነታ የአንድ ትውልድ እውነታ ብቻ ባለመሆኑ በየትውልዱ ተቀባይነቱን እንደጠበቀ መሄዱና ይህም ደግሞ ምንም እንኳን መፅሀፉ በሰው እጅ ቢፃፍም መፅሀፉን ያፃፈው ልዕለ ስብዕና ያለው አካል መሆኑን ያመለከታል እንዲጠፋ እየተሰራበት በተቃራኒው እየተስፋፋ መገኘቱ ከፅሁፎች ሁሉ እንደ መፅሃፍ ቅዱስ ጠላቶች የበዙበት መፅሃፍ የለም መፅሃፍ ቅዱሱ ከአለም ላይ እንዲጠፋ ብዙ ሴራዎች ሲሰሩበትና እየተሰሩበት ይገኛሉ ይህ ደግሞ የአንድ ዘመን ታሪከ ብቻ ሳይሆን የዕድሜ ልከ ታሪኩ ነው አንዳንዶቹ ከሴራቸው ከባድነት የተነሳ አሁንስ አለቀለት ያሉበት ጊዜ ሁላ ነበረ እነዚህም ጥቃቶች መፅሃፍ ቅዱሱ እንዳይታተም ከመከልከል አንስቶ በሰው እጅ ያሉትን ሰብስቦ ማቃጠልና ለወደፊትም እንዳይታተም አስተምህሮቱ ስህተት ነው የሚል ተቃራኒ አስተምህሮቶች እስከ ማስፋፋት የሚደርሱ ስራዎችን ያጠቃልላል አነዚህም ሙከራዎች ሲደረጉ የነበሩት ደግሞ መፅሀፍ ቅዱሱ በአንድ መፅሀፍ ተጠቃሎ ሳይታተም መፅሀፍቱ በጥቅልል ለየብቻ ከነበሩበት ጊዜ አንስቶ ነው የተወሰኑትን ብንመለከት የይሁዳ ንጉስ ኢዮአቄም እግዚአብሄር ኤርምያስን ያፃፈውን በወቅቱ ብቸኛ የነበረውን የትንቢት ጥቅልል መፅሀፍ በካራ በመቆራረጥ በእሳት አቃጠለውኤር አንትዮከስ ኤሏፋንስበ ዓም የተባለው ንጉስ ኢየሩሳሌምን ድል አድርጎ ሲይዝ መፅሃፍ ቅዱስ በእጁ የተገኘ ሰው በሞት አንዲቀጣ በማወጅ መፅሀፍ ቅዱሱን ሙሉ በሙሉ አጥፍቻለሁ እስኪል ደርሶ ነበረ ኔሮ ዓም የተባለው የሮማ ቄሳር መጠነ ሰፊ የመፅሀፍ ቅዱስና ከርስቲያኖችን የማጥፋት ስራዎች ሲሰራ ነበረ ምዕጢሩ ፈዎ ዲዮቅልጥያኖስካ ዓም የሚባለው የሮማ ቄሳር ሰፊ መፅሃፍ ቅዱስን የማጥፋት ስራዎች በመስራት ፈፅሜ አጥፍቸዋለሁ እስከማለት ደርሶ ነበረ የሮማ ቤተከርስቲያን መፅሀፍ ቅዱስ ከቤተከርስቲያን ውጪ በግለሰቦች እጅ መግባት የለበትም በማለት በተለያየ ጊዜ የተባዙ ኮፒዎችን ሰብስባ በማቃጠል ፀሀፊዎቹ ላይ ግድያ ፈፅማለች ጄሮም ዓም ጆን ዋይከሊፍበ ዓምና ዊሊያም ትያንዳልበ ዓም የሚባሉ በወቅቱ ታዋቂ የነበሩ ሰዎች የተገደሉት በዚህ ምከንያት ነው ሾልቴርበ ዓም የተባለው ፈረንሳያዊ የመፅሃፍ ቅዱስ አስተምህሮትን ለማፋለስ ማተሚያ ቤት አቁሞ መፅሀፍ ቅዱስን የማራከስ ስራ ሲሰራ ነበረ በመቶ አመታት ውስጥም መፅሀፍ ቅዱስ ከአለም ላይ ይጠፋል ብሎ ቢተነብይም ከመቶ አመታት በኋላ ግን መፅሀፍ ቅዱስ አሱ ባቋቋመው ማተሚያ ውስጥ ሲታተም ነበረ በአሁኑ ጊዜም ማርከሲዝምና ኮምኒዝም ኤቲዝም ሂውማኒዝም የኢሾሉሽን ሳይንስ የመፅሃፍ ቅዱሱን አስተምህሮት ተረት ተረት ለማድረግ ከመሞከር አንስቶ አሰባስቦ እስከማቃጠል ዘመቻዎች ከፍተውበታል ለወደፊቱም በቴክኖሎጂ አገዛ ተመሳሳይ ጥቃቶች ታስቦበት እንደሚገኝ ይነገራል ይህም መፅሀፍ ቅዱሱን እጅግ አመቺ በሆኑ ሶፍት ኮፒዎች በመልቀቅና ከሶፍት ኮፒ አመቺነት የተነሳ ሰዎች ከሃርድ ኮፒ ወደ ሶፍት ኮፒው ስለሚያዘነብሉ ሃርድ ኮፒው በተለያየ መንገድ በመሰብሰብ በሰዎች አጅ የሚቀረውን ሶፍት ኮፒ ደግሞ በቫይረስ ሶፍትዌር አፕዴት በተለያዩ ሰበቦች ሙሉ በሙሉ በማጥፋት መፅሃፍ ቅዱሱን ሙሉ በሙሉ የማጥፋት ሴራዎች እንዳሉ ይነገራል መፅሀፍ ቅዱሱ በታሪኩ ውስጥ እነዚህንና የመሳሰሉት የማጥፋት ሙከራዎች ቢደረጉበትም በተአምራዊ መንገድ ተነስቶ ሲያንሰራራና እንደ ሰደድ እሳት መልሶ አለምን ሲያጥለቀልቅ ይታያል ይባሱኑ ደግሞ መፅሀፉ በብዛት እንዲጠፋ በተሰራበት መጠን ከዚህ ሴራ በተቃራኒ በመጨረሻ ዘመን ወንጌል ለአለም ይዳረሳል በተባለው ትንቢት እየተስፋፋ ይገኛል ምዕጢሩ ፈዎ ዛሬ እነዚያ እሱን ሊያጠፉ ሲሰሩ የነበሩቱ ነገስታት ሞተው አስከሬናቸው በየሙዚየሙ እየተጎበኘ ይገኛል መፅሀፍ ቅዱሱ ግን ሙዚየም ከመግባት ይልቅ ዛሬ ከሚታተሙት አዳዲስ መፅሀፍቶች እኩል ይባሱኑም ከነሱ በበለጠ በብዙ ሚሊዮኖች ኮፒ ያውም በተለያዩ ቋንቋዎች እየተተረጎመና እየታተመ ይገኛል በዚህም መፅሀፍ ቅዱሱ በብዙ የማጥፋት ሴራዎችና በማታይታዩ እጆች ጥበቃ መካከል እንደሚገኝ አንመለከታለን ይህ አውነታም መፅሀፉ በልዕለ ሰብአዊ አካል ጥበቃ እየተደረገለት አንደሚገኝ ያሳያል ፋ ለማንም አለማዳላቱ መፅሀፍ ቅዱሱ የተፃፈው ለማንም አድልዎና ፍራቻ የሌለው የፈጣሪ ቃል በሆነ መልኩ በሚዛናዊነትና በገለልተኛነት መንፈስ ነው ሁሉም ነገር መነሻ ቦታ አንዳለው ሁሉ የአብርሃም ሀይማኖቶች መነሻ አስራኤል ናት በዚህም አብዛኛው የመፅሀፍ ቅዱስ ታሪኮች የእስራኤላውያን ታሪኮች ቢሆኑም መፅሀፉ ለእስራኤልም መልካም ነገሮችን እንደፃፈው ሁሉ መጥፎ ጎናቸውንም ሳያዳላላቸው ፅፏል የአስራኤል ህዝብ አልታዘዝ ባለበት ወቅት በፈጣሪ በወረዱበት ቅጣቶች የደረሰበትን ከብረ ነከ ታሪካቸውን ምንም ሳይደብቅላቸው ሲዘግብ ነበረ ለምሳሌ ብንመለከት እስራኤላውያኑ በደረሰባቸው ቅጣት ከረሀብ የተነሳ የአህያ ስጋ የሰውን ስጋ እና የአርግብ ኩስ መብላታቸውንነገ አጭበርባሪ ዘፍባ አስቸጋሪ ዘጐበ አና ጨካኝነት መዝ መሆናቸውን ያለመረዳትማቴቭዘ አና ያለማመንማር ችግር ያለባቸው መሆኑን በግልፅ አስቀምጧል እግዚአብሄርም የዚህን ህዝብን አስቸጋሪነት ተመልከቶ ይህን ህዝብ ከምድረ ገፅ ለመጥፋት የወሰነበት ጊዜ ሁላ እንደነበረዘኅዝ ነገር ግን በነሙሴሙሳ ልመና ይህንን ከማድረግ እንደ ተመለሰ መፅሀፉ ላይ አንመለከታለን ምዕጢሩ ፈዎ በመፅሀፉ ላይ እጅግ የተከበሩት ፃድቃን አንኳን በተሳሳቱበት ጊዜ ከብራቸውን ሳይጠብቅ የተባሉትን ነገር ቃል በቃል ፅፏል ሐዋርያው ጴጥሮስ ሂድ አንተ ሰይጣን ተብሎአል ኤፍሬም ሸልተገለበጠ ቂጣ አእምሮ እንደሌላት እንደ ሰነፍ እርግብ ተብሏል እስራኤላውያን በጀግንነቱ የሚኮሩበት ሳምሶን በፍልስጤማውያን ተማርኮ አይኑን አጥፍተውት ወፍጮ ሲያስፈጩት እንደነበረ ቅዱስ የተባለው ዳዊት በዝሙት መርከሱንና ይህንንም ጥፋቱን ለመደበቅ የንፁህ ሰው ህይወት ማጥፋቱን የብሉይ ኪዳን ዋና መሪዎቹ ሙሴና አሮን በሰሩት ሃጢያት ለአርባ አመታት ተስፋ ሲሰጣቸው የነበረውን የከነአን ምድር እንዳይደርሱ መደረጋቸውን በግልፅ ዘግቧል ጠላት የሚለውን ሰይጣንን እንኳን ሲገልፀው በተራ የጥላቻ ቃል አይደለም ሰይጣንን አደገኛ ነው ተጠንቀቁት ሴረኛ ነው እውቀቱ የመጠቀ ነው ከሰው አእምሮ በላይ የሆነ ድንቅ የሚያደርግ ሙታንን ማናገር የሚችል ከሰማይ አሳት ማውረድ የሚችል በሚል ከሱ ጋር ያለው ነገር በጥንቃቄ አንዲመራ በማሳሰብ እንጂ በተራ ልበወለዳዊ የጠላትነት ስሜት አይደለም እነዚህ ለምሳሌ የቀረቡት የመፅሀፍ ቅዱሱ ገለልተኛ አካሄዶች ስንመለከት መፅሀፉን በባለቤትነት ሲያፅፍ የነበረው ገለልተኛ ልዕለ ስብዕና ያለው አካል መሆኑን እንገነዘባለን ምዕጢሩ ፈዎ ዛሬ አዳዲስ የሆነብን የሳይንስና የቴከኖሎጂ ግኝቶችን ቀድሞውኑ የሚያውቃቸው መሆኑ መፅሃፍ ቅዱሱ ከ ዓዓ እስከ ዓም ድረስ የዛሬ አመት ገደማ ተፅፎ ቢያልቅም ነገር ግን ዛሬም ራሱን ከሚያሳድገው ሳይንስና ቴከኖሎጂ እኩል መናገር የቻለ መፅሀፍ ነው እነዚህንም እውነታዎች መፅሀፍ ቅዱሱ ላይ የምናስተውለው ግን የሚከተሉትን ተያያዥ ሰውኛ ውሱንነቶችን ግምት ውስጥ በማስገባት ነው መፅሀፉ የሳይንስና የቴክኖሎጂ መማርያ መፅሀፍ ባለመሆኑ መፅሀፉ የሳይንስና ቴከኖሎጂ እውቀቶችን በሰፊው የሚያስተምር አለመሆኑን ቅዱሳኑ በወቅቱ የተገለጠላቸውን የሳይንስና ቴክኖሎጂ ራዕዮች በነበረው የቋንቋ የቃላት ውሱንነት ምከንያት በዛሬው የሳይንስና ቴከኖሎጂ ቋንቋ መግለፅ አለመቻላቸውን ለምሳሌ በወቅቱ አውሮፕላን የሚባል ሰውኛ ቃል ባለመኖሩ ቅዱሳኑ አውሮፕላንን በራዕይ ሲመለከቱ አውሮፕላን የሚለውን በገባቸው መንገድ መግለፃቸውን በወቅቱ የነበረው ሰውኛ ንቃተ ህሊና ውሱንነት ምከንያት ነገሮችን በደፈናው ተናግሮ የማለፍ ችግር ለምሳሌ በወቅቱ የግራቪቲ ዕውቀት ባይኖርም ነገር ግን መሬት በተፈጠረትችበት ቦታ የታሰረችው በዚህ ሀይል መሆኑን በገባቸው መንገድ መግለፃቸውን መፅሀፉ የተፃፈበት ቋንቋም ሆነ የተተረጎመበት አማርኛ ለአሁኑ ትውልድ ያረጀ የመሆኑ እውነታ ግንዛቤ ውስጥ በማስገባት ነው በዚህም የመፅሀፍ ቅዱሱን የሳይንስና የቴከኖሎጂ እውቀቶች መረዳት የሚቻለው እነዚህን አራት በሰዎች ምከንያት የተፈጠሩበትን ውሱንነቶችን በማስተዋል ነው መፅሀፉ እነዚህ ሰውኛ ውሱንነቶች በሰዎች ምከንያት ይፈጠሩበት እንጂ መፅሀፉን አስተውሎ ላነበበው ሰው ከዘመናዊው ሳይንስና ቴከኖሎጂ እኩል የሚናገር መፅሀፍ ነው አዚህ ጋር ሁሉንም መፅሀፍ ቅዱሱ ከሳይንስና ቴከኖሎጂ ጋር አንድ የሚሆንበትን መዘርዘር ባይቻልም ነገር ግን በዚህ ዘመን አዲስ የሆኑና መፅሀፍ ቅዱሱ በተፃፈበት ዘመን የሚኖሩ ሰዎች ሊያውቁት የማይቸሉትና ምዕጢሩ ፈዎ ልዕለ ስብዕና ያለው አካል ብቻ ሲገለጥላቸው የሚችሉትን ብቻ ወስደን ለምሳሴ ያህል እንመለከታለን በዚህም መፅሀፉ ውስጥ ያሉትን ን የቴከኖሎጂ የተፈጥሮ ሳይንስ የጤና ሳይንስ የአካባቢ ጥበቃ ሳይንስን » የማህበራዊ ሳይንስ ዘመናዊ አስተምህሮቶችን እየቀነጨብን እንመለከታለን ቴከኖሎጂ ከቴከኖሎጂ ትንቢቶች ውስጥ የአውሮፕላንና የኢኮሜርስ ቴከኖሎጂን መምጣት የሚናገሩትን ትንቢቶችን ለምሳሌ ያህል አንመልከት የአውሮፕላን ቴከኖሎጂ አስራኤሎች ከአለም ዙሪያ ተሰብስበው ወደ ሃገራቸው የሚመለሱት በአውሮፕላን እንደሆነ ነቢያቱ በራዕይ ተመለከቱ ነገር ግን ይህንን ራእይ ያዩት ነቢያት በዘመኑ የአውሮፕላን ቴክኖሎጂ ባለመኖሩ አውሮፕላን ማለት ስለማይችሉ በገባቸው መንገድ ገለፁት ኢሳያስ በተለያየ አባባል ገለፀው ኢሳ ላይ ከንፍ ያላቸው መርከቦች አለ ከንፍ የሚያገለግለው ለመብረር ነው ለመርከብ ከንፍ ብንሰራለት አውሮፕላን ይመስላል ጥሩ አገላለፅ ነው ይኸው ራዕይ ሲደገምበትም ራዕዩን በተሻለ ገላጭ ቃል ኢሳዐ ልጆችሽ ከሩቅ ይመጣሉ ርግቦች ወደ ቤታቸው እንደሚበርሩ እነዚህ እንደ ደመና የሚበርሩ አለ ሕዝቅኤልም ይህንን ራዕይ ተመልከቶ የገለፀው በሌላ መንገድ ነው ሕዝ እንደ አውሎ ነፋስ አለ ሕዝቅኤል ትኩረቱን ያደረገው ከምስሉ በላይ በአካሄዱና በድምፁ ላይ ነበረ እነዚህ ነቢያት ይህንን ልገልፀው አልቸልም ማህበረሰቡ የማያውቀውን ስፅፍ ይሳቅብኛል ብለው አልተውትም በወቅቱ የነበረው ምዕጢሩ ፈዎ ማህበረሰብ ቢገባውም ባይገባውም ያዩትን ራዕይ በገባቸው መንገድ ገልፀውታል ዛሬ ግን የአውሮፕላን ቴክኖሎጂን የተመለከተው ይህ ትውልድ መልዕከቱ እስራኤላውያኑ ወደ ሀገራቸው የሚመለሱት በአውሮፕላን እንደሆነ መናገሩን በቀላሉ ይረዳል የዘመናዊ ግብይት ቴከኖሎጂ ግብይት ድሮ በአሞሌ ጨው ይፈፀም ነበረ ከዚያ የገንዘብ ኖቶች የግብይት ስርአቱን ተቆጣጠሩት አሁን ደግሞ ከገንዘብ ኖት ጎን ለጎን በግብይት ካርድና በሞባይል ባንኪንግ ግብይት እየተፈፀመ ይገኛል ቀጣዩ ግብይት እንዴት አንደሚከናወን መፅሀፍ ቅዱሱ ይናገራል በቀጣዩ ዘመን ግብይት በቀላል ዘዴ ሰውነት ውስጥ በሚቀበር ረቂቅ የሚሞሪ ሲስተም እንዲከናን እንደሚደረግ እየተነገረ ይገኛል ይህንንም የግይት ዘዴ ነቢያቱ በራዕይ ቢመለከቱትም ያዩትን ራዕይ በወቅቱ በነበረው የቋንቋ ውሱንነት ቃል በቃል መግለፅ ባይችሉም በሚገባን ቋንቋ ፅፈውታል ራፅባ ታናናሾችና ታላላቆችም ባለጠጋዎችና ድሆችም ጌታዎችና ባሪያዎችም ሁሉ በቀኝ እጃቸው ወይም በግምባራቸው ምልከትን እንዲቀበሉ ምልከት የሌለበት ማንም ሊገዛ ወይ ሊሸጥ እንዳይችል ይህ ትንቢት ስለምን እንደሚናገር የሚገባን ዛሬ ቴከኖሎጂውን የተረዳነው ብቻ ነን ቴክኖሎጂውም ዛሬ በሙከራ ላይ የሚገኘውና በኦባማ የጤና ፖሊሲ ላይ የቀረበው በረቀቀ መንገድ በቀኝ አጅ ወይንም በግምባር ውስጥ የሚቀበር ቺፕስዉጠ። ማለቱ ይህንን የፈጣሪ ፅውቀት ከፍርድ ቀን በፊት ማንም ሊያውቅ አይቸልም ኢሳ ግን የአምላከ ማንነት በውስጡ ስለያዘ ዛሬ ላይ ሆኖ ማን ገነት እንደሚገባ ይባሱኑም ከዚያ አልፎ በገነት ውስጥ ሰዎች ስለሚኖራቸው ደረጃ አንኳን ያውቃል ሰሂህ ሙስሊም ብ ደጃል የተባለው ሰይጣን በሚገለጥበት ዘመን የመሬማ ልጅ ኢሳም ይመጣና ያለቀሱትን ሰዎች እንባ ያብስና በገነት ውስጥ የሚኖራቸውን ደረጃ ይነግራቸዋል ይህም ኢሳ ፈራጁ አምላከ ማንነት በውስጡ እንዳለ ያሳየናል ይህንን አውነታ በመመልከት ነው ነብዩ መሀመድ ህይወቴ በእጁ በሆነች በኢሳ ያለው ሰሂህ ሙስሊም በአጠቃላይ ስንመለከት ኢሳ የትኛውም ሰውና መልአከ ያልሆነውን የአላህ መንፈስና እውነተኛየአላህ ቃል መሆኑ ሲወለድም አራስ ልጅ ብቻ አለመሆኑና በመጨረሻው ቀንም ፈራጅ መሆኑን ስንመለከት ኢሳ እንደኛ አይነት ሰው ብቻ ሳይሆን ከሰውኛ ማንነቱ በተጨማሪ የፈጣሪ ማንነት የተዋሀደው መሆኑን እንመለከታለን ኣንድ አምላክከ እንጂ አጋሪነት ጥስላሴ ትምህርት ስህተት ነው ነብዩ መሀመድ ያወገዙት ሁለተኛው የከርስትና አስተምህሮ የስላሴ አስተምህሮ ነው እነዚያ አላህ የሶስት ሶስተኛ ነው ያሉ በርግጥ ካዱ ከአምላከም አንድ አምለከ እንጂ ሌላ የለም ፋቫሽ አማልከት ሶስት ናቸው አትበሉ አላህ አንድ አምላከ ብቻ ነው ምዕጢሩ ፈዎ አላህም የመርየም ልጅ ኢሳ ሆይ አንተ ለሰዎቹ እኔንና እናቴን ከአላህ ሌላ ሁለት አምላኮች አድርጋችሁ ያዙ ብለሃልን በሚለው ጊዜ አስታውስ ነብዩ የስላሴ አስተምህሮ ያወገዘው ከተሳሳተ መረጃ ተነስቶ ነው በ ላይ የቀረበውን ስንመለከት ነብዩ ስላሴ ብሎ የወሰደው ፈጣሪ ኢሳና መሪየምን ነው ነገር ግን በከርስትናው ስላሴ የሚባለው ፇብ ወልድና መንፈስ ቅዱስ የሚባለው የፈጣሪ ማንነቶች ናቸው በዚህም ነብዩ ስላሴን አስመልከቶ የሰጠው ወቀሳ ከመነሻው የተሳሳተ መሆኑን እንመለከታለን በመቀጠል የከርስትናው የስላሴ አስተምህሮ የተለያየ ሶስትነት ሳይሆን ፀሀይ ላይ የተመለከተው ሶስትነት ነው ፀሀይ የምንላት ሰማዩ ላይ የምትታይ ክብ አካል ከእርሷ ወጥተው ስራ የሚሰሩት ብርሀንና ሙቀት የተመለከቱበት የአንድም ሶስትም አሰራር ስርአት ነው መፅሀፍ ቅዱሱ ወልድንኢሳን ብርሀን ሲለው መንፈስ ቅዱስን ደግሞ በዋናነት በእግዚአብሄር ሀይል ይገልፀዋል የዚህ ተመሳሳይ ምሳሌም በሰው ልጅ ተፈጥሮ ላይ እናገኛለን በክርስትናው አስተምህሮ ሰው ስጋ ነፍስና መንፈስ አለው በዚህም በአንድ ሰውና ሶስት ማንነቶችን አሉት አነዚህን ምሳሌዎች ስላሴ የሚለው ቃል ምን እንደሚመስል ለማሳየት የሚቀርቡ ምሳሌዎች እንጂ የፈጣሪ ማንነት በፀሀይና በሰው ማንነት አይወሰንም እሱ በሁሉም ቦታ የሚገኝ ልዕለ ስብዕና ስላለው አሰራሩና ማንነቱም ልዕለ ስብዕና ነውዝርዝሩ በ ከፍል ቀርቧል ነብዩ ይህንን ለሰው የማይገባ የፈጣሪ ማንነት በመጠቀም ለአላማቸው ይጠቀሙት እንጂ ይህንን የፈጣሪ የስላሴነት አስተምህሮ አራሳቸውም በሰላሙ ጊዜ በተወሰነ መጠን አስተምረውት ነበረ በዚህም ቁርአኑ ውስጥ አላህ በብዙ ቦታዎች ላይ በብዙ ቁጥር ሲጠራ ነበረ አላህ የሚሻለውን ይፈጥራል አንዳችን ባሻ ጊዜ ሁን ይለዋል ወዲያውም ይሆናል አንዳችን የሚለው የሚያሳየው ሰሜቲካዊውን የአከብሮት አጠራር ሳይሆን ከኛ ውስጥ ንዱ ማለትን ነው ምዕጢሩ ፈዎ አላህ ለሙሳ ለነፍሴም በመልእከቴ መረጥኩህ መራጩ አላህ ፍሴ የሚላት የራሱን ከፍል መሆኑን እንመለከታለን ባ መንፈሳችንንም ወደ እርስዋ መርየም ላከን ለእርስዋም ትከክለኛ ሰው ሆኖ ተመሰላት እዚህ ጋር አንዳችን ፍሴ መንፈሳችንን የሚሉ የአላህን ማንነቶች እንመለከታለን አንዳንዶች የአላህ መንፈስ የሚለውን የከርስቲያኖቹ ስላሴ አስተምህሮት ጋር ሊሄድብን ስለሚችል በማለት የአላህ መንፈስ የሚለው ላይ በቅንፍ መብሪል የሚለውን ቃል በመጨመር አላህ መንፈስ ጅብሪል ነው ይላሉ ነገር ግን መልአኩ ጅብሪልና የአላህ መንፈስ የተለያዩ መሆናቸውን ቁርአኑ ላይ ማስተዋል ይቻላል ጅብሪል የአላህ መልዕከተኛ መሆኑ ባ ጅብሪልም እኔ ንፁህን ልጅ ለአንቺ ልሰጥሽ የጌታሽ መልእከተኛ ነኝ አላት። መልአከና የአላህ መንፈስ የተለያዩ መሆኑን መላዕከቱና መንፈሱ መወሰኛይቱ ለሊት ከሺ ወር በላጭ ናት በርሷ ውስጥ መላዕከትና መንፈሱ በጌታቸው ፈቃድ በነገሩ ሁሉ ላይ ይወርዳሉ ጌታህ ለመላእከት እኔ ሰውን ከጭቃ ፈጣሪ ነኝ ባለ ጊዜ አስታውስነ ፍጥረቱን ባስተከከልኩና ከመንፈሴ በነፋሁበት ጊዜ ለእርሱ ሰጋጆች ሆናችሁ ውደቁ አልኩ መላእከትም መላው ባንድነት ሰጉዱ ኢብሊስ ብቻ ሲዋቀር በዚህም ጅብሪል የአላህ መልአከ መሆኑን የአላህ መልአከና የአላህ መንፈስ ደግሞ የተለያዩ አካላት መሆናቸውን እንመለከታለን ምዕጢሩ ፈዎ አላህ ብቸኛ ፈጣሪ በመሆኑ ፍጥረታትን የሚፈጥረው ያለ ብጤክ ራሱን ችሎ ካ ነው በዚህም ፈጣሪ ለመፍጠር የጅጀብሪልን እገባቫ አይፈልግም አዳምን ሲፈጥረው ከመንፈሱ ነፍቶበት ነው እንደዚሁ መሬማም ስታረግዝም እንደዚሁ ነበረኹ እዚህ ጋር ከመንፈሴ በነፋሁበት የሚለው ቃል ውስጥ አድራጊውና ድርጊቱን ስንመለከት ከውስጥ መውጣትን እንጂ ከአላህ ውጪ ያለ ሌላ አካልን አይደለም በዚህም የአላህ መንፈስና ጅብሪል የተለያዩ መሆናቸውንና የአላህ መንፈስ የሚባለው ከአላህ ውስጥ እየወጣ የሚሰራ የአላህ ማንነት መሆኑን እንመለከታለን በዚህም አላህና የአላህ መንፈስ የሚባሉ ሁለት የአላህን ማንነቶች መሆናቸውን እንመለከታለን ከዚህ በተጨማሪ ደግሞ ከላይ እንዳየነው በተአምር የመጣው ኢሳ ውስጥ የአምላከ ማንነት ተመልከተናል የሚገርመው ደግሞ ነፍስን እፍ ብሎ የማስገባት ስራ የሰሩት ልከ እንደ ፀሀይ አንድም ሶስትም የሆኑት አላህ የአላህ መንፈስበ እና ኢሳ ጠ ብቻ መሆናቸውን ስንመለከት አምላከ ሶስት ማንነት እንዲሁም የስላሴን አስተምህሮ ትከከለኛነት እናረጋግጣለን ለዚህም ነው አላህ አንዴ እኔ ሴላ ጊዜ ደግሞ እኛ እያለ በተለያየ አነጋገር የሚናገረው በርግጥ ይህ ከባድ ዕውቀት ነው ምክንያቱም ፈጣሪ ከሰው ልጅ አእምሮ በላይ በመሆኑ ነገር ግን ለመረዳት የሚከብድን እውነታ ስህተት ነው ብሎ ማለፉ ስህተት ነው ፈጣሪ አይወልድም አይወለድም ለሱ ብጤም የለውም ይህንን አስመልከቶ ነብዩ ሲያስተምሩ ከርስቲያኖችም አልመሲህ ኢሳ የአላህ ልጅ ነው አሉ አላህ ያጥፋቸው ከእውነታ እንዴት ይመለሳሉ ቫ ለአርሱለአላህ ሚስት የሴለቸው ሲኾን እንዴት ለእርሱ ልጅ ይኖረዋል ነገርን ሁሉ ፈጠረ ምዕጢሩ ፈዎ ይላል አዚህ ጋር የተፈጠረው ስህተት ልጅ የሚለውን ቃል በስነተዋልዶ አይን ብቻ በመመልከት የመጣ ስህተት ነው ነገር ግን ልጅ የሚለው ቃል የግድ በስነተዋልዶ መወለድን ብቻ አያመለከትም ለምሳሌ ቁርአኑ ላይ ቫ ላይ አቡ ለሀብየእሳት ልጅ ሲል የዚህ ሰው አባት እሳት ነው ማለት አይደለም ላይ መካ የከተሞች እናት ሲል መካ ከተሞችን የወለደች ሴት ከተማ ማለት አይደለም ይህ ምሳሌአዊ አነጋገር ነው እንደዚሁ በተለምዶ የዘመኑ ልጅ የአዲስ አበባ ልጅ የስለት ልጅ በማለት ሲገለፅ ዘመን ወይ አዲስ አበባ ወይ ስለት የሚባል እናት ወይ አባት ኖሮ አለመሆኑ ግልፅ ነው ሁሉም የተነገረበት አውድ አለው እንደዚሁም የኢሳም የአላህ ልጅነት የተነገረበትን የራሱ አውድ አለው እንደ እስልምና የሰው ልጅ ሁለት ማንነቶች አሉት ስጋና ነፍስ በዚህ መሠረትም ኢየሱስ ውስጥ ካሉት ሁለቱ ማንነቶች ውስጥ አንዱ ከማርያም ይዞ የተወለደው ስጋዊ ማንነቱ ሲሆን ሌላው ደግሞ በ ከፍል የተመለከትነው አምላካዊ ማንነቱ ነው በዚህም ኢሳ በስጋ የሰው ልጅነት አለው በመንፈስ ደግሞ አምላክነት አለው ይህ የአላህ ማንነት ደግሞ ራሱን ዝቅ አድርጎ ስጋ ለብሶ መወለዱና ብዙ ስቃዮችን እስኪመለከት ድረስ መታዘዙ የአላህ ልጅ አስባለው በዚህም የአላህ ልጅነቱ በአውዱ የሚፈታ እንጂ የስነተዋልዶ ልጅነት አይደለም ልክ የእሳት አዲስ አበባ ልጅ አንደሚባለው ነው አዚህ ጋር ለአብዛኛው ሙስሊም ጥያቄ የሚፈጥረው አምላክ አንዴት እንደ ሰው ሆኖ ሊወለድ ይችላል የሚለው ነው ይህ አምላክከ ሁሉን ነገር ማድረግና ሁሉን ነገር መሆን መቻሉን ካለማወቅ የመጣ ስህተት ነው በምሳሌ ብንመለከት እንኳን መንፈሳችንንም ወደ እርስዋ መርየም ላከን ለአርስዋም ትከከለኛ ሰው ሆኖ ተመሰላትኹ የሚለውን መመልከት ይቻላል የአላህ መንፈስ አንዴት ሰው ሊመሰል እና እንደ ሰው አይን አፍንጫው ሊታይ ይቸላል። ሰሂህ ቡኻሪ በከፉ ፋንታ ከፉ አትመልሱ የሚሉትን ትዕዛዛትን ተላልፎ በሸብርና በጂሀድ ብዙ ሰዎችን ማስገደሉን ስንመለከት ነብዩ ምህረት ማግኘት እንደማይችል እንመለከታለን መሪው መግባት ካልቻለ ደግሞ ተመሪው ህዝብም የሚገባበት መንገድ እንደሌለ ቁርአኑ ይናገራል በዚህም የሙስሊም ማህበረሰብ ገነት መግባት አንደማይችል እንመለከታለን ምዕጢሩ ፈዎ ማጠቃለያ የነቢዩ መሀመድ እና የኢየሱስ ከርስቶስ መንገድ ንፅፅር ከላይ አንደተመለከትነው ሁለቱ የአለማችን ወደር የለሽ መሪዎች ፍፁም ተቃራኒ ሆነው አግኝተናቸዋል ይህም ተቃርኖ የመጣው ሁለቱም የሚመሩት በተቃራኒ መንፈስ በመሆኑ ነው በርግጥ ይህ ግልፅ ተቃርኖዋቸው ትከከለኛውን መሪ አንድንመርጥ ምርጫችንን ግልፅ ያደርግልናል ነብዩ መሀመድ ከኢየሱስ ጋር ፍፁም ተቃራኒ እንደሆነው ሁሉ ከፈጣሪ ቃል ሆነ ከመሪነት ስነምግባር ጋር ተቃራኒ ሆኖ አግኝተነዋል በዚህም ማንም ሰው እውነታውን ከሌላ ሰውኛ ተፅዕኖዎች ነፃ ሆኖ ከተመለከተ ከመሀመድና ከኢየሱስ መንገድ የኢየሱስን መንገድ እንደሚመርጥ ግልፅ ነው ይህ እውነታ በመንፈሳዊው ብቻ ሳይሆን በስጋዊው ህይወትም የተመለከተ እውነታ ነው አንድ ኢየሱስን እከተለዋለሁ የሚል ሰው እንደ ኢየሱስ በመልካም ባህሪ ቢኖር በሰውም በመንግስትም ተወዳጅ ይሆናል ነገር ግን አንድ የመሃመድን መንገድ ጠብቄ እሄዳለሁ የሚል ሰው ከባድ ቅጣት ይጠብቀዋል እንደ መሀመድ ሰዎችን አንዲሰልሙ ቢያስገድድ አልሰልም ያሉትን ቢያሸብር ቢገድል ቢያስገድል የጂሀድ ጦርነት ቢያውጅ የአይሻ አይነት የ አመት ልጅ ቢያገባ ዝክ ሚስቶች ቢያገባ ከባድ ቅጣት ይጠብቀዋል በዚህም ዛሬ ላይ ያሉት ሙስሊሞች የመሀመድን መንገድ ሙሉ በሙሉ አይከተሉም ከነዚህ ተግባራት አንዱን ልፈፅም ቢሉ የሚጠብቃቸው እስር ቤት ነው ነብዩም በዚህ ዘመን ኖረው ቢሆን ኖሮ በዚህም ከመሀመድ መንገድ ይልቅ የኢሳ መንገድ ለስጋዊውም ሆነ ለመንፈሳዊው ህይወት ትከከለኛ መንገድ መሆኑን እንመለከታለን ምዕጢሩ ፈዎ የእስልምና ቅዱሳት መፅሀፍት እና መፅሀፍ ቅዱሱ ተቃራኒ መሆናቸው አስልምና የአብርሃም ሀይማኖቶች መካከል እንደመሆኑ መጠን ከርሱ ቀደምት የሆኑትን የአብርሃም ሀይማኖቶች መፅሀፍት ከፈጣሪ መውረዳቸውን እራሱቁርአኑም በዚሁ መንገድ ከፈጣሪ አንደወረደ ስለራሱ ይናገራል በአላህና ወደ እኛ በተወረደው ቁርአን ወደ ኢብራሂምም ወደ ኢስሃቅም ወደ ያዕቁብና ወደ ነገዶቹም በተወረደው በዚያም ሙሳና ኢሳም በተሰጡት ከነርሱ በአንድም መካከል የማንለይ ስንሆን አመንንሦ በዚህም ቁርአኑ ከሱ በፊት የወረዱት መፅህፍትመፅሀፍ ቅዱስ የፈጣሪ ቃል መሆኑን ይመሰከራል በ ከፍልም እንደቀረበው በመፅሀፍ ቅዱስ ላይ የተመለከተው ልዕለ ስብዕናነት የመፅሀፉ ትከከለኛ የፈጣሪ ቃልነት ያረጋግጥልናል በዚህም የከርስትው መፅሀፍ ቅዱስ ትከከለኛ የፈጣሪ ቃል መሆኑ ምንም ጥርጣሬ የለውም እንደ እስልምና አስተምህሮ ቁርአን ከፈጣሪ በቀጥታ የወረደና በፈጣሪ ጥበቃ የሚደረግለት መፅሀፍ በመሆኑ ያለምንም እንከን መዛነፍ መጉደልና መጨመር እንደወረደ የተቀመጠ መፅሀፍ ነው ይሁን እንጂ ቁርአኑን በዝርዝር ስንመለከት መፅሀፉ እንደ መሀመድ ነብይነት ብዙ ችግሮች ያሉበት መፅሀፍ ይህም ወረደ የተባለበት መንገድ የተምታታ መሆኑን » የተሰባሰበው በተወዛገበ መንገድ መሆኑን » ውስጡም የተለያዩ ነገሮች ጥርቅም መሆኑን » አምላካዊ ቃልነቱን በሚያፈርስ መልኩ መስተካከሉ ከእውነታና አርስ በራሱ የመጋጨት ችግሮችን እንመለከትበታለን ቀጥሎ ቀርቧል ምዕጢሩ ፈዎ ቁርአን ወረደ የተባለበት መንገድ የተምታታ መሆኑ ቁርአን ከፈጣሪከአላህ ዘንድ በቀጥታ በመሃመድ ላይ እንደተወረደ ቁርአኑ ይናገራል ከአስፈራዎቹ ነቢያት ትኾን ዘንድ በልብህ ላይ አወረደው የመፅሃፉ መወረድ ጥርጥር የለበትም ከአለማት ጌታ ነው ያ በሰማያትና በምድር ውስጥ ያለን ምስጢር የሚያውቀው አወረደው የዚህ ተመሳሳይ ሃሳብ በብዙ ቦታዎች ላይ ቀርቧል ነገር ግን መሀመድ ቁርአኑን ተቀበለ የተባለበትን መንገድ ስንመለከት ብዙ የተምታታ ነገር እንመከታለን አላህ መሀመድን አስተማረው አላህ በመሀመድ ልቦና ላይ አወረደው መሀመድ በህልም ተቀበለሳሂህ ቡኻሪ ክ በደወል ድምፅ ከሰማይ ይገለጥለታልሳሂህ ቡኻሪ ገብርኤል ተገልጦ መሀመድን አስተማረውሰሰሂህ ቡኻሪ ይህም ቁርአኑ ወረደ የተባለበት መንገድም የተምታታ መሆኑና ያወረደውም አካል አላህ ይሁን ገብርኤል የተምታታ መሆኑን እንመለከታለን ቁርአን የተሰባሰበው በተወዛገበ መንገድ መሆኑ ነብዩ መሃመድ ባለመማሩ ምከንያት ቁርአኑንን አልፃፈውም በዚህም የተወሰኑ የቁርአን ከፍሎችን በተማሩት ሰዎች በፓፒረስ ቅጠልና በቀጫጭን ነጭ ድንጋዮትችሰሂህ ቡኻሪ ላይ ያፃፉ ሲሆን ሌሎቹን ከፍሎች ደግሞ በሽምደዳ እንዲያዙ አደረጉሰሂህ ቡኻሪ ቁርአኑ በእንዲህ ሁኔታ እያለ ነብዩ በህይወት ተለዩ ከዚያም ተከታዮቻቸው ሀይማኖቱን በጂሀድ ማስፋፋት ቀጠሉ ይሁን እንጂ በያማማ ጦርነት ብዙ ቁርአንን በቃላቸው የያዙት ሰዎች በማለቃቸው ምከንያት በቃል ምዕጢሩ ፈዎ የተያዘው የቁርአን ከፍል ፈፅሞውኑ እንዳይጠፋ በአእምሮ የተያዘው የቁርአኑ ከፍል ቶሎ በፅሁፍ እንዲቀመጥ የሀይማኖቱ መሪዎች መከሩ በዚህም አቡ በከር አስሲዲቅ ለዛይድ ቢን ታቢት ቁርአኑን በአንድ መፅሀፍ እንዲያሰባስቡ አዘዙዋቸውሰሂህ ቡኻሪ ዛይድ ቢን ታቢት ግን ይህንን ተልዕኮ ማስፈፀም እንደማይቻል በመናገር ሀሳቡን በመቃወም የአላህ ነቢይ ያልሰሩትን እንዴት ችለህ ትሰራለህ ቁርአን በአንድ መፅሀፍ አሰባስብ ከምትለኝ አንድን ተራራ ነቅለህ ቦታውን ቀይረው ብትለኝ ይቀለኛል በማለት የተሰጣቸውን ግዳጅ ቢቃወሙም ስራው የግዴታ ስለነበረ ስራውን ጀመሩሰሂህ ቡኻሪ በዚህ ሁኔታ ውስጥ የተጀመረው ስራ በብዙ ጉድለቶች ውስጥ ቀጠለ ጉድለቶቹም ነብዩ ግልፅ ሳያደርጉ የሞቱት የቁርአን ከፍል መኖሩ አቡ ዳውድ ሱና የአላህ መልዕከተኛ ከኛ ጋር ተወስዷል ይሄ ከፍል የዚያ አካል መሆኑን ግልፅ አላደረጉልንም ነብዩ ቁርአኑን በሙሉ በቃል መያዝ መቸገራቸውን ቁርአንን ነብዩ ቢቀበሉትም ነብዩ ቁርአኑን ሙሉ በሙሉ በቃል መያዝ ተቸግረው ነበር ይህ እውነታ ሀዲስ ላይ በሰፊው ተዘግቧል ሰሂህ ቡኻሪ ሰሂህ ሙስሊም አቡ ዳዉድ ሰሂህ ቡኻሪ ሰሂህ ቡኻሪ ነብዩ ስላልተማሩ የተቀበሉትን ቁርአን መፃፍ ባይችሉም ቁርአኑን የያዙት በቃላቸው ነበረ ይሁን እንጂ ቁርአኑን እንደዚህ መርሳታቸው የወረደላቸውን ቁርአን ሙሉ በሙሉ ማስተላለፍ እንዳልቻሉ እንመከታለን የጠፋ የቁርአን ከፍል መኖሩ ሰሂህ ቡኻሪ ኡትማንም ለሃፍሳየነቢዩ ሚስት ቁርአኑን በመፅሀፍ እየሰራን ስለሆነ አንቺ ጋር ያሉትን የቁርአን ፁሁፎች ላኪልን ሲላትና አስዋም ያገኘችውን ስትልከለት ነገር ግን ጉዳት የደረሰባቸው ምዕጢሩ ፈዎ የፓፒረስ ቅጠሎች መኖራቸውን የተወሰነ በፓፒረስ ላይ የተፃፈን የቁርአን ከፍል በነብዩ ሞት ሀዘን ወቅት ፍየል ቤት ገብታ የፓፒረሱን ቅጠል በመብላትዋ የተወሰኑ የቁርአን ከፍሎች አብሮ መጥፋቱን ስትናገር እንመለከታለን የኢብን ማጃህ ሱናን ሰብሳቢዎቹ ያልተግባቡባቸው የቁርአን ከፍሎች መኖሩ አቡ ዳውድ ሱና ያዚድ አል ፋሪሲ እንደዘገበው ኢብን አባስ ሲናገር እንደሰማሁት አትማን ቢን አፋንን ጠየኩት ለምንድነው የአልተውባህና የአልአንፋልን ከፍሎች ወደ ረዣዥሞቹ ሰባቱ ምዕራፎች በመካከላቸው ቢስሚላሂ ራህማኒ ረሂም ሳትፅፍ የቀላቀልከው አሉት ኡትማንም ይዘቱን ሳየው የዚህ አካል ነው ብዬ ስለገመትኩኝ ነው ሲል እንመለከታለን ይህንን ሀሳብ በጃሚ አት ቲረሚዝ ላይም አንመለከታለን ሰሂህ ቡኻሪ ውስጥ እንደተመለከተው ቁርአኑ በአንድ ሲሰባሰብ ኡስማንም ለሶስቱ ቁረይሻዊ ሰዎች ምናልባትም ከዛይድ ቢን ታቢት ጋር በአንዳች ባትስማሙ ቁርአን በቁረይሽ ዘዬ ስለወረደ ዝም ብላችሁ በቁረይሽ አነጋገር ፃፉት። ጃሚያ አት ትርሚዚ የአላህ መልዕከተኛ እንደተናገሩት በኩበትም ሆነ በአጥንት እስቲንጃ አታድርጉ የወንድሞቻቸሁ የጅኖች ምግብ ነውና ምዕጢሩ ፈዎ እዚህ ጋር ከሰል ኩበትና አጥንት የሚሱት ቃላት የቀረቡት በመንፈሳዊ ትርጉም ነው ምከንያቱም ጅኒዎቸ በአይን የማይታዩ መንፈሳዊ ፍጡራን ስለሆኑ መንፈሳዊ ፍጥረት ቁሳዊ ምግብ አይበላም ነገር ግን እዚህ ጋር መመልከት የተፈለገው ጅኒዎች በእስልምና ያለቸውን ቦታ ነው በአጠቃላይ በእስልምና ጂኒዎች በመልካም ስም የሚነሱና ሙስሊሞች እነሱን መጉዳት እንደሌለባቸው እንመለከታሰን የሞት መናፍስት ዋናው ፈጣሪ ሰው በተሰጠው እድሜው በህይወት እንዲኖር ፈጠረው ነገር ግን የዚህ ፈጣሪ ተቃራኒ የሆነው ሰይጣን የሰው ልጆች በተሰጣቸው አድሜ እንዳይኖሩ ቀድሞ ይቀጥፋቸዋል አላህም ከነዚህ ቀጣፊዎች ጋር አብሮ እንደሚሰራ ቁርአኑ ይናገራል ከሞት መላዕከት ጋር አብሮ እንደሚሰራ ለአላህ አጋንንትን የፈጠራቸው ሲሆን ወንዶች ልጆችንና ሴቶች ልጆችንም ለዕርሱ ቀጠፉ ከነፍሰ ገዳይ ሰዎች ጋር አብሮ አንደሚሰራ በ ከፍል እንደተመለከተው የአላህ ቃል የሆነው ቁርአን ሰዎች በጂሀድ እንዲጋደሉ ያዛል ከማዘዝም አልፎ ደግሞ በዚህ መጋደል ውስጥ ስለሚገደሉት ሰዎች ሀላፊነቱ የአላህ መሆኑን ይናገራል አልገደላችሃቸውም ግን አላህ ገደላቸው ጭብጥ አፈር በወረወርከ ጊዜ አንተ አልወረወርከም ግን አላህ ወረወረ ወደ አይኖቻቸውም አደረሰው ብዙ ጊዜ ጂሀዲስቶች ጂሀዳዊ አርምጃቸውን ሲወስዱ በአላህ ስም ይላሉ ብዙዎችም እንዲህ ተብለው ነው የተገደሉት የአይኤስ ግድያዎች በቱርከ የሩሲው አምባሳደር በሊቢያ የተገደሉት ኢትዮጵያውያንና ግብፃውያን ሀማስ ወደ እስራኤል ሮኬት ሲያስወነጭፍ አላህ ክበር ብለው ነው ምዕጢሩ ፈዎ አላህም የሞት መናፍስቱን ስራም እንደሚሰራ ከተማን ለማጥፋት በፈለግን ጊዜ ባለፀጋዎች እናበዛለን በውስጧም ያምየሉ በእርስዋ ላይ ቃሉቅጣቱ ይፈፀምባታል ማጥፋትንም እናጠፋታለን ከከፍለ ዘመናት ሰዎች ያጠፋናቸው ብዎች ናቸው አላህም ከከፍለ ዘመናት ሰዎች ብዙዎችን ያጠፋን መሆናችንን ከእነርሱ በፊት ከከፍለ ዘመናት ህዝቦችን ብዙን አጥፍተናል በአጠቃላይ ስንመለከት አላህ ከሞት መናፍስትና ከነፍሰ ገዳይ ሰዎች ጋር አብሮ የሚሰራ መሆኑና እራሱም ይህንን የሰው ነፍስ ማጥፋት ስራ እንደሚሰራ እንመለከታለን አጠቃላይ ሰይጣናትጋኔኖች አላህ ከጂኒዎችና ከሞት መናፍስቱ በተጨማሪ ከአጠቃላይ የሰይጣን ዘሮችኃኔን አጋንንት ጋር አብሮ እንደሚሰራ ቁርአኑ ይናገራል የአላህ መልዕከተኞች መሆናቸው እኛ ሰይጣናትን በከሀዲዎች ላይ በመጥፎ ስራ ማወባራትንለከፉ ማነሳሳት የሚያወባሩዋቸው ሲኾኑ የላከን መሆናችንን አላየህምን ከነብዩ ጋር ቅርበት ያላቸው መሆኑን እነሆም የአላህ ባሪያ ሙሀመድ አላህን የሚጠራ ሆኖ በተነሳ ጊዜ ጋኔኖች በእርሱ ላይ ድርብርቦች ሊኾኑ ቀረቡ እስልምና ቅዱሳኑን ሲረዱ የነበረ መሆኑ ለሱሴሌይማንም ከጋኔኖችም በጌታው ፍቃድ በፊቱ የሚሰሩትን አደረግንለት እዚህ ጋር የእስልምና ቅዱሳን የተባለበት ምከንያት ምንም አንኳን ሱሌይማን የመፅሀፍ ቅዱሱ ሰሉሞን እንደሆነ ዳውድ ደግሞ ዳዊት እንደሆነ ቢነገርም መፅሀፍ ቅዱሱ ላይ ሰለሞንና ዳዊት ከጋኔናችና ከሰይጣናት ጋር አብሮ መስራታቸውን የሚናገር ቃል ስለሌለ ነው ምዕጢሩ ፈዎ ከሰይጣናትም ለርሱለሱለይማን ሉልን ለማውጣት የሚጠልሙንና ከዚያም ሌላ ያለን ስራ የሚሰሩትን ገራንለት ለእነሱም ተጠባባቂዎች ነበርን ባ ለላዳውድና ለሱለይማን ዕውቀትን በርግጥ ሰጠናቸው ሱለይማንም ሰራዊቶቹ ከጋኔን ከሰውም ከበራሪ የሆኑትም ተሰበሰቡ እነሱም የከመከማሉ በአጠቃላይ ጂኒዎች ቁርአንን መውደዳቸው ማዳመጣቸው ነብዩም ጂኒዎችን ወንድሞቻችሁ ናቸው ማለቱና የጅኒዎችን ጥቅም እንዳይነካ መከልከሉ አላህና የአስልምና ቅዱሳንም ከጅኒዎች በተጨማሪም ከአጠቃላይ ጋኔኖች አጋንንት የሞት መናፍስትና ሰይጣናት ጋር አብረው የሚሰሩ መሆናቸውን ስንመለከት ጂኒ የሞት መናፍስት ጋኔን አጋንንት ሰይጣንና አላህ አንድ ወገን መሆናቸውን እንመለከታለን ለመሀመድ ቁርአን ሲገለጡላቸው በነበሩት መንገዶች ጊዜና ቦታዎች ውስጥ የምንመለከተው እውነታ ጊዜ ቦታና ሁኔታ የአንድን ነገር ማንነት ለማጥናትና ለማወቅ የሚረዱን ዋነኛ መስፈርቶች ናቸው በዚህም አላህ ሲገለጥበት የነበረበትን ጊዜ ቦታና ሁኔታ በመመልከት የአላህን ማንነት ስንመለከት ቁርአን የተገለጠበት ጊዜ እኛ ቁርአኑንን በመወሰኛይቱ ሌሊት አወረድነው መወሰኛይቱም ሌሊት ምን አንደሆነች ምን አሳወቀህ መወሰኛይቱ ሌሊት ከሺ ወር በላጭ ናት በርስዋ ውስጥ መላአከትና መንፈሱ በጌታቸው ፈቃድ በነገሩ ሁሉ ይወርዳሉ እርስዋ እስከ ጎህ መውጣት ድረስ ሰላም ብቻ ናት አዚህ ጋር ሌሊት የሚለው ቃል የተተረጎመው በቀጥተኛ ትርጉም ሳይሆን በመንፈሳዊ ትርጉሙ ነው ምከንያቱም ቁርአኑ የወረደው በአንድ ሌሊት ሳይሆን በረዥም የጊዜ ሂደት ስለሆነ በመንፈሳዊው አተረጓጎም ሌሊትና ቀን የተለያየ ትርጉም አላቸው በቀን የሚሰራው ማንንም የማይፈራው ማለት ነው በሌሊት የሚሰራው ምዕጢሩ ፈዎ ተደብቆ የሚሰራ ማለት ነው በዚህም ቁርአኑ የወረደው በመንፈሳዊ ሌሊት መሆኑ ቁርአኑ ከዋናው አምላከ ሳይሆን በድብቅ ከሚሰራው የዋናው አምላከ ተቃራኒ መንፈሳዊ ሀይል መሆኑን ያሳያል ከዚህ በተጨማሪም በእስልምና ውስጥ ዋና ዋናዎች ከስተቶችና ስነስርአቶች ከሌሊት ጋር የተያያዙ ናቸው አስልምናው ለጊዜ መቁጠርያ ለፆም መያዣና መፍቻ እንዲሁም ለሀይማኖቱ አርማነት የሚጠቀሙት ሌሊት የምትነግሰው ጨረቃን ነው ይባሱኑ እውነታውን በመቃረንም ጨረቃ አብሪ ፀሀይ አንፀባራቂበዐ ይላል ነብዩ መሀመድም ቡራቅ የተባለውን አውሬ የሜጋልቡት በለሊት ነውሰሂህ ቡኻሪ ሰሂህ ሙስሊም በዚህ የእስልምናና የሌሊት ጥብቅ ግንኙነት ውስጥ የአላህን ማንነት እንመለከታለን ቁርአን የተገለጠበት ቦታ ፈጣሪ ለሙሳ ተውራትዑሪትን የሰጠው በተራራ ላይ ነበረሰሂህ ቡኻሪ ባ መሀመድ ቁርአንን የተቀበለው ሂራ በሚባል ዋሻ ውስጥ ነውሰሂህ ቡኻሪ ባ ይህ የመንፈስ አሰራር ተቃርኖን ያሳያል አላህ የት እንደሚኖር ስንመለከትም ሰሂህ ቡኻሪ ፀሀይ ስትጠልቅ የአላህ ዙፋን ስር ገብታ አስከትተኛ ትሄዳለች ማለቱና ወደ ፀሃይ መግቢያም በደረሰ ጊዜ ጥቁር ጭቃ ባላት ምንጭ ውስጥ ስትጠልቅ አገኛት በሚለው አነጋገር ውስጥ የፀሀይን ነገር ትተን ምከንያቱም ፀሀይ ዓለምን ትዞራለች እንጂ የምትገባበት ጉድጓድ የላትምና ሁለቱን ቃላት በአንድ ላይ ስንመለከት አላህ የሚገኘው መንፈሳዊ ስሙ የጥቁር ጭቃ ምንጭ በተባለው ቦታ ነው ይህ ደግሞ አላህ ዋናው ፈጣሪ ሳይሆን አንድ አካባቢን የሚገዛ መንፈስ መሆኑን ያሳያል ቁርአን ሲገለጥ የነበረበት ሁኔታ ነብዩ መሀመድ የቁርአን እንዴት ሲገለጥላቸው እንደነበረ ሲናገሩ ሰሂህ ቡኻሪ ዋናዎቹ መልዕከቶች የሚመጡልኝ በደወል ድምፅ ነው ምዕጢሩ ፈዎ ሀዲሳቱ የደወልን ድምፅ የሚገናኘው ከሰይጣን ጋር እንደሆነ ይናገራሉ ሰሂህ ሙስሊም ደወል የሰይጣን የሙዚቃ መሳሪያ ነው በዚህም በደወል ድምፅ የሚናገረው ማን እንደሆነ ግልፅ ነው እነዚህን ቁርአን የወረደበት ጊዜና ቦታና ሁኔታ በአንድ ላይ ስንመለከት አላህ ማለት ዋናው ፈጣሪ አለመሆኑን ይባሱኑም የዚህ የዋናው ፈጣሪ ተቃራኒ መንፈስ መሆኑን እንመለከታለን ከአላህ ቅድመ እስልምና ማንነት አላህ የሚለው ስም የመጣው አልኢላህ የሚለውን የጣዖት ስም በማሳጠር ነው በአረቡ አካባቢ ኢላህ የሚባል ጣኦት ሲመለከ እንደነበረ የአቡ ዳውድ ሱና እና ላይ እንመለከታለን ዛሬም በእስልምና ኢላህ የሚለው አሪጂናሉ የጣዖት ስም እርኩስ ተብሎ አለመተውና ይባሱኑ ቅዱስ ተደርጎ ትርጉሙ አምላክ ማለት ነው በማለት ላ ኢላህ ኢል አላህ እያለ ሙስሊሙ ለአላህ ያለውን እምነት በየጊዜው እየደጋገመ የሚናገርበት ቃል መሆኑን ስንመለከት አላህና ኢላህ አንድ መሆናቸውን እንመለከታለን ብአካባቢው የተጠኑትን የአርኪዎሎጂ ግኝቶችንና መሃመድ በመካ የተመለከታቸው ሶስቱን ሴት አማልከት አልለት ዑዛ እና መናት የኀእልኢላህ በአሁኑ አጠራር አላህ የሚባለው አምላከ ልጆች ነበሩ በዚህም አላህ ማለት ኢላህ የተባለው አረብ አካባቢ ሲመለክ የነበረ ጣምት ነው ከኪቪዞቆፀክፐክላብብሯፎርቨአኣርሁዲቨከ ዳግማዊ ኃይለ ስላሴ ኢስላም ምንድነው። ቨኣሊፐክር ክፍ ከዚፔይፀክፐዐርርነሃሽሸርነሃ ከመለሰ ወጉ ከሄጠክ ህኩዥዩርከ ዝዝጠከኘ ከእውነት መሳይ እምነቶች ተጠንቀቁ ገፅ ምዕጢሩ ፈዎ ምሪትን የመቀበል ዮጋ በተመስጦ ውስጣዊ ስሜቶችን በማዳመጥና በመከተል ወደ ደህንነት ማደግና ደጋግሞ መወለድ ዩክርሸክዐክ አስተምህሮን በዋናነት ይከተላል የአዲሱ ትውልድ እንቅስቃሴ ከርስቲያናዊ ቃላትን በሽፋን እየተጠቀመ ብዙ ከርስቲያኖችን መውሰድ ይቻል እንጂ ውስጡን ስንመለከት ብዙ ኢ ከርስቲያናዊ አስተምህርቶችን ይዚል ለምሳሌ ሰው እግዚአብሄር ነው ሰው ቁግዚአብሄር ስለሆነ ደህንነቱ በራሱ እጅ ነው ሌላ አዳኝ አያስፈልገውም ኢየሱስ አምላከ ሳይሆን ትልቅ መምህርና ለሰዎች ምሳሌ የሚሆን የህይወት መርህ የነበረው ሰው ነበረ እነዚህ አስተምህሮቶችም መሠረታዊውን የከርስትና አስተምሮ ይጥሳል ብዙ ሰዎች ሀይማኖቶችን አንድ ለማድረግ የሚንቀሳቀሱትን ሶስቱን የአዲሱ ትውልድ እንቅስቃሴ ኢኩሜኒዝምንና ባኢን አንድ አድርገው ቢመለከቱም በሶስቱ መካከል ግን መሠረታዊ ልዩነቶች አሉ ኢኩሜኒዝም የሚንቀሳቀሰው የከርስትና ሀይማኖቶችን ኦርቶዶከስ ካቶሊከ ፕሮቴስታንት አንድ ለማድረግ ነው የአዲሱ ትውልድ እንቅስቃሴና የባኢ አትኩሮት ግን ሁሉንም ሀይማኖቶች አንድ ለማድረግ ሆኖ ሁለቱም አንድነቱን መስራት የሚፈልጉት ግን በተለያየ መሠረት ላይ ነው ባኢ የሀይማቶች አንድነት ለመፍጠር የሚሰራው በእስልምና መሠረት ላይ ሲሆን የአዲሱ ትውልድ እንቅስቃሴ ደግሞ በህንዶችን ሀይማኖት መሠረት ላይ ነው ምዕጢሩ ፈዎ ማጠቃለያየራሳቸው ቅዱስ መፅሀፍ አዘጋጅተው ከከርስትና የወጡ እነዚህ ከላይ የቀረቡት ሀይማኖቶች ከእስልምና ቦሃላ ነገር ግን እንደ እስልምናው መፅሀፍ ቅዱሱን ተተግነው በመነሳት ብዙዎችን ከመፅሀፍ ቅዱሱ መንገድ ያፈለሱ ሀይማኖቶች ናቸው ከነዚህ ሀይማኖቶች ውስጥ ባኢ ኢኩሜኒዝምና የአዲሱ ትውልድ እንቅስቃሴ ሀይማኖቶች ሀይማቶችን አንድ ለማድረግ አንደሚሰሩ ቢናገሩም ልዩነታችንን ትተን በአንድ ላይ አናምልከ አካሄዳቸው ግን አደገኛ ሴራ ያለበት አካሄድ ነው ይህም አያንዳንዱ ሀይማኖት ወደ አንድነቱ ለመምጣት ሲል ቢያንስ አንድ ፅሴቱን አጉድሎ ይመጣል በዚህም በትከከለኛ አስተምህሮን የምትከተለው አንዷበዚህ ደረጃ ያልለየናት ቤተከርስቲያን ለአንድነቱ ስትል የራሷን እሴቶች አጉድላ ከትከከለኛ መንገድ ጎድላ ትመጣለች ይህ ደግሞ ትክከለኛዋ ቤተከርስቲያን ከምድረ ገፅ እንድትጠፋ ያደርጋል ከዚህ በተጨማሪ ቅዱሱ ከእርኩሱ ጋር አብሮ መስራት ስለማይፈልግ አካሄዱ በቅዱሱ መንፈስ የሚኖሩትን በእርኩሱ መንፈስ እንዲያዙ የሚያደርግ አካሄድ ነው የሰው ልጆችን መንፈሳዊ አንድነትን ለማምጣት መስራት በጎ ነገር ቢሆንም ይህንን አንድነት ማምጣት የሚቻለው ግን እንደዚች መፅሀፍ ትከከለኛውን መንገድ መርምሮ በማሳየት መሆን ሲገባ አንድ ሲደመር አንድ ሁለትም ሶስትም አራትም ሊሆን ይችላል በሚል የማሸማገልና በሜጋጩበት ቦታ ደግሞ የራስን ሀይማኖት በሌላው ላይ በመጫን መሆን የለበትም ከላይ የቀረቡት የሰባቱን ሀይማኖቶች አካሄድ በአንድ ላይ አጠቃለን ስንመለከት ሁሉም የእስልምናውን ተሞከሮ በመውሰድ መፅሀፍ ቅዱሱን ለመተዋወቂያነት ተጠቅመው በዚያ ላይ የራሳቸውን ፍልስፍና ከሸነው የራሳቸውን ቅዱሳት መፅሀፍት በማዘጋጀት ብዙዎችን ከከርስትና ገንጥለው የወጡበትን እውነታ እንመለከታለን ቢዩ መሀመድ አስልምናን ሲፈጥር ከመፅሀፍ ቅዱሱ ላይ የሚመቹትን ከፍሎች በመውሰድና የራሱን በመጨመር ቁርአንን አንዳዘጋጀው እነዚህ ሀይማኖቶችም ከመፅሀፍ ቅዱሱ ላይ የተቀነጫጨቡ አውነታዎችን ከራስ ምዕጢሩ ፈዎ ፍልስፍና ጋር በማዋሃድ ባዘጋጁት ቅዱስ መፅሀፍ ነው ከከርስትናው ብዙዎችን አስኮብልለው የወጡት መፅሀፍ ቅዱሱ ግን ማንም መንደርደሪያ እያደረገው የራሱን ፍልስፍና እየጨመረ ሰዎችን በተሳሳተ መንገድ ይዞ አንዳይሄድ ቀድሞውኑ ራሱን የሚከላከልበትና አጭበርባሪዎች የሚጋለጡበትን መንገድ አስቀምጧል ይህም በመፅሀፍ ቅዱሱ አዳዲስ መሠረታዊ ነገሮች ከመምጣታቸው አስቀድሞ በነቢያት አፍ እየተተነበየ የሚሰራበት መርህ ይህ የአሰራር መርህም በሰበር የሚገባ አንግዳ አስተምህሮ አንዳይኖር ያደርጋል ለምሳሌ አዲስ ኪዳን ኢየሱስ ከርስቶስ ሳይመጡ በፊት በነቢያቱ ቀድሞውኑ በትንቢት ሲነገር ነበረ ለወደፊት የሚመጡት እንኳን ለምሳሌ ኢ ኮሜርስ የአርማጌዶን ጦርነት ሐሰተኛው ከርስቶስ ቀድመው ተተንብየው ይገኛሉ በዚህም በመፅሀፍ ቅዱሱ የአሰራር መርህ ሰበር ነገር የለም እነዚህ ሀይማኖቶችም ከመፅሀፍ ቅዱሱ ተነስተው ያደረጉት መሠረታዊ ለውጥ በምንም ትንቢት አለመደገፉ በመፅሀፍ ቅዱሱ መንገድ አለመሆናቸውን መፅሀፉ በራሱ ያሳየናል የሚገርመው ደግሞ እነዚህ ሀይማኖቶች በመሀመድ ተምሳሌት ቢነሱም ቢያንስ እንኳን አንደ መሀመድ መፅሀፍ ቅዱሱ ላይ አህመድ የሚባል ነብይ አንደሚመጣ በመፅሀፍ ቅዱሱ ላይ ተተንብዮ ነበር የሚል የሀሰት መንጠልጠያ እንኳን መስራት አልቻሉም በተጨማሪም እስልምናው እንደ ተጠቀመው እንደ ጂሃድ አይነት ፍቱን መስፋፍያ እስትራቴጂ አልተጠቀሙም እንጂ አነሳሳቸው በተመሳሳይ መንፈስ ነበረ መፅሀፍ ቅዱሱ ሲፃፍ የድርጊቶችን ከሮኖሎጂየጊዜ ቅደም ተከተል በጠበቀ መልኩ ነው በዚህም ሲጀምር በመጀመሪያ ብሎ በቁሳዊው አለም መጀመሪያ ታሪከ ጀመረ መፅሀፍ ቅዱሱ ከ አመታት በኋላ ተፅፎ ሲያልቅ የቁሳዊውን ፍጥረት መጨረሻ ምን አንደሚሆን አሳይቶ በመጨረሻም ብሎ በዚህ ላይ ማንም እንዳይጨምርበት ብሎ ምዕጢሩ ፈዎ ዘጋራዕ በዚህም መፅሀፍ ቅዱሱ ተጨማሪ አዲስ መፅሀፍ የሚቀበልበት አሰራር የለውም ኢየሱስም የመጣበትን አላማ ጨርሶ ሰውንና እግዚአብሄርን በማስታረቅ ከዚያም እኔ መንገድ ነኝ በዚህ መንገድ ሂዱ በማለት በመሄዱ ሐዋርያቱም ይህንኑ አስረግጠው ገላ ነገር ግን እኛ ብንሆን ወይም ከሰማይ መልአከ ከሰበከንላችሁ ወንጌል የሚለይ ወንጌልን ቢሰብከላችሁ የተረገመ ይሁን ማለታቸውን ስንመለከት አዲስ መገገድ የተዘጋ መሆኑን ከዚህ ወንጌል መንገድ ላይ አዲስ አስተምህሮ ማስኬድ የማይቻል መሆኑን እንመለከታለን ከዚህ በተጨማሪም እነዚህ አስተምህሮዎች መፅሀፍ ቅዱሱ በተፃፈበት መንፈስ ሊፃፉ አለመቻላቸውና ይባሱኑ ከላይ እንደተመለከትነው ከመፅሀፍ ቅዱስ ጋር በሀሳብ መለያየታቸው መፅሀፎቹ በተለየ መንገድ ላይ መሆናቸውን አንመለከታለን በዚህም መፅሀፍ ቅዱሱ እነዚህን ቅጥያ አስተምህሮቶችን የሚቀበልበት አሰራርም ሆነ ቦታ የለውም በምንም ሊረዳቸው አይቸልም አጭበርባሪነታቸውን ከማጉላት በቀር በዚህም መፅሀፍ ቅዱሱን መነሻ አድርጎ ሰውን ከመፅሀፍ ቅዱሱ አንስቶ በሌላ መንገድ መቀየስ ለሚፈልጉ አጭበርባሪዎች መንገዱ ዝግ መሆኑን እንመለከታለን ይህ እውነታ በእንዲህ እንዳለ እስልምናም ሆነ እነዚህ ሰባቱ ሀይማኖቶች መፅሀፍ ቅዱሱን መንደርደሪያ አድርገው ተነስተው ተመልሰው መፅሀፍ ቅዱሱ ላይ የመነሳታቸው አውነታ የመፅሀፍ ቅዱሱን አውነተኛ የፈጣሪ ቃልነት የሚያረጋግጥና የሰይጣንን የመፅሀፍ ቅዱሱን የማራከስ ሰፊ ጥረቶችን የሚያረጋግጥ ተጨባጭ ማስረጃዎች ናቸው በዚህም በአጭበርባሪዎች ተታለው ከርስትናን የተውት ሀይማኖቶችና ተከታዮቻቸው በሙሉ ወደ ክርስትና መመለስ አንዳለባቸው አንመለከታለን በክርስትና ስር ብዙ አብያተ ከርስቲያናት ቢኖሩም ትከከኛዋ ቤተከርስቲያን የትኛዋ ናት። ይህ ቃል ግልፅ አድርጎ ይናገራል ይህም የኢየሱስ አማላጅነት የድሮ ታሪከ ሳይሆን የአሁን ድርጊት መሆኑን በዚህም ስለአኛ የማለደው ሳይሆን ስለአኛ የሚማልደው በማለት እንዲሁም ይህንን የሚሰራው የት ሆኖ እንደሆነ በማመልከት ብአብ ቀኝ በማለት ነው በዚህም ኢየሱስ ከርስቶስ የአሁንድህረ ፅርገት አገልግሎቱ ሰማያዊ የምልጃ አገልግሎት መሆኑን ይነግረናል ፅብ እንዲሁ ኢየሱስ ለሚሻል ኪዳን ዋስ ሆኖአል እነርሱ እንዳይኖሩ ሞት ስለከለከላቸው ካህናት የሆኑት ብዙ ናቸው እርሱ ግን ለዘላለም የሚኖር ስለሆነ የማይለወጥ ከህነት አለው ስለ አነርሱም ሊያማልድ ዘወትር በህይወት ይኖራልና ስለዚህ ደግሞ በእርሱ ወደ እግዚአብሄር የሚመጡትን ፈፅሞ ሊያድናቸው ይችላል እዚህ ጋር እያወዳደረ ያለው የቅዱሳኑን ምልጃና የኢየሱስን ምልጃ ልዩነት ነው በዚህም የኢየሱስ ምልጃ ዘላቂ በሞት የማይገደብና ከዕርገቱም በኋላ የማይቆም መሆኑን ነው ይህም መፅሀፍ ቅዱሱ ቃሉን ሰምተው ለሚድኑ ብቻ ለይቶ ቃል በቃል የተናገረበት ቦታ ነው መካከለኛ ኢየሱስ በፈራጅነቱ ከመገለጡ በፊት አሁን የሚገኘው በሰውና በእግዚአብሄር መካከል በሚገኘው የአማላጅነት ቦታ ነው በዚህም መፅሀፍ ቅዱሱ ኢየሱስ ካረገ በኋላም መካከለኛ ይለዋል ጢሞ አንድ እግዚአብሄር አለና በአግዚአብሄርና በሰውም መካከል ያለው መካከለኛ ደግሞ አንድ አለ እርሱም ሰው የሆነ ክርስቶስ ኢየሱስ ነው ምዕጢሩ ፈዎ ዕብ ስለዚህም የፊተኛው ኪዳን ሲፀና ህግን የተላለፉትን የሚቤዥ ሞት ስለሆነ የተጠሩት የዘላለምን ርስት የተስፋ ቃል እንዲቀበሉ እርሱ የአዲስ ኪዳን መካከለኛ ነው ዕብ አዲስ ኪዳን መካከለኛ ወደሚሆን ወደ ኢየሱስ ከአቤልም ደም ይልቅ የሚሻለውን ወደ ሚናገር ወደ መርጨት ደም ደርሳቶችኋል ይህ የኢየሱስ መካከለኝነት እኔ ወደ አብ የሚወስደው መንገድ ነኝዮሐ እኔ ወደ አብ የሚያስገባው በር ነኝዮሐዐ በእርሱ ወደ እግዚአብሄር የሚመጡትንዕብ በመሳሰሉት መፅሀፍ ቅዱሳዊ ቃላት ተመልከቷል በዚህ መካከለኛው ኢየሱስ አሁን በሰውና በአግዚአብሄር መካከል ሆኖ የማስታረቅ ስራውን እየሰራ ይገኛል ጠበቃ ኢየሱስን ወደ ፈራጅነቱ ከመሄዱ በፊት አሁን እየሰጠ ያለው አገልግሎት ስለ ሰው ልጆች ሀጢያት ስርየት የጠበቃነት አገልግሎት ነው መፅሀፉ ይህንን የተናገረው ኢየሱስ ካረገ በኋላ ነው ዮሐባ ልጆቼ ሆይ ሀጢያትን እንዳታደርጉ ይህን አፅፍላችኋለሁ ማንም ሀጢያትን ቢያደርግ ከአብ ዘንድ ጠበቃ አለን አርሱም ፃድቅ የሆነ ኢየሱስ ከርስቶስ ነው በዚህም ኢየሱስ ቅዱሳን ላይ ፍርድ አንዳይተላለፍ ስለነሱ የቆመ ጠበቃ መሆኑን እንመለከታለን በአጠቃላይ ስንመለከት የኢየሱስ አማላጅነት ሊሸፈን የማይችል እውነታ ነው የሚገርመው ደግሞ የአዲስ ኪዳን የሰማያዊው አማላጅነት አገልግሎት ስራ ከኢየሱስ በስተቀር ሌላ አካላት ሊፈፅሙት አይችሉም ምክንያቱም የሰማያዊው ቤተመቅደስ ሊቀካህን ኢየሱስ በመሆኑ በብሉይ ኪዳን ዘመን የሀጢያት ስርየት ሲደረግ የነበረው በሰው ሊቀካህን በምድራዊዋ ቤተመቅደስ ነበረ አሁን ኢየሱስ ሰማያዊው አማላጅ በመሆኑ የምልጃ ስራውን የሚሰራው ሰማያዊ ሊቀ ካህን ሆኖ ምዕጢሩ ፈዎ ዕብ የቃል ኪዳንዋ ታቦት ባለችበት በሰማያዊቷ ቤተመቅደስራዕበ ነው ዕብዛ በሰማያት በግርማው ቀኝ የተቀመጠ አንዲህ ያለ ሊቀ ካህናት አለን እርሱም የመቅደስና የአውነተኛይቱ ድንኩዋን አገልጋይ ነው እርስዋም በሰው ሳይሆን በጌታ የተተከለች ናት ዕብ ፊተኛይቱም ደግሞ የአገልግሎት ስርአትና የዚህ አለም የሆነው መቅደስ ነበራት ይህም ለአሁኑ ጊዜ ምሳሌ ነው ነገር ግን ከርስቶስ ይመጣ ዘንድ ላለው መልካም ነገር ሊቀካህናት ሆኖ በምትበልጠውና በምትሻለው በእጆችም ባልተሰራች ማለትም ለዚህ ፍጥረት ባልሆነቾ ድንኳን የዘላለምን ቤዛነት አግኝቶ አንድ ጊዜ ፈፅሞ ወደ ቅድስት በገዛ ደሙ ገባ እንጂ በፍየሎችና በጥጆች ደም አይደለም ዕብ በዚያም ኢየሱስ እንደ መልከ ፄዲቅ ሹመት ለዘላለም ሊቀ ካህናት የሆነው ስለኛ ቀዳሚ ሆኖ ገባ በዚህም ኢየሱስ የሰማያዊዋ ቤተመቅደስ ሰማያዊ ሊቀካህን በመሆኑ የሰማያዩን የምልጃ ስራ የሚሰራው ኢየሱስ ብቻ መሆኑን እንመለከታለን እንደ ሰማያዊ ሊሲቀካህንነቱም በሰማያዊው ቤተመቅደስ መስዋዕት ማቅረቡ ዕብ ኀገር ግን ከርስቶስ ይመጣ ዘንድ ላለው መልካም ነገር ሊቀካህናት ሆኖ በምትበልጠውና በምትሻለው በአጆችም ባልተሰራች ማለት ለዚህ ፍጥረት ባልሆነች ድንኳን የዘላለም ቤዛነት አግኝቶ አንድ ጊዜ ፈፅሞ ወደ ቅድስት በገዛ ደሙ ገባ እንጂ በፍየሎችና በጥጆች አይደለም በተዋህዶነቱ ውስጥ በፈጣሪ ማንነቱ ስለ ፅድቅ የሚሟገት መሆኑ በሰውኛ ማንነቱ የሰውን ድካምና የሰይጣንን ፈተና ግምት ውስጥ የሚያስገባዕብ በመሆኑ በሰውና በፈጣሪ መሃል ትከከለኛውን ምዕጢሩ ፈዎ የምልጃ ሚዛን መጠበቅ የሚችል መሆኑ ኢየሱስ ብቸኛው ሰማያዊ አማላጅ መሆኑን ያሳያል በተዋህዶነቱ ውስጥ ባለው አምላከነት በሁሉም ቦታ በመገኘት የሰዎችን የንስሀ ፀሎት መቀበል መቻሉ ከላይ የተመለከትነው የጐሪ በከንቱ ችግር ችግር የሌለበት መሆኑን ያሳያል ስሙ ኢየሱስ በመሆኑና ኢየሱስ ማለት ደግሞ ከሀጢያት የሚያድንማቴ ማለት መሆኑ እንዲሁም እየሱስ የተገለጠው ሀጢያትን ሲያስወግድ መሆኑርዮሐ ስንመለከት የሀጢያት ስርየት ጉዳዮች ከሱ በቀር ማንንም የማይመለከት መሆኑና ማንም አማላጅ ለመሆን ስሙ ኢየሱስ ሊሆን እንደሚገባ ይባሱኑ ደግሞ ምድራዊ አማላጆች እንኳን የምልጃ ፀሎታቸውን ማከናወን ያለባቸው በኢየሱስ ስም በመሆኑዮሐባ ዮሐባ ዮሐ ምድራዊውም ሆነ ሰማያዊው የምልጃ ጉዳይ ውስጥ ኢየሱስ የግዴታ መሆኑን እንመለከታሰለን ምልጃ ያስፈለገው ለአስታራቂነት መሆኑ የሰው ልጆችንና ፈጣሪን ያስታረቀው ኢየሱስ መሆኑ ኢየሱስን ብቸኛ አማላጅ ያደርገዋል በዚህም ኢየሱስ ምትከ የሴለው አንዱና ብቸኛው ሰማያዊ አማላጅ መሆኑና በአዲስ ኪዳን የሀጢያት ስርየት ጉዳይ ዞሮ ዞሮ የሚመጣው ኢየሱስ ጋር ብቻ መሆኑን እንመለከታሰለን ከላይ እንደተመለከትነው የኢየሱስ አማላጅነትን ለመሸፈን ብዙ ጥረቶች ተደርገዋል እነዚህ ሁሉ ጥረቶች ደግሞ አላማቸው ሰዎች በኢየሱስ አማላጅነት የሀጢያት ስርየት አግኝተው ገነት እንዳይገቡ ነው ይህንንም ስራ የሚሰራው ከመነሻውም ሰዎች ከገነት እንዲባረሩ ምከንያት የነበረው ዲያብሎስ ነው አሁንም ደግሞ ሰዎች የኢየሱስን ምልጃ ተጠቅመው ወደ ገነት እንዲገቡ የቀረበውን መንገድ እንዳይታይ እያደረገ ይገኛል በዚህም እያንዳንዱ ሰው በዚህ ሴራ ሲነቃና ከዲያብሎስ ወጥመድ በማምለጥ በኢየሱስ በኩል የመጣውን ፅድቅ በሙላት ሊጠቀም ይገባዋል ምዕጢሩ ፈዎ የሰው ልጆች ከሲኦል እንዲድኑ ምከንያት የሆነው ማን ነው። ከላይ እንደተመለከትነው ማርያምመላዕከትቅዱሳን ያለአግባብ በኢየሱስ የምልጃ ስራ ላይ እንዲገቡ ተደርገው ሰው የኢየሱስን የምልጃ አገልግሎት እንዳያገኝ ተደርጓል ነገር ግን ይህ ሰዎች በኢየሱስ አንዳይድኑ በማርያምመላዕከትቅዱሳን የመጋረድ ስራ በዚህ ብቻ የተወሰነ አይደለም ከምልጃ በተጨማሪም ዋናውን ኢየሱስ ወደ ምድር የመጣለትን ተልዕኮ የሰው ልጆችን ማዳን እንኳን እስከ መጋረድ ይባሱኑ አንዳንድ ቦታዎች ላይ ደግሞ እስከ ማጠልሸት የተሰሩ ድርሰቶችን እንኳን ይዚል አዳኝ የሚለው ቃል ሰፋ ያለ ትርጉም አለው ይህም ማስታረቅ ማማለድ ቤዛነት መድሀኒትነት በአጠቃላይ ከሲኦል አስመልጦ ለመንግስተ ሰማይ ሙሉ ማድረግን ያመለከታል መፅሀፍ ቅዱሱ ሰዎች የሚድኑት በኢየሱስ ብቻ መሆኑን ይናገራል ሐስባ መዳንም በሌላ በማንም የለም እንድንበት ዘንድ የሚገባን ለሰዎች የተሰጠ ስም ከሰማይ በታች ሌላ የለምና እዚህ ጋር መፅሀፍ ቅዱሱ ሌላ የለም የሚለውን ቃል የጨመረው ከኢየሱስ ሌላ ወደ ማንም እንዳንመለከት በሜል ነው ነገር ግን በቤተክርስቲያኗ ይህ ቃል ሰሚ አጥቶ የሰው ልጆችን የማዳን ስራ የሚሰሩት ማርያም መላዕከትና ቅዱሳን እንደሆኑ ነው የሚነገረው ቀጥለን እንመለከታለን ማርያም የሰው ልጆችን ከሲኦል ታድናች ከላይ በ ከፍል ማርያም ስለ ሰው ልጆች ሀጢያት ሞተች የሚል ሀሳብ ተመልከተናል ቤተከርስቲያኗ ይህንን ሀሳብ በማስፋት የሰው ዘር ከሲአል የዳነው በማርያም አማካኝነት ነው በማለት ማርያምን ኪዳነ ምህረት የአለም መድሀኒት ቤዛዊት አለም ምዕራገ ፀሎት በማለት ኢየሱስ ወደ ምድር የመምጣት ዋናውን ተልዕኮው ለማርያም ስትሰጥ እንመለከታለን ምዕጢሩ ፈዎ ጊዳነ ምህረትሰአሊተ ምህረት መፅሀፍ ቅዱሱ ላይ ስንመለከት በሙሴ በኩል በወረደው ኪዳን ሰዎች መዳን ስላልቻሉ ኪዳኑ ተሽሮ አዲሱ ኪዳን በኢየሱስ በኩል ወረደ ኪዳን የሚፀናው በደም በመሆኑ ሙሴ ብሉይ ኪዳንን በኮርማዎች ደም እንዳፀናውዘፀ ኢየሱስ ደግሞ አዲሱን ኪዳን በመስቀል ላይ ባፈሰሰው በራሱ ደም አፀና ማቴ ኢየሱስም ስለ ብዙዎች ኃጢያት ይቅርታ የሚፈስ የአዲስ ኪዳን ደሜ ይህ ነው በዚህም የአዲስ ኪዳኑ ባለቤት ስለኪዳኑ ደሙን ያፈሰሰው ኢየሱስ ነው ከዚህ በኢየሱስ በኩል ከተደረገው ኪዳን በኋላ በሞተቸው ማርያም በኩል የወረደ ሌላ ኪዳን የለም ነገር ግን በኢየሱስ በኩል በወረደው ኪዳን ሰዎች እንዳይድኑ በሚሰራው አካል ምከንያት በማርያም በኩልም ኪዳን የወረደ በማስመሰል ማርያምን ኪዳነ ምህረትሰአሊተ ምህረት ተብላ የኢየሱስ ኪዳን እንዲሸፈን ሲደረግ እንመለከታሰለን ሣአለም መድሃኒት መፅሀፍ ቅዱሱ ዓለም መድሀኒት የሚለው ኢየሱስ ከርስቶስን ነው ዮሐባ እኛም አይተናል አባትም ልጁን የዓለም መድሀኒት ሲሆን አንደላከው እንመሰከራለን መድሀኒቱ ኢየሱስ መሆኑና እሱም ከአብ የተላከ በመሆኑ ጉድለት የሌለበት መድሀኒት መሆኑ እሙን ነው ነገር ግን በማርያም ስም የኢየሱስ መድሀኒትነት እንዳይታይና ሰዎች እንዳይድኑበት በሚሰራው ስራ ምከንያት ቤተከርስቲያኒቷ የአለም መድሀኒት የተባለው የኢየሱስ አገልግሎትና ማንነት የምትሰጠው ለማርያም ነው መ እመቤታችንን የዓለም ሁሉ መድሀኒት አድርጎ እንደፈጠራት ልብ አድርገችሁ እወቁ የኢኢተቤከ ተአምረ ማርያም ኛ እትም መጋቤ ጥበብ ሰለሞንቀሲስ ዘሀገረ ጊሸን ደብረ ከርቤ ማርያም አምባሰል በእንተ ማርያም ኛ ዕትም ገፅ ምዕጢሩ ፈዎ ምፅ ገፅ ትንሳኤ ዘጉባኤ ማተሚያ ቤት አዲስ አበባ ዓም ቤዛዊት አለም መፅሀፍ ቅዱሱ የሰው ልጆች ቤዛ የሆነው ኢየሱስ ከርስቶስ መሆኑን ይነግረናል ሮሜ ሁሉም ሀጢያትን ሰርተዋል የእግዚአብሄርም ከብር ጎድሎአቸዋል በኢየሱስ ከርስቶስም በሆነው ቤዛነት በኩል እንዲያው በፀጋው ይፀድቃሉ የኢየሱስ ቤዛነት ሙሉ በመሆኑ ሰዎችን የማፅደቅ ችሎታ እንዳለው ይህ ቃል ይነግረናል ነገር ግን ሰዎች በዚህ ሙሉ በሆነው በኢየሱስ ቤዛነት እንዳይድኑ በሚፈልገው አካል ምክንያት በቤተክርስቲያኗ ይህ የኢየሱስ ቤዛነትእንዳይታይ የሰው ልጆች ቤዛ ማርያም እንደሆነች ይነገራል ማርያም በሲአል ላሉ ነፍሳትና ለሰው ልጆች ሁሉ ሞታ በሶስተኛ ቀን ከሞት ተነስታ አርጋ በቀኝ በመቀመጧ የከፈለቸው ዋጋ እርሷን ቤዛዊት አለም አሰኝቷታል መፅሀፈ ፀሎት ወመዝገብ ፀሎት በአማርኛ ነገረ ማርያም ገፅ ተስፈ ገብረ ስላሴ ማተሚያ ቤት አዲስ አበባ ዓም ምዕራገ ፀሎት እንደ ቤተከረርስቲያኗ አገላለፅ ምዕራገ ፀሎት ማለት የፀሎት ማሳረጊያ ማለት ነው መፅሀፍ ቅዱሱ የፀሎት ማሳረጊያ ኢየሱስ እንደሆነና ማንም ሰው ፀሎቱን በኢየሱስ ስም ካሳረገ ለፀሎቱ መልስ እንደሚያገኝ ይናገራል ዮሐ ዮሐ ዮሐ ነገር ግን በቤተከርስቲያኗ ባለው ኢየሱስን በማርያም የመጋረድ ስራዎች ምከንያት ምዕራገ ፀሎት በማርያም ስም እንደሆነ ይነገራል ከ ገፅ ምዕጢሩ ፈዎ ድንግል ሆይ የፀሎት ማሳረጊያ አንቺ ነሽ። አባ ፅጌ ድንግል ማኅሌት ፅጌ ገፅ እነዚህ ማርያም ለሰው ልጆች ሀጢያት በመሞት ለሰው ልጆች ኪዳነ ምህረት የሀጢያት መድሀኒት ቤዛ ምዕራገ ፀሎት ናት የሚሉት ለማርያም የተሰጡት አገልግሎቶችና ማንነቶች በሙሉ የኢየሱስ አገልግሎቶችና ማንነቶች ነበሩ ኢየሱስ የሰራው ስራ ሙሉ በመሆኑም ማርያም በነዚህ መስኮች ኢየሱስን የምታግዝበት አሰራርም የለም ማርያም የሰው ልጆችን ከሲኦል ማዳን የምትችል ቢሆን ኖሮ የኢየሱስ መምጣት ባላስፈለገ ነበረ ኢየሱስ የመጣው ማርያም ይህን ስራ መስራት ስለማትትል ነው በርግጥ ትከከለኛዋ ማርያም በልጅዋ ላይ እንደዚህ አይነት ፉከከርና መፈንቅለ ስልጣን እንደማታደርግ ይታወቃል ነገር ግን ይህ የኢየሱስን ታሪከ እየተከታተለ በማርያም የሚሸፍነው አካል እንዲህ እያደረገ ያለው የኢየሱስ አዳኝነት አንዳይታ ነው ይህም ሰዎች ከገነት እንዲባረሩ ምክንያት የሆነውም ዲያብሎስ ነው መላዕከት የሰው ልጆችን ከሲኦል ያድናሉ መላዕከት አማላጅ ናቸው በማለት ሰዎች በከርስቶስ አማላጅነት እንዳይድኑ የተሰራውን ስራ ከላይ ተመልክከተናል ይህ ከርስቶስን በመላዕከት የመሸፈን ስራ በዚህ የሚያበቃ አይደለም ዋናው ኢየሱስ ወደ ምድር የመጣበትን ተልዕኮውን እስከመሸፈን የሚደርስ ነው በዚህም በቤተክርስቲያኗ የሰው ልጆችን ከሲኦል የማዳን ስራ የሚሰሩት መላዕከት መሆናቸው ትናገራለች መጋቤ ጥበብ ሰለሞንቀሲስ ዘሀገረ ጊሸን ደብረ ከርቤ ማርያም አምባሰል በእንተ ማርያም ኛ ዕትም ገፅ ምዕጢሩ ፈዎ ሚካኤል ዘወትር በወር በገባ በኛው ቀን እልፍ አእላፍ ነፍሳትን ከሲኦል በከንፎቹ ይዞ ይወጣል ድርሳነ ሚካኤል ገፅ ይህ ድርጊት የሚካኤል ብቻ ሳይሆን ሁሉም መላዕከት በሚዘከሩበት ቀናቸው የሚያደርጉት የዘወትር ተግባር ነው በዚህ ስሌት ከሄድን ሲኦል ባዶ በቀረች ነበረ መላዕከቱ የሰው ልጆችን ከሲኦል የማዳን ስራ መስራት የሚችሉ ቢሆን ኖሮ የኢየሱስ መምጣት ባላስፈለገ ነበረ ይህ ከላይ የተመለከትነው በማርያም ስም ኢየሱስን የመጋረድ ስራ አዚህም ጋር በመላዕከቱም ስም እየተሰራ መሆኑን ያሳያል ይህም በመላዕከቱ ስም ሰዎች በኢየሱስ ስራ አምነው ገነት እንዳይገቡ የሚሰራው ቀድሞም ሰዎች ከገነት እንዲባረሩ ያደረገው ዲያብሎስ ነው ማዱሳን የሰው ልጆችን ከሲኦል ያድናሉ ቅዱሳን አማላጅ ናቸው በማለት ሰዎች በከርስቶስ አማላጅነት እንዳይድኑ የተሰራውን ስራ ከላይ ተመልከተናል ይህ በቅዱሳን ስም ከርስቶስን የመጋረድ ስራ በዚህ አይቆምም ዋናውን ኢየሱስ ወደ ምድር የወረደበትን ተልዕኮ እንኳን እስከመሸፈን ይሄዳል ከዚህ በባሰ ደግሞ አንዳንድ ቦታዎች ላይ ቅዱሳኑን የሰው ልጆችን ለማዳን ከኢየሱስ በላይ መስራታቸውን ይነገራል ይህም የኢየሱስን ስራ በማሳነስ ሰዎች የኢየሱስን አዳኝነት እንዳይመለከቱ ለማድረግ የተሰራ ልበወለድ ነው ቀጥለን አንመለከታለን ከኢየሱስ የላቀ ስር ነቀል ስራ ሊሰሩ የነበሩ ድስት ከርስቶስ ሠምራ ቅዱስ ሚካኤል ነጥቆ ሄሮድስ ካስፈጃቸው አልፍ ህፃናት ደምሮታል እስዋንም በከንፉ ተሸከሞ ከጣና ሀይቅ አድርሷታል በዚያም ከመከራዋ ብዛት ከገድሏ ፅናት ሰውነቷ ተበሳስቶ የአሳ መመላለሻ እስኪሆን ድረስ ከባህሩ ገብታ ወደ ግራና ወደ ቀኝ ሳትል አስራ ሁለት አመት ፀልያለች በመጨረሻም ጌታ ምን አደርግልሽ መሪጌታ ጽጌ ፅጌ ስጦታውና መሪ ጌታ ሙሴ መንበሩ ኦርቶዶክስ መልስ ካላት እኛም ጥያቄ አለን ስርሀ መር ዐስራት ደስታ « ነገረ ቅዱሳን የከፍትምተቋ የግቢ ጉባኤያት ተማሪዎች መማሪያ መፅሀፍ ገፅ ምዕጢሩ ፈዎ ዘንድ ትሻለሽ አላት አሷም ውሉደ አዳም አንዳይስቱ ዲያብሎስን ማርልኝ አለችው ከሆነልሽ ጠርተሸ አምጪው አላት ከዚያምከሲኦልነ ስትወጣ ነፍሳትን ማርካ ወጥታለች በመጀመሪያ ከርስቶስ የተባለውን ለኢየሱስ ብቻ የተሰጠውን ስም በመጋራት ክርስቶስ ሠምራ ተብሎ ተጀመረ ቀጥሎ በሃሳብ ደረጃ እንደ ከርስቶስ በማስታረቅ አገልግሎት ተስተካከለች ቀጥሎ እንደ ከርስቶስ ነፍሳትን ከሲኦል ወደ ገነት አስመለጠች በመጨረሻም ኢየሱስ የሰራውን የሰው ልጅና አግዚአብሄርን የማስታረቅ ስራ አልፋ የሀጢያት መሠረቱን የሰው ልጆች አሳሳቹ ዲያብሎስ ምህረትን እንዲያገኝ እግዚአብሄርን ለመነች ይህ ያልተሳካ ሊሳካ የማይችል ነገር ነው ነገር ግን ይህ ልበወለድ የራሱ አላማ አለው አላማውም ሰዎች ኢየሱስ ለሰይጣን መዳን ቢሰራ ኖሮ ስር ነቀል መፍትሄ ይገኛል ብለው እንዲያስቡ ለማድረግና ኢየሱስ የከፈለውን ዋጋ ለማሳነስ የተሰራ ልበ ወለድ ነው ነገር ግን የሰው ልጅና የዲያብሎስ ተፈጥሮና ስህተት የተለያየ በመሆኑ በፈጣሪ ፊት ምህረት የሚሰጠውና የማይሰጠው አለ ዋናው ነገር ደግሞ ምህረት የፈጣሪ ፀጋ እንጂ እንደ መብትም የሚታይ ነገር አይደለም በሀጢያት ውስጥ ያለ ምህረትን እንደ መብት አድርጎ ማውራት አይቸልም ስለጥፋቱ የሚገባው ሲኦል ነበረ የመሃሪው ርህራሄ በዝቶ አንጄ ይህ ሰዎች ያለአግባብ እንዲያስቡ በማድረግ የመጣላቸውን የምህረት ፅድል እንዳያገኙ የሚሰራው ከገነት እንዲባረሩ ምከንያት የሆነውና ዛሬም ሰዎች በኢየሱስ የመጣውን ምህረት አግኝተው ወደ ገነት መመለሻ ዕድል እንዳይጠቀሙ የሚፈልገው ዲያብሉስ ነው ከከርስቶስ በላይ ስለ ሀጢያት ስርየት ዋጋ የከፈሉ ንድ ቀን ጌታችን ለቅዱስ ነአኩቶ ለአብ በአካል በቤተመቅደስ ተገልዖለት ወዳጄ ልጄ ነአኩቶ ለአብ ሆይ እኔ ለሰው ልጆች ስል መ መር ዐስራት ደስታ « ነገረ ቅዱሳን የከፍትምተቋ የግቢ ጉባኤያት ተማሪዎች መማሪያ መፅሀፍገፅ ምዕጢሩ ፈዎ ደሜን ያፈሰስኩት መከራውን የተቀበልኩት አንድ ቀን ነው አንተ ግን አርባ አመት ሙሱ ደምህን እንባህን እያፈሰስከ አንዴ ይቅርና ሶስቴም ሞቶ የተነሳ መፅሀፍ ቅዱሱ ውስጥ ከሚታዩ ልዕቀት ያላቸው ስራዎች አንዱ የከርስቶስ ለሰው ልጆች ሀጢያት ሞቶ መነሳት ነው ነገር ግን ይህንን እንዳናደንቅ በቤተከርስቲያኗ ሶስት ጊዜ ሞቶ የመነሳት ልበወለድ እንመለከታለን ዱስ ጊዮርጊስ ሶስት ጊዜ ሞቶ ሶስት ጊዜ ተነስቷል አንደ ከርስቶስ በስማቸው በኩል ንሰሀና የሀጢያት ስርየት የሚደረግባቸው መፅሀፍ ቅዱሱ ኢየሱስ ስለ ሰው ልጆች ሀጢያት ስርየት በከፈለው ዋጋ በስሙ የሀጢያት ስርየት አንደሚገኝ ይናገራልሉቃ ነገር ግን በቤተከርስቲያኗ ቅዱሳንም ከላይ አንደተመለከትነው ስለሰው ልጆች ሀጢያት ዋጋ ከፍለዋል ስለሚባል በስማቸው የሀጢያት ስርየት እንደሚደረግ ይባሱኑም ስርየቱ ከኢየሱስ በበለጠ ከአማኙ ግለሰብ ባለፈ እስከ ትውልድ የሚዘረጋ የሀጢያት ስርየት እንደሚያስደርጉ ታስተምራለት አምላከ ፍቅርተ ከርስቶስ ብሎ ባንቺ ስም የተማፀነ እስከ አስራ አራት ትውልድ ይማርልሻል ሾ አቡነ አስትንፋስ ከርስቶስ ከፈጣሪያቸው እስከ አስራ ሰባት ትውልድ ድረስ ዓስራተ ምህረትየምህረት ቃል ኪዳን ተቀብለው ስሟንከርስቶስ ሠምራ የጠራውን እስከ አስር ትውልድ እንዲምርላት ተስፋዋን ነግሯት አሉላ ጥላሁንና ዲን ያረጋል አበጋዝ ነገረ ቅዱሳን ገፅ መር ዐስራት ደስታ « ነገረ ቅዱሳን የከፍትምተቋየግቢ ጉባኤያት ተማሪዎች መማሪያ መፅሀፍ ገፅ ከ ገፅ ምዕጢሩ ፈዎ ቅዱሳኑ የተቀደሱት በኢየሱስ ከርስቶስ አምነው ነው በዚህም የኢየሱስ ተፎካካሪ አይደሉም ኢየሱስም ቅዱሳኑን ከኔ በላይ ተአምራትን ታደርጋላችሁ አለ እንጂ ከኔ በላይ ትሆናላችሁ አላለም ነገር ግን ስሙን ከከርስቶስ ጋር አመሳስሎ በኢየሱስ ስራ ፉከክር ውስጥ የሚገባው ሰዎች በከርስቶስ አምነው እንዳይድኑ የሚሰራው ተፎካካሪ መንፈስ እሱም ዲያብሉስ ነው በአጠቃላይ ስንመለከት ማርያም ቅዱሳን መላዕከትና ከርስቶስ የተለያየ አፈጣጠር ቸሉታ ፀጋ አላቸው በዚህም በአግዚአብሄር መንግስት አሰራር ውስጥ አንደ ልዩነታቸው እግዚአብሄርን የሚያገለግሉት በተሰጣቸው የስራ ድርሻና ሀላፊነት ነው ነገር ግን እነዚህን አራቱንም አካላት እኩል በማድረግ ማርያም መላዕከታትንና ቅዱሳኑን ከአቅማቸው በላይ በከርስቶስ ወንበር ላይ በማስቀመጥ ከዚህም አልፎ ከርስቶስን በማስበለጥ ከርስቶስ የሰራው የሰው ልጆች የማዳን ስራ በሰፊው የመጋረድ ስራዎች እየተሰሩ አንደሆነ አእንመለከታለን መፅሀፍ ቅዱሱ ግን እነዚህ አራቱም አካላት እኩል መሆን ይቅርና መዳን በሌላ በማንም የለም በማለት በኢየሱስ ላይ ሌላ ተደራቢ መያዝ እንደማይቻል ይናገራል ቃሉ ለሚያምኑት ድነት ነው ለሚጠፉት ደግሞ ሞኝነት ነው ስለዚህ ማንም ሰው በማርያምመላዕከትቅዱሳን ስም እየተሰራ ባለው ሴራ ላይ ሊነቃና ከጥፋት በፊት በከርስቶስ ላይ የተጋረደውን መጋረጃ አውርዶ በሱ ቦታ የተቀመጡትን ወደየ ቦታቸው መልሶ በነሱ ስም የሚነግደውን ዲያብሎስን ባዶ አስቀርቶ በኢየሱስ በኩል የመጣውን ድነት ቢጠቀም ይሻለዋል ከ ገፅ ምዕጢሩ ፈዎ መመለከ ያለበት ማርያም ቅዱሳን መላዕከት እግዚአብሄር ወይስ አራቱም። በሚለው መሠረት እንደሆነ ይናገራሉ ነገር ግን ለፃድቃን የሚደረገው መታሰብያ ፍቅርን ማሳየትና ፅድቃቸውን መቀበል አሰራር መደረግ ያለባቸው በየራሳቸው መንገድ መሆን አለበት አምልኮም በራሱ መንገድ ሶስቱን የተለያዩ ድርጊቶችን አንድ በማድረግ ተመልሶ ደግሞ እነዚህን ሶስቱንም የምናከናውነው በአግዚአብሄር የአምልኮ ንብረቶች ነው ማለቱ ከጀርባ ያለውን ሴራ ያሳያል ለቅዱሳኑ መታሰብያ ፍቅርን ማሳየትና ፅድቃቸውን መቀበል መከናወን ያለበት በየራሱ መንገድ ነው እነዚህ ነገሮች በየራሳቸው መንገድ ባለመከናወናቸው ራሱ ሴላ ስህተት እየተሰራ ነው በዚህም ይህ አሰራር ከሁለት ያጣ አሰራር ነው እነዚህን የማይገናኙ ነገሮችን አገናኝቶ ይህንንም መንደርደርያ አድርጎ የእግዚአብሄር የአምልኮ ንብረቶች ላይ መጥቶ የመቀመጡ አሰራር የእግዚአብሄር ተፎካካሪ መንፈስ ሴራ ነው እነዚህ የእግዚአብሄር የነበሩ ነገር ግን ዛሬ በማርያምመላዕከትቅዱሳን ስም ለሚመለኩት የተከፋፈሉትን የአግዚአብሄር መመለኪያዎች ብንመለከት ቤተመቅደስቤተከርስቲያን መፅሀፍ ቅዱሳችን ላይ ስንመለከት ቤተመቅደስቤተከርስቲያን ሲሰየሙ የነበሩት በባለቤቱ በእግዚአብሄር ስም እንጂ በማርያምመላእከትቅዱሳን ስም አልነበረም ምከንያቱም አንድ ንብረት የሚጠራው በባለቤቱ ስም ስለሆነ በዚህም የመፅሀፍ ቅዱሱን ስንመለከት ቤተመቅደስቤተከርስቲያናት የሚሰየሙት በባለቤቱ በአግዚአብሄር ስም ነው የእግዚአብሄር ቤተመቅደስ ኤር ዳን ማቴ የእግዚአብሄር ቤተከርስቲያን ማቴ ሐስ ቆሮ ምዕጢሩ ፈዎ መፅሀፍ ቅዱሱ ላይ አንድም ቦታ ላይ የማርያምመላዕከትቅዱሳን ስም የተሰየመ ቤተመቅደስቤተከርስቲያን አላየንም ነገር ግን አሁን ለከርስትናው እንግዳ በሆነ መልኩ በማርያምመላዕከትቅዱሳን ስም ቤተመቅደስቤተከርስቲያን እየተተከለ ይገኛል ታቦት ታቦት የእግዚአብሄር ብቻ ነበረ በዚህም መፅሀፍ ቅዱሱ ላይ የእግዚአብሄራ ታቦት ይላል ኢይ ሳሙ ዜና የ የምትለዋ ቃል ባለቤትነትን ታሳያለች መፅሀፍ ቅዱሱ ላይ አንድም ቦታ ላይ የማርያምመላዕከትቅዱሳን ስም የተሰየመ ታቦት አላየንም ነገር ግን አሁን ለከርስትናው እንግዳ በሆነ መልኩ በማርያምመላዕከትቅዱሳን ስም ታቦት እየተሰየመ ይገኛል ሰንበትኹ ሰንበት የእግዚአብሄር ብቻ ነበረዘሌ ዘፀ መፅሀፍ ቅዱሱ ላይ ለማርያምመላዕከትቅዱሳን ስም እንዲከበር የታዘዘ ሰንበት አንመለከትም ነገር ግን አሁን ለከርስትናው እንግዳ በሆነ መልኩ በማርያምመላዕከትቅዱሳን ስም በወራት ውስጥ ተራ በማስገባት የተራቸው ቀን ሰንበትስራ የማይሰራበትና ለእነሱ ውዳሴ ቅዳሴ ዝማሬ የሚደረግላቸው ቀን ተሰጥቶአቸው እንመለከታለን በአልኹ በአል ሲከበር የነበረው ለአግዚአብሄር ብቻ ነበረ ዘፀ ዘፀ መፅሀፍ ቅዱሱ ላይ ለማርያምመላዕከትቅዱሳን የታዘዘ በአል አንመለከትም ነገር ግን ቤተከርስቲያኗ ለከርስትናው እንግዳ በሆነ መልኩ በማርያምመላዕከትቅዱሳን ስም በአል ታዘጋጃለች ይህንንም የምታደርገው ለነሱ በተሰጠው ቀኖች ቤተከርስያናትና ታቦታት ነው እነዚህን እውነታዎች አጠቃለን ስንመለከት በቤተከርስቲያኗ የእግዚአብሄር መመለኪያ ብቻ የነበሩት ቤተመቅደስቤተከርስቲያን ታቦት ሰንበትና በአል በማርያምመላዕከትቅዱሳን ስም ተከፋፍሎ ይገኛል ማርያምመላዕከትቅዱሳን ለመፅሀፍ ቅዱሱ እንግዳ አይደሉም ነገር ግን ለመፅሀፍ ቅዱሱ እንግዳ የሆነው ይህ በነሱ ስም የእግዚአብሄርን መመለኪያ ምዕጢሩ ፈዎ ነገሮች የማከፋፈሉ ስራ ነው ይህም እንግዳ አሰራር የመጣው በነሱ ስም ጣልቃ ገብቶ እንደ አግዚአብሄር እየተመለከ ባለው መንፈስ ነው የሚገርመው ደግሞ ይህ መንፈሳዊው ምስጢር በደፈናው በማርያምመላዕከትቅዱሳን ስም ይቅረብ እንጂ በየአካባቢው የሚመለከው ራሱን የቻለ መንፈስ ነው ለምሳሌ ቁልቢ የሚመለከውና አዲስ አበባ የሚመለከው ብርኤል ሁለቱም በደፈናው ገብርኤል ይባሉ እንጂ ሁለቱም እኩል ሀይል የላቸውም የቁልቢው ሣብርኤል ከአዲስ አበባው ግብርኤል በስልጣን ከፍ ያለ ነው በተመሳሳይ መልኩ ኩከ የለሽ ማርያም ከሌሎቹ ማርያሞች በስልጣን ትበልጣለች ብዙ ተመሳሳይ በአንድ ስም የሚመለኩ ነገር ግን የተለያየ ማንነት ያላቸውን መናፍስትን ማስተዋል ይቻላል በአጠቃላይ በማርያምመላእከትቅዱሳን ስም ሙሉ አምልኮስግደት ፀሎት ምስጋና ዝማሬ ውዳሴ ስለት መስዋዕት እየተደረገ መሆኑን አምልኮውም የሚደረገው እግዚአብሄር ለራሱ እንዲመለከበት በለያቸውቤተመቅደስቤተከርስቲያን ታቦት ሰንበትና በአል በመከፋፈል መሆኑን ማርያምመላዕከትቅዱሳን አምልኩን አለማለታቸውን ናምልካቸው ቢባል እንኳን እንደ እግዚአብሄር በሁሉም ቦታ የመገኘት ባህሪ ስለሌላቸው ከሰው አምልኮን መቀበል የማይችሉ መሆኑን መመለከ የሚፈልጉት እግዚአብሄርና ዲያብሎስ ብቻ መሆናቸውን አግዚአብሄር በማርያምመላዕከትቅዱሳን ስም በአጃዙር አምልኩኝ አለማለቱን ስንመለከት አምልኮው በስህተት በባዶ ሜዳ ለዘመናት እየተደረገ ያለ ድርጊት ሳይሆን አምልኮውን በማርያምመላእከትቅዱሳን ስም እየተቀበለ ያለ አካል መኖሩን ይህም እንደ እግዚአብሄር መመለከ የሚፈልገው የእግዚአብሄር ተፎካካሪው መንፈስ ዲያብሎስ መሆኑን እንመለከታለን ምዕጢሩ ፈዎ ይህ አዲስ ነገር አይደለም ምከንያቱም ከመነሻው የዲያብሎስ ውድቀት ምከንያት ይኸው ራሱን ከእግዚአብሄር የማስተካከል ፍላጎቱ ነበረ ሰይጣን ድሮ ሲመሰለክከ የነበረው በቀጥታ ነበረ ነገር ግን አሁን ከከርስትና መስፋፋት ጋር በተያያዘ ይህ ቀደምት አሰራሩ ተደናቅፎበት ይገኛል አሁን በራሱ ስም ቢንቀሳቀስ ማንም እንደማይሰማው ያውቃል በዚህም ይህን አዲስና ውጤታማ ዘዴውን አቀናበረ ተመሳስሎ መገኘት ክኢህ« ሰይጣን ራሱን ለውጦ ሌላ ገፀ ባህሪ ለብሶ በቅዱሳኑና በመላዕከቱ ስም እንደሚጫወት መፅሀፍ ቅዱሱ ቀድሞውኑ ተናግሯልቆሮዌክባ ሰይጣን ራሱን ሣማዱስ ሚካኤል ብሎ በሌላ ስፍራ ደግሞ ቅዱስ ሩፋኤል ብሎ ሲያጭበረብር እንደነበረ በ ከፍል መመልከት ይቻላል እንደዚሁ በ ከፍል ዲያብሎስ ራሱን ፈጣሪ ነኝ ብሎ በአረቡ ማህበረሰብ ዘንድ እንዴት እያጭበረበረ እንዳለ ተመልከተናል ዌርስቲያኖች ጋር ደግሞ በማርያምመላዕከትቅዱሳን ስም ያጭበረብራል ለዚህ ነው መፅሀፍ ቅዱሱ ሰይጣንን ሸንጋይ የሚለውኤፌክ የሚያሳስተው በሽንገላ ስለሆነ ሰዎች መሳሳታቸውን እንኳን ማስተዋል አይትሉም ስለዚህ በዚህ ነገር ውስጥ ያላችሁ ይህን የሰይጣንን ሽንገላ በማስተዋል ማርያምመላዕከትቅዱሳንን ወደ ቦታቸው በመመለስ በነሱ ስም የሚሰራውን ከቤተከርስቲያናችሁ ጠርጋችሁ በማስወጣት እግዚአብሄርን ብቻ ልታመልኩት ይገባል እንዲህ በማድረግ ቤተከርስቲያናችሁን ስትቀድሱ እግዚአብሄር ደግሞ በመካከላችሁ ድንቅ ነገር ያደርጋልኢያ ለነፍሳችሁም ዕረፍትን ታገናላችሁኤርባ ምዕጢሩ ፈዎ ብሉይ ኪዳን እያለ አዲሱ ኪዳን የመጣበትን ምስጢር አለማግኘት አንድ ከርስቲያን መፅሃፍ ቅዱስ ከሚለው ቃል ቀጥሎ ማወቅ ያለበት የሁለቱን የመፅሃፍ ቅዱስ ከፍሎች ርዕሶች ትርጉም ነው አዲስ ኪዳንና ብሉይ ኪዳን ከመነሻው ኪዳን ማለት ሁለት ወገኖች ውል ማለት ነው ዳዊትና ዮናታን ቃል ኪዳን አደረጉበሳሙ ባልና ሚስትም ለትዳር ቃል ኪዳን አደረጉ ይባላል አንደዚሁ አግዚአብሄር ለሰው ልጆች መዳን ከተለያዩ ትውልዶች ጋር በዋናነት አምስት ጊዜ ቃልኪዳን ሲያደርግ እንመለከታለን በአዳም ዘፍባ በኖህ ዘፍ በአብርሃም ዘፍባ በሙሴዘፀ እና በከርስቶስበቆሮክ በዚህ ምዕራፍ የምንመለከተው በሙሴና በኢየሱስ በኩል የወረዱትን ኪዳኖችን አንድነትና ልዩነትን ነው ብሉይ ኪዳን ማለት በሙሴ በኩል የወረደው ኪዳን ሲሆን በኪዳኑም መሠረት ሰዎች ፅድቅን የሚያገኙት የእግዚአብሄርን ህጎችና የአምልኮ ስርአቶች በፍፅምና በመጠበቅ ነው አዲስ ኪዳን ማለት ደግሞ በኢየሱስ በኩል የወረደው ኪዳን ሲሆን በኪዳኑም መሠረት ሰዎች ፅድቅን የሚያገኙት በኢየሱስ ክርስቶስ በማመን ነው ይህ በመሠረተ ሀሳብ ደረጃ ቀላል ነገር ነው ነገር ግን ወደ ዝርዝሩ ሲገባ ልዩነቱ ሊረዱት የሚከብድ ከባዱ የመፅሀፍ ቅዱስ ከፍል ሆኖ እናገኘዋለን የኦርቶዶከስካቶሊከ ቤተከርስቲያንንም ግራ ያጋባትና በሁለቱ ኪዳናት መካከል እንድትዋልል ያደረጋትም ይኸው አስተዋዮች ብቻ ሊመለከቱት በሚችለው ልዩነቱ ነው በአንድ በኩል ኢየሱስ እኔ ህግን ልሸር አልመጣሁም እያለ ሐዋርያቱ ደግሞ የብሉይ ኪዳን ተሽሯል አሉ ብሉይ ኪዳን ተሸሯል ሲባል የኙ የብሱይ መፅሃፍት ዕጣ ፋንታ ምንድነው። የሚሉ ጥያቄዎች በወቅቱም ሆነ ከዚያ በኋላ በነበረው ትውልድ ውስጥ ጥያቄ አስነስቷል የሚገርመው ደግሞ አሁንም ብዙዎችን ግራ አጋብቷል ነገር ግን መፅሃፍ ቅዱሱን በማስተዋል ላጠና የሚጋጩ ቃላት አለመኖራቸውንና ህግ አይሻርም እንደተባለው አለመሻሩን ነገር ግን ምዕጢሩ ፈዎ የሰንበት አተረጓጎም እንደ ቤተመቅደሱ ትርጉም ከፍ ባለ አተረጓጎም በመተካቱ ነው ቆላባ እንግዲህ በመብል ወይም በመጠጥ ወይም ስለ በአል ወይም ስለ ወር መባቻ ወይም ስለ ሰንበት ማንም አይፍረድባቸሁ እነዚህ ሊመጡ ያሉት ነገሮች ጥላ ናቸውና አካሉ ግን ክርስቶስ ነው አካሉ ሲገለጥ ጥላማሳያ ሞዴሉን ማንም አይከተለውም በዚህም በአዲስ ኪዳኑ ማረፊያው በቀን ሳይሆን በከርስቶስ መሆኑና ከርስቶስን ያገኘ ከሁሉ ነገር እንዳረፈና ሰንበት እራሱ ከርስቶስ መሆኑን እንመለከታለን በዚህም በሳምንት አንድ ቀን ከማረፍ የዘላለምን እረፍት ከርስቶስን መምረጡ የተሻለ ነው የብሉይ ኪዳኑን የሰው ሊቀካህን በአዲስ ኪዳን በከርስቶስ ሊቀካህን አለመተካት ሊቀካህን ማለት በሰዎችና በእግዚአብሄር መካከል በመገኘት ስለ ሰዎች ሀጢያት መስዋዕት በማቅረብ ሀጢያት የሚያስተሰረይ ማለት ነውዕብ ዕብ ዕብ የመጀመሪያው ሊቀካህን አሮን ነበረ ከዚያም እስከ ከርስቶስ መምጣት ድረስ ብዙ ሰዎች በዚህ ስልጣን ሲሾሙ ነበረ በአዲሱ ኪዳን ግን በሊቀካህንነት የተሾመው ኢየሱስ ብቻ ነው ነገር ግን በአርቶዶከስካቶሊክ ቤተከርስቲያን ከከርስቶስም በኋላ ሰዎችን በሊቀካህንነት ትሾማለች ይህ ደግሞ የአዲስ ኪዳኑን አሰራር ያላገናዘበና የከርስቶስን የሊቀካህንነት ሹመት የሚጋፋ አሰራር ነው መፅሀፍ ቅዱሱ ግን በአዲስ ኪዳን ሊቀካህኑ ኢየሱስ ብቻ መሆኑን ይናገራል ዕብ ጉ ድካም ያላቸውን ሰዎች ሊቀካህናት አድርጎ ይሾማል ከህግ ቦኋላ የመጣ የመሃላው ቃል ግን ለዘላለም ፍፁም የሆነውን ልጅ ይሾማል ዕብባ እንግዲህ ትልቅ ሊቀካህናት የእግዚአብሄር ልጅ ኢየሱስን ስላለን ፀንተን ሀይማኖታችንን እንጠብቅ ምዕጢሩ ፈዎ ጢሞ አንድ እግዚአብሄር አለና በእግዚአብሄርና በሰው መካከል ያለው መካከለኛው ደግሞ አንድ አለ አርሱም ሰው የሆነው ከርስቶስ ኢየሱስ ነው በዚህም በአዲሱ ኪዳን ሊቀካህን ከርስቶስ ብቻ ነው ከኢየሱስ ቀጥለው የነበሩት ዋናዎቹ እነ ጳውሎስና ጴጥሮስ እንኳን ሊቀካህን አልተባሉም ስለዚህ በአዲሱ ኪዳን በአግዚአብሄርና በሰዎች መካከል የሚቆመው ሊቀካህን ከርስቶስ ብቻ ነው ሌሎቹ አማኞች በሙሉ ካህናት ናቸውበጴጥ ጴጥ ራዕ ራዕ ስለዚህ የብሉይ ኪዳኑን አሰራር በመተው የሊቀካሀንነት ቦታን ለአዲስ ኪዳኑ ሊቀካህን ለከርስቶስ መተዉ መልካም ነው በብሉይ ኪዳኑ ህግ በመጠበቅ ይገኝ የነበረውን ፅድቅ በአዲስ ኪዳኑ በከርሰቶስ ማመን አለመተካት ቤተክርስቲያንዋ ሁለቱ ኪዳናት ባለማተካካቷ ምክንያት የሁለቱ ኪዳናት የፅድቅ መንገድ ተቀላቅሎባት ይገኛል በዚህም አንድ ሰው የሚፀድቀው እንደ ብሉይ ኪዳን ህጉን ፈፅሞ በመጠበቅና እንደ አዲሱ ኪዳን በክርስቶስ በማመን እንደሆነ ትናገራለች የአዲሱ ኪዳኑ ሰዎች በከርስቶስ አምነው ብቻ ይፀድቃሉ የሚለው ብቻውን የማፅደቅ ብቃቱ አላሳመናትም በዚህም ሰው ለመፅደቅ በኢየሱስ ከማመን በተጨማሪ የብሉይ ኪዳንኑ የህግ ፍፅምና መጠበቅ አንዳለበት ታስተምራለት ለዚህ ማጠናከሪያም ያዕ ላይ ሰው በእምነት ብቻ ሳይሆን በስራ እንዲፀድቅ ታያላችሁና ከነፍስ የተለየ ስጋ የሞተ አንደሆነ እንዲሁም ከስራ የተለየ እምነት የሞተ ነው የሚለውን ቃል ታቀርባለች በዚህም ምዕመናኖችዋ ፅድቅን ለማግኘት በከርስቶስ ከማመን በተጨማሪ የህግን ፍፃሜ በመጠበቅ ለመፅደቅ ሲታገሉ ይታያል ነገር ግን ይህ ስህተት መሆኑና ስህተቱም የመጣው የሁለቱን ኪዳናት ልዩነትና የያዕቆብ መልዕከት የተፃፈበትን አውድ ካለማወቅ የተነሳ መሆኑን ቀጥለን አንመለከታለን ምዕጢሩ ፈዎ የሐዋርያውን የያዕቆብ መልዕከት ከመጀመሪያው አንስተን ስንመለከት ያዕቆብ እያወዳደረ ያለው ጫፍ ለጫፍ ስለወጡት ሁለት ሰዎች ነው አነሱም በያዕ ላይ የተገለፁት በህግ ብቻ ነው የምፀድቀው የሚለውና ብእምነት ብቻ ነው የምፀድቀው ስራ አያስፈልገኝም ስለሚሉ ሰዎች ነው ያዕቆብም ሊወቅስ የፈለገው እኔ እምነት አለኝ ስራ አያስፈልገኝም የሚለውን በእንግሊዘኛው ክክክክዝጸክ ስለሚባለው አስተምህሮ ነው ከመግቢያው ይሄ ሰውዬ ምን አንደሚመስል ነግሮናል ያፅዕ ቃሉን የሚሰማ የማያደርገው አንደበቱን ሳይገታ ልቡን እያሳተ የሚያመልከ የሚመስለው በማለት የሰውየውን ማንነት አሳይቶናል አንደዚህ አይነት ሰዎች ህግ አታፀድቅም የሚለውን ህግ ተሽራለችን በማለት የሚያነቡ ናቸው ነገር ግን በአዲሱ ኪዳን ህግ አልተሻረችም ምንም እንኳን ህግ ማፅደቅ ባትችልም የማስኮነን አቅም ግን አላት ህግን የጣሰ ዛሬም ሀጢያተኛ ነውና ነገር ግን በአዲሱ ኪዳን አንድ ሰው ህግን የሚጠብቀው ሊፀድቅበት ሳይሆን በመፅደቁ ምከንያት ነው በዚህም ምክንያት ነው በከርስቶስ አምኖ ፀድቆ ሳያስተውል ህግን ለሚጥሰው ሰው የኢየሱስ አማላጅነት ከኩነኔ የሚያድነው በዚህም ለተወሰነ አውድ በእምነት ድኛለሁ መልካም ስራ መስራት አያስፈልገኝም ለሚል ሰው ተለይቶ የተፃፈውን የያዕቆብን መልዕከት ወስዶ ለሁሉም ሰው እንደተነገረ አድርጎ የአዲስ ኪዳኑን የፅድቅ መንገድ ደካማ አድርጎ ተሞከሮ ያልተቻለውን የብሉይ ኪዳን የፅድቅ መንገድየህግን ፍፅምና መጠበቅ ማዳበሉ ስህተት ነው አደጋም አለው ምከንያቱም ከመነሻው ህጉን በመጠበቅ መፅደቅ ይቻል ቢሆን ኖሮ የከርስቶስ መምጣት አላስፈላጊና የከፈለውም ዋጋ ከንቱ የሚያደርግ ነውና በዚህም የህግን ፍፅምና በመጠበቅ መፅደቅ የማይቻል መሆኑን » በአዲሱ ኪዳን ሰዎች የሚፀድቁት በከርስቶስን በማመን ብቻ መሆኑን » ህግ በመጠበቅ መፅደቅና በእምነት መፅደቅ የማይዳበሉ መሆኑን » ህግ ማፅደቅ ባይችልም ማስኮነን የሚችል መሆኑን » አማኝ ሳያስተውል ለሚያደርገው የህግ ጥሰት ዋስትና መቀመጡን ቀጥለን በዝርዝር እንመለከታለን ምዕጢሩ ፈዎ የህግን ፍፅምና በመጠበቅ መፅደቅ የማይቻል መሆኑ በአዳም መውደቅ ምከንያት የሰው ልጅ ለሰይጣን ወደ ተዘጋጀው ሲኦልማቴ እየጎረፈ በመሆኑ እግዚአብሄር የሰው ልጆች ከሲኦል እንዲድኑ አቀደ ለዚህም በየዘመናቱ ከተለያዩ ትውልዶች ጋር ቃል ኪዳን በማሰር ሰዎች ቃል ኪዳኑን በመጠበቅ ወደ ገነት የሚገቡበትን መንገድ ሲያዘጋጅ ነበረ በዚህም በነሙሴ ዘመን ከአስራኤል ህዝብ ጋር ብሉይ ኪዳንን አደረገ በዚህ ቃል ኪዳን መሠረትም ህዝቡ የወረደለትን ህግ የአምልኮና የመንፃት ስርአቶችን በመጠበቅ ፅድቅ የሚያገኝበት አሰራር ዘረጋ ነገር ግን ፈጣሪ በሙሴ በኩል ያወረደውን የመፅደቂያ መንገድ አንድም ሰው ማሟላት አልቻለም ሁሉም ሃጢያተኛ ሆኑ ሮሜ ስራኤል ግን የፅድቅን ህግ እአየተከተሉ ወደ ህግ አልደረሱም ሮሜ ፕህግ ስራ በመስራት ስጋ የለበሰ ሁሉ በእርሱ ፊት ስለማይፀድቅ ነው ገላባ ስጋን የለበሰ ሁሉ በህግ ስራ ስለማይፀድቅ በዚህም የመጀመሪያው የማፅደቂያ መንገድ አለመስራቱ ተረጋገጠ በዚህም የብሉይ ኪዳኑ ማፅደቂያ መንገድ ተሻረዕብ ዕብጋ ፅብ ሀግን በመጠበቅ መፅደቅ የተባለው የፅድቅ መንገድ ተዘጋ ቀጥለን የምንመለከተው ሌላ ፅድቅ የሚገኝበት መንገድ ተዘጋጀ በአዲሱ ኪዳን ሰዎች የሚፀድቁት በከርስቶስ በማመን ብቻ መሆኑ የብሉይ ኪዳን ሰዎችን ማፅደቅ ባለመቻሉ የሰው ልጅ በሃጢያቱ ምክንያት ለሰይጣን ወደ ተዘጋጀው ሲኦል መጉረፉን ስላልቆመ ፈጣሪ ሰዎች የሚድኑበትን ሌላ ቀለል ያለ መንገድ ቀየሰ ይህም ስለሰዎች ጥፋት ስለሚያስፈልገው መስዋዕት ከርስቶስ ዋጋ አንዲከፍልና ሰዎች ደግሞ ብኢየሱስ ከርስቶስ በማመን እንዲፀድቁ ፅ ሮሜ አሁን ግን በህግና በነቢያት የተመሰከረለት የእግዚአብሄር ፅድቅ ያለ ህግ ተገልጦአል እርሱም ለሚያምኑ ሁሉ ምዕጢሩ ፈዎ የሆነ በኢየሱስ ክርስቶስ በማመን የሚገኘው የእግዚአብሄር ፅድቅ ነው ልዩነት የለምና ሁሉም ሀጢያት ሰርተዋልና የእግዚአብሄርም ከብር ጎድሎአቸዋል በኢየሱስ ከርስቶስ በሆነው ቤዛነት በኩል አንዲያው በፀጋው ይፀድቃሉ ራዕ አልፋና ዖሜጋ የመጀመርያውና መጨረሻው እኔ ነኝ ለተጠማ ከህይወት ውሀ ምንጭ እንዲያው እኔ አሰጣለሁ ራዕባ መንፈሱና ሙሽራው ይላሉ የሚሰማም ይበል የተጠማም ይምጣ የወደደም የህይወትን ውሃ እንዲያው ይውሰድ ገላ ገር ግን ሰው በኢየሱስ ከርስቶስ በማመን እንዲፀድቅ እንጂ በህግ ስራ እንዳይሆን አውቀን ስጋን የለበሰ ሁሉ በህግ ስራ ስለማይፀድቅ አኛ ራሳችን በህግ ስራ ሳይሆን በከርስቶስ እምነት እንፀድቅ ዘንድ በከርስቶስ ኢየሱስ አምነናል የእግዚአብሄርን ፀጋ አልጥልም ፅድቅስ በህግ በኩል ከሆነ እንኪያስ ከርስቶስ በከንቱ ሞተ በዚህም በአዲሱ ኪዳን ፅድቅ የሚገኘው በኢየሱስ ከርስቶስ በማመን ተደረገ አዲሱ የፅድቅ መንገድ ምንም እንኳን ኢየሱስን ትልቅ ዋጋ ቢያስከፍለውም ለሰዎች ቀለል የተደረገው ግን ሰው ሁሉ ከሲኦል እንዲድንበት በማሰብ ነው ነገር ግን ይህን ቀለል ያለውን መንገድ በማቅለልና ለብቻው ያለውን የማፅደቅ ብቃት ላይ መናገር ለቅጣት ይዳርጋል ፅብዐ የሙሴን ህግ የናቀ ሰው ሁለት ወይም ሶስት ቢመሰከሩበት ያለርህራሄ ይሞታል የእግዚአብሄርን ልጅ የረገጠ ያንንም የተቀደሰበትን የኪዳኑን ደም እንደ እርኩስ ነገር የቆጠረ የፀጋውንም መንፈስ ያከፋፋ አንዴት ይልቅ የሚብስ ቅጣት የሚገባው ይመስላችኋል። የሚለው ነው ይህንን ለመረዳት ከመነሻው ሀጢያት የሌለበት ሰው እንደሌለ ማወቅ ያስፈልጋል ዮሐ ማንም ሃጢያት የለብኝም የሚል ይዋሻል በዚህም ሁሉም ሰው ሀጢያት አለበት ነገር ግን አማኝ በተቻለው መጠን ራሱን ከሀጢያት ገድቦ አየኖረ ሳያስተውል ወይንም ከአቅሙ በላይ በሆነ ምከንያት ለሚሰራው ሀጢያት የኢየሱስ አማላጅነትበዮሐጋፅ እና የእግዚአብሄር ምህረትዕብ ከኩነኔ ያድኑታል ዮሐዛቫ ልጆቼ ሆይ ሀጢያትን እንዳታደርጉ ይህን እፅፍላችኃለሁ ማንም ሀጢያትን ቢያደርግ ከአብ ዘንድ ጠበቃ አለን እርሱም ፃድቅ የሆነ ኢየሱስ ክርስቶስ ነው ይህ ተፈጥሮአዊውን ሰውኛ ማንነት ያገናዘበ እውነታ ነው አንድ በከርስቶስ አምኖ የፀደቀ ሰው እንዳመነ መልአከ አይሆንም የነበረውን የሀጢያት ህይወት እየተላቀቀ የሚሄደው በሂደት ነው ይህ አባባል ግን እምነት አለኝ ህግ አያስፈልገኝም ከሚለው ያዕቆብ ካወገዘው ትዕቢተኛ ሰው ለይተን ማየት ያስፈልገናል ምከንያቱም ሲጀምር ወንድሞቼ ሆይ ሀጢያትን አታድርጉ ብሎ ስለሚጀምር ስለዚህ የመፅሀፍ ቅዱስን አሰራር በየአውዱ መመልከት ከስህተት ያድናል ስለዚህ ማንም ሰው የከርስቶስ ደም ለማፅደቅ ሙሉ አቅም እንዳለው አውቆ በከርስቶስ በኩል የመጣውን በረከት በሙላት መጠቀም አለበት ምዕጢሩ ፈዎ ቤተከርስቲያኗ ሁለቱን ኪዳናት ባለመተካካቷ ያጣቻቸው የከርስትና እሴቶች ከላይ እንደተመለከትነው በቤተከርስቲያኗ ብሉይ ኪዳን ለአዲስ ኪዳኑ ቦታ ባለመልቀቁ ምከንያት ቤተከርስቲያንዋ በከርስቶስ በማመን ወደ ድነት መምጣት አልቻለችም ከመሠረታዊ የከርስትና ዕሴቶችን ይህም መንፈስ ቅዱስን መቀበል የመንፈስ ቅዱስ የፀጋ ስጦታዎችን መቀበልና ዳግም መወለድ ጋር እንግዳ ሆናለች መንፈስ ቅዱስን መቀበል ሰዎች በከርስቶስ በማመናቸው ከሚያገኙት ጥቅሞች ዋነኛው መንፈስ ቅዱስ በነሱ ላይ ማረፉ ነው በዚህም ብዙ ቅዱሳን በከርስቶስ ሲያምኑ መንፈስ ቅዱስን ሲቀበሉ ነበረ ተሰ ሐስባ ሐስ ሐስ ሉቃክባ ዮሐ ሐስ ሐስ ሐስ ሐስ ሐስ ሐስ ዮሐ መንፈስ ቅዱስን መቀበል ከብርም ነው ጥቅሙ ብዙ ነው በመጀመሪያ የእግዚአብሄር ልጅነት ምስከር ነውሮሜ መንፈስ ቅዱስ የሰዎችን ድካም ያግዛልሮሜ ሀይልን ይሰጣልሐስ የአማኝ መለያ ማህተም ነውኤፌ የመዳን ዋስትና ነውኤፌባ የተለያዩ ፀጋዎችን ይሰጣልቆሮ በዚህም የመንፈስ ቅዱስ በአንድ ሰው ላይ መውረድ ሰውን ሙሉ የእግዚአብሄር ልጅ ያደርጋል ነገር ግን ቤተከርስቲያኒቷ መንፈስ ቅዱስን መቀበል ከሚባለው ዋነኛው የከርስትና ዕሴት ጋር በታሪከ እንጂ በተግባር አትተዋወቅም ምከንያቱም የአዲስ ኪዳኑን የፅድቅ መንገድ ስላላገኘች መንፈስ ቅዱስ ደግሞ በኢየሱስ ስራ ሙሉነት አምኖ ያልፀደቀ ላይ ስለማያርፍ የቤተከርስቲያንዋ ምዕመናን ከላይ እንደተመለከትነው የቁሳዊውን ፅላት ባለመተዋቸው የስጋው ፅላት ቦታውን ባለመያዙ የግንባታውን ቤተመቅደስ ፋንታ የስጋው ቤተመቅደስ መተካት ባለመቻሉ መንፈስ ቅዱስ ሊያርፍባቸው አይችልም ምዕጢሩ ፈዎ በቤተከርስቲያንዋ ውስጥ ቅድስና መጥፋቱና መንፈስ ቅዱስ ደግሞ ቅድስና የሌለውን ቦታ ስለማይወድ ነው ይህም ሰይጣን በስውር በማርያምመላዕከትቅዱሳን ስም እየተመለከ መገኘቱ በ ከፍል እንደተመለከተው ጣዖታት በቅድስና ስም ተጠቅልለው በቤተክርስቲያን መገኘታቸው የሰይጣን ኤጀንቶች ቤተከርስቲያንዋን መውረር በነዚህ ምከንያቶች ለቤተከርስቲያንዋ ሆነ ለምዕመናኖቿ በመንፈስ ቅዱስ መሞላት የሚለው ቃል የመፅሀፍ ቅዱስ ታሪከ እንጂ በዚህ ዘመን ለሚኖር ለአማኝ የሚሰጥ ፀጋ አይመስላቸውም በዚህም ቤተክርስቲያኗም ሆነች ተከታዮቿ በመንፈስ ቅዱስ በመሞላትም ከሚገኙት በረከቶች ጎድለው እንመለከታለን የመንፈስ ቅዱስ የፀጋ ስጦታዎች ጋ ማለት አምላካዊ ስጦታ ማለት ነው መንፈስ ቅዱስም አምላከ በመሆኑ ለሰዎች የተለያዩ ፀጋዎችን ይሰጣል እነዚህም ፀጋዎች ትንቢት ተአምራት ፈውስ የመሳሰሉት ሲሆኑ እነዚህ ፀጋዎችም ለአማኞቹ ሲሰጡ እንደነበረ በመፅሀፍ ቅዱሱ በተለያዩ ቦታዎች ላይ አንመለከታለን በቆሮ ሐስ ሐስ ሐስ ሐስበ ሐስ ቆሮ በርግጥ ከላይ እንዳየነው መንፈስ ቅዱስ ከነሱ ጋር ሳይሆን የመንፈስ ቅዱስ ፀጋዎችን መጠበቅ አይቻልም በዚህም ቤተከርስቲያንዋ የፀጋ ስጦታዎች በታሪከ እንጂ በተግባር አታውቃቸውም በዚህም አገልጋዮችዋ የታሪከ መምህራን ሆነው የቀሩባት ቤተክርስቲያን ሆናለች ይህም መፅሀፍ ቅዱሱ ጢሞ አምልኮት መልክ አላቸው ኃይሉን ግን ከደዋል በማለት የገለፃቸው አይነት ቤተከርስቲያን ሆናለች ይባሱኑ ደግሞ አሁን ባለንበት በመጨረሻው ዘመን ሐስጋገ በመጨረሻው ቀን እንዲህ ይሆናል ስጋ በለበሰ ሁሉ ላይ ከመንፈሴ አፈሳለሁ ወንዶችና ሴቶች ልጆች ትንቢት ይናገራሱ ከሚለው ቃል ጋር በተቃርኖ እየሄደች ትገኛለች በዚህም ቤተከርስቲያንዋ ከፀጋ ስጦታው ጎድላ እንዲሁም ከመጨረሻው ዘመን የአግዚአብሄር አቅድ ጋር ጀርባ ለጀርባ ተቀምጣ ትገኛለች ምዕጢሩ ፈዎ ዳግም መወለድ በቤተክርስቲያኗ ዳግም መወለድ የሚባለው ቃል እንግዳ ነገር ነው ነገር ግን ሰው ዳግመኛ ካልተወለደ መንግስተ ሰማያት ሲገባ አይችልም ዮሐ ኢየሱስም መልሶ እውነት እውነት እልሀለሁ ሰው ዳግመኛ ካልተወለደ በቀር የእግዚአብሄርን መንግስት ሊያይ አይችልም አለው ሰው ከውሃና ከመንፈስ ካልተወለደ በቀር ወደ እግዚአብሄር መንግስት ሊገባ አይችልም ዳግም መወለድ በዋናነት ሁለት መሠረታዊ ሀሳቦችን ይይዛል ከውሃ መወለድና ከመንፈስ መወለድ ከውሃ መወለድ የሚለው የውሀ ጥምቀትን ያሳያል በቤተክርስቲያንዋ የጥምቀት ስርአት እንደሚከናወን የታወቀ ነው በ ከፍል ከተገለፁት መስተካከል ከሚገባቸው ነገሮች በስተቀረ ነገር ግን ከመንፈስ መወለድ የተባለው ለቤተከርስቲያንዋ እንግዳ ነገር ነው ምከንያቱም ከላይ እንዳየነው ቤተክርስቲያኒቷ ከመንፈስ ቅዱስ ጋር ግንኙነት ስለሌላት በዚህም ዳግም መወለደ የሚባለው የከርስትና መሠረት በቤተክርስቲያኗ ተከታዮች ዘንድ አለመሟላቱን እንመለከታለን ዳግም ያልተወለደ ደግሞ መንግስተ ሰማያት አይወርስም በዚህም የቤተከርስቲያንዋ ተከታዮች በሙሉ መንግስተ ሰማያትን አንደማይወርሱ አንመለከታሰን ምዕጢሩ ፈዎ ማጠቃለያብሌይ ኪዳን በአዲስ ኪዳን የተተካበትን ምስጥር አለማግኘት ኦርቶዶክስካቶሊክ ቤተከርስቲያን የብሉይና አዲስ ኪዳን አንድነትና ልዩነት መለየት ባለመቻልዋ ምከንያት አሮጌው አሰራር ለአዲሱ አሰራር ቦታ ባለመልቀቁ አዲሱ ኪዳን ቦታውን መያዝ አልቻለም በዚህም ምዕመናኖቿ ከክርስቶስ በመስቀል ላይ የከፈለውን ቤዛ ማግኘት አይችሉም ከሁሉ የሚገርመው ደግሞ ነገሮች ምን ያህል የተያያዙ መሆናቸው ነው መንፈሳዊውን የሰውን ቤተመቅደስነት ባለማወቅ የህንፃውን ቤተመቅደስ ይገነባሉ ፅላቱ የሰው ልብ መሆኑን ባለማወቅ ከእንጨት ፅላትና ታቦት ይሰራሉ በዚህም የመንፈስ ቅዱስ ማደርያ መሆን አልቻሉም ለታቦቱና ለቤተመቅደሱም አስተናጋጅ ሊቀካህን ይሾማሉ በዚህም ለሀጢያት ስርየት የቆመው የሲቀ ካህኑን ኢየሱስን የምልጃ አገልግሎት ማግኘት አልቻሉም የቀኑ ሰንበት ቦታውን ባለመልቀቁ በከርስቶስ ሰንበትነትእረፍትነት ማረፍ አልቻሉም በዚህም አዲሱ ኪዳን ባለመቆሙ የከርስቶስ ቤዛነት ለህዝቡ አንዳይታይ ተደርጎ ይገኛል መጨረሻውም የነፍስ ጥፋት ነው ምዕጢሩ ፈዎ ቅድስናቸው ሳይፈተሽ ከመፅሀፍ ቅዱሱ የተቀላሱት ተጨማሪ መፅሀፍት መፅሃፍ ቅዱስ ማለት ቅዱሳን በአግዚአብሄር መንፈስ ምሪት የፃፉት መፅሃፍት ስብስብ ነው ዘፀባ ዘፀ ዘጉ ዘዳ ኢሳ ኢሳ ኤር ኤርባ ኤር ኤር ሕዝ ዕን ራዕ ራዕጋዛ ሁሉም የከርስትና ተቋማት የጋራ መፅሀፍት የያዘ መፅሃፍ ቅዱስ ያላቸው ሲሆን በኦርቶዶክስካቶሊክ ዘንድ በነዚህ ቱ መፅሃፍት ላይ ተጨማሪ መፅሃፍት ተጨምረው ይገኛሉ እነዚህ መፅሃፍት በኦርቶዶክስ አዋልድየቀኖና ልጅ ሲባሉ በካቶሊከ ዲዩትሮካኖኒካልሁለተኛ ቀኖና ሲባል አፖከሪፋ በማለት የሚጠሩትም አሉ ቤተከርስቲያንዋ እነዚህ ተጨማሪ መፅሀፍትአዋልድዲዩትሮካኖን በመፅሀፍ ቅዱሱ ውስጥ በመጨመር በአንድ መፅሀፍ ቅዱሱ ለማሳተሟ የተለያዩ ምከንያቶች ታቀርባለች ዋነኞቹም በሌሎቹ ቅዱሳን መፅሃፍት ውስጥ የማናገኛቸው ታሪኮች በነዚህ መፅሀፍት ውስጥ ስለምናገኝ መፅሀፍቱ በመፅሀፍ ቅዱሱ ውስጥ ቢጠቃለሉ ዕውቀታችንን ሙሉ ያደርጋሉ በሚል ዮሐ ኢየሱስ በዚህ መፅሃፍ ያልተፃፈ ሌላ ብዙ ምልከት በደቀ መዛሙርቱ ፊት አደረገ ስለሚል ተጨማሪ መፅሀፍትን ብናስተናግድ ችግር የለውም በሚል ይሁባ ከአዳም ጀምሮ ሰባተኛ የሆነው ሄኖከ እነሆ ጌታ በሁሉ ላይ እንዲፈርድ በሃጢያተኝነትም ስላደረጉት ስለ ሀጢያተኛ ስራቸው ሁሉ አመፀኞችም ሀጢያተኞች በእርሱ ላይ ስለ ተናገሩ ስለ ጭከና ነገር ሁሉ ሀጢያተኞችን ሁሉ እንዲወቅስ ከአእላፋት ቅዱሳኑ ጋር መጥቶአል ብሎ ለነዚህ ደግሞ ትንቢት ተናገረ እንደሚለው የሄኖከ መፅሀፍ ለመጨመሩ ምከንያታዊ ነው በሚል ዉጢሞባ የእግዚአብሄር መንፈስ ያለበትን መፅሃፍ ሁሉ ለትምህርትና ለተግሳፅ ልብንም ለማቅናት በፅድቅም ላለው ምከር ምዕጢሩ ፈዎ ደግሞ ይጠቅማል በሚለው ቃል መሠረት የእግዚአብሄር መንፈስ ያለበትን መፅሀፍትን መጨመሩ ስህተት ስላልሆነ በሚል ነው አነዚህን መስፈርቶችም ከተጨማሪ መፅሀፍቱ ጋር እያነፃፀርን በዝርዝር አእንመለከታለን ለንፅፅሩ የምንጠቀመው በቀደሙት የሀይማኖት አባቶች የተዘጋጀውን ተጨማሪ መፅሀፍቶችን የያዘውን የ መፅሀፍ ቅዱስ ነው ከሱ በኋላ አቡነ ጳውሎስ ያሳተሙት የ ህትመት ከታች እንደምንመለከተው የቱን መፅሀፍት ኤዲት በማድረግ የመጨመር የመቀነስ ቃላት የመቀየርና የማደባለቅ ስራዎች ስለተሰሩበት መፅሀፉን በእግዚአብሄር ቃልነት መቀበል አዳጋች ስለሆነ ነው ስለዚህ ለማነፃፀሪያነት ቤተከርስቲያንዋ ከአቡነ ጳውሎስ በፊት አሳትማ ስትጠቀምበት የነበረውን የቀደመውን የአበውን የ መፅሀፍ ቅዱስ እንጠቀማለን ሣውቀታችንን ሙሉ ያደርጋሉ መስፈርት ቤተክርስቲያኗ ስለ ተጨማሪ መፅሀፍቱ መጨመር ትከከለኛነት የምታስረዳው በመፅሀፍ ቅዱሱ ላይ ሳይነገሩ የተዘለሉ ታሪኮች በነዚህ ተጨማሪ መፅሀፍት ላይ ስለምናገኛቸው ተጨማሪ መፅሀፍቱ ከቱ ጋር አብረው መቅረባቸው ዕውቀታችንን ሙሉ ያደርግልናል በሚል ምከንያት ነው ነገር ግን ተጨማሪ መፅሀፍቱ የተፃፉበትን ምከንያት የጎደለ ነገር ኖሮ ያንን ሙሉ ለማድረግ ሳይሆን ዕዝራ ሱቱኤል ኦሪት ጠፍታለችና የሰራሃውን ስራ ትሰራው ዘንድ ያለህንም የሚያውቀው የለም በፊትህስ ባለሟልነት ካገኘሁ መንፈስ ቅዱስን ላከልኝና ከጥንቱ ጀምሮ በዚህ አለም የሆነውን ሁሉ ልፃፍ መለሰልኝም በነዚያው በአርባ ቀኖች ሀያ አራት መፅሀፍት ተፃፉ በማለት ተጨማሪ መፅሀፍቱ ለምንና እንዴት እንደተፃፉ መናገሩ ከላይ የቀረበውን መከራከሪያ ውድቅ ያደርጋል ኦሪት አለመጥፋትዋና እስከዛሬም ምዕጢሩ ፈዎ ድረስ መኖሯ ደግሞ በዕዝራ ሱቱኤል ላይ የተነገረውን የተጨማሪ መፅሀፍት አስፈላጊነነትን መከራከሪያ ተመልሶ ውድቅ ያደርጋል ከመሠረቱ ስንመለከትም ይህ ዕውቀታችንን ሙሉ ያደርጉልናል የሚለውና መፅሀፍ ቅዱሱን በጎዶሎነት የሚመለከት መንፈስ ከርስቲያናዊ አይደለም ዮሐ ኀገር ግን ኢየሱስ እርሱ ከርስቶስ የእግዚአብሄር ልጅ እንደሆነ ታምኑ ዘንድ አምናችሁም በስሙ ህይወት ይሆንለችሁ ዘንድ ይህ ተፅፎአል የሚለውን የእግዚአብሄርን ቃል የማይቀበልና መፅሀፍ ቅዱሱን ጎዶሎ አድርጎ የሚመለከት ከክርስትና የጎደለ ሰው ብቻ ነው በዮሐ መስፈርት ዮሐዐ ኢየሱስ በዚህ መፅሃፍ ያልተፃፈ ሴላ ብዙ ምልከት በደቀ መዛሙርቱ ፊት አደረገ የሚለውን ቃል ምከንያት በማድረግ መፅሀፍቱን መጨመር መፅሀፍ ቅዱሳዊ ነው ይባል እንጂ ተጨማሪ መፅሀፍቱ በዚህ መሠረት አልተጨመሩም ምከንያቱም ይህ ከፍል የሚናገረው ስለኢየሱስ ተአምራቶች ነው ነገር ግን ተጨማሪ መፅሀፍቱ የብሉይ ኪዳን ተጨማሪ መፅሀፍት መሆናቸው ነው የተነገረው በተጨማሪም ያንኑ ቃል ቀጥለን ስናነብ ዮሐጋቹ ነገር ግን ኢየሱስ አርሱ ከርስቶስ የእግዚአብሄር ልጅ አንደሆነ ታምኑ ዘንድ አምናችሁም በስሙ ህይወት ይሆንለችሁ ዘንድ ይህ ተፅፎአል ማለቱ ደግሞ የኢየሱስ ተአምራት ተብለው እንኳን ሌላ መፅሀፍት ተፅፈው ቢመጡ ተቀባይነት እንዳይሰጣቸው ይመከረናል ይህም ቃል ዛሬ በሐዋርያት ስም የጴጥሮስ ወንጌል የያዕቆብ ወንጌል የበርናባስ ወንጌል እየተባሉ እየተዘጋጁ ያሱት መፅሀፍት እንኳን የሚስተናገዱበት መንገድ አለመኖሩን ያሳየናል ምዕጢሩ ፈዎ በይሁባ መስፈርት ይሁባ ከአዳም ጀምሮ ሰባተኛ የሆነው ሄኖከ እነሆ ጌታ በሁሉ ላይ እንዲፈርድ በሃጢያተኝነትም ስላደረጉት ስለ ሀጢያተኛ ስራቸው ሁሉ አመፀኞችም ሀጢያተኞች በእርሱ ላይ ስለ ተናገሩ ስለ ጭከና ነገር ሁሉ ሀጢያተኞኛችን ሁሉ እንዲወቅስ ከአእላፋት ቅዱሳኑ ጋር መጥቶአል ብሎ ለነዚህ ደግሞ ትንቢት ተናገረ በዚህም ቤተከርስቲያንዋ ተጨማሪ መፅሀፍቱ መፅሀፍ ቅዱሳዊ ድጋፍ አላቸው ትላለች ነገር ግን ይህንን ቃል እንደ መከራከሪያነት ማቅረብ የሚቻለው ከቱ ተጨማሪ መፅሃፍት ውስጥ ለሄኖክ መፅሃፍ እንጂ ለሌሎቹ ተጨማሪ መፅሀፍት መሆን አይትልም መፅሀፈ ሄኖከ ተብሎ የተጨመረውን መፅሀፍ ስንመለከት መፅሀፉ እንደሚናገረው ይህን መፅሃፍ የፃፈው የአዳም ሰባተኛ ልጅ የያሬድ ልጅ ሄኖከ የማቱሳላ አባት ሄኖከ በሆነውና ወደ ሰማይ በተነጠቀውሄኖከ ሄኖከ መሆኑን ይናገራል ሄኖከም ዕውቀቱን ያገኘው መላዕከት ባሳዩት ራዕይ መሆኑን በመፅሃፉ መጀመሪያ ሄኖከ እና መጨረሻ ሄኖክ ላይ ተገልዷል ሄኖከም ያየውን ራዕይም ለሰዎች ያስተማረው በማቱሳላ ዘመን መሆኑንሄኖከ የሚገለጠውም በእግዚአብሄር ሄኖከ ሄኖከ እና በመላዕከትሄኖከ ሄኖክ ሀይል መሆኑን ይገልፃል ነገር ግን መፅሀፉን በዝርዝር ስንመለከተው በውስጡ ብዙ ችግሮችን እንመለከታለን የመፅሀፉ መቼት ይፋለሳል እንዲሁም ከቱ መፅሀፍት በተለየ ቅድስና የሌለውና በውስጡ ብዙ ውሸቶችን የያዘ መፅሀፍ ነው ቀጥሎ በዝርዝር ቀርቧል የመፅሃፉ መቼት የተፋለሰ ነው መፅሀፈ ሄኖከ የብሉይ ኪዳን መፅሀፍ እንደሆነ ተደርጎ በብሉይ ኪዳን መፅሀፍትነቱ ቢቀርብም መፅሀፉ ግን እስከ ሐሳዊ መሲህሐሰተኛው ከርስቶስ ድረስ ያለውን የመፅሃፍ ቅዱሱን ታሪከ ቀንጨብ ቀንጨብ አድርጎ የያዘ መፅሀፍ ነውለምሳሌ ሄኖከ ምዕራፍ እስከ ሄኖከ ምዕጢሩ ፈዎ ከዚህ በተጨማሪም መፅሀፉ የተፃፈው በአዲስ ኪዳን ዕውቀት እንጂ በብሉይ ኪዳን መንፈስ አለመሆኑን የሚያሳዩ ምልከቶች አሉ በመፅሀፉ ውስጥ የአዲስ ኪዳን ቃላትን ቃል በቃል እንመለከታለን ለምሳሌ ኢየሱስ ከርስቶስ ሄኖክ የአብ የባህሪ ልጅ ሄኖክ ዛቫ ቀዳማዊ ቃል ሄኖክ ጣ አስታራቂ ሄኖክ ሄኖክ ቫ ሄኖክ ፈራጅ ሄኖክ አብ ሄኖከ ባ መንግስተ ሠማያት ሄኖከ ሄኖክ ሐዋርያት ሄኖክ ሐዋርያው ዮሐንስ ሄኖከ መፅሀፈ ሄኖከ ሙሉውን መፅሀፍ ቅዱስ ቀንጨብ ቀንጨብ አድርጎ መያዙ የአዲስ ኪዳን ቃላትን ቃል በቃል መያዙና ሄኖከ የአበውን መፅሃፍ ሲያነብ ነበረሄኖከ መባሉ መፅሃፉ የተፃፈው በራዕይ ሳይሆን መፅሃፍ ቅዱሱን በማንበብ መሆኑና የሄኖከን መፅሀፍ የፃፈው የአዲስ ኪዳን ሰው መሆኑን መረዳት ይቻላል ይባሱኑ ደግሞ መፅሃፍ ቅዱስ ላይ ያልተፃፈውና በ ዓም በኒቂያ ጉባኤ የተፈጠረውን ስላሴ የሚለውን ቃል መያዙ ሄኖከ የሄኖከ መፅሀፍ የተፃፈው የአዲስ ኪዳን መፅሀፍት ተፅፈው ካለቁ በኋላ ከኒቂያ ጉባኤ በኋላ የተፃፈ መፅሀፍ መሆኑን ያሳያል በዚህም መፅሀፈ ሄኖከ ስለራሱ የሚናገረውና በውስጡ የቀረቡት አውነታዎች ይፋለሳሉ ምዕጢሩ ፈዎ ከቱ መፅሀፍት በተለየ ቅድስና የሌለውና በውስጡም ውሽቶችን የያዘ መፅሀፍ ነው ቅድስናና ውሸት ተቃራኒ አሰራሮች ናቸው ውሸት ከውሸት አባት ነው ቅዱስ ቃላት ደግሞ ከቅዱሱ ነው በዚህ የሄኖከ መፅሀፍን ማንነት ስንመለከት መፅሀፉ ቅድስና የራቀው የውሸት አባት ቃል ሆኖ አንመለከታን የፀሃይ መግቢያና መውጪያ ስድስት ስድስት መስኮቶች በሰማይ ላይ መኖራቸው ሄኖከ የበራ የፀሃይ መውጫ በምስራቅ ባሉ በሰማይ መስኮቶች ነው መግቢያውም በምዕራብ ባሉ በሰማይ መስኮቶች ነው ፀሃይ የሚወጣበት ስድስት መስኮቶች አየሁ ፀሃይም የሚገባበት ቦታ ስድስት መስኮቶችንም አየሁ አውነታው ግን ፀሀይ መሬትን መዞርዋ እንጂ መግቢያና መውጫ መስኮት የላትም ከሁሉ የሚያስቀው የበራ የሚለው ነው ማብርያ ማጥፍያው ተነከቶ ያልበራው ፀሀይ ምን ይመስል ይሆን። ዖሟሐው መኗ ፈራ ያሟሰው ሰረ ፇፇፖረፇዋ ይሆ ሳሳሆ ያግም ይመሪፍ ሃታ ሰይኑ ቦገሪ ይሪፉሰ የሚገርመው ደግሞ ማሻሻያዎች ሲደረጉ በየመግቢያዎቻቸው ላይ እንደሚታየው ጳጳሳቱ የአንድ ቤተከርስቲያን አባላት እንዳልሆኑ ሁሉ ሁሉም ያሻሻሉት የቀደሙትን በመተቸት ነው እውነታው ግን በቋንቋ ችሎታቸው በቅድስና ሆነ በመፅሀፍ ቅዱስ እውቀታቸው የቀደሙት አባቶች ተተኪዎቹን ይበልጣሉ ምዕጢሩ ፈዎ ከሁሉ በተለየ በመፅሃፍ ቅዱስ ህትመት ታሪከ ትልቁን የድፍረት ስራ የሰሩት አቡነ ጳውሎስ ናቸው አቡኑ በ ዓም ባሳተሙት መፅሃፍ ቅዱሳቸው በመፅሀፍ ቅዱሱ ላይ አትጨምር አትቀንስራዕ ዘዳ ዘዳ የሚለውን ህግ በመጣስ በመፅሀፍ ቅዱሱ ላይ ጨምረዋል ቀንሰዋል አደባልቀዋል የትርጉም ለውጥ በሚያመጣ መልኩ ቃላቶችን ቀያይረዋል ይህ ደግሞ በአግዚአብሄር ቃል ላይ የተሰራ ትልቅ ድፍረት ነው ቀጥለን እንመለከታለን መጨመር በ የታተመው መፅሀፈ ባሮክ ምዕራፎችና ቁጥሮች ሲኖሩት በዓም በታተመው ደግሞ የሚጨመረው ተጨምሮ ምዕራፎችና ቁጥሮች ይዞ በአጠቃለይ ተጨማሪ ጥቅሶች ተጨምረውበት መጥቷል በ በታተመው መፅሀፍ ቅዱስ መፅሀፈ ጦቢት ላይ ለመግቢያ ተብሎ በሰዎች የተቀመጠው የመግብያ ሀሳብ በ ዕትም ላይ የፈጣሪ ቃል በማድረግ ከምዕራፍ አንድ ጋር በመቀላቀል ቁጥር ሰጥተውታል በዚህም በእነዚህ ሁለቱ መፅሀፍ ቅዱሳት መካከል የሶስት ቁጥሮች መዛነፍ ተፈጥሯል መቀነስ ዋናው የቱ መፅሃፈ አስቴር ሙሉ በሙሉ ከከ ምዕራፎቹና ከ ጥቅሶቹ ጋር ከ ዓም መፅሀፍ ቅዱሰ ውስጥ ተሰርዚል ማደባለቅ በቀደሙት መፅሀፍ ቅዱሳት ዋናው ቱ መፅሀፍትና ተጨማሪ የአዋልድዲዮትሮካኖኒካል መፅሃፍት የሚቀመጡት በተለያየ ከፍል ነበረ ነገር ግን በአቡነ ጳውሎሱ መፅሀፍ ቅዱስ ተቀላቅሎ ታትሟል ይህ የማደባለቅ ስራም ከዚህ ባለፈ መፅሀፍቱ ውስጥ እስከ መነካካት የደረሰ ነው በምሳሌ ብንመለከት ምዕጢሩ ፈዎ ተቁ መፅሀፉ ስም በ ዕትም በ ዕትም ፀሎተ ምናሴ ራሱን የቻለ መፅሀፍ ከዜናቫ በኋላ ገብቷል መፅሀፈ ሶስና ራሱን የቻለ መፅሀፍ ትንቢተ ዳንኤል ኛ ምዕራፍ ሆኗል ተረፈ ዳንኤል ራሱን የቻለ መፅሀፍ ትንቢተ ዳንኤል ኛ ምዕራፍ ሆኗል መዝሙረ ራሱን የቻለ መፅሀፍ ትንቢተ ዳንኤል ምዕራፍ ለስቱ ደቂቅ ውስጥ ገብቷል ተረፈ ራሱን የቻለ መፅሀፍ ረፈ ኤርምያስ ምዕራፍ ተረፈ ኤርምያስ ኤርምያስ ምዕራፍ ሲደረግ ቀሩት ምዕራፎች ተረፈ ባሮክ ተብለዋል ትርጉም በሚያዛንፍ መልኩ ቃላት መቀየር ሠ ከዋናው ቱ መፅሀፍት ተቁ ጥቅስ የ አትም የ እትም መዝ ከመረጥሁት ጋር ቃል ከመረጥኋቸው ጋር ቃልኪዳን ኪዳኔን አደረግሁ ለባሪያዬ አደረግሁ ለባሪያዬ ለዳዊት ለዳዊት ማልሁ ማልሁ ኢሳባ እግዚአብሄርም በደዌ እግዚአብሄር ከግርፋቱ ያደቅቀው ዘንድ ፈቀደ ያነፃው ዘንድ ፈቀደ ምዕጢሩ ፈዎ ኢሳፅ ስለዚህ አርሱ ብዙዎቸን ስለዚህ እርሱ ብዙዎችን ይወርሳል ከሀያላን ጋር ይወርሳል ከሀያላንም ጋር ምርኮን ይከፋፈላል ምርኮን ይከፋፈላል ነፍሱን ነፍሱን ለሞት አሳልፎ ለሞት አሳልፎ ሰጥቶአልና ሰጥቶአልና ከአመፀኞቸም እርሱ ግን የብዙ ሰዎችን ጋር ተቆጥሮአልና እርሱ ሀጢያት ተሸከመ ስለ ግን የብዙ ሰዎችን ሀጢያት ሀጢያታችንም ተሰጠ ተሸከመ ስለ አመፀኞችም ማለደ ኢሳዛ ወደ እሱ የሚማልድ የሚረዳም ሰው አንደሌለ እንደሌለ ተረዳ ተደነቀም ተረዳ ማቴ ፅድቅን የሚራቡና ስለ ፅድቅ የሚራቡና የሚጠሙ ብፁኣን ናቸው የሚጠሙ ብፁአን ናቸው ይጠግባሉና እነርሱ ይጠግባሉና ሮሜ የሚያፀድቅ አግዚአብሄር የሚፈርድስ ማነው ነው የሚኮንንስ ማነው የሞተው ይልቁንም ከሙታን ሞተው ይልቁንምከሙታን ተለይቶ የተነሳው የተነሳውበእግዚአብሄር በእግዚአብሄር ቀኝ ቀኝ ያለው ደግሞም ስለ የተቀመጠው ደግሞ ስለ አኛ እኛ የሚማልደው ከርስቶስ የሚፈርደው ኢየሱስ ከረስቶስ ኢየሱስ ነው ነው ሉቃ እኔ ግን እምነትህ እኔ ግን ሀይማኖታቸሁ አንዳይጠፋ ስለ አንተ አንዳይደከም ስለ እናንተ አማለድሁ ፀለይሁ ዕብ ኢየሱስ ለሚሻል ኪዳን ኢየሱስ ይህን ያህል ዋስ ሆኗል በምትበልጥና ከፍ ባለች ሹመት ተሾመ ዕብ ስለእነርሱ ሊያማልድ ዘወትር በእርሱ በኩል ወደ ወትር በህይወት ይኖራልና እግዚአብሄር የሚቀርቡትን ስለዚህ ደግሞ በእርሱ ወደ ሊያድናቸው ይቻለዋል እግዚአብሄር የሚመጡትን ለዘላለምም ህያው ነውና ምዕጢሩ ፈዎ ፈፅሞ ሊያድናቸው ያስታርቃቸዋል ይችላል ኤፌባ ጥልንም በመስቀሉ ገድሎ በመስቀሉም በአንድ ስጋው በእርሱ ሁለታቸውን ሁለቱን ወደ እግዚአብሄር በአንድ አካል አቀረባቸው በእርሱም ጥልን ከአግዚአብሄር ጋር አጠፋ ያስታርቅ ዘንድ ነው ቆላ እግዚአብሄር ሙላቱ ሁሉ ሁሉ በእርሱ ፍፁም ሆኖ በእርሱ እንዲኖር ይኖር ዘንድ ወዶአልና በአርሱም በኩል በመስቀሉ ሁሉንም በእርሱ ይቅር ይለው ደም ሰላም አድርጎ በምድር ዘንድ በመስቀሉ በፈሰሰው ወይም በሰማያት የሉትን ደም በምድርና በሰማያት ላሉ ሁሉ ለራሱ እንዲያስታርቅ ሰላምን አደረገ ፈቅዶአልና ዋላ እናንተ ነውርና ነቀፋ እናንተም ቀድሞ በአሳባችሁና የሌላችሁና ቅዱሳን አድርጎ በከፉ ስራቸሁ ከእግዚአብሄር በእርሱ ፊት ያቀርባችሁ የተለያቸሁና ጠላቶች ዘንድ በበፊት ነበራችሁ አሁን ግን በፊቱ የተለያቸሁትን ከፉ ለመቆም የተመረጣቸሁና ስራችሁንም በማድረግ ፁኃን ቅዱሳንም ያደርጋችሁ በአሳባችሁ ጠላቶች ዘንድ በስጋው ሰውነት በሞቱ የነበራቸሁትን አሁን ይቅር አላችሁ በስጋው ሰውነት በሞቱ በኩል አስታረቃቸችሁ ዮሐዛ ልጆቼ ሆይ ልጆቼ ሆይ እንዳትበድሉ ሀጢያትንአንዳታደርጉ ይህን እፅፍላቸኋለሁ ይህንን አእፅፍላችኋለሁ የሚበድል ቢኖር ከአብ ዘንድ ማንም ሀጢያትን ቢያደርግ ከአብ ዘንድ ጠበቃ አለን ርሱም ፃድቅ የሆነ ኢየሱስ ከርስቶስ ነው ጳራቅሊጦስ አለን ኢየሱስ ከርስቶስም ኃጢያተችንን ያስተሰርይ ዘንድ ፃድቅ ነው ምዕጢሩ ፈዎ ከተጨማሪ መፅሃፍቱ ተቁ ጥቅስ የ እትም የ እትም ሴት ልጅ ብትወልድ ሴት ልጅ ብትወልድ ኩፋሌ ላሳ ስድስት ቀንም ንጽህ ነድሳ ስድስት ቀንም በመንፃቷ ሽ በሚሻው ደምዋ ትቆይ ደም ትቆያለች የቀሩትም አይሁድ የቀሩትም አይሁድ ተሰብስበው ተሰብስበው አስቴር ባ ከሚጠሉዋቸው ሰባ ሚጠሉዋቸው አስራ አምስት አምስት ሺ ገደሉ ሺ ገደሉ ፉጣሪ እግዚአብሄር ስላንተ ፈጣሪ አግዚአብሄር ስላንተ ይከራከርልሀልና ይከራከርልሀልና ለሞት ሰሪክ እስከምትሞት ድረስ እስከትደርስ ስለ እውነት በሀይማኖት አትከራከር ተከራከር ሲራክ ምስጢርህን ኀይልህን እንዳታደከምብህ እንዳታወጣብህ ልብህን ለሴት ልብህን አትስጣት ለሴት አትስጣት ከሰማ በኋላ ሀጢያትህን ቢሰማ አይሰውርልህም ሲሪክ አይሰውርልህምና እስከትሞት ድረስ አስከትሞት ድረስ ይጠብቁሀል ይጠብቅሀልና ስተህ የሰራኸውን ኀጢያት አትናገር ሲራከ በቤት አጠገብ ለውሀ መፍሰሻ አታብጅለት ለሴትም የልብህን ምስጢር አታውጣላት ግብርዋ እንደ ግብርህ ካልሆነ ፍታት ከሰውነትህም ለያት በመጀመሪያ ሀጢያት ከሴት ተገኘች በአርስዋም ምከንያት ሁላችን እንሞታለን ለውሃ መፍሰሻ አታበጅለት ለሴትም የልብህን ምስጢር አታውጣላት ምዕጢሩ ፈዎ ሄኖከ አስታራቂ ከርስቶስ በመላዕከት ጌታ ፊት ቆሞአልና አሰት ነገርም እንደ ጥላ ያልፋል ቆሞ የሚሰወሩበት ቦታ የለም አስታራቂው በመናፍስት ጌታ ፊት ቆማልና አመፅ እንደ ጥላ ያልፋል መቆሚያም ቦታ የለውም ሄኖከ አስታራቂ ከርስቶስ በመላዕከት ጌታ አብ ፊት አሱ እንደወደደ ነውና የተሰወሩትን ነገሮች ገልጦ የሚፈርድ እሱ ነው በሱም ፊት ዋዛ ነገርን ተናግሮ መዳን የሚችል የለም አርሱም የተሰወሩትን ፈርዳል ከንቱ ነገርንም በፊቱ መናገር የሚችል የለም እርሱ እንደወደደ በመናፍስት ጌታ ፊት አስታራቂ ነውና ሄኖከ አስታራቂ ከርስቶስ በነዚያ ወራት በዙፋኑ ይቀመጣል የመላዕከት ጌታ ሰጥቶ አከብሮታልና የተሰወረ ጥበብንም ነገር ሁሉ አስቦ ከሚናገርበት ከአንደበቱ ያወጣል አስተራቂውም በእነዚህ ወራቶች ምድር አደራዋን ትመልሳለች መቃብርም የተቀበለችውን አደራ ትመልሳለች መፅሃፍ ቅዱሱ ቅዱሳን በአግዚአብሄር ምሪት የፃፉት በመሆኑ በማንም ሰው አይታረምም ማስተካከል ይቅርና ትንቢቶቹ ራሱ ዝም ተብሎ አይተረጎምምጴጥ ከሁሉ በላይ ደግሞ መፅሀፍ ቅዱሱ ላይ መጨመር መቀነስ አይቻልም እየተባለራዕ ዘዳ ዘዳ አቡነ ጳውሎስ ባሳተሙት መፅሃፍ ቅዱሳቸው ላይ በመጨመር በመቀነስ በማደባለቅና በመቀየር በአጠቃላይ መፅሀፍ ቅዱሱ ላይ አጭበርባሪ ነጋዴ ነው የሆኑበት ምዕጢሩ ፈዎ የሚገርመው ደግሞ በቤተከርስቲያኗ ለወደፊቱም በአዲስ ኪዳኑ ላይ የሚጨመሩ መፅሃፍት ተዘጋጅተዋል እነሱም ግኛ መፅሀፈ ኪዳን ኛ መፅሀፈ ኪዳን ሥርአተ ፅዮን ሲኖዶስ ትዕዛዝ ሲኖዶስ ግጽው ሲኖዶስ አብጥሊስ ሲኖዶስ ዳድስቅሊያስ እና ቀለምንጦስ ናቸው ብዙ ሙስሊም ምሁራን መፅሀፍ ቅዱሱ የፈጣሪ ቃል አይደለም ምክንያቱም እርስ በርስ ይለያያል ብለው የሚሟገቱት ይህንን በማስረጃነት በማቅረብ ነው ይህ ደግሞ ሮሜጋ በእናንተ ሰበብ የእግዚአብሄር ስም በአህዛብ መካከል ይሰደባልና የሚለው ቃል ፍፃሜ ነው በአጠቃላይ በቱ መፅሀፍ ቅዱስ ላይ የተጨመሩት ተጨማሪ መፅሀፍት እንደ ፈጣሪ ቃል በብዛትና በአይነት ቋሚ አለመሆናቸውን ስንመለከት ተጨማሪ መፅሀፍቱ የማይለዋወጠው ፈጣሪ ቃል አለመሆናቸውን ያሳያል መፅሀፍ ቅዱስ ስለራሱ አለመለዋወጥ ሲናገር ማር ከዚህም በኋላ ኢየሱስ ራሱ ለዘላለም ድኅነት የሆነውን የማይለወጠውን ቅዱሱን ወንጌል ከፀሀይ መውጫ እስከ ፀሀይ መጥለቂያ ድረስ በእጃቸው ላከው በዚህም መሠረት እነዚህ ተጨማሪ መፅሀፍት የማይለዋወጠው የእግዚአብሄር ቃል አለመሆናቸውን እንመለከታሰን መምህር ያሬድ ሽፈራው የመጽሐፍ ቅዱስ ታሪከዊ አመጣጥ ገፅ ምዕጢሩ ፈዎ የመፅሀፍ ቅዱሱ አካል አለመሆናቸውን በሚያሳይ መልኩ በመፅሃፍ ቅዱሱ ውስጥ ትከከለኛ ቦታ አጥተው መቸገራቸው ተጨማሪ መፅሀፍቱ የመፅሀፍ ቅዱሱ አካል አለመሆናቸውን በሚያሳብቅ መልኩ በመፅሀፍ ቅዱሱ ውስጥ የራሳቸውን ትከከለኛ ቦታ አጥተው ሲቸገሩ እንመለከታለን መፅሀፈ ሄኖከ በሁለቱም በድሮዎቹም ሆነ በአቡነ ጳውሎሱ መፅሀፍ ትከከለኛ ቦታውን አጥቶ ሲቸገር ይታያል ሄኖከ ከሙሴ በፊት የነበረና ያስተማረውም በማቱሳላ ዘመን ነው መባሉን ስንመለከት ደግሞ መፅሀፍ ቅዱሱ በተቀናበረበት ከሮኖሎጂየታሪከ የጊዜ ቅደም ተከተል መሠረት መፅሀፉ ከኦሪታት በፊት መሆን ነበረበት ወይ ደግሞ መፅሀፉ ላይ የተፃፉት ታሪኮች የአዲስ ኪዳኑንም ታሪኮች የያዘ በመሆኑ መፅሀፉ መግባት ያለበት በአዲስ ኪዳኑ መሆን ነበረበት ነገር ግን ሁለቱም አልሆኑም የው ህትመት የአዋልድ መፅሀፍት መጨረሻ ላይ ሲያስቀምጠው የው ህትመት ደግሞ ከአዋልድ መፅሀፋት ኛ አድርጎ አስቀምጦታል በድሮዎቹ ህትመቶች ተጨማሪ መፅሀፍቱ የዲዮትሮፒካኖኒካል መፅሃፍት ተብለው ለብቻቸው በሁለቱ የኪዳን መፅሃፍት መካከል ተቀምጠው ነበረ በ ህትመት ላይ ደግሞ ከብሉይ ኪዳን መፅሀፍት ጋር ተደባልቀው መጥተዋል ከማደባለቁ በላይ ደግሞ የተደባለቁበት መንገድ የመጀመርያውን ቅደም ተከተላቸውን ይዘው አይደለም ለምሳሌ በቀደመው አሰራር ተጨማሪ መፅሀፍቱ መፅሀፈ ዕዝራ ሱቱኤል መፅሀፈ ዕዝራ ካልዕ ቅደም ተከተል ሲሆኑ በተደባለቀው ውስጥ ደግሞ የአዋልድ የመጨረሻ መፅሀፍት የነበሩት መፅሀፈ ኩፋሌና መፅሀፈ ሄኖክ የተጨማሪ መፅሀፍቱ ቀዳሚና ተከታይ ሆነው መጥተዋል ሌሎቹም መፅሀፍት ላይ ተመሳሳይ የቅደም ተከተል መዘበራረቅ ተፈጥሯል በማደባለቅ ስር ተረፈ ኤርምያስ ተረፈ ዳንኤል መፅሀፈ ሶስና የምናሴ ፀሎትና መዝሙረ ሰለስቱ ደቂቅ በሁለቱ በው እና በው ህትመት እንዴት ቦታቸው እንደተቀያየረ ተመልከተናል ምዕጢሩ ፈዎ በአጠቃላይ ስንመለከት መፅሀፍቱ ቋሚ ቦታ አጥተው በየጳጳሳቱ ወዲያ ወዲህ ሲንገላቱ እንመለከታለን እጅ የራሱ ቦታ አለው አይን ጆሮ ሁሉም የሰውነት ከፍሎች የየራሳቸው ቦታዎች አሏቸው ነገር ግን የሰውነት አካል ያልሆነውን ተጨማሪ አካል ሰውነት ላይ ለመጨመር ብንሞከር ማስቀመጫ ቦታ ያስቸግራል አሸጋሽገን ለማስቀምጥ ብንሞክከር እንኳን ተለይቶ ይታወቃል አሁንም እነዚህን መፅሀፍት የገጠመው ችግር ይኸው ነው መፅሀፍቱ የመፅሀፍ ቅዱሱ አካላት ባለመሆናቸው በቅዱሳኑ መፅሀፍት መካከል እየተቸገሩ ይገኛሉ ቱ መፅሀፍት እንደዚህ አይነት ችግር ሳይገጥማቸው በዘመናትና በአብያተ ክርስቲያናቱ ውስጥ የራሳቸውን ቋሚ ቦታ መያዛቸው የቱን መፅሀፍት ትከከለኛነት የሚያረጋግጥ ሲሆን የተጨማሪ መፅሀፍቱ ትከከለኛ ቦታ ማጣት ደግሞ ተጨማሪ መፅሀፍቱ የመፅሀፍ ቅዱስ አካል አለመሆናቸውን ያሳያል ምዕጢሩ ፈዎ የመፅሀፍቱ መቼት መፋለስ ተጨማሪ መፅሀፍቱ የብሉይ ኪዳን መፅሀፍት ተብለው ይቅረቡ እንጂ በውስጣቸው የምንለከተው የአዲስ ኪዳን ይባሱኑም ከመፅሀፍ ቅዱስ መታተም ቦሃላ የነበሩ ታሪኮችን ነው በዚህም ከላይ በሄኖከ መፅሀፍት ላይ የተመለከተውን ትተን በሌሎቹ ተጨማሪ መፅሀፍቱ ላይ ያሉትን እነዚህን ችግሮች አንመለከታለን በዚህም በመጀመርያ በተጨማሪ መፅሀፍቱ ውስጥ የተደባለቁትን አዲስ ኪዳናዊ ታሪኮችን ለምሳሌ ያህል ብንመለከት ኢየሱስ ክርስቶስ ዕዝራ ሱቱኤል ወልድ ተረፈ ኤርምያስ ከ ዕዝራ ሱቱኤል የአብ ልጅ ሲራከ ፈራጅ ተረፈ ኤርምያስ ዝ አብ ተረፈ ኤርምያስ ክ ዕዝራ ሱቱኤል ማርያም ሲራከ ባ ዕዝራ ሱቱኤል ሐዋርያት ተረፈ ኤርምያስ ከ ሲራከ መንግስተ ሠማያት ኛ መቃብያን ቤተከርስቲያን ሲራከ መስቀል ዕዝራ ሱቱኤል ዕዝራ ሱቱኤል ሀሰተኛው ከርስቶስ ዕዝራ ሱቱኤል ከነዚህ የአዲስ ኪዳን ቃላት በተጨማሪ የአዲስ ኪዳን ድርጊት ዘገባም እንመለከትበታለን ለምሳሌ አንድ አረፍተ ነገር ወስደን ብንመለከት ሲራከ ወላድ ሰውነቷን በተዋህዶ ታከብራለች እኔ ከእግዚአብሄር አብ ተወለድኩ ካምስት ሺ አምስት መቶ ዘመን አስቀድሞ የህዝቡንና የአህዛቡን ስጋ አልተዋሃድሁም ከዚህ በኋላ እረፍትን ፈለግሁ እንግዴስ የማንን ስጋ እዋሃዳለሁ ከዚህ በኋላ ሁሉን የፈጠረ አብ አዘዘኝ ሁሉን የፈጠረ አብ ስጋን አዋሃደኝ በሱ ፈቃድ የከበረ የማርያም ማኅፀን ስጋን ተዋሃድሁ በምኩራብ አስተማርሁ በቤተመቅደስም እንደዚሁ አስተማርኩ አብ ባስገዛኝ ምዕጢሩ ፈዎ በኢየሩሳሌምም ወንጌልን አስተማርኩ በብዙ የእግዚአብሄር አብ ርስት አድል በሆኑ በሀዋርያት መካከል ቀዳሚነቱን አስተማርኩ ይህ ታሪከ ምንም እንኳን ብዙ ስህተቶችን ቢይዝም በውስጡ ግን የምንመለከተው ታሪከ የአዲስ ኪዳን ታሪከየኢየሱስ ታሪከ የድርጊት ዘገባ አንጂ የብሉይ ኪዳን ታሪከ ወይ ትንቢት አይደለም ይህም እውነታ ተጨማሪ መፅሀፍቱ የተዘጋጁት በአዲስ ኪዳን መሆኑን እንመለከታሰለን ከዚህ በከፋ ደግሞ መፅሀፍቱ በመፅሀፍ ቅዱሱ አንድም ቦታ ላይ ያልተጠቀሰውና በኒቂያ ጉባኤ የተፈጠረውን ስላሴ የሚለውን ቃል ዕዝራ ሱቱኤል ሄኖክ መያዛቸው መፅሀፍቱ የተፃፉት በብሉይ ኪዳን ዘመን ወይ የአዲስ ኪዳን መፅሀፍት በተፃፉበት ዘመን ሳይሆን ከ ዓም ከኒቂያ ጉባኤ በኋላ የተፃፉ መሆኑን እንመለከታለን ከዚህ ጊዜ መዛባት ችግር በተጨማሪ በ ከፍል እንደተመለከትነው መፅሀፍቱ ብሉይ ኪዳን ባልተገባላቸው ግሪከና ኢትዮጵያ መፃፋቸውን ስንመለከት መፅሀፍቱ የቦታ መዛባትም አንዳለባቸው አንመለከታለን መፅሀፍቱ እነዚህን በብሉይ ኪዳን አንድም ቦታ ያልተጠቀሱና በአዲሱ ኪዳን ብቻ የተነገሩ ሀሳቦችን ከመያዝ አልፎ በአዲስ ኪዳኑም ያልተጠቀሰውን ቃል መያዛቸው እንዲሁም እስራኤላዊ ሳይሆኑ ግሪካዊና ኢትዮጵያዊ መሆናቸው መፅሀፍቱ የብሉይ ኪዳን መፅሀፍት ሳይሆኑ ከአዲሱም ከብሉዩም ኪዳን ተለይተው ለብቻ መታተም የነበረባቸው መፅሀፍት መሆናቸውን አንመለከታለን ምዕጢሩ ፈዎ ተረቶችና ግራ የተጋቡ ትምህርቶችን እንደ ፈጣሪ ቃል መያዙ ከላይ በ ከፍል እንደቀረበው የሄኖከ መፅሀፍ የተባለው መፅሀፍ ተረቶችና ግራ አጋቢ ትምህርቶች የፈጣሪ ቃል አድርጎ ማቅረቡን ተመልከተናል ሌሎቹም መፅሀፍት የተፃፉት በአንድ መንፈስ በመሆኑ እነዚህም ጋር ተመሳሳይ ችግር አንመለከታለን ተረት ተረቶች ፀሃይ ትሰማለች አደራም ትቀበላለች ተረፈ ኤርምያስ ያን ግዜ ኤርምያስ የቤተመቅደሱን መከፈቻ ይዞ ከከተማ ወደ ውጪ ወጣ ይህንንም መከፈቻ ፀሃይን የእግዚአብሄር ማደሪያ የቤተመቅደስ መከፈቻ ተቀበል ብሎ በፀሀይ ፊት ጣለው ምድር ትሰማለች ሰምታም ትታዘዛለች ተረፈ ኤርምያስ ባሮክና ኤርምያስ ወደ ቤተመቅደስ ገቡ የሚያገለግሉበትን ዕቃ ሁሉ ለምድር ሰጧት ማድርም ያን ግዜ ተቀብላ ዋጠቸው ጨረቃ ኮከብን ትበልጣለች ሲራክ ጨረቃስ አንደ ስሟ ናት ከከዋክብትም እንድትበልጥ ድንቅ ነው ዛሬ ላይ ፀሀይን ጨምሮ ብዙ ግዙፍ ጨረቃን ይቅርና መሬትን እንኳን የሚበልጡ ከዋከብት መገኘታቸውን ስንመለከት ቃሉ የፈጣሪ አለመሆኑን እንመለከታለን የሚናገር ይባሱኑም የሚያሾፍ ድንጋይ ተረፈ ኤርምያስ ዝ ያን ጊዜም ያ ደንጊያ እናንተ ሰነፎች የእስራኤል ልጆች ኤርምያስን መስያችሁ በደንጊያ ስለምን ትወግሩኛላችሁ ኤርምያስስ እነሆ በመካከላችሁ ቆሟል ብሎ ጮኸ። ብለን ስንመለከት ከኢየሱስ እርገት በኋላ በተለወጠው ነገር ነው ይህም ለውጥ ደግሞ ፊልጵጋ እርሱ በእግዚአብሄር መልክ ሲኖር ሳለ ከእግዚአብሄር ጋር መተካከልን መቀማት እንደሚገባ ነገር አልቆጠረውም ነገር ግን የባሪያን መልከ ይዞ በሰው ምሳሌ ራሱን ባዶ አደረገ በምስሉም እንደ ሰው ተገኝቶ ራሱን አዋረደ ለሞትም ይኸውም የመስቀል ሞት እንኳ ምዕጢሩ ፈዎ የታዘዘ ሆነ በዚህም ምክንያት ደግሞ እግዚአብሄር ያለ ልክ ከፍ ከፍ አደረገው ከስምም ሁሉ በላይ ያለውን ስም ሰጠው ይህ በሰማይና በምድር ከምድርም በታች ያሉት ሁሉ በኢየሱስ ስም ይንበረከኩ ዘንድ መላስም ሁሉ ለእግዚአብሄር አብ ከብር ኢየሱስ ጌታ እንደሆነ ይመሰከር ዘንድ ነው የሚለው ቃል ከኢየሱስ እርገት ቦሃላ በመውረዱ ነው ከዚህም ቃል የምንረዳው ኢየሱስ ካረገ በኋላ በምድር ላይ በፈፀመው ስራ ምከንያት ለስሙ ትልቅ ስልጣን መሰጠቱን ነው በዚህም ከስም አንፃር በአብ በወልድና በመንፈስ ቅዱስ ስም እና በኢየሱስ ስም መካከል ልዩነት አለመኖሩን ነው ስለዚህ ጥምቀት በአብ በወልድና በመንፈስ ቅዱስ ስም ማጥመቁም ስህተትነት የለውም በኢየሱስ ስም ማጥመቁም ስህተትነት የለውም ምከንያቱም የኢየሱስ ስምም ከሁሉም ስም በላይ እንደ ሆነው የአብወልድን መንፈስ ቅዱስ ስም ስልጣን የተሰጠው በመሆኑ ነገር ግን የሐዋርያት ቤተከርስቲያን በምታሳትማቸው መፅሀፍ ቅዱሶች ውስጥ ማቴ መሰረዚ እንዲሁም በሌሎች መፅሀፍቶቻቸው ውስጥም አብ ወልድና መንፈስ ቅዱስ የሚለውን አብ ወልድ መንፈስ ቅዱስ በማለት ና የምትለዋ አያያዥ ቃል ማውጣቷ ትልቅ ሀጢያት ነው መፅሀፍ ቅዱሱ የእግዚአብሄር ቃል በመሆኑ በሱ ላይ መጨመርና መቀነስ ትልቅ ሀጢያት ነውራዕ ዘዳ ዘዳ ምዕጢሩ ፈዎ ንድ አምላከ ኢየሱስ ብቻ ቤተከርስቲያኗ የኢየሱስ የስም ስልጣን ከአብ ወልድና መንፈስ ቅዱስ ስም ስልጣን ጋር እኩል የመሆንን እውነታ በማስፋት አንድ አምላከ ኢየሱስ ብቻ የሚለው ድምዳሜ ድረስ ሄዳለች ይህ ደግሞ ትልቅ ስህተት ነው በቀላሉ ከላይ በተመለከትነው በፊልጵጋ ላይ ሰጠው በሚለው ቃል ውስጥ እንኳን ሰጪ አካል መኖሩን መረዳት ይቻላል ይህንን አእውነታም ቆሮ ሁሉን ከእግሩ በታች አስገዝቶአልና ነገር ግን ሁሉ ተገዝቶአል ሲል ሁሉን ካስገዛለት በቀር መሆኑ ግልጥ ነው በሚለው ቃልም ማረጋገጥ ይቻላል ቁንድ አምላከ ኢየሱስ ብቻ የሚለው አስተምህሮ ስህተት በመሆኑ ለቤተክርስቲያኗ ይህንን ሀሳብ ማስረዳት እንደ ጥምቀት ጉዳይ ቀላል አልሆነላትም ይህንንም ለመወጣት ለአዕምሮ የማይያዙ ፍልስፍናዎችንና ከመፅሀፍ ቅዱሱ እንዲሁም እርስ በራሱ የሚጋጩ ትምህርቶችን ትሰጣለች ከሁሉ ከባድ ፈተና የሆነባት አንድ አምላከ ኢየሱስ ብቻ ስትል አብና መንፈስ ቅዱስ የሚባሉትን የእግዚአብሄር ማንነቶች የምታደርገውን ማጣቷ ነው አነዚህ ስህተቶች ከፍተቶችና የሀሳብ ግጭቶችም በሶስት መሠረታዊ ቦታዎች አጠቃለን አንመለከታለን ይህም እግዚአብሄርና አብ ከኢየሱስ ጋር ያላቸውና አንድነትና ልዩነት አለማገናዘብ » አብ ወልድና መንፈስ ቅዱስን በአንድ ላይ አጠጋግቶ ኢየሱስ ማድረግ የማይቻል መሆኑ የእግዚአብሄር ስላሴነትን መሸፈን የማይቻል መሆኑን ቀጥለን በዝርዝር እንመለከታለን ምዕጢሩ ፈዎ እግዚአብሄርና አብ ከኢየሱስ ጋር ያላቸውና አንድነትና ልዩነት ያላገናዘበ መሆኑ አንድ አምላከ ኢየሱስ ብቻ የሚለው አስተምህሮ እግዚአብሄር አብ እና ኢየሱስ የሚባሉትን ማንነቶች አንድነትና ልዩነት ያላገናዘበ አስተምህሮ ነው ቀጥለን እንመለከታለን እግዚአብሄርና ኢየሱስ ቅዱሳን ከኢየሱስ መገለጥ በፊት እግዚአብሄርን ሲያመልኩ ነበረ አብርሃም ይስሀቅ ያዕቆብ ሙሴ ኤልያስ የሚያመልኩትን አካል ሳያውቁት ሲያመልኩ አልነበረም ሲያመልኩት የነበረው ስሜ እግዚአብሄር ነው ያላቸውን አምላከን ነበረ ዘፀ ለአብርሀም ለይስሀቅም ለያዕቆብም ስሜ አግዚአብሄር አልታወቀላቸውም ነበር ዘሌ በስሜም በሀሰት አትማሱ የአምላካችሁንም ስም አታርከሱ እኔ አግዚአብሄር ነኝ ዘሌ የተቀደሰውን ስሜን እንዳያረከሱ ለአሮንና ለልጆቹ ንገራቸው እኔ እግዚአብሄር ነኝ ዘፀ እግዚአብሄር ተዋጊ ነው ስሙም እግዚአብሄር ነው ኢሳባ ሞገዱም እንዲተምም ባህርንም የማናውጥ አምላከህ አግዚአብሄር እኔ ነኝ ስሜም የሰራዊት ጌታ እግዚአብሄር ነው ኤርባ በበአል ይምሉ ዘንድ ህዝቤን እንዳስተማሩ በስሜም ህያው እግዚአብሄርን። ብለው ይምሉ ዘንድ የህዝቤን መንገድ በትጋት ቢማሩ በዚያን ጊዜ በህዝቤ መካከል ይመሰረታሉ ሆሴ እርሱም የሰራዊት ጌታ እግዚአብሄር ነው የመታሰቢያውም ስም እግዚአብሄር ነው በዚህም ፈጣሪ አምላከ ስሙ እግዚአብሄር መሆኑን እንመለከታለን በዚህ ስሙም የሚጠራው ለብሉይ ኪዳን ዘመን ብቻ ሳይሆን ለዘላለምም ነው ዘፀቫ እግዚአብሄርም ይህ ለዘለላለሙ ስሜ ነው እስከ ል ልጅ ድረስ መታሰቢያዬ ይህ ነው ምዕጢሩ ፈዎ በዚህም መፅሀፍ ቅዱሱ ላይ የተገለጠው ፈጣሪ ስሙ እግዚአብሄር መሆኑ ምንም ጥርጥር የለውም እርሱም ቅዱስ በመሆኑ ስሙ ኢየሱስ ሆኖ ስሜ እግዚአብሄር ነው ብሎ አይዋሽሸም ትከከለኛ ስም የማይነገረው ለማጭበርበር ወይ ደግሞ በፍራቻ ነው እግዚአብሄር ግን ፃድቅና ኤልሻዳይ በመሆኑ ይህንን ልናስብበት አንችልም እግዚአብሄር የሚባለው ስም በብሉይ ኪዳንም ሆነ በአዲስ ኪዳን የተነገረው በዋናነት የሶስቱ ስላሴአብ ወልድና መንፈስ ቅዱስ የአንድነት ስም ሆኖ ነው ለዚህም ነው መፅሀፍ ቅዱሱ እግዚአብሄር የሚለው ስም ላይ አንድ እግዚአብሄርዘዲ ጢሞ ቆሮ ብሎ ሶስቱን ግን ከእግዚአብሄርነት ማንነታቸው ሳያወርድ በየስማቸውና በየምግባራቸው ለያይቶ የሚጠራው በዚህም እግዚአብሄር የተባለውን ስምና ማንነት የገዘፈ የአንድነት ስምና ማንነት ነው በሌላ በኩል ደግሞ አምላከ መጀመሪያ የለውም ነገር ግን ኢየሱስ የተባለው ስም የተጀመረበት ጊዜ አለው ኢየሱስ የተባለው ስም የተጀመረው ከስላሴ አንዱ የሆነው ወልድ ስጋን ለብሶ መወለድ በመፈለጉ መለኮትና ስጋው ተዋህዶ ሲወለድ ለተዋህዶው ማንነት ኢየሱስ የሚለው ስም ተሰጠማቴ በዚህም ኢየሱስ የሚለው ስም የተሰጠበት ጊዜ ያለውና ስሙም የተሰጠው ፍፁም መለኮት ብቻ ለሆነ አካል ሳይሆን ፍፁም አምላከና ፍፁም ሰው ሆኖ ለተወለደው ለተዋህዶው ማንነት ነው ይህ ተዋህዶነትቆላ ያስፈለገው ደግሞ ለሰው ልጆች ሀጢያት ስርየት በመሆኑም የስሙ አሰያየም ከሀጢያት ስርየት ጋር የተያያዘ ነው ይህንንም መፅሀፉ በግልፅ ኢየሱስ ማለት የሀጢያት መድሃኒት ማለት ነው ብሎ ይነግረናልማቴ በዚህም አንድ አምላከ ኢየሱስ ብቻ ማለት እግዚአብሄርን ስለ ሰው ልጅ የሀጢያት ስርየት ብሎ ከኦሪጂናል ማንነቱ ራሱን ዝቅ አድርጎ በወረደው ወልድ ተዋህዶ ማንነት የሚገድብ የእግዚአብሄርን ማንነት በሀጢያት ስርየት ብቻ የሚገድብና ከኢየሱስ መወለድ በፊት የነበሩትን በእግዚአብሄር ስም ሲደረጉ የነበሩትን አምልኮቶች በሙሉ ባዶ የሚያደርግ የስህተት አስተምህሮ ነው ምዕጢሩ ፈዎ አብና ኢየሱስ ስላሴ ማለት አንድ ውስጥ ያለ ሶስትነት ማለት ነው ይህ በተፈጥሮ በሰው ልጅጄነፍስ መንፈስና ስጋ በፀሀይሰማዩ ላይ በምትታየው በብርሀንና ሀይል ውስጥ ያለ የተዋህዶነት አሰራር መሆኑን በ ከፍል በዝርዝር ተመልከቷል የፈጣሪ ስላሴነት አንድ እግዚአብሄርና አብ ወልድና መንፈስ ቅዱስ የተባሉትን የእግዚአብሄር ማንነቶች ናቸው ኢየሱስ የአምላከና የሰው ተዋህዶ ነው ነገር ግን ይህ ተዋህዶነቱ የሰውና አምላከ ስላሴነትን አሰራር ሳይጥስ ነው ይህም ኢየሱስ ስላሴነትን የያዘው ወልድ በሆነው መሰኮትነት ሰው በሆነው ከማርያም በወሰደው ማንነትና በዚህም ስጋ ውስጥ ከአብ በተሰጠው ህይወት ነውዮሐ በዚህም ኢየሱስ የሰውና የአምላከ ተዋህዶ በመሆን የሰውአምላከ መካከለኛነትን ቦታን ያዘ መፅሀፍ ቅዱሱ ኢየሱስን መካከለኛ የሚልበትበጢሞ ፅብ ሌለኛው ትርጉም ይኸው እውነታ ነው ነገር ግን ኢየሱስ በዚህ ስላሴነቱ ውስጥ ያለውን አምላከነት በሙላት መጠቀም ከመጣለት አላማ ጋር ስለማይሄድ ይህን አምላከነቱን ባዶ አደረገፊሊ ከዚህ በተጨማሪም በአምላከነቱ ውስጥ የተዋሃደው ስጋዊ ማንነት በሚፈጥረው ውሱንነት ምከንያት ኢየሱስ በአብዛኛው ሲኖር የነበረው አንደ የትኛውም የሰው ልጅ ነበረ ይህንንም አውነታ ኢየሱስ ከስጋ ካልተዋሀዱት መንፈስ ቅዱስና አብ ጋር በነበረው ልዩነትና ግንኙነት አሳይቶናል በዚህም ነው እኔ ሄጄ መንፈስ ቅዱስ ቢመጣላችሁ ይሻላችኋልዮሐ ያለው በተመሳሳይ መንገድም ከአብ ጋር በነበረው ግንኙነት ውስጥ ያስመለከተን አብ ከእሱ እንደሚበልጥ መናገሩ ዮሐ የምትወዱኝስ ብትሆኑ ከአኔ አብ ይበልጣልና ወደ አብ በመሄዴ ደስ ባላችሁ ነበር ማቴ ለዚያች ቀንና ስለዚያች ሰአት ግን ከአባት ብቻ በቀር የሰማይ መላእከትም ቢሆኑ ልጅም ቢሆን የሚያውቅ የለም። የሚለው መመለስ አለበት የኢየሱስ የመስካሪነት እውነታ ማቴ ስለዚህ በሰው ፊት ለሚመሰከርልኝ ሁሉ እኔ ደግሞ በሰማያት ባለው በአባቴ ፊት እመሰከርለታለሁ በሰው ፊትም ለሚከደኝ ሁሉ እኔ ደግሞ በሰማያት ባለው በአባቴ ፊት እከደዋለሁ ራዕ ድል የነሳው እንዲሁ በነጭ ልብስ ይጎናፀፋል ስሙንም ከህይወት መፅሃፍ አልደመስስም በአባቴና በመላዕከቱ ፊት ለስሙ አመሰከርለታለሁ እነዚህ አብ ከኢየሱስ እንደሚበልጥ መነገሩና የኢየሱስም የፀሎት የማማለድና የምስከርነት አገልግሎት የቤተከርስቲያኗን አንድ አምላከ ኢየሱስ ብቻ አስተምህሮ ያፈርሳል በአጠቃላይ ስንመለከት የቤተከርስቲያንዋ አንድ አምላከ ኢየሱስ ብቻ አስተምህሮ ከመፅሀፍ ቅዱሱ ጋር የሚጋጭ የስህተት አስተምህሮ ነው ምዕጢሩ ፈዎ አብ ወልድና መንፈስ ቅዱስን በአንድ ላይ አጠጋግቶ ኢየሱስ ማድረግ የማይቻል መሆኑ ቤተክርስቲያንዋ አንድ አምላክከ ኢየሱስ ብቻ በሚለው አስተምህሮቷ ውስጥ ኢየሱስን ብቸኛው አምላክ ስትለው ሌሎቹን የስላሴ አካላት አብና መንፈስ ቅዱስን ምን ማድረግ አንዳለባት ትልቅ ፈተና ሆኖባታል በዚህም አብና መንፈስ ቅዱስን በኢየሱስ ውስጥ ለማሸጋሸግ ሞክራለች አብ ወልድ መንፈስ ቅዱስ የማይነጣጠሉ በአንድ አካል ውስጥ በከርስቶስ ፍፁም አካል የሚኖሩ ናቸው እነዚህ ሶስቱ በአካሉ ብቻ ማለትም በሰውነቱ ብቻ ተዋህደው እንጂ ለያይተን ልናያቸው አንችልም አብ ወልድ መንፈስ ቅዱስ በአካል አይለያዩም ዕብ ወልድና መንፈስ ቅዱስ እንደ ሰው መንፈስ እንደ ነፍስ እንደ አካል ስለሆኑ በአንድ በከርስቶስ ሰውነት ተጠቅልለው ይኖራል ትላለች በዚህም ቤተከርስቲያኗ ለአንድ አምላክ ኢየሱስ ብቻ አስተምህሮም አብና መንፈስ ቅዱስን አሳንሳ ተመልከታለች በዚህም ሐብ ማለት አባት ማለት ብቻ ነው የአብ ስም ኢየሱስ ነው መንፈስ ቅዱስ ማለት ረቂቅ የማይጨበጥ ቅዱስ እስትንፋስ ማለት ብቻ ነው ለዚህም ደግሞ የኢየሱስ ስጋ እነዚህን አምላካዊ ማንነቶች መሸከም እንዲቸል ስጋውን መለኮታዊ አድርጋለች ነገር ግን ይህ አብንና መንፈስ ቅዱስን የማሳነስና የኢየሱስን አካል መለኮታዊ አካል ማድረግ ስህተት መሆኑን ቀጥለን እንመለከታለን ቄስ ተከለማርያም ገዛኸኝበ በእግዚአብሄር መፅሀፍ ፈልጉ መሰረታዊ የመፅሀፍ ቅዱስ ትምህር ማስተማሪያ ገፅ ትምህርተ ትምህርተ ገፅ ብ ትምህርተ ሀ ምዕጢሩ ፈዎ አብ ማለት አባት ማለት ብቻ ነው የአብ ስም ኢየሱስ ነው ይህ የማጠጋጋት ስራ ከመፅሀፍ ቅዱሱም ከቤተክርስቲያኗም አስተምህሮ ጋር የሚጋጭ ነው ከላይ በዝርዝር እንደተመለከትነው ኢየሱስ እራሱ አብ ከኔ ይበልጣል ማለቱ በዚህም ወደ አብ ሲፀልይ የነበረ መሆኑ አሁንም አማላጅ መሆኑ ስንመለከት አብን አሳንሶ በኢየሱስ ማንነት ውስጥ ማስገባት እንደማይቻል ያሳያል ከመፅሀፍ ቅዱሱ በተጨማሪ አስተምህሮው ከሌላ የቤተክርስቲያኗ አስተምህሮም ጋር ይጋጫል ግጢሞባ እግዚአብሄር በስጋ እንደተገለጠ ያስረዳል እግዚአብሄር ተጠቃሎ ስጋ ሆነ አይልም እግዚአብሄር አብ ከማርያም አልተወለደምና እግዚአብሄር በስጋ ከመገለጡ በፊት መንፈስና ቃል ሆኖ ወይም መለኮትና ቃል ሆኖ ይኖር ነበር ስለዚህ ትንቢቱ ሲፈፀም በውስጡ የነበረውን ቃሉን ስጋ አደረገውና ተገለጠበት እግዚአብሄር አብ ስጋ ሆነ ማለት አንቸልም በዚህም አስተምህሮ መንፈስመለኮት በማለት የገለፁት አብ ቃል በሚባለው ማንነት ውስጥ አለመሆኑን ያሳያል በዚህም አብን አሳንሶ ኢየሱስ ማድረግ የማይቻል መሆኑን እንመለከታለን ከ ገፅ ብ ትምህረተ ምዕጢሩ ፈዎ መንፈስ ቅዱስ ማለት ረቂቅ የማይጨበጥ ቅዱስ እስትንፋስ ማለት ብቻ ነው በርግጥ ይህ ዘዴ የማምለጫ ዘዴ ሳይሆን የመሞቻ ዘዴ ነው ምከንያቱም መንፈስ ቅዱስን ከሙሉ አምላከነቱ ቀንሶ ብቻ በሚለው ቃል ገድቦ ማስቀመጡ የማይሰረየውን ሃጢያት መንፈስ ቅዱስን መስደብማቴ ውስጥ የገባ አባባል ነው እነዚህ ሰዎች ለዚህ አስተምህሮታቸውና እምነታቸው የሃጢያት ስርየት የላቸውም ይህም መንፈስ ቅዱስን በሙሉ ማንነቱ ካለማየት የመጣ ችግር ነው ሌላው ቀርቶ ኢሳዝ የእግዚአብሄር መንፈስ የጥበብና የማስተዋል መንፈስ የምከርና የሃይል መንፈስ የእውቀትና እአግዚአብሄርን የመፍራት መንፈስ የሚለውን ቃል ሙሉውን እንኳን መውሰድ አልቻሉም ምከንያቱም ሌሎቹን ከወሰዱ ሙሉ አምላከ ሆኖ ወደ ስላሴ አስተምህሮ ይሄድባቸዋል ስለዚህ ከራሳቸው አስተምህሮ ጋር የምትሄደዋን የሃይል የምትለዋን ብቻ ለይተው አወጡ ነገር ግን መንፈስ ቅዱስ በኛ ቋንቋ ልንገልፀው የማንቸለው ሙሉ አግዚአብሄር አምላከ ነው ሙሉ አምላከ በመሆኑም ፈጣሪ ነው ዘፍ ኢዮ መዝ ሁሉን ያውቃል ኢዒሷዐባ ቆሮባ ዮሐ በሁሉም ስፍራ ይገኛል ኢዮ መዝ ሁሉን ቻይ ነው ሮሜባቫ ዘላለማዊ ነው ዕብ የልብን ያውቃል ሮሜ አይታለልም ሐስፋ ህይወት ይሰጣል ዮሐ ቄስ ተከለማርያም ገዛኸኝበ በእግዚአብሄር መፅሀፍ ፈልጉ መሰረታዊ የመፅሀፍ ቅዱስ ትምህር ማስተማሪያ ገፅ ትምህርተ ሀ ምዕጢሩ ፈዎ እንደ አምላከነቱም ለሰዎች ፀጋን ይሰጣል ሀይልን ይሰጣል ሐስ ጥበብ እውቀትና ማስተዋልን ይሰጣልዘፀዘፀኢሳ ክ አምነት የፈውስና የተአምራት ፀጋዎችን ይሰጣል ቆሮ ትንቢት ያናግራል ዘጉ ሳሙባ ሳሙ ሉቃ ሐስ ስብከትን ይሰጣል ኢሳ ሚኪ ጴጥ ይቀድሳል ሮሜ ቆሮቫ ቲቶ ብፁአን ያደርጋል ጴጥ ያስነግሳል መሳ ይሾማል ሐስ ያድናል ፊሊ ያሳርፋል ኢሳ ባ መገለጥ ይሰጣል ቆሮ ቃልን ይገልፃል ሐስ ልሳን ይሰጣል ሐስ ሐስ ይለውጣል ሳሙ አርነትያወጣልቆሮ ሰብአዊ ማንነት አለው የሐዋርያት ቤተከርስቲያን መንፈስ ቅዱስ ሀይል ብቻ ነው ወይ እስትንፋስ ብቻ ነው የሚለው አስተምህሮዋ ስህተት መሆኑና መንፈስ ቅዱስ ህይወት እውቀት ስሜትን ፈቃድን ሃላፊነት ያለው ሙሉ ሰብአዊነት ያለው አምላከ መሆኑን መፅሀፍ ቅዱሱ ላይ ተመልከቷል በዚህም መንፈስ ቅዱስ ያዝናል ኤፌ ይናገራል ሐስ ይመሰከራል ዕብባ ይመከራል ኢሳቭ ይልካል ሐስ ይከለከላል ሐስገ ምዕጢሩ ፈዎ ይወቅሳል ዮሐ ይማልዳል ሮሜ ይመራል ዮሐባ ያስተምራል ሉቃ ያስረዳል ሉቃ ያሳያል ዕብ ያፅናናል ሐስ ከቅዱሳን ጋር ህብረት ያደርጋልቆሮባ በዚህም አንድ አምላከ ኢየሱስ ብቻ የሚለውን ሀሳብ ለማጠናከር ሲባል መንፈስ ቅዱስን ከሙሉ አምላከነቱ ዝቅ ለማድረግ የተደረገው ሙከራ ስህተትም ይቅር የማይባል ሀጢያትም ነው በአጠቃላይ አብም መንፈስ ቅዱስም ወደ የትም መጠጋጋት የማይችሉና ሙሉ አምላክነት ያላቸው መሆናቸውን አንመለከታለን ኢየሱስ ስጋ መለኮታዊ እንጂ ሰብአዊ አይደለም ቤተከርስቲያንዋ አንድ አምላከ ኢየሱስ ብቻ አስተምህሮዋ ምከንያት ብዙ ነገሮች ተረብሸውባታል ከላይ አንዳየነው አብንና መንፈስ ቅዱስን ኢየሱስ ውስጥ ለማጠቃለል ሞከራለች አንደዚህ ለማድረግ ደግሞ የኢየሱስ ስጋ እንደ ሰው ስጋ መሆን የለበትም በማለት ስጋውን መለኮታዊ ታደርጋለች ክርስቶስ ከሴት ዘር የተወለደ መባል ሲገደድ ከሴት ስጋና ደም ተወለደ ማለት ሳይሆን ንፁህ መለኮታዊ ሰው ሆኖ ከድንግል ማርያም ማህፀን የተወለደ ማለት ነው እየሱስ ከርስቶስ የአብርሃም ወይም የዳዊት ወይም የሴት ዘር ተቀላቅሎበት የተወለደ አለመሆኑ ግልፅ ነው ቄስ ተከለማርያም ገዛኸኝ በእግዚአብሄር መፅሀፍ ፈልጉ መሰረታዊ የመፅሀፍ ቅዱስ ትምህር ማስተማሪያ ገፅ ትምህርተ ቸሐ ከ ትምህርተ ምዕጢሩ ፈዎ ነገር ግን ኢየሱስን የተዋሃደው የሰው ስጋ ያውም ከዳዊት ዘር የሆነ ስጋ እንጂ መለኮታዊ ሰውነት አይደለም ይህም አውነታ መፅሀፍ ቅዱሱ ላይ ብዙ ቦታዎች ላይ ተብራርቶ ተነግሯል አብሮ አደጎቹም ሆነ ህዝቡ ኢየሱስ እንደ ማንኛውም ሰው የሚኖረው በሰው ስጋ በመሆኑ እንደ ማንኛውም ሰው ሲመለከቱት የነበረ መሆኑ ማቴ ይህ የፀራቢ ልጅ አይደለምን። ው የለበሰው አካል መለኮታዊ አካል ሳይሆን ስጋዊ አካል በመሆኑ ስጋዊ የእድገጉ ደረጃዎችን ስሜቶችንና መከራዎችን መቀበሉ ተረገዘ ማቴ ደከመ ዮሐ አለቀሰ ዮሐ ተወለደ ሉቃ ተኛ ማቴ ተፈተነማር አደገ ሉቃ ተራበ ማቴ ተደበደበሉቃፋ ተጠመቀማቴባ ተጠማዮሐ ተገደለ የለበሰውም ስጋ የዳዊት ዘር ሀረግ መሆኑን ማቴ ላይ የኢየሱስ የዘር ሀረግ በዝርዝር ቀርቧል በሌሎች ከፍሎችም ላይ የኢየሱስ የዘር ሀረግ ከእስራኤል ዙፋን ከዘርህ ሰው አታጣምዐነ ዜና የሚል ቃል ኪዳን ከተገባለት ከዳዊት ዘር መሆኑ ተነግሯል ሮሜ ከእነርሱምክእስራኤላውያን ከርስቶስ በስጋ መጣ ሮሜ ይህም ወንጌል በስጋ ከዳዊት ዘር ስለተወለደ ኢየሱስ ከርስቶስ ነው ምዕጢሩ ፈዎ ሐስ ከዚህም ሰውከዳዊት ዘር እግዚአብሄር ኢየሱስን አመጣው ራዕባ እኔ ኢየሱስ በአብያተ ከርስቲያናት ዘንድ ይህን እንዲመሰከርላችሁ መልአኬን ላከሁ እኔ የዳዊት ስርና ዘር ነኝ በዚህም ኢየሱስ የለበሰው ስጋ የሰው ስጋ እንጂ መለኮታዊ ስጋ አለመሆኑን እንመለከታለን ይህ የሆነው ደግሞ ዝም ብሎ ሳይሆን ኢየሱስ የመጣለት ዋናው አጀንዳ በመሆኑ ነው ኢየሱስ በሰው ስጋ መምጣት ያስፈለገው ስለሰው ልጆች ሀጢያት ዋጋ የሚከፍለው የሰው ልጆችን ስጋ በመልበስ በመሆኑ ነው ፅብባ በህይወታቸውም ሁሱ ስለ ሞት ፍርሀት በባርነት ይታሰሩ የነበሩትን ነፃ እንዲያወጣ በስጋና በደም እንዲሁ ተካፈሰ በነገር ሁሉ ወንድሞቹን ሊመስል ተገባው ኢየሱስ የመጣው ለዚህ ትልቅ አጀንዳ በመሆኑም የመጣው በስጋ አካል ነው ኢየሱስ የመጣው በስጋ አካል ነው የሚለውና በሌላ አካል ነው ብሎ ማመን መካከል ከባድ ልዩነት እንዳለ መፅሀፍ ቅዱሱ ይናገራል ዮሐ የአግዚአብሄርን መንፈስ በዚህ ታውቃላችሁ ኢየሱስ ከርስቶስ በስጋ እንደመጣ የሚታመን መንፈስ ሁሉ ከእግዚአብሄር ነው ኢየሱስ ከርስቶስም በስጋ አንደመጣ የማይታመን መንፈስ ሁሉ ከአግዚአብሄር አይደለም ይህም የከርስቶስ ተቃዋሚ መንፈስ ነው ይህ እንዲመጣ ሰምታቶችኋልና አሁንም እንኳን በአለም አሰ ዮሐ ብዙ አሳቾች ወደ አለም ገብተዋልና እነሱ ኢየሱስ ከርስቶስ በስጋ እንደመጣ የማያምኑ ናቸው ይህ አሳቹና የከርስቶስ ተቃዋሚ ነው ሙሉ ደምወዝን አንድትቀበሉ እንጂ የሰራችሁትን እንዳታጠፉ ለራሳችሁ ተጠንቀቁ ለሚወጣ ሁሉ በከርስቶስም ትምህርት ለማይኖረው ሰው አምላክከ የለውም በከርስቶስ ትምህርት ለሚኖር አብና ወልድ አሉት ማንም ወደ እናንተ ቢመጣ ይንም ምዕጢሩ ፈዎ ትምህርት ባያመጣ በቤታችሁ አትቀበሉት ሰላምም አትበሉት ሰላም የሚለው ሰው በከፉ ስራው ይካፈላልና በዚህም አንድ ሰው አምላከ የሆነው ከርስቶስ በስጋ እንደመጣ የማይቀበሉትን ሰላም በማለቱ ብቻ እግዚአብሄር ካስቀመጠለት ከብር ይጎድላል የእግዚአብሄር ስላሴነት ሊሸፈን የማይችል ግልፅ ነገር መሆኑ ከላይ እንደተመለከትነው የሐዋርያት ቤተክርስቲያን የስላሴ አስተምህሮትን በመቃወም አንድ አምላከ ኢየሱስን ብቻ በማለት አብና መንፈስ ቅዱስን በኢየሱስ ውስጥ ሸፍና ለመሄድ ሞከራለች ነገር ግን ከላይ በዝርዝር እንደተመለከትነው ይህ ስህተት መሆኑና እግዚአብሄርና አብ የሚባሉት ማንነቶች ከኢየሱስ በላይ የሆኑ ማንነቶች መሆኑን መንፈስ ቅዱስም ብቻውን ሙሉ አምላከነት እንዳለውና በሱ ማንነት ላይ ደግሞ ያለ ዕውቀት ቃል መናገር የማይሰረይ ሀጢያት መሆኑን የኢየሱስ አካል ሶስቱንም መለኮታዊ አካላቶች መሸከም እንዲችል መለኮታዊ ሰውነትን ማላበስ የከርስቶስ ተቃዋሚ እንደሚያስደርግ ተመልከተናል በዚህም የእንድ አምላከ ኢየሱስ ብቻ አስተምህሮ መፅሀፍ ቅዱሳዊ አለመሆኑና ለመርገምትም የሚዳርግ መሆኑን ተመልከተናል ስለዚህ የመፅሀፍ ቅዱሱን ፈጣሪ አምላከን ትከከለኛ ማንነት ለማወቅ የስላሴ አስተምህሮ በጥንቃቄ መመልከት የግዴታ ይሆናል በርግጥ እግዚአብሄር ፈጣሪ በመሆኑ ሰው ደግሞ ተፈጣሪ በመሆኑ የእሱን ስላሴነት በሙላት ማወቅ አይችልም ይህም በፈጣሪና በተፈጣሪ መካከል መኖር ያለበት ተፈጥሮአዊ ልዩነት ነው ነገር ግን እግዚአብሄር ደግሞ እንድናውቀው ባስቀመጠልን የእውቀት መጠን ማንነቱን ማወቅ እንትላለን የሚገርመው ከስላሴ ዕውቀት ጋር በተያያዘ መፅሀፍ ቅዱሱን በጥንቃቄ ስንመለከት የስላሴ እውቀት ከትውልድ ወደ ትውልድ ግልፅ እየሆነ የመጣ ምዕጢሩ ፈዎ አውቀት ነው የቀድሞዎቹ ቅዱሳን ከዚህ ትውልድ በላይ ግራ ተጋብተው ነበረ ነገር ግን እንደ ሐዋርያት ቤተከርስቲያን ሳይሰናከሱበት በገባቸው መንገድ ገልፀው አልፈዋል አንዳንዶቹ አንዱ በሶስት ማንነት የሚሰራበትን አሰራርን መግለፅ አቅቷቸው በነጠላ ቁጥርና በብዙ ቁጥር ሰዋሰው ሲምታቱ ሌሎቹ ደግሞ በመካከላቸው የነበረውን ንግግር መግለፅ አቅቷቸው እግዚአብሄር እግዚአብሄርን ጌታዬ ጌታዬን ሲሉ ሌሎች ደግሞ እግዚአብሄር መልአክ ብለውት ተመልሶ እሱኑ እግዚአብሄር ሲሉ ሌሎቹ ከሶስቱ አንዱን ለይተው ባለማወቃቸው አንደኛውን ስላሴ በአገልግሎቱ መልከ ፄዲቅ ብለውት ሲጠሩት ያዕቆብ ደግሞ አንደኛውን እግዚአብሄር ስምህ ማነው እስከማለት ሲደርስ እንመለከታለን ነገር ግን በአዲሱ ኪዳኑ አብ ወልድና መንፈስ ቅዱስ የሚለው ስም ተገለጠ ሁሉንም በዝርዝር አንመለከታለን በነጠላ ቁጥርና በብዙ ቁጥር ሰዋሰው የተምታቱ ይህንን የምንመለከተው በአብርሃም ንግግርና በሙሴ ፅሁፎች ውስጥ ነው አብርሃም ዘፍጥረት ምዕራፍ ላይ በሶስት ሰው ተመስለው ለአብርሃም የተገለጠውጡት ስላሴ የሆነው እግዚአብሄር ነው አብርሃም በዚህ የስላሴ ማንነት እንዴት ግራ በተጋባ ሰዋሰው እንዳናገረውአንዳናገራቸው እስቲ አንመለከት ዘፍ በቀትር ጊዜ አርሱ በድንኳኑ ደጃፍ ተቀምጦ ሳለ አግዚአብሄር ተገለጠለት ዓይኑንም አነሳና እነሆ ሶስት ሰዎች በፊቱ ቆመው አየ ወደ ምድርም ሰገደ አንዲህም አለ አቤቱ በፊትህ ሞገስ አግንቼ እንደሆነ ባሪያህን አትለፈኝ ብዬ እለምናለሁ ጥቂት ውሀ ይምጣላችሁ አነርሱም ሚስትህ ሳራ ወዴት ናት አሉት እርሱም በድንኳን ውስጥ ናት አላቸው እርሱም የዛሬ አመት እንደ ዛሬው ጊዜ ወደ አንተ በአውነት አመለሳለሁ ሚስትህ ሳራም ልጅን ታገኛለች አለ ሰዎቹም ተነስተው ወደ ሰዶም አቀኑ አብርሃምም ሲሸኛቸው አብሮአቸው ሄደ እግዚአብሄርም አለ የሰዶምና ገሞራ ጮኸት እጅግ ምዕጢሩ ፈዎ በዝቷልና ሰዎቹም ከዚያ ፊታቸውን አቀኑ ወደ ሰዶምም ሄዱ አብርሃም ግን በእግዚአብሄር ፊት ገና ቆሞ ነበር ከዚያ ምዕራፍ ላይ ሁለቱ ለሎጥ ተገለጡለት ምከንያቱም አንደኛው እግዚአብሄር በ አብርሃም ጋር ስለነበረ በዚህ ውስጥ አንዱ እግዚአብሄር በሰው መልከ በሶስት ማንነትስላሴ የተገለጠበት እውነታ እንመለከታለን አብርሃምም በዚህ ለሰው አእምሮ ሊገባ በሚከብደው የስላሴ አሰራር በአነጋገር እንኳን ሲቸገር እንመለከተዋለን ሙሴ ሙሴ የኦሪት መፅሀፍትን የፃፈው በመንፈስ ቅዱስ ምሪት ነው ነገር ግን ከፍጥረት ታሪከ ጋር የተገለጠለትን የእግዚአብሄርን ስላሴነት ማንነት ለመግለፅ በነጠላ ቁጥርና በሙሉ ቁጥር አነጋገር መካከል ሲቸገር ነበረ ዘፍ እግዚአብሄርም አለ ሰውን በመልካችን እንደ ምሳሌአችን እንፍጠር ዘፍ እግዚአብሄር አምላከም አለ እነሆ አዳም ከፉውንና መልካሙን ለማወቅ ከእኛ እንደ አንዱ ሆነ። ሐስ እስጢፋኖስም ጌታ ኢየሱስ ሆይ ነፍሴን ተቀበል ብሎ ሲጠራ ይወግሩት ነበር ነገ በብላቴናውም ላይ ሶስት ጊዜ ተዘረጋበት ወደ እግዚአብሄርም አቤቱ አምላኬ ሆይ የዚህን ብላቴና ነፍስ ወደ እርሱ ትመለስ ዘንድ እለምንሃለሁ ብሎ ጮኸ እግዚአብሄርም የኤልያስን ቃል ሰማ የብላቴናውም ነፍስ ወደ እርሱ ተመለሰች እርሱም ዳነ ሰው ሲሞት ነፍስ ከሰው ወጥታ ወደ ፈጣሪ የምትሄድ መሆኑን መከ የሰው ልጆች ነፍስ ወደ ላይ እንደምትወጣ የእንስሳት ነፍስ ነፍስ ወደ ታች ወደ ምድር አንደምትወርድ የሚያውቅ ማነው መከ አፈርም ወደ ነበረበት ምድር ሳይመለስ ነፍስም ወደ ሰጠው ወደ እግዚአብሄር ሳይመለስ ፈጣሪህን አስብ ሉቃ ኢየሱስም በታላቅ ድምፅ ጮኾ አባት ሆይ ነፍሴን በእጅህ አደራ እሰጣለሁ አለ ይህንም ብሎ ነፍሱን ሰጠ ራዕ አምስተኛውም ማህተም በፈታ ጊዜ ስለ እግዚአብሄር ቃልና ስለ ጠበቁት ምስከር የታረዱትን የሰዎች ነፍሳት ከመሰዊያ በታች አየሁ በአጠቃላይ ስንመለከት በስላሴነት በተፈጠረው የሰው ልጅ ውስጥ የራሷ ማንነት ያላት ስትወጣም ስጋ ሙት እንደሚሆን ከስጋ ወጥታም እግዚአብሄር ወዳዘጋጀላት ቦታ እንደምትሄድ እንመለከታለን ምዕጢሩ ፈዎ የሰው መንፈስ ስጋና ነፍስ የሆኑትን የሰው ልጆችን ማንነት ከላይ ተመልከተናል ብዙዎች የሰው ነፍስና መንፈስ አንድ ይመስላቸዋል ነገር ግን ሁለቱም የተለያየ ማንነት ያላቸው ሲሆን ሁለቱን ግን ለያይቶ መግለፁ ለሰው ልጅ የተገለጠ አውቀት አይደለም ለዚህም ነው መፅሀፍ ቅዱስ ስለ እግዚአብሄር ቃል ችሎታ ሲናገር ፅብፋ የእግዚአብሄር ቃል ህያው ነውና የሚሰራም ሁለት አፍ ካለው ሰይፍ ሁሉ ይልቅ የተሳለ ነው ነፍስንና መንፈስንም እስኪለይ ድረስ ይወጋል የሚለው በዚህም ምንም እንኳን የሰው ነፍስና መንፈስ የተባሉትን ማንነቶቹን ለያይቶ መግለፅ ባይቻልም ነገር ግን ሰው ከስጋ በተጨማሪ ነፍስና መንፈስ የሚባሉ ሁለት የተለያዩ ማንነቶች እንዳሉት መፅሀፍ ቅዱሱ ላይ አንመለከታለን ኢሳ መንፈስም የፈጠርሁትም ነፍስ ከፊቴ እንዳይዝል ለዘላለም አልጣላም ሁልጊዜ አልቆጣም ሉቃ ነፍሴ ጌታን ታከብረዋለች መንፈሴም በአምላኬ በመድሃኒቴ ሀሴት ታደርጋለች ተሰ የሰላምም አምላክ ራሱ ሁለንተናችሁን ይቀድስ መንፈሳችሁም ነፍሳችቸሁም ስጋችቸሁም ጌታችን ኢየሱስ ከርስቶስ በመጣ ጊዜ ያለ ነቀፋ ፈፅመው ይጠበቁ በዚህም ሰው የራሱ መንፈስ እንዳለው እንገነዘባለን በአጠቃላይ ስንመለከት ቤተከርስቲያኒቷ ስጋችን ሲሞት በህይወት የምትቀጥል የማይሞት ነፍስ ወይንም መንፈስ የለንም የሚለው አስተምህሮ ስህተት መሆኑንና የሰው ልጅ እንደ እግዚአብሄር ስሉስነት ያለውና በዚህም የሰው ልጅ ስጋ ነፍስና መንፈስ እንዳለው እንመለከታለን ምዕጢሩ ፈዎ የመጨረሻው ዘመን ቤተክርስቲያኗ ስለ መጨረሻው ዘመን ያላት አስተምህሮ ከሁሉም የከርስቲያን እምነት ተቋማት ይለያል እነዚህም ልዩ አስተምህሮቶች ግፋ ዓም ኢየሱስ የነገሰበት አመት ነው ብሺሁ አመት የጂሆቫ ተከታዮች ከኢየሱስ ጋር ይፈርዳሉ ግሺ አመታት የትምህርትና የፍርድ ጊዜ ምድር ገነት ናት ፍስ ለዘለአለም የምትቀጣበት ሲኦልገሀነም የሚባል ቦታ የለም ሲሆኑ ሁሉንም ከመፅሀፍ ቅዱሱ አንፃር በዝርዝር እንመለከታለን ግዛ ዓም ኢየሱስ የነገሰበት አመት ነው አንደ ቤተከርስቲኗ እምነት መንግስተ ሰማይ በሰማይ ያለ መስተዳድር ነው የዚህ መንግስት ንጉስ ኢየሱስ ሲሆን መንግስቱን መግዛት የጀመረው ከ ጀምሮ ነው ከዚህም ጊዜ አንስቶ ሰይጣን ወደ ምድር ተጥሎአል። ዳንገባ በዚያም ዘመን በምድር ትቢያ ውስጥ ካንቀላፉቱ ብዙዎች ይነቃሉ እኩሌቶቹ ወደ ዘላለም ህይወት እኩሌቶቹ ወደ እፍረትና ወደ ዘላለም ጉስቁልና ሉቃካቫ መንሹ በእጁ ነው አውድማውንም ፈፅሞ ያጠራል ስንዴውንም በጎተራ ይከታል ገለባውን በማይጠፋ እሳት ያቃጥለዋል አላቸው ራዕባ ወደ እሳቱና ወደ ዲኑ ባህር ተጣለ ለዘላለም እስከ ዘላለም ቀንና ለሊት ይሰቃያሉ በዚህም ሲኦል የሀጢያተኛ ሰዎች ነፍስ ለዘለአለም የምትቀጣበት ቦታ መሆኑን እንመለከታለን ስለዚህ ትከከኛውን አስተምህሮ የሚከተለውን መንገድ በጊዜ መፈለጉ መልካም ነው ምዕጢሩ ፈዎ አዲሱ የጂሆቫ መፅሃፍ ቅዱስ አዲስ አለም ትርጉም ይህ መፅሃፍ ቅዱስ ቤተከርስቲያንዋ በራስዋ ደንብና ስርአት ላይ ተመርኩዛ ዋናውን መፅሃፍ ቅዱስ በማስተካከል ያዘጋጀችው መፅሀፍ ሲሆን በእንግሊዘኛ በ ፕከ ክሃ ዝዕ ኩክክቪክ ተብሎ የታተመ ሲሆን በአማርኛ ደግሞ በ ዓም አዲሱ አለም ትርጉም ተብሎ ታትሟል ዋናው መፅሃፍ ቅዱስ መፅሀፍ ቅዱሱ ላይ መጨመርም መቀነስንም እንደማይቻል ቢናገርም ራዕባ ዘዳ ዘዳ ቤተከርስቲያኒቷ ግን ይህን ተላልፋ በመፅሃፍ ቅዱሱ ላይ ብዙ ለውጥ አድርጋለች በዚህም ሙሉ በሙሉ የተሰረዙ በከፊል የተሰረዙና የተቀየሩ የመፅሀፍ ቅዱሱን ከፍሎች እንመለከታለን ሙሉ በሙሉሱ የተሰረዙ በመፅሀፍ ቅዱሱ ላይ በግልፅ እንደሚታየው ማቴ ማቴኪ ማቴባ ማርባ ማር ማር ማርበ ማር ማር ሱቃ ሉቃፌባ ዮሐክ ዮሐ ዮሐ ሐስጺ ሐስ ሐስ ሐስ ሮሜ ሙሉ በሙሉ ተሰርዘው ወጥተዋል በከፊል የተሰረዙ እነዚህ የመፅሀፍ ቅዱስ ከፍሎች የተወሰነው በመፃፍ ከፊሉን የመሰረዝ ስራ የተሰራባቸው ናቸው ለናሙና የተወሰዱ ከፍሎች ብንመለከት የመፅሀፍ ወጣው ቁ ቅዱስ ከፍል ተሰርዞ የወጣው ቃል ሉቃ አንቺ ከሴቶች መሃል የተባረክሽ ነሽ ሐስ እንደ ህጋችንም እንፈርድበት ዘንድ ወደድን ሐስ ከሳሾቹንም ወደ አንተ ይመጡ ዘንድ አዘዘ ቆላገ ከጌታም ከኢየሱስ ከርስቶስ ምዕጢሩ ፈዎ የተቀየሩ የተቀየሩትን ቃላት በተመለከተ ቤተከርስቲያኒትዋ የተደረገው ለውጥ ጌታ አግዚአብሄር የሚለውን በትከከለኛው የአግዚአብሄር ስም ይኾዋ ነው የቀየርነው ብትልም በመፅሃፍ ቅዱሱ በዝርዝር እንደምንመለከተው የተደረገው ኤዲቲንግ ከዚህ ውጪ ብዙ ነገሮች ላይ ነው በምሳሌ ብንመለከት ዙቁ ጥቅስ በመመ ሀፍ በጂሆቫ መፅሀፍ ቅዱስ የእግዚአብሄርም የአምላከም ሀይል በውሃው ው ዘፍ ኮንፈስ በናን ሔይ ሰፍፎ ላይ ይንቀሳቀስ ነበር መቼዎ ቢሆን አምላከን ያየው አንድም ከዚይ ነው ከከ ለመ ከው በም ለሉ ከዘመን ከአብ ጎን ያለውና አምላከ በአባቱ እቅፍ ያለ አንድ ልጁ እርሱ ተረከው የሆነው አንድያ ልጁ ነው ከለጴ ከስም ሁሉ በላይ ከሌላ ከማንኛውም ስም በላይ ዕለውን ስም ሰጠው የሆነ ስም በደግነት ሰጠው ጠዋጋ ከፀለዩም በኋላ ምልጃ ካቀረቡም በኋላ በዚህም አሁን በቤተከርስቲያኗ የተዘጋጀው መፅሀፍ ቅዱስ የእግዚአብሄር ቃል አለመሆኑን እንመለከታለን ምዕጢሩ ፈዎ ማጠቃለያጂሆቫ የጂሆቫ እምነት ተከታዮች ከየትኛውም የክርስትና ተቋማት በላይ ስለ ሀይማታቸው ምስከርነት ሲተጉ ይታያሉ ነገር ግን ምን ያህሉ ማህበረሰብ ወደዚህ ሃይማኖት ተቀላቀለ ተብሎ ሲታይ ኢምንት ነው ምከንያቱም ዛሬ ወንጌል በሰማ ማህበረሰብ ውስጥ እነዚህን ከላይ ያየናቸውን ስህተቶች ይዞ ተቀባይነት ማግኘት አይቻልም ተከታዮቻቸውም ስለ ሀይማኖታቸው ከሚሰጣቸው የግቁ መጠበቂያ ግንብ እና መፅሃፍቶቻቸው ውጪ ስለሌላው እንዲያነቡ ስለማይፈቀድላቸው እንደ ጋሪ ፈረስ በመፅሄቶቹ ከሚሰጠው አቅጣጫ ውጪ እውነታውን ማወቅ አይችሉም ነገር ግን ከላይ በዝርዝር እንደተመለከትነው የሀይማኖቱ አስተምህሮ በብዙ ስህተቶችን የተሞላ ነው ከሁሉ ስህተቶች ግን የከፋው በመንፈስ ቅዱስ ከብር ላይ የተሰነዘረው አስተያየት ነው በመንፈስ ቅዱስ ላይ የሚናገር አይሰረየለትም በዚህም የዚህ ሀይማኖት ተከታዮች እድል እንደ የሐዋርት ቤተከርስቲያን ነው ምዕጢሩ ፈዎ አድቬንቲስትላሕክዝበ የአድቬንቲስት ቤተከርስቲያን አስተምህሮ የተጀመረው በአሜሪካን ሀገር በ ዓም ዊሊያም ሚለር በሚባል የባፕቲስት ቤተከርስቲያን ሰባኪ ሲሆን አስተምህሮው በግልፅ መነገር የተጀመረው ግን ከ ዓም ጀምሮ ነው የአስተምህሮቱ መነሻም ሚሰር በዳን ላይ ተመስርቶ የኢየሱስ ዳግም መምጫ ጊዜ በ እና በዓም መካከል ነው በማለት በሰራው ስሌት ነው የቤተከርስቲያንዋ ስያሜ አድቬንቲስት የሚለው የአንግሊዘኛ ቃልም ከዚህ ጋር ተያይዞ የተሰጠ ስያሜ ሲሆን ትርጉሙም የከርስቶስ መምጫ ቀርቧል የሚል ነው የሚለር ትንቢትም ከ እስከ ዓም ለ አመታት ሲጠበቅ ቆይቶ በተሰላው ጊዜ ኢየሱስ ዳግም አልመጣም ትንቢቱም ባለመስራቱ በተከታዮቹ ላይ ትልቅ የሞራል ውድቀት ደረሰ ከዚህ አሳዛኝ ከስተት በኋላ ሜለር ጊዜውን እንደገና አሰላሁት በማለት ወሩን ቀይሮ ከነቀኑ ጭምር አከቶበር ዓም እንደሆነ እንደገና ተነበየ አሁንም ውጤቱ አሳዛኝ ሆነ ቀኑም በቤተከርስቲያንዋ ታሪክ ትልቁ አሳዛኝ ቀን ተባለ ከዚህም በኋላ የሚለር አስተምህሮ ተከታዮችሚለራውያን መካከል ከፍተኛ ከፍፍል ተፈጠረ የተወሰኑት ወደ ነበሩበት የፕሮቴስታንትና የካቶሊከ አብያተ ከርስቲያናት ሲመለሱ ሌሎች ደግሞ እንደየልዩነቶቻቸው በየፊናቸው የተለያዩ የአድቬንቲስት ስም የያዙ አብያተ ከርስቲያናትን መሠረቱ በዚህም የሰባተኛው ቀን አድቬንቲስት አድቬንት ከርስቲያን ቸርች ጥንታዊቷ አድቬንት ከርስቲያን ቸርች የእግዚአብሄር ቤተከርስቲያንሰባተኛ ቀን የሚባሉ የተለያዩ አብያተ ከርስቲያናት ተፈጠሩ ከክፍፍሉ በፊት የነበረችው የአድቬንቲስት ቤተከርስቲያን መስራቹ ሚለር ግን በነዚህ ከፍፍሎች ውስጥ ያልገባ ሲሆን እስከሞተበት ጊዜ ድረስም አብያተ ከርስቲያናቱ ወደ አንድነት እንዲመጡ ሲሰራ ነበረ በከፍፍሉ ከተፈጠሩት አብያተ ከርስቲያናት ዋነኛዋና ዛሬ በአለም ዙሪያ ተስፋፍታ የምትገኘው የሰባተኛው ቀን አድቬንቲስት ቤተከርስቲያን ስትሆን ቤተከርስቲያኗም በ ዓም በነ ኤለን ጂ ኋይት መሪነት በይፋ ከከሂህፎክሕዝጠለክርኣኢብዲሰነርክክ ምዕጢሩ ፈዎ ተመሠረተችጉ ኤለን የቤተከርስቲያኗ የጀርባ አጥንት ስትሆን ለቤተክርስቲያንዋም ከ በላይ መፅሃፍትንና በብዙ ሺ የሚቆጠሩ ፅሁፎችን አበርከታለች በዚህም ቤተከርስቲያንዋ የኤለንን መፅሀፍት የነቢይነት ስልጣን አላቸው በማለት መፅሀፎቹን ከመፅሀፍ ቅዱሱ ጎን ለጎን ትጠቀምበታለች ቤተክርስቲያኗ በአሁኑ ጊዜ ሚሊየን በላይ አባላት አሏት እነዚህ ከላይ የቀረቡትን ታሪኮች ስንመለከት የአድቬንቲስት ቤተከርስቲያን ምሥረታ ከየትኛውም ሃይማኖት ምሥረታ ታሪክ የተለየ መሆኑን ነው ሌሎቹ ሀይማኖቶች የተመሠረቱት በነበሩበት ቤተ እምነት ውስጥ የተመለከቱትን የስህተት አስተምህሮ በትከከለኛ አስተምህሮ ለመተካት በሚል ነው የዚህች ቤተከርስቲያን ምሥረታ መነሻ ግን ዊሊያም ሜለር የከርስቶስ ዳግም መምጫ ጊዜ ተገለጠልኝ በማለቱና በዚህም ሃሳቡን የሚደግፉ ሰዎች በሰሩት ስብስብ ነው ነገር ግን በሚለር ስህተት ምክንያት ቤተክርስቲያኗ ከፍተኛ ውድቀት ውስጥ በመግባቷ የቤተከርስቲያኗ መሪዎች ቤተከርስቲያኗን ከመዘጋት ለማዳን የተለያየ ዘዴዎችን ተጠቀሙ በዚህም በመጀመሪያ የሚለር ስህተቶች ላይ ማስተካያ ማድረግ በመቀጠል ደግሞ ምዕመናኖቿ ወደ ፕሮቴስታንትና ካቶሊክ እንዳይሄዱባት እነዚህ ሁለቱ ሀይማኖቶች በተሳሳተ መንገድ ላይ መሆናቸውን በማስተማር ሰዎች ወደነዚህ ሀይማኖቶች አንዳይመለሱ የማድረግ አቅጣጫን ተከተለች በነዚህ ዘዴዎችም ቤተክርስቲያኗ ከውድቀት ዳነት እነዚህ መፍትሄዎች ቤተከርስቲያኗን ከመዘጋት ቢያድኗትም በውስጣቸው ብዙ ስህተቶችን ይዘዋል ቀጥለን እንመለከታለን የሚለርን ስህተት ማስተካከል በሚለር ራዕይ አለመሳካት የደረሰውን ምስቅልቅሎሽ የማስተካከል ስራ የቤተክርስቲያኗ መሪዎች በሆኑት በሂራም ኤድሰን እና ኤለን ጂ ኋይት ተሰራ ሂራም ኤድሰን በበቆሎ ማሳ ውስጥ ስሄድ ራዕይ አየሁ ሚለር በተነበየው ቀን ኢየሱስ ተገልጦልኝ ከአንዱ የመንግስተ ሰማያት ከፍል ምዕጢሩ ፈዎ ወደ ሌለኛው ሲሄድ አየሁት ስለዚህ ሚሰር ቀኑን አልተሳሳተም ነገር ግን ሚለር ያላስተዋለው ኢየሱስ ያደረገው አንቅስቃሴ ወደዚህ ምድር ሳይሆን ወደ ሁለተኛ የመንግስተ ሰማያት ከፍል ነው በማለት አከራካሪውን ጉዳይ ማንም ሰው ማረጋገጥ ወደማይትለው ቦታ አርቆ አስቀመጠው ኤለን ጂ ኋይትም እኔም ራዕይ ተመልከቻለሁ በማለት የሄራም ኤድሰንን ራዕይ የሚያጠናከር ቃል ተናገረች ኢየሱስ ወደዚህ ሁለተኛው ከፍል የሄደው ፍርድ ምርመራ ለማድረግ መሆኑንና ይህም ለወደፊት ለፍርድ ሲመጣ ለመፍረድ እንዲያመቸው የሰዎችን መዝገብ ለመመልከት ነው አለች እነዚህ አስተምህሮቶች ለመፅሀፍ ቅዱሱ አንግዳ ሲሆኑ ይባሱኑም ከመፅሀፍ ቅዱሱ ጋር የሚጋጩና የኢየሱስን ከብር የሚነኩ አስተምህሮቶች ናቸው ይህም ኢየሱስ ለሚፈርደው ፍርድ እንደ የሰው ዳኛ ገና መዝገብ ቤት ገብቶ ይመረምራል ማለቱ ስህተት ነው ምክንያቱም ኢየሱስ በአምላከነቱ ሁሉን አዋቂ በመሆኑ የመዝገብ ምርመር ውስጥ የማይገባ መሆኑ ዮሐ ዮሐ ዮሐባ ዮሐ ዮሐ ዮሐ ዮሐ ዮሐባ ማር የሚተላለፈው ፍርድም ኢየሱስ ይቅርና ማንኛውም ሰው ዛሬውኑ በራሱ ላይ ሊያውቅ የሚችል መሆኑ ዮሐካ በእርሱ የሚያምን አይፈረድትም በማያምን ግን በአንዱ በአግዚአብሄር ልጅ ስም ስላላመነ አሁን ተፈርዶበታል የሚፈረድበትና ነፃ የሚሆነው ከፍርድ በፊት ቀድሞውኑ የተለየና የታተመ በመሆኑ ኤፌ ለቤዛም ቀን የታተማችሁበትን ቅዱሱን የእግዚአብሄር መንፈስ አታስዝኑ ምዕጢሩ ፈዎ በዚህም ኢየሱስ ምንም የመዝገብ ጥናት የማያስፈልገው መሆኑና በዚህም ዋምርመራ ጊዜ የተባለው ስህተት መሆኑን እንመለከታለን ኢየሱስ ወደዚህ ስራው ገባ ከተባለው ከአ እስከ ዛሬ ድረስ ለ አመታት አዚያው መዝገብ ቤት ውስጥ እንደ ሰነፍ ዳኛ እያጠና ነው ማለቱ ከርስቶስን የሚሳደብ ለወንጌሱም እንግዳ የሆነ አስተምህሮት ነው መፅሀፍ ቅዱሱ ላይ ከተነገረው ሃሳብ ውጪ እንግዳ አስተምህሮ ማስገባት በራሱ መርገምት ነው ገላ ነገር ግን እኛ ብንሆን ወይም ከሰማይ መልአከ ከሰበከንላችሁ ወንጌል የሚለይ ወንጌልን ቢሰብከላችሁ የተረገመ ይሁን አስቀድመን አንዳልን እንዲሁ አሁን ሁለተኛ አላለሁ ከተቀበላችሁት የተለየውን ማንም ቢሰብክላችሁ የተረገመ ይሁን በዚህም ስህተትን ስህተት ማለቱ ሲሻል ስህተትን በሌላ መልካም ስህተት መሸፈን ውጤቱ የከፋ ነው የሚገርመው ደግሞ ሶስቱንም የቤተከርቲያኒቱን መሪዎች ለስህተት የዳረገው ከመነሻው ሰው ኢየሱስ ተመልሶ የሚመጣበትን ቀን ሊያውቀው የማይቸል መሆኑን አለመረዳታቸው ነበረ ተሲፌባ ወንድሞች ሆይ ስለ ዘመናትና ወራት ምንም አንዲፃፍላቸሁ አያስፈልጋችሁም የጌታ ቀን ሌባ በሌሊት አንደሚመጣ አንዲሁ ይመጣ ዘንድ ራሳችሁ አጥብቃቸሁ አውቃችኋልና ማቴ ስለዚያች ቀንና ስለዚያች ሰአት ግን ከአባት በቀር የሰማይ መላዕከትም ቢሆኑ ልጅም ቢሆን የሚያውቅ የለም የኖህ ዘመን እንደነበረ የሰው ልጅ መምጣት እንዲሁ ይሆናልና በዚያች ወራት ከጥፋት ውሃ በፊት ኖህ ወደ መርከብ እስከገባበት ቀን ድረስ ሲበሉና ሲጠጡ ሲያገቡና ሲጋቡም እንደነበሩ የጥፋት ውህ መጥቶ ሁሉን አስከወሰደ ድረስ እንዳላወቁ የሰው ልጅ መምጣት ደግሞ ምዕጢሩ ፈዎ አንዲሁ ይሆናል ጌታችሁ በምን ሰአት አንዲመጣ አታውቁምና እንግዲህ ንቁ ተመሳሳይ ሀሳቦችም ሉቃ ራዕ ራዕ ላይ ተመልከቷል በዚህም የኢየሱስ ዳግም መምጫ ቀን የሰው ልጅ ሊያውቀው አይችልም በዚህም ሚሰር የኢየሱስ ዳግም መምጫ ቀን ብሎ የሰራው ስሌት በምንም ዘዴ ሊስተካከል አይቸልም ካቶሊከን ማንቋሸሽ ፕሮቴስታንት ከካቶሊክ በመውጣቷና ከዚያም አድቬንቲስት ከፕሮቴስታንት ወጥታ ይህን ውርደት መከናነቧ በነማርቲን ሉተር ለተወገዘቸው ካቶሊክ የአድቬንቲስት ስህተት ትልቅ ማሾፊያ ሆነ ለዚህም የአድቬንቲስት ቤተከርስቲያን ራስዋን ከካቶሊከክ ነቆራ ለመጠበቅና አባላቶቿም ወደ ካቶሊክ እንዳይፈልሱባት ለመጠበቅ ዘዴ ቀየሰቶች ዘዴውንም በአስተምህሮት ላይ እንዳታደርግ ከመጀመሪያው ማርቲን ሉተር በካቶሊክ አስተምህሮ ላይ ጠንካራ ሂሶች ስለሰነዘረ በአስተምህሮ ካቶሊክን መንቀፍ አመቺ አልሆነም በዚህም በካቶሊክ ቤተከርስቲያን ላይ ጭፍን የስም ማጥፋት ዘዴን ተከተለች በዚህም መፅሀፍ ቅዱሱ አውሬው የሚለው መንፈስ ባልተገለጠበት ጊዜ ጳጳሱን አውሬው ናቸው የካቶሲከ ቤተከርስቲያንንም መፅሃፍ ቅዱሱ የሚያወግዛት አዲሲቱ ባቢሎን ናት ሰንበትን በአሁድ ቀን የሚያከብር የአውሬው ምልከት የተቀበለ ነው የሚሉ ከፍተኛ የስም ማጥፋት ስራዎችን በካቶሊክ ቤተክርስቲያ ላይ ሰራች ነገር ግን መፅሃፍ ቅዱሱ የሚያስጠነቅቀው አውሬም ሆነ አዲሲቱ ባቢሎን የተባለችው ከተማም ሆነ የአውሬው ምልከት የተባሉት በምዕራፍ ላይ እንደተመለከተው በወቅቱ ያልተገለጡ መሆኑና መንፈሱ ሲገለጥም የሚሰራው ለሰባት አመታትአንድ ሱባኤዳን እንጂ ለዚህን ያህል ከፍለ ዘመናት አለመሆኑን ስንመለከት በወቅቱ በካቶሊክ ላይ የተሰነዘረው ጥቃት ተራ አሉባልታ መሆኑን አንመለከታለን ምዕጢሩ ፈዎ ከፕሮቴስታንት በአስተምህሮ ተለይቶ መገኘት ቤተክርስቲያኗ ከምስረታዋ ከፕሮቴስታንት የወጣችበት ምከንያት የኢየሱስ መምጫ ቀን ላይ በተፈጠረ የሀሳብ ልዩነት ቢሆንም ከርስቶስ በተባለው ቀን ባለመምጣቱ ምከንያት የቤተከርስቲያኗ አባላት ጠቅልለው ወደ ፕሮቴስታንት አንዳይመለሱ ቤተከርስተያኒቷ ከፕሮቴስታንት የሚለያትን የተለየ ዶክትሪን በማስቀመጥ የልዩነት መስመር ማኖር እንዳለባት ተመለከተች በዚህም ከፕሮቴስታንት ጋር የልዩነት መስመር ሲሰሩ የሚቸሉ ፕሮቴስታንት ስህተቶች መፈለግ የግዴታ ሆነ ነገር ግን የፕሮቴስታንት ቤተከርስቲያን በወቅቱ በተሀድሶ የተመሠረተች አዲስ ቤተከርስቲያን ስለነበረች ለትቸት የማትመች ሆነቸ ነገር ግን ከተደረጉት ጥናቶች ፕሮቴስታን ስህተት ተብሎ ጎልቶ የወጣው ፕሮቴስታንት የሰንበት ቀንን አታከብርም የሚለው ሆነ በዚህም የሰንበትን ማከበር ጉዳይ ቤተከርስቲያኗ ከፕሮቴስታንት የምትለይበት ዋነኛ መለያ ሆነ በዚህም ከፕሮቴስታንት የተለየችና የተሻለች መሆኗን ለማሳየት የቤተክርስቲያንዋ ስም ሰባተኛው ቀን አድቬንቲስት ቤተክርስቲያን እስከ ማለት ተደረሰ ሁለተኛው ፕሮቴስታንትን በአስተምህሮ መለየት ተብሎ የገባው አስተምህሮ እግዚአብሄር የፍቅር አምላከ በመሆኑ ሰዎችን በሲኦል እሳት ውስጥ አይቀጣም የሚለው ሆነ በዚህም ኀፍስ ለዘለአለም የምትቀጣበት ሲአኦልገሀነም የሚባል ቦታ የለም በዘሌ ላይ እንደተገለፀው ፍየል ኮዩ በመጨረሻውም ቀን ሀጢያተኛ ሰው ለዘላለም ሲሞት ሀጢያቱ ደግሞ በሰይጣን ላይ ተረድጎ ሰይጣንም የሰውየውን ሀጢያት ተሸከሞ ወደ ሲኦል ይወርዳል የሚለው ሀሳብ ተነሳ ነገር ግን ይህ መፅሀፍ ቅዱሱን ለያዘው ህብረተሰብ እምብዛም አሳማኝና እትኩሮት የሚስብ ነገር አልነበረም በ ከፍልም እንደቀረበው ይህ አስተምህሮ መፅሀፍ ቅዱሳዊ አይደለም በዚህም ጠንከር ያለው የልዩነት መስመርን የሰንበት ጉዳይ ሆነ ቀጥለን በሰፊው እንመለከታለን ጀቨርክ ነጓከቬፎ ፐከፎ ፐፎሸሂ ርዐክዐሃፎሃ ርከ። ፎበጠለ ርጪፎጩቋህሃዞየዐፎበበ ከ ዘዜፊፎክጠ ሃክነዐክክሾኩፍ ምዕጢሩ ፈዎ በተለይ በአሜሪካ ላይ ያመጣቸው መንፈሳዊና ኢኮኖሚያዊ ለውጥ በአለም ታሪከ ውስጥ ትልቅ ቦታ ይዚል ቤተክርስቲያኗ በአሁኑ ጊዜ ከ ሚሊየን እስከ አንድ ቢሊየን የሚገመቱ አባላት እንዳሏት ይነገራል በዚህ ምዕራፍም የፕሮቴስታንት ቤተከርስቲያንን በስፋት የምንለከት ሲሆን በዚህም » ፕሮቴስታንት ሀይማኖት ስር የሚመደቡ አብያተ ከርስቲያናት » በፕሮቴስታንት ላይ እየተነሱ ያሉ ትክከኛና የተሳሳቱ ሂሶች በአብያተ ከርስቲያናቱ መካከል እየታየ ያለ ከፍፍል » የቤተከርስቲያኗ ድከመቶች በስፋት አእንመለከታለን በፕሮቴስታንት ሀይማኖት ስር የሚመደቡ አብያተ ከርስቲያናት የፕሮቴስታንት ቤተከርስቲያን በነማርቲን ሉተር ኪንግ መሪነት በተነሳ የተሀድሶ እንቅስቃሴ ስትመሰረት አንቅስቃሴው ግልፅና አሳማኝ ስለነበረ ሀይማኖቱ ያለመስራቾቹ መሪነት በየቦታው እንደ ሰደድ አሳት ተቀጣጠለ በዚህም በአውሮፓና በአሜሪካ የፕሮቴስታንት አብያተ ከርስቲያናት ስር የሚመደቡ የተለያዩ አብያተ ከርስቲያናት ተቋቋሙ በዚህም ሉትራኒዝም አንግሊካኒዝም ካልቪኒዝም ሜቶዲዝም ፕሪስብቴሪአኒዝም የሚባሉ አብያተ ከርስቲያናት በየሀገራቱ እየተፈጠሩ ሄዱ በሀገራቸን በብዙ መቶዎች የሚቆጠሩ የፕሮቴስታንት አብያተ ከርስቲያናት ቢኖሩም እነዚህ አብያተ ከርስቲያናት በዋናነት በሶስት ይከፈላሉ አነሱም ወንጌላውያን መካነ ኢየሱስና ባለራዕይ አብያተ ከርስቲያናት ናቸው ወንጌላውያን የሚባሉት በሣፕኢትዮጵያ ወንጌላውያን አብያተ ከርስቲያናት ህብረት ስር የታቀፉት ሙሉ ወንጌል ቃለ ህይወት መሠረተ ከርስቶስ የህይወት ብርሀን የሚባሉ ቀደምት አብያተ ከርስቲያናት ናቸው የመካነ ኢየሱስ ቤተከርስቲያን እንደ ወንጌላውያኑ ቀደምት የፕሮቴስታንት ቤተክርስቲያን ብትሆንም ቤተከርስቲያኗ ህፃናትን ማጥመቋ ምዕጢሩ ፈዎ ጥቀትን በውሀ በማበስ ማከናወኗ የቅስና ሹመት መስጠቷ ብዙውን ጊዜ ከወንጌላውያኑ ተለይታ እንድትታይ አድርጓታል ባለራዕይ የሚባሉት በግለሰቦች ራዕይ የተመሠረቱት የኢትዮጵያ ባለራዕይ አብያተ ከርስቲያናት ህብረት ስር የሚገኙት ከደርግ መንግስት ውድቀት ቦሀላ የተመሰረቱ አዳዲስ አብያተ ከርስቲያናት ናቸው መካነ ኢየሱስን ጨምሮ የኢትዮጵያ ወንጌላውያን አብያተ ከርስቲያናት ህብረት ስር የሚገኙት አብያተ ከርስቲናያት የተለያዩበት ዋነኛ ምከንያት ሚሽነሪዎች ተሀድሶውን ወደ ኢትዮጵያ ሲያስገቡ አመጣጣቸው ከተለያዩ ሀገሮች በመሆኑና በተሰማሩበት ከፍለ ሀገርም የተለያዩ አብያተ ከርስቲያናትን በመመስረታቸው ሲሆን ከዚያም በኋላ እንደነ ሙሉ ወንጌል ያሱት ደግሞ በሀገር ውስጥ የበቀሉ ሲሆን እነሱ ደግሞ የሚሽነሪዎቹ አስተምህሮ ትክከለኛ ወንጌል ቢሆንም ካሪዝማቲከየፀጋ ስጦታ መንገድ የተከተለ አይደለም በማለት ቤተከርስቲያንን በካሪዝማቲኩ መንገድ የመሠረቱ ናቸው ነገር ግን በሂደት ሁሉም በሚሽነሪዎች የተመሠረቱት ይህንኑ መንገድ ተቀላቅለዋል የኢትዮጵያ ባለራዕይ አብያተ ከርስቲያናት ህብረት ስር የሚመደቡት በግለሰቦች ራዕይ የተመሠረቱት አብያተ ከርስቲያናት ናቸው እነዚህ አብያተ ከርስቲያናት እጅግ ብዙ ሲሆኑ በየጊዜውም ቁጥራቸው እየጨመረ ይገኛል የመብዛታቸው ምክንያትም ከአስተምህሮ ልዩነት ወይ ከሚሺነሪዎች ልዩነት ወይ ከካሪዝማቲከነት ጉዳይ ጋር የተያያዘ ሳይሆን በተቀበሉት ራዕይ በነበሩበት ቤተከርስቲያን በደረሰባቸው መገፋት ወጥተው ለኪራይ ሰብሳቢነት ምቹ ሁኔታን ለመፍጠር በሚልከታች በ ስር በዝርዝር እንመለከተዋለን አና በመሳሰሉት ምክንያቶች ነው በፕሮቴስታንት ላይ የሚቀርቡ ሂሶችትችቶች በፕሮቴስታንት ላይ እየተሰጡ ያሉት ሂሶች በዋናነት የሚያተኩሩት ከመዝሙርና ቤተከርስቲያኗ ከተከተለችው የካሪዝማቲከየፀጋ አገልግሎት ይህም አዲስ ቋንቋልሳን ትንቢት ተአምራት ፈውስ ጋር በተያያዘ ሲሆን ከነዚህ ውስጥ ትከከለኛ የሆኑትንና የተሳሳቱ ሂሶችን ለያይተን እንመለከታን ምዕጢሩ ፈዎ መዝሙር ከመዝሙር ጋር በተያያዘ በፕሮቴስታንት ላይ የሚቀርበው ሂስ መዝሙሮቻቹ ያሬዳዊውን ስልት አይከተሉም በዚህም መዝሙሮቹ ከመዝሙርነት ይልቅ ዘፈን ይመስላሉ የሚል ነው የተሳሳተ ሂስ መዝሙርን በሰሜን ኢትዮጵያው ያሬዳዊ ስልት መገደቡ ጠባብተኝነት ይባሱኑም መርገምት መሆኑን ከፍል ተመልከተናል በዚህም መዝመርን ያለ ያሬዳዊ ስልት ውሣዝ ከም አርዮስ የሚባለው የተሳሳተ ሂስ ነው ትከከሰኛ ሂስ አንዳንድ ዘማሪያን በታወቁ ዘፈኖች ዜማና ከላሲካል መዘመራቸው ስህተት ነው ይህ ተለይቶ መወገዝ አለበት ለሰይጣን በቀረበ የመስዋዕት ዕቃ ለቅዱሱ ማቅረብ ስህተት ነው መስዋዕቱም መልካም መዓዛ አንደሌለው እንደ ቃየል መስዋዕት ነው ለወደፊት ሊስተዋል የሚገባ በ ከፍል እንደተመለከተው ሰው በውስጥ በመንፈሱ ባስደሰተው መንገድ መዘመሩ ችግር የሌለው መሆኑ እንዳለ ሆኖ ለወደፊቱ ጥንቃቄ ሊደረጉባቸው የሚገቡ ነጥቦች አሉ ይህም ለአእምሮ የማይመቹሮሜ የሀጢያትና የሰይጣን ተፅዕኖዎች ያሉባቸው አዘማመሮች ከመዝሙር ሊርቁ ይገባል እነዚህም የአዘማመር አይነቶች በአብዛኛው በአርኩሳኑ መናፍስት አካባቢ ያሱት እስታየሎች የመራቢያ አካላትና መቀመጫ ተኮር ዳንሶች የወንድና የሴት ፍቅረኞች ከሌላው ሰው ተለይተው የሚደንሱት ዳንሶችና የመሳሰሉት ነገሮች ናቸው ይህንን ወደ ሀገራችን አውርደን ስንመለከተው ደቡብና ቤኒሻንጉል ጉሙዝ አካባቢ ያሉት መቀመጫ አካል ተኮር አንቅስቃሴዎች ኦሮሚያ ውስጥ የምናየው በዛር የተያዘች ሴት የምታደርገው አይነት እራስን እንደ አንዝርት የማሾር እንቅስቃሴ አማራ አካባቢ ያለው የእባብ አንገት እንቅስቃሴ አይነት እስከስታ ትግራይ አካባቢ ያለው የአንድ ወንድ አንድ ምዕጢሩ ፈዎ ሴት ለብቻ ተነጥለው የሚያደርጉት እንቅስቃሴ እንደዚሁም በውጪ ሃገር ባህል ተፅዕኖ ምከንያት ወደ ሃገራችን አየገቡ ያሉ ዝሙታዊ ዳንሶት አጅን የኮብራ እባብ እንቅስቃሴ አስመስሎ የሚከናወኑ ዳንሶች እንደ እባብ ከእግር አንስቶ እስከራስ ድረስ የሚደረግ ዝግዛጋማ ዳንሶች የመንዙማና የቃልቻ ቤት የድቤ አመታቶችና ዜማዎች በሙሉ ከዝማሬ ሲርቁ የሚገቡ ነገሮች ናቸው ከነዚህ በተጨማሪም ቢያንስ ከመዝሙርና ከቤተከርስቲያን አካባቢ ዝሙታዊ አለባበሶችም ሊርቁ ይገባል ስለዚህ ትከከለኛውን ስህተቱንና ለወደፊት ጥንቃቄ ሊደረግባቸው የሚገቡትን የዝማሬ አእስታየሎች ተለይተው ሊታወቁ ይገባል የካሪዝማቲከ መንገድ መንፈስ ቅዱስ የፀጋ ስጦታዎች አዲስ ቋንቋልሳዝ ትንቢት ተአምራት ፈውስ በፕሮቴስታንቱ አካባቢ የምንመለከተው የካሪዝማቲከ አንቅስቃሴ ላይ ብዙ ሂሶች ሲሰጡ ይታያል ከነዚህ ሂሶች ውስጥ ትከክለኛ የሆኑት የተሳሳቱትንና ለወደፊት ጥንቃቄ ሊደረግባቸው የሚገቡትን ለይተን እንመለከታለን አዲስ ቋንቋ ልሳን ልሳን ማለት አዲስ ቋንቋ ማለት ነው ከልሳንም ጋር በተያያዘ እንደ መዝሙሩ የተሳሳቱ ሂሶች ትከከለኛ ሂሶችና ለወደፊቱ ጥንቃቄ ሊወሰድባቸው የሚገቡ ነገሮችን አንመለከታለን የተሳሳቱ ሂሶች ከልሳንአዲስ ቋንቋ ጋር በተያያዘ የሚሰጡቱ ሂሶች በዋናነት ልሳን መፅሀፍ ቅዱሳዊ መሆኑን ባለማወቅ ነው ይህንንም ከስር መሠረቱ ብንመለከት በመጀመሪያ እግዚአብሄር የሰው ልጅን ሲፈጥር በመጀመሪያ በራሱ መልከ መንፈስ የሆነውን የሰውን ማንነት በስድስተኛው ቀን ፈጠረዘፍ ከዚያ ይህን መንፈስ ከአፈር ስጋ አበጀውዘፍጋ ከዚያ በዚህ ስጋ ውስጥ ህያው ነፍስ አደረገዘፍ ይህ የስነ ፍጥረት ታሪከ ነው በመጀመሪያ ፈጠረ ከዚያ አበጀው ከዚያ እስትንፋስ እፍ አለበት በዚህም ሰው በስላሴ ምሳሌ ስጋ መንፈስና ነፍስ ሆኖ ተፈጠረ ምዕጢሩ ፈዎ አብዛኛው ከርስቲያን ስለ ስጋና ነፍስ ማንነቱ እንጂ ስለ መንፈስ ማንነቱ ብዙም አያውቅም ነገር ግን መንፈስ የሆነችው የሰው ማንነት መንፈስ በመሆኗ ዓለሟ መንፈሳዊው ዓለም ነው መንፈስ ከሆነው እግዚአብሄርም ጋርዮሐ በልሳን ትነጋገራለችበቆሮ በልሳን ፀሎትም ታቀርባለችቆሮ በርግጥ ይህ ስጦታ የሚገለጠው ሰዎች ትከከለኛው የዕምነት መስመር ውስጥ ሲገቡ ነው ማርቫባ ያመኑት አነዚህ ምልከቶች ይከተሏቸዋል በአዲስ ቋንቋ ይናገራሱ በዚህም ይህን አዲስ ቋንቋ መናገር የማይችሉት በሙሉ ትከከለኛውን እምነት ያልያዙና መንግስተ ሰማያትን የማይገቡበዮሐጋ ሰዎች ናቸው በዚህም ልሳን የሚባለው አዲስ ቋንቋ የሚያስወግዝ ሳይሆን ትከከለኛ መንገድ ላይ መሆንን የሚያሳይ እውነታ ነው ትከከሰኛ ሂሶች ከልሳን ጋር በተያያዘ ትከከለኛ ሂሶችም ሲሰጡ አንመለከታለን እነዚህም ቀድሞውኑም በመፅሀፍ ቅዱሱም እንዲስተካከሉ የተነገሩና አሁንም ሳይስተካከሉ የቀሩ ናቸው እነሱም ቆሮ እንግዲህ ማህበር ሁሉ ቢሰበሰቡ ሁሉም በልሳኖች ቢናገሩና ያልተማሩ ወይም የማያምኑ ሰዎች ቢገቡ አብደዋል አይሉምን ቆሮ በልሳን የሚናገር ቢኖር ሁለት ቢበዛ ሶስት ሆነው በተራቸው ይናገሩ አንዱም ይተርጉም ቆሮ ገር ግን ሌሎችን ደግሞ አስተምር ዘንድ በማህበር አልፍ ቃላት በልሳን ከመናገር ይልቅ አምስት ቃላት በአእምሮዬ ልናገር እወዳለሁ እነዚህ ዛሬም የሚስተዋሉና መስተካከል ያለባቸው ችግሮች ናቸው ምዕጢሩ ፈዎ ለወደፊቱ ሊስተዋል የሚገባ ከትከከለኞቹ ልሳናት ጋር በተያያዘ አንዳንድ ሰዎች አግባብ ያልሆነ ሂስ ሲሰጡ እንመለከታለን ከነዚህ ከመንፈስ ጋር የሚገናኙ አሰራሮች ላይ ያለ ዕውቀት ሂስ መስጠት አደጋው የከፋ ነው ማቴ በሰው ልጅ ላይ ቃል የሚናገር ሁሉ ይሰረይለታል በመንፈስ ቅዱስ ላይ ግን የሚናገር ሁሉ በዚህ አለም ቢሆን ወይም በሚመጣው አይሰረይለትም ፅብር የሙሴን ህግ የናቀ ሰው ሁለት ወይም ሶስት ቢመሰከሩበት ያለ ርህራሄ ይሞታል የፀጋውንም መንፈስ ያከፋፋ እንዴት የሚብስ ቅጣት የሚገባው ይመስላችኋል ስለዚህ ከመንፈስ ቅዱስ አሰራር ጋር በተያያዘ ያለ ዕውቀት ሂስ ከመስጠት ዝም ማለቱ የተሻለ ነው እግዚአብሄር በቅድስናው ላይ ለሚናገሩት ምህረት የለውም መንፈስ ቅዱስ ላይ የተናገረ ፍርዱ ሲኦል መሆኑን አሁኑኑ መረዳት አለበት ስለዚህ እውነታ እስኪገባን ድረስ አስተያየት ከመስጠት መቆጠቡ የተሻለ ነው ሌሎች የፀጋ ስጦታዎች ትንቢት ተአምራት ፈውስ የተሳሳቱ ሂሶች የፀጋ ስጦታ የሌለባቸው አብያተ ከርስቲያናት በነዚህ ፕሮቴስታንት አካባቢ በሚታዩት የፀጋ ስጦታዎች ላይ የተለያዩ ሂሶችን ሲሰጡ ይታያል ይህ ስህተት ሲሆን ከስህተትም አልፎ ከላይ እንደተመለከትነው የማይሰረይ ሀጢያት ነው ትከከሰኛ ሂሶች ከትንቢት ጋር በተያያዘ ሰዎች በሚሰሙት ትንቢት በመያዝ ሀሳባውያን ሰነፍና ብቸኛ አየሆኑ ይገኛሉ የሚባለው ሂስ ትክከለኛ ሂስ ነው ይህ ሂስ በአብዛኛው የሚመለከተው የከርስትናን አስተምህሮ በሂውማኒቲ አስተምህሮ ቀይጦ የመጣውን የብልፅግና ወንጌልን ነው በብልፅግና ወንጌል አስተህሮ ሰዎች የሚባረኩት ሰርተው ሳይሆን በተአምራዊ ምዕጢሩ ፈዎ መንገድ በሚወርድ ሀብት ነው የሚል አምልኮቱም የፉከራ የሸለላና አምነት ልምምድ በሚባለው ሰዎች ከተነገራቸው ትንቢት ጋር በሀሳብ የሚያስዋኝ አምልኮ ነው ማንም ሰው እግዚአብሄር መኪና እሰጥሃለሁ ስላለ የሰው መኪና ሲመኝ በሀሳብ ቁጭ ብሎ መሪ እያቦረ ነዳጅ እየሰጠ መቃዝት የለበትም መፅሀፍ ቅዱሱ እግዚአብሄር ለእያንዳንዱ የእምነት መጠን እንዳካፈለው እንደ ባለአአምሮ እንዲያስብ እንጂ ማሰብ ከሚገባው በላይ አልፎ እንዳያስብ ይመከራልሮሜ ሰው በተሰጠው ትንቢት የሚለወጠው የእግዚአብሄርን ጊዜ በመጠበቅ በመፀለይና በ ከፍል እንደተመለከተው ጠንከሮ በመስራት ብቻ ነው መፅሀፍ ቅዱሱ ላይ እባርከሀለሁ ተብለው በሀብት የተባረኩትን ሰዎችን ሀብት ስንመለከት ሀብታቸው በተአምራዊ መንገድ የወደቀላቸው ሳይሆን በያዙት ስራ ላይ እግዚአብሄር በሰራው የማባዘት ስራ ነው ሩት በረከትዋ ጋር ለመድረስ በመጀመርያ ነዶ ለቃሚነትን በአግባቡ መፈፀም እንደነበረባት ሁሉ ማንኛውም አማኝ ዛሬ ላይ የያዘውን ስራ በርትቶ ይዞ ነው ከተነገረው በረከት ጋር የሚገናኘው ትንቢት ማለትም በህይወት ውስጥ በሆነ ጊዜ የሚደረስበት ራዕይ እንጂ የዛሬ ጉዳይ አይደለም ራዕይም የሚነገረው ሰው ባለበት ሁኔታ ተስፋ ሳይቆርጥ በያዘው ነገር እንዲበረታ እንጂ በምኞት ባህር ሰጥሞ ከህይወት ሩጫና ውድድር ገለልተኛ እንዲሆን አይደለም ሰው የተነገረውን ትንቢት ብቻ እያየ በስንፍና የዛሬውን በርትቶ አለመያዙ በራሱ ከተነገረው መንገድ እንኳን ያወጣዋል ምሳ የሰው ስንፍና መንገዱን ታጣምምበታለች በሌላ በኩል ደግሞ ሊስተዋል የሚገባው ነገር ትንቢት ህግ አይደለም የተነገረውም ትንቢት ሊሻር ይችላልዐበቆሮ በዚህም የትኛውም አማኝ የተነገረውን ትንቢት በልቡ ይዞ ዛሬ ላይ በህይወቱ ውስጥ ያሉትን ፅድሎች አሟጦ በመጠቀም ማግኘት ያለበትን ጥቃቅን ጥቅሞችን ሳይንቅ ከነባራዊው ሁኔታ ጋር ራስን በማስተካከል ከማህበረሰቡ ጋር ተሳስሮ በመኖር በ ከፍል በቀረበው የመፅሀፍ ምዕጢሩ ፈዎ ቅዱሱን የጠንካራ ሰራተኛነት መርህ በመኖር ከሌላው በተሻለ መልከ ራስን ከነባራዊው ሁኔታ ጋር አመሳስሎ በአሸናፊነት መራመድ ይገባዋል ሌላው ከፀጋ ስጦታ አጠቃቀም ጋር እየተፈጠረ ያለው ችግር በቤት ለቤት በሚደረጉት ፀሎቶች ነው ይህም አገልጋዮች እንደ በዓል ነቢያትበነገ በከባድ ድምፅ ጎረቤትና ሰፈሩን የሚረብሹበት አንድ ሟርተኛ ወይ ቡዳ ወይ በራዕይ ተመልከተው ያለ ጥበብ በመናገር ቤተሰቡን ከጎረቤቶቹ በሙሉ የሚያጣሉበት ለአማኙ የመጣውን የትንቢት ቃል አማኝአህዛቡ ሁሉ እየሰማ በመናገር ያዕቆብ ህልሙን ለወንድቹ በመናገሩ የገባበት አይነት ችግር ውስጥ ሰዎች እንዲገቡ በማድረግና ፅንቁዎቻቸውን በዕርያ ፊት በመጣል የሰዎችን ማህበራዊ ህይወት እንዲጎዳ ሲያደርጉ ይታያል ከፈውስም ጋር በተያያዘ የፈውስ አገልግሎት ላይ በአደባባይ ከኤች አይ ቪ ጉበት በሽታ ተፈወስከ ከማለት ለሰውየው በግሉ መንገሩ ብልህነት ነው ሰውየው በፈለገበት ጊዜ ይመስከር ነገር ግን ባዩት መገለጥ የራስን ዋጋ ከፍ ለማድረግ የሚደረገው ሩጫ ስህተት ነው በዚህም አገልጋዮች በራዕይና በመገለጥ ከማገልገሉ ጎን ለጎንም በጥበብም ማገልገል ይገባቸዋል ለወደፊቱ ሊስተዋል የሚገባ ከሁሉም የሀይማኖት ተቋማት በተለየ የፕሮቴስታንት ቤተከርስቲያን ውስጥ ሰፊ መንፈሳዊ እንቅስቃሴዎችን ትንቢት ተአምራት ፈውስ አንመለከታለን ይህ ደግሞ እየሆነ ያለው ስር ሳይምሱ ቅጠል ሳይበጥሱ የጅብ ቅንድብ ሳይሉ መፅሀፍ ቅዱሱ እንደሚያዘው በኢየሱስ ስም ስልጣን መሆኑ የፀጋውን ቅዱሳዊነት ያረጋግጣል ይህም ቤተከርስቲያኒትዋን ከየትኛው የዕምነት ተቋም በተለየ በትከከለኛው የእግዚአብሄር መንገድ ላይ ያለች መሆንዋን ያሳያል የሚገርመው ደግሞ አብዛኞቹ የእምነት ተቋማት እነዚህ የፀጋ ስጦታዎች መኖራቸውን ያውቃሉ ነገር ግን እውቀታቸው በታሪከ እንጂ በተጨባጭ አይደለም በዚህም አነዚህ የእምነት ተቋማት ከኔትዎርከ ውጪ የሚሰሩ የድሮውን ታሪከ ብቻ የሚያወሩ የታሪከ አስተማሪዎች ሆነዋል ጢሞ ላይ የምንመለከተው የአምልኮት መልክ አላቸው ሀይሉን ግን ከደዋል የሚባሉት አይነት ሆነዋል ይህ ደግሞ እየሆነ ያለው ፀጋው ይበዛል ምዕጢሩ ፈዎ በተባለበት በመጨረሻ ዘመንሐስገ መሆኑን ስንመለከት በአሁኑ ጊዜ የመንፈስ ቅዱስ ፀጋትንቢት ተአምራት ፈውስ በተጨባጭ የሌላት ቤተከርስቲያን ቤተከርስቲያን መባል የሌለባት ከመስመሩ ውጪ ያለች መሆንዋን አርግጠኛ መሆን አለባት በርግጥ ፕሮቴስታንት ጋር የምንመለከታቸው እነዚህ ፀጋዎችም መቶ በመቶ የጠሩ አይደሉም ሀሰተኞችም ተደባልቀው እየሰሩ ይገኛሱ ይህም ችግር በነኤርምያስ ዘመን እንደነበረው አይነት ችግር ነው ኤር ነገር ግን የፀጋ ስጦታ ከሌላት እያላት ከስህተቶችና ከአሳሳቾቹ ጋር የምትንደፋደፈው የተሻለች ናት ምከንያቱም ያለው ችግር የመደባለቅ ጉዳይ እንጂ ከመስመር ውጪ የመሆን ችግር አይደለም በረሀ አካባቢ የሚኖሩ ሰዎች ምንጭን ሳየዩ ከርቀት ጭው ካለው በረሀ መካከል የበረሀ ምንጭኬ ያለበትን ቦታ ለይተው ያውቃሉ አረንጓዴ ዛፎች በተሰበሰቡበት ምንጭ ይገኛል እነዚህ ዛፎች ውስጥ ከታች በ ስር እንደምንመለከተው መልካምም መጥፎውም ይኑርበት እንጂ ምንጩ እዚያው ጋር ነው ያለው እንደዚሁ ጥሩም መጥፎም ሰዎች ይሰብሰቡበት እንጂ የትኛውም ሰው ትከከለኛው የመንፈሳዊው ህይወት ምንጭ የቱ ጋር እንዳለ ጭው ካለው መንፈሳዊ በረሀ ውስጥ መለየት መቻል አለበት ስለዚህ ማንም ሰው መጥፎው ዛፍ የራሱን ቅጣት እንደሚሰጠው አውቆ በረሀውንና ምንጩን ለይቶ ሲመለከትና ከበረሀው ወደ ምንጩ ሊጠጋ ይገባዋል ምዕጢሩ ፈዎ በአብያተ ከርስቲያናቱ መካከል እየተፈጠረ ያለ ከፍፍል ለዘመናት ሠላም የነበረቸው የኢትዮጵያ ፕሮቴስታንት ቤተከርስቲያን የመስፋፋት ምዕራፍ ውስጥ ስትገባ ቤተከርስቲያኗን የሚከፋፍሉ አሰራሮች ብቅ እያሉባት ይገኛል ይህም ችግር እየመጣ ያለው በአብያተ ከርስቲያናቱ መካከል በሜታየው በሁለት የተቃርኖ አሰራሮች ምከንያት ነው ይህም ባለራዕይ አብያተ ከርስቲያናት የሚከተሉት ለቀቅ ያለ አሰራርና ወንጌላውያኑመካነየሱስን ጨምሮ የተከተሉት አሳሪ አሰራር ምከንያት ነው እነዚህ አብያተ ክርስቲያናትም በዚህ ልዩነቶቻቸው ምክንያት በተለያዩ ህብረቶች የወንጌላውያን አብያተ ከርስቲያናት ህብረትና የባለራዕይ አብያተ ከርስቲያናት ህብረት በማለት በተለያየ ቡድን እስከ መደራጀት መፎካከርና እርስ በርስ መናቆር ደርሰዋል በዚህ ልዩነት ላይ ደግሞ አንዳንድ የባለራዕይ አብያተ ከርስቲያናት መስራቾች ልክ የአሜሪካዋ የአድቬንቲስት ቤተከርስቲያን ከተመሠረተች በኋላ በገጠማት ፈተና አባላቶቿ ወደ ፕሮቴስታንት እንዳይኮበልሉ በማለት ከፕሮቴስታንት በአስተምህሮ ተለያይቶ መታየት በሚል ከፕሮቴስታንት የሚለዩዋትን አስተምህሮዎች እንደሰራችው እነዚህ መሪዎችም በሁለቱ ቡድኖች መካከልም የልዩነት መስመር የሚያደርጉ አስተምህሮዎች እያስገቡ ይገኛሉ በዚህም የብልፅግና ወንጌል አምስቱ የአገልግሎት ቢሮዎች የኢየሱስ ስጋ ከማርያም አይደለም ኢየሱስ በወርሀ ስጋው አምላከነት አልነበረበትም የዳነው በፀጋ ነው ስለዚህ ሀጢያት ብንሰራም ችግር የለውም የሚሉ ኢፕሮቴስታንታዊ አስተምህሮዎችን እያስገቡ ይገኛሉ ከዚህ በተጨማሪም ባለራዕይ ቤተከርስቲያን ላይ ያለው የአንድ ሰው የበላይነት አሰራር አብዛኛው ቦታ ላይ የቤተከርስቲያን ልቅነት እየፈጠረ ሲሆን ወንጌላውያኑ ጋር ያለው ጥብቅ አሰራር ደግሞ የወንጌል ስርጭቱንም ቆልፎ ይዞታልከታች በዝርዝር እንመለከታለን በዚህ ቤተከርስቲያን በተለያየ ቡድን መደራጀት መፎካከር እርስ በርስ መናቆር አዳዲስ አስተምህሮዎች መግባት የቤተከርስቲያን ልቅነትና ከመጠን በላይ ጥብቅነት ምከንያት የኢትዮጵያ ፕሮቴስታንት ቤተከርስቲያን ለሁለት ልትከፈል የምትችልበት ሁኔታ እየተፈጠረ ይገኛል ምዕጢሩ ፈዎ ልዩነቱን ከመሠረቱ ስንመለከተው በሁለቱም ቡድኖች መካከል ያለው ልዩነት መነሻ በዋናነት ልከ በፖለቲካው ሀገር የምታድገው በገብያ መር ስርአት ነው የሚለው ካፒታሊዝምንና ሀገር የምታድገው በዕዝ የኢኮኖሚ ስርአት ነው የሚለውን የሶሻሊዝም ሽኩቻ ጋር የሚመሳሰል ሽኩቻ ነው በፖለቲካው መስክከ አነዚህ ጫፍ የወጡ ፍልስፍናዎች እንዳሉ ሆነው ሁሉም ሀገራት ግን የሚመሩት ሁለቱንም ፍልስፍናዎች አዋህደው በቅይጥ የኢኮኖሚ ስርአት እንደመሆኑ መጠን በቤተከርስቲያናቱ መካከልም ለሚታየው ችግር መሠረታዊ መፍትሄ የሚገኘው ሁለቱን አካሄዶች በማዋሀድ ቅይጥ አካሄድን በማስፈን ነው ይህንን ቅይጥ መንገድ ከመመልከታችን በፊት በቅድሚያ የሁለቱን ቡድኖች ጠንካራና ደካማ ጎን እንመልከት ወንጌላውያን አብያተ ከርስቲያናት ወንጌላውያን አብያተ ከርስቲያናት በደርግ ዘመን በጭንቅ ውስጥ ተመሥርተው በጭንቅ ውስጥ ያሰፉ አብያተ ከርስቲያናት እንደመሆናቸው መጠን አደረጃጀታቸውም እንደዚሁ ጥብቅ ነው አሁንም የሚከተሉት አሰራር እንደዚያው ዘመን ጥብቅ አሰራር ነው በዚህም አሰራሩ ለአጭበርባሪዎች ምንም ከፍተት የማይሰጥ መሆኑ አሰራሩ ሣብያ መር መርህን የተከተለ ባለመሆኑ አዳዲስ ሰዎችም ገብቷቸው አምነው ወደ ክርስትና እንዲቀላቀሱ ማድረጋቸውና ያመኑትም በትከከለኛ መንፈሳዊ አድገት ውስጥ እንዲያልፉ ማድረጋቸው የትኛውም አገልጋይ ህዝቡን መስሎ እንዲኖር ማድረጋቸው የሚያስመሰግናቸው ሲሆን ነገር ግን ይህ አካሄዳቸው ደግሞ ሌሎች የጎንዮሽ ተግሮች አሉበት ጥብቅ ቢሮከራሲው መሪዎችን የደንብና የመመሪያ ባርያዎች በማድረግ እንደ ባለራዕዮቹ መሪዎች በባለቤትነት ስሜት አዳዲስና ከአካባቢው ጋር የሚመጥኑ አካሄዶችን ፈጥረው እንዳይንቀሳቀሱ ይዚቸዋል ይህ ደግሞ ወንጌል ሊሄድ በሚገባበት ፍጥነት እንዳይሄድ አድርጓል ምዕጢሩ ፈዎ አንድን ሰው ወደ አገልጋይነት ለማሳደግ የተቀመጡት መስፈርቶች አጅግ አድካሚ በመሆናቸው ይህ አሰራር በተለየ ቅባት የሚነሱ ወጣቶች ወደ አገልግሎት አንገታቸውን ማስገባት እንዳይቸሉ አድርጓል በዚህም ከአግዚአብሄር ፀጋ ጋር መተላለፍ እየተፈጠረ ይገኛል በስራና በተለያዩ ምክንያቶች ከሌላ ስፍራ የሚመጡትን አማኞች ለመቀበል ክሊራንስ አምጣ በኛ ቤተከርስቲያን መርህ ተምረህ ካልተጠመቅክ የሚሉ መስፈርቶችን ማስቀመጣቸው ብዙዎችን በቤተከርስቲያን እንዳይጠለሉ አድርጓል አዲስ ቤተከርስቲያን ለመትከል የተቀመጠው መስፈርትና ቅድመ ሁኔታ የህዝብ መብዛትና የከተማ መስፋፋትን ግምት ውስጥ ያላስገባ በመሆኑ በርቀት ያሉ ምዕመኖቻቸው አማካይ ቦታ ቤተከርስቲያን ወደሚከፍቱ ባለራዕይ አብያተከርስቲያናት እንዲኮበልሉ አድርጓል እነዚህ ቸግሮች ደግሞ አብያተ ከርስቲያናቱ መስራት የሚቻላቸውን ያህል እንዳይሰሩና ከባለራዕይ አብያተ ከርስቲያናት ጋር ሌላ የግጭት ግንባር እንዲፈጥሩ አድርጓል ባለራዕይ አብያተ ከርስቲያናት ባለራዕይ አብያተ ከርስቲያናት በካፒታሊዝሙ ገብያ መር አስትራቴጂ ቤተከርስቲያን ያልተከፈተበት አማካይ ቦታ በመመልከት ቤተክርስቲያን መከፈታቸው በቀላል መስፈርቶች ሰዎችን ወደ አገልጋይነት ማምጣታቸው ከሌላ ስፍራ የሚመጡ ምዕመናንን ሊራንስ እኛ አስተምረንህ ካላጠመቅንህ ሳይሉ መቀበላቸው አገልግሎታቸውም የህዝቡን የልብ ትርታ ብቻ በመመልከት በትንቢትና ፈውስ ላይ ብቻ ማተኮራቸውና ሰዎች ወደ ቤተከርስቲያናቸው እንዲመጡ ሰፊ ራስን የማስተዋወቅ ስራ መስራታቸው ወንጌል በሳተላይት ዲሽ እንዲሰራጭ ማድረጋቸው ብዙ የተዳከሙና ግራ የተጋቡ አማኞችን በማነሳሳት ወደ ቤተክርስቲያን እንዲመለሱ ያደረገ ሲሆን አሰራራቸውም ለአጠቃላይ የፕሮስታንት ማህበረሰቡ ትልቅ መነሳሳት ፈጥሮ ይገኛል በተለይ ደግሞ ምዕጢሩ ፈዎ ጀማሪ መስራቾች ቤተከርስቲያናቸውን ለማሳደግ የሚያደርጉት ትጋት ለሌሎችም ክርስቲያኖች ትልቅ መነሳሳትን ፈጥሯል ባለራዕይ አብያተ ከርስቲያናት ጋር ያለውን ችግር ስንመለከት ከመነሻው ባለራዕይ ከሚለው ስያሜ ይነሳል ስያሜው እንደ መፅሀፍ ቅዱሱም እንደ አመራር ሳይንሱም የተሳሳተ ስያሜ ነው መፅሀፍ ቅዱሱ ሳሙ ዛሬ ነብይ የሚባለው ቀድሞ ባለራእይ ይባል ነበርና አስቀድሞ በእስራኤል ዘንድ ሰው እግዚአብሄርን ለመጠየቅ ሲሄድ ኑ ወደ ባለራእይ እንሂድ ይል ነበር በዚህም በከርስትናው ባለራዕይ ማለት ከፈጣሪ የሚወርድለትን ራዕይ የሚመለከት ነብይ ማለት እንጂ ቤተከርስቲያን መስራች ማለት አይደለም በአመራር ሳይንሱም ብንሄድ ባለራዕይ የሚሆነው ባለቤት ነው የቤተከርስቲያን ባለራዕይ የቤተክርስቲያን ባለቤት የሆነው አግዚአብሄር እንጂ ሰው አይደለም ያስቀመጠውም ራዕይርክ የሰው ልጅ ሁሉ እንዲድን ወንጌል ለዓለም ማድረስ የሚል ሲሆን እያንዳንዱ አገልጋይ የሚገኘው በዚህ ራዕይ ስር በተቀመጠው በታላቁ ተልዕኮለክ ውስጥ ሚሽነሪ በመሆን አንጂ በራዕይ ባለቤትነት አይደለም ማቴባ ላይ ሂዱና የሚለው ቃልም የዚሁ እውነታ አመላካች ቃል ነው ዛሬ እያንዳንዱ አገልጋይ እየሰራ ያለው ስራ የተጀመረው ስራ ላይ የመጨመር ስራ እንጂ አዲስ የሚጀምረው ስራ አይደለም ይህ ትውልድ ይቅርና የፕሮቴስታንት ተሀድሶን እንኳን ወደ ሀገራችን ያስገቡት ሚሽነሪዎች ናቸው አንዳንዶቹ ከዚህ ሀሳብ ጋር ላለመጋጨት በማለት የቃሉን አተረጓጎም ለወጥ በማድረግ ባለራዕይ የሚለውን ቃል ይህንን ቤተከርስቲያን በዚህ ቦታ እንድተከል ራዕይ ተሰጥቶኝ ነው በሚለው ሲተረጉሙ ይሰማል ነገር ግን አብዛኞቹ ባለራዕዮቹ ቤተከርስቲያናቸውን የሚመሠርቱት በአካባቢው ሌላ የፕሮቴስታንት ቤተከርስቲያን በስራ ላይ እያለች መሆኑ አያታወቀ የሚከፍቱበት ቦታም በገብያ መር እስትራቴጂ ብዙ አማኞችን ማግኘት በሚችሉበት በትላልቅ ከተሞች አማካይ ቦታዎች እየተፈለገ መሆኑና በዚህ ቦታ አንድከፍት ራዕይ ተሰጠኝ የሚለውን አልፈው በሌሎች ቦታዎችም ምዕጢሩ ፈዎ ቅርንጫፎችንም እየከፈቱ የሚሄዱበትን እውነታ ስንመለከት ለወጥ የተደረገው አተረጓጎም አሳማኝ አለመሆኑን አንመለከታለን ነባራዊውን እውነታ ስንመለከት የአብዛኞቹ ምስረታ ምከንያት ከእግዚአብሄር በመጣ ራዕይ ሳይሆን አገልጋዮች በተለያየ ምከንያት ከከፍለ ሀገር ወደ ትላልቅ ከተሞች ሲመጡ በአካባቢው ያሉት አብያተ ከርስቲያናት ማገልገል አለመቻላቸው አገልጋዮች በላያቸው ላይ ትልቅ ፀጋ ሲገለጥ በሽማግሌዎች ስር ከመመራት ራሴን በራሴ ከሚል ስሜት በመነሳት ሰውን በስጋ አይን በሚሜመዝኑት በእነኤልያብ የተገፉ ዳዊቶችበሳሙቋ አገልጋዮች በነበሩበት ቤተከርስቲያን የሚያገኙት የኢኮኖሚ ጥቅማ ጥቅም አነስተኛ በመሆኑ ኢኮኖሚያቸውን ለማሻሻል ከላይ የተመለከቱት መስራቾች በቀላሉ ቤተክርስቲያን አቁመው ፀዳ ያለ ህይወት መጀመራቸውን በመመልከት ማን ከማን ያንሳል በሚል ስሜት በሚነሱ አገልጋዮች ነው ይህም እውነታ የአግዚአብሄር ራዕይ ከሚባለው በላይ የግለሰብ ራዕይ የሚለውን እውነታ ያጎላል ይህ በእንዲህ እንዳለ የባለራዕይ አብያተ ከርስቲያናትን አሰራር ስንመለከት ደግሞ እነዚህ አብያተ ከርስቲያናት የቤተከርስቲያን ዋናው ተልዕኮ ታላቁ ተልዕኮማቴ አካል አለመሆናቸውን እንመለከታለን ይህም አብያተ ከርስቲያናቱ ያለባቸውን ከፍተኛ ወጪ ለመሸፈን በሚከተሉት ብያ መር እስትራቴጂ ቤተከርስቲያን የሚከፍቱት ሰፊ ገብያብዙ አማኝ ማግኘት በሚችሉበት ትልልቅ ከተማ አማካይ ቦታዎች ላይ በመሆኑ አብያተ ከርስቲያናቱ በደሃው ሰፈር በሀገሪቱ ገጠራማ ከፍልና በአዳዲስ የወንጌል ግምባሮች አለመገኘታቸው አብያተ ከርስቲያናቱ ወንጌል የማስፋት ስራ አካል አለመሆናቸውን ያመለከታል ምዕጢሩ ፈዎ አብያተ ከርስቲያናቱ የተመሠረቱት በአንድ ሰው ራዕይ ሆኖ የቤተከርስቲያኗም ባለቤት ይህ ግለሰብ መሆኑ በመስራቹ ስር የሚሰሩት አገልጋዮች ከተከታይነት ይልቅ በግለሰብ ተቀጣሪነት መንፈስ እንዲሰሩና እነሱም የሰውን ከመከተል የራሳቸውን ቤተክርስቲያን የሚተከሉበትን መንገድ እንዲከተሉ ያደርጋቸዋል ይህ እውነታ ደግሞ ባለራዕዩ ተከታይ ማፍራት እንዳይቸል ያደርገዋል ተከታይ ማፍራት ያልቻለ ባለራዕይ ደግሞ ራዕዩን ማሳካት አይችልም ቤተከርስቲያንን የግለሰብ ድርጅት በማድረግ ቤተከርስቲያን እንደ ከርስቶስ ቤተከርስቲያን ከመቆም ይልቅ ህልውናዋ በአንድ ሰው ላይ እንዲመሠረት አድርጓል በዚህም ባለራዕይ ያለና የሌለ ቀን የቤተከርስቲያኗ ገፅታ የተለያየ ነው ባለራዕዩ ውጭ ሀገር ቢሄድ ቢታመም ከከርስትናው ቢወድቅ ቢሞት ቤተከርስቲያኗም አብራ አንደባለራዕዩ ትሆናለች አነዚህ እውነታዎች ደግሞ መፅሀፍ ቅዱሱ የሚያወግዘው እከሌ ቤተክርስቲያንበቆሮ። ብለው ራሳቸውን መመርመር አለባቸው እግዚአብሄር ቃየንን ሲረግመውም ኮብላይና ተቅበዝባዥ ትሆናለህ እንዳለው እነዚህ ሰዎችም ቤተክርስቲያንን ትተው የሚኮበልሉበት አሰራር ደግሞ ተጨማሪ መመሳሰልን ይፈጥራል በዚህም በቃየል መንገድ ከመሄድ ከዛሬ ጀምሮ ከነአቤል ጋር መስዋዕት ማቅረቡ ብልህነት ነው ብዙ ቦታዎች ላይ ኢየሱስ ስለ ከርስትና ምንነት ሲያስረዳ የወይን እርሻን በምሳሌነት በመውሰድ ነውሉቃ ዮሐባ ማቴጋ ማቴ ስለ ወይኑ ማሳና ስለ ገበሬውም ሲናገር ዮሐቫ ውነተኛ የወይን ግንድ እኔ ነኝ ገበሬውም አባቴ ነው ዮሐ ኣኔ የወይን ግንድ ነኝ እናንተ ቅርንጫፎች ናቸሁ ማቴባ አሁንስ ምሳር በዛፎች ስር ተቀምጧል እንግዲህ መልካም ፍሬ የማያደርግ ዛፍ ሁሉ ይቆረጣል ወደ እሳትም ይጣላል ከነዚህ ምሳሌያዊ አነጋገሮች የምንረዳው የወይኑ እርሻ ከርስትና ሲሆን ገበሬው ደግሞ አግዚአብሄር ነው ገበሬው የወይኑን ሁኔታ በጥንቃቄ ይከታተላል ራሱን መለወጥ አቅቶት ፍሬ የማያፈራውን ቅርንጫፍ አይሳሳለትም ቆርጦ ይጥለዋል የሚገርመው ደግሞ ገበሬው ምሳሩንመጥረቢያውን ያስቀመጠው በዛፉ ስር ነው አዚህ ጋር ይቆርጣል የሚለው ቃል የተነገረው በመንፈሳዊ ትርጉሙ ነው በዚህም ይቆረጣል ሲል የተሰጠው ዕምነት ከውስጡ ሟምቶ እንዲጠፋ ይደረጋል ማለት ነው በዚህም እነዚህ ሰዎች በውስጣቸው ምዕጢሩ ፈዎ የነበረው ጨዉ ሟምቶ ያልቅና ሳያስተውሉት ከርስትና ውሀ ውሀ ብሏቸው ከርስትናቸውን ይተዋሉ ገበሬውም ቆርጦ አይተወውም ይህንን ቅርንጫፍ በአሳት ያቃጥለዋል ይህም ሲኦል ነው ይህ ቃል የተነገረው ላላመኑት አይደለም ነገር ግን አምነው በከርስትና መበርታት ላልቻሉ ደካማ ከርስቲያኖች እንጂ በአጠቃላይ ስንመለከት አንድ ሰው ካመነ በኋላ በከርስትናው ጠንከሮ አለመሄዱ ሀጢያት መሆኑ ይባሱኑም ከከርስትና የሚያስቆርጥና ሲዖል የሚያስገባ መሆኑን ማስተዋል ያስፈልጋል የወንጌል ምስከርነት የሁሉም አማኝ ስራ አድርጎ አለመመልከት አብዛኛው አማኝ የመፅሀፍ ቅዱሱን ቃል ያምናል ነገር ግን ፍቅር የተባለው የከርስትና መሠረት ባለመረዳት ሌሎች ሰዎች ከሲአል እንዲድኑ የምስከርነትን ስራ ስራዬ ነው ብሎ ቦታ አይሰጠውም ስለ ከርስቶስ አዳኝነት የማይመሰከር ሰው እራሱም የተሰጠው መዳን እንኳን እንደሚወሰድበት መፅሀፍ ቅዱሱ ላይ ተመልከቷል ማቴ ላይ ስንመለከት አንድ መከሊቱን ያልነገደባትና ያላተረፈባት ሰው በመጨረሻው ዘመን ስለዚህ መከሊቱን ውሰዱበት የማይጠቀመውንም ባሪያ በውጪ ወዳለው ጨለማ አውጡት እንደሚባል ይናገራል በተጨማሪም ማቴ በሰው ፊት ለሚመሰከርልኝ ሁሉ እኔ ደግሞ በሰማይ ባለው አባቴ ፊት እመሰከርለታለሁ እንደሚለው ስለ ኢየሱስ የሚመሰከር የኢየሱስን ምስከርነት ያገኛል የማይመሰከረው ደግሞ ምስከርነቱን አያገኝም የእሱ ምስከርነት የሌለው ደግሞ መጨረሻው ሲኦል ነው በዚህም ምስከርነት አምኖ ከመዳን ቀጥሎ ያለ ስራ ነው ይህንን የምስከርነት ስራ ደግሞ በስፋት የሚሰራ የከበደ ሽልማት ይጠብቀዋል መንግስተ ሰማያት የሚገቡት አማኞችም ሽልማታቸው አንድ አይነት አይደለም ምዕጢሩ ፈዎ ቆሮብ የፀሃይ ከብር አንድ ነው የጨረቃም ከብር ሌላ ነው የከዋከብት ከብር ሌላ ነው በከብር አንዱ ኮከብ ከሌላው ኮከብ ይለያያልና የሙታን ትንሳኤም እንደዚሁ ነው አዚህ ጋር ፀሀይ ጨረቃ ኮከብ የሚለው ቃል የሚናገረው ስለተፈረደባቸው ሰዎች አይደለም በብርሀን አካላት ስለተመሰሉት የፀደቁ ሰዎችና መካከላቸው ስለሚኖረው የማንነት ልዩነት ነው ይህ የማንነት ልዩነት ደግሞ ዘላለማዊ የማንነት ልዩነት ነው ስለዚህ እያንዳንዱ አማኝ ዘላለማዊው ማንነቱ ምን እንደሚመስል የሚገነባው በስጋው ወራት በሚሰራው አገልግሉቱ ነው በዚህም እያንዳንዱ ሰው በስጋው በሚያደርገው ትጋት መንፈሳዊ ማንነቱን እየገነባ እንደሆነ በመረዳት በአገልግሎቱ ሊተጋ ይገባዋል የአብያተ ከርስቲያናቱና የህብረቱ ድከመት በፕሮቴስታንት አብያተ ከርስቲያናትና ህብረታቸው ጋር ያለውን ችግር ስንመለከት ሀገራዊ ስራዎችን ማቀናጀት አለመቻልና ሀይማኖታዊ በዓላትን ወደ መታሰብያነት በመቀየር የኢየሱስን አዳኝነት በጉልህ የሚታይበትን ሁኔታ መፍጠር አለመቻል ናቸው ሁለቱንም ቀጥለን አንመለከታለን ቅንጅታዊ ስራ አለመኖር አብያተ ከርስቲያናቱና ህብረታቸው ካላቸው አቅም ልምድና ጠንካራ አደረጃጀት አንፃር በተናጠልም ይሁን በህብረት ተቀናጅተው መተግበር የሚገባቸው ሀገራዊ ስራዎች አሉ እነዚህም መፅሀፍ ቅዱሱን በተለያየ የሀገራችን ቋንቋዎች ተርጉሞ በማሳተም ለሁሉም ማዳረስ በሚቻልበት መንገድ ላይ መፅሀፍ ቅዱስ ከሚያሳትሙ አካላት ጋር መስራት መፅሀፍ ቅዱሱንም በኦዲዮና የተለያዩ አገልግሎት በሚሰጡ አፕሊኬሽኖች ማዘጋጀት ከጥንት ጀምሮ ሲወጡ የነበሩትን አሁንም በተበታተነ መንገድ አየወጡ ያሉትን መዝሙሮችን ጋዜጦችን መፅሄቶች መፅሃፍት በማፅከላዊነት የሚሰባሰቡበትና ህዝቡ የሚያገኝበትን ላይብረሪ ምዕጢሩ ፈዎ ዌብሳይት ሱቆች ማደራጀት ቀደምት መዝሙሮች ለአሁኑ ትውልድ በሚያመች መልኩ በዘመናዊ መሳሪያ አድሶ ማቅረብ መፅሀፍ ቅዱሱ በእግዚአብሄር መንፈስ ምሪት ስለተዘጋጀ አንደማያረጀው ሁሉ እነዚህ ስራዎችም አርጅተዋል ተብለው ሊተው አይገባም እንደ አለማዊው ዝም ብለው ስላልመጡ ዝም ተብለው ሊረሱ አይገባም ለሌላውም ትውልድ ሊደርሱ ይገባል በሀገሪቱ ውስጥ ከአድሜ ከአእምሮ ከወላጅ ማጣት ከመበለትነት ጋር ተያይዞ ያሉትን ችግሮች የሚረዱ ለረጂውም ሆነ ለተረጂውም ተደራሽ ድርጅቶችን ማቋቋም በዚህም አማኙ ተርቤ አላበላችሁኝም በሚለው ቃል ሳይጠየቅ ቀኝህ የምትሰራውን ግራህ አትወቅ ከሚለው ቃል ጋር ሳይጋጭ ከገቢው በቋሚነት የሚቆርጠውን መድቦ መቁረጥ የሚትልበትንቡ ችግረኞችም ከነችግራቸው በአደባባይ ሳይበተኑ በተለያየ መንገድ ይህም በፀሎት በህከምናና በሌሎች ግብረ ሰናይ ድርጅቶች መረዳት የሚችሉበትን መንገድ በማመቻቸት የረጂውንም የተረጂውንም ሆነ የሀገርን ጥቅም ያማከሉ አሰራሮችን መዘርጋት አብያተ ከርስቲያናትን እንዲሁም ምዕመኑን እርስ በርስ የሚያገናኝና መረጃ የሚሰጥ ማዕከላዊ የሆነ የቴሌቪዥን የዌብሳይት የማህበራዊ ሚዲያ እንዲሁም የጂአይኤስ የመረጃ ስርአት ማደራጀት በዚህም አብያተ ከርስቲያናቱና ህብረቱ ምንም እንኳን በተለያየ አደረጃጀት የተደራጁ ቢሆንም አላማቸው አንድ እንደመሆኑ መጠን እነዚህን አሰራሮች ተጠቅመው አማኙን ራሳቸውምንም ሆነ ሌላውን ማህበረሰብ እርስ በርስ በማስተሳሰር የተቀናጀ ማዕከላዊ አሰራርን ማስፈን አለባቸው ምዕጢሩ ፈዎ በዓልን ወደ መታሰቢያነት መቀየር አለመቻል አዲሱ ኪዳን ብሉይ ኪዳንን ሲተካ ከተተካኩት ውስጥ አንደኛው ብአል ነው በብሉይ ኪዳን ዘመን በዓል ቀን የነበረበት አሰራር በአዲሱ ኪዳን በአል ኢየሱስ ሆነቆላባ ልከ የቀን ሰንበት በከርስቶስ ሰንበትነትዕረፍትነት እንደተተካው ይሁን እንጂ ሰዎች በዓል ብለው የለዩትና በካሌንደር ስራ የሚዘጋበት ቀን በመኖሩ እነዚህን ቀናት ምከንያት በማድረግ ከቀናቱ ጋር ተያይዘው ያሉትን ታሪኮች ለአዲስ ኪዳናዊ ስራ ማዋሉ አስፈላጊ ነው በዚህ በተለምዶ በዓል ተብለው በተሰየሙት ቀናት ከመብላት መጠጣቱ መልበሱ መገባበዙ በላይ ቀኑን ሰበብ አድሮጎ በቀኑ የተፈፀመውን የኢየሱስ አዳኝነት ስራ ገላጭ በሆነ መልክ ለሰዎች የሚመሰከርበት እግዚአብሄር የሚከብርበት የፕሮቴስታንት አንድነት የሚንፀባረቅበት ደከም ያሉ አማኞችም ራሳቸውን የሚያዩበት ቀን እንዲሆን በማድረግ የበዓል ቀናቱን በአዲስ ኪዳናዊ መንገድ መቅረፅከፎ ማድረግ አስፈላጊ ነው በዚህም ገና ገና ኢየሱስ የተወለደበት ቀን በመሆኑ ኢየሱስ በስጋ የመጣው ለምን እንደሆነ በሚያስረዳ መልኩ ኢየሱስ የአለም ብርሀን መሆኑን የሰው ልጆችን ለማዳን ራሱን ዝቅ አድርጎ በማርያም ማህፀን አድሮ በከብት በረት መወለዱን ሁሉም ሲገነዘብ በሚችል መልኩ ቀኑ መታሰብ አለበት በዚህም መታሰቢያው ከዋዜማው ጀምሮ የነማርያም ቤተሰብና እረኞቹ የነበሩበትን ድባብ በሚያሳይ መልኩ መጀመር አለበት በዚህም በዋዜማው ቀን ህፃናት የእረኛ ወይንም ባህላዊ ልብስ በመልበስ ጅራፍ ወይንም ዱላ በመያዝ ቤተሰብም ለህፃናቱ አረኞች ወደ መስከ ይዘውት የሚሄዱት ባህላዊውን ሙልሙል ዳቦ በማዘጋጀት ህፃናቱም የሀይማኖት አባቶችና አገልጋዮች ቤት በመሄድ የእንኳን አደረሳችሁ ፖስት ካርድ የመፅሀፍ ቅዱስ ጥቅስ አበባ የአበባ ስዕል ፍራፍሬ የመሳሰሱ ስጦታዎችን የሚሰጡበት ስጦታ የሚበረከትላቸውም በቤታቸው ህፃናቱን የሚባርኩበትና የሚፀልዩላቸው ቀን በማድረግ ቀኑ ሊታሰብ ይገባል ምዕጢሩ ፈዎ በቤት ወይ በቤተከርስቲያን አካባቢም አንደ ግርግም አይነት በመስራት ሳር መሬት ላይ ጎዝጉዞ ወደ አመሻሽ ላይም የአረኞች እሳት አይነት ችቦ ደመራ እንጨት በማንደድ ወይንም የብርሀን አካላት በማብራትና በመተኮስ እጣንና ከርቤ በማጤስ ከጎረቤት ወይንም ዘመድ አዝማድ ጋር የወላድ ገንፎ በመብላት ቡና በመጠጣትና በዝማሬ ዋዜማው ሊታሰብ ይገባል በገና ጠዋት ቤት ውስጥ የሳር ጉዝጓዝ ለልደት በሚቆረስ ኬክከድፎና ስንተኛ የልደት አመት እንደሆነ በሚያሳይ ፅሁፍ ጌጦችና ሻማ በማብራት ስነስርአት የኢየሱስ ልደት ትከከለኛ የልደት በአል ተደርጎ ሊታሰብ ይገባል በዚያን ቀን ህፃናቱም የበአል ልብስ በመልበስ ለጎረቤትና ለዘመድ አዝማድ የእንኳን አደረሳችሁ ፖስት ካርድ የመፅሀፍ ቅዱስ ጥቅስ አበባ የአበባ ስዕል ፍራፍሬ የሚያበረከቱበትና ይህ ስጦታ የተበረከተላቸውም ህፃናቱን ኬክዳቦ ፍራፍሬ ከረሜላ ቸኮሌት በመጋበዝ ህፃናቱን ባርከው የሚሸኙበት ቀን በማድረግ ቀኑ ሊታሰብ ይገባል የገናን በዓል በዚህ መልከ ሲታሰብ አማኝ አህዛቡ በሙሉ የከርስቶስን መወለድ እውነታና ዓላማ ላይ ጥልቅ ግንዛቤ እንዲኖረው ያደርጋል የፋሲካ ሳምንት ኢየሱስ ከመሰቀሉ በፊት ቀድሞ ባለው ሳምንት ውስጥ ብዙ ጉልህ ከንውኖች ተከናውነዋል እነዚህን ከንውኖቹንም በተግባር በማሰብ ለአህዛብ ገላጭ በሆነ መልከ ቀናቱን ለምስከርነት ስራ ማዋል አስፈላጊ ነው በዚህም ሆሳዕና ዕሁድ በሆሳዕና ቀን ኢየሱስ ራሱን ዝቅ አድርጎ ውርንጭላ ላይ ተቀምጦ ወደ ኢየሩሳሌም ሲመጣ ህፃናቱ ደግሞ የኢየሱስን ጌትነትና ንጉስነት ያወደሱበት ኢየሱስን የባረኩበት አዋቂዎች ደግሞ ዘንባባና የተለያየ ነገር እያነጠፉ ኢየሱስን እንደ ንጉስ አከብረው የተቀበሉበት ቀን ነው ስለዚህ በዚህ ቀን የኢየሱስ ጌትነት ስራ በአደባባይ የሚነገርበት ቀን በማድረግ መታሰብ አለበት በዚህም መታሰቢያው የኢየሱስን ጌትነት አዳኝነት አጉልቶ በሚመሰከር መልኩ በየአብያተ ከርስቲያናቱ የመዘምራን ምዕጢሩ ፈዎ ቡድኖችና በመንገድ ላይ ካርኒቫልከተቻለ በማርሽ ባንድ በትርኢቶች በማጀብ በዋና ዋና መንገዶች ላይ በማቅረብ ሊከናወን ይገባል ፕሮግራሙ ከየት ተጀምሮ የትና የት በመሄድ እንደሚከናወን የት ቦታ ላይ የማጠቃለያ ፕሮግራም እንደሚዘጋጅ በአብያተ ከርስቲያናቱ ህብረት ሊመራ ይገባል በዚህም ቀን ኢየሱስ በሆሳዕና ቀን የተናገረውን ሰላም አራሱ ኢየሱስ መሆኑን ሉቃ በማወቅ እያንዳንዱ አማኝ ሰላሙን ከርስቶስን መያዙን ለማሰብና ለመመስከር የሰላም ምልከት የሆነውን ዘንባባ በመያዝ በዘንባባ የሚሰሩ ኮፊያዎችን ቀለበቶችን አምባሮችን በመጠቀም የዘንባባ ዝንጣፊ በቤታቸው ውስጥ በጎበናቸው በመኪናቸው ላይ በማሰር መታሰብያውን ሊያከናውኑ ይገባል የፅዳት ቀንሰኞ ይህ ቀን ኢየሱስ ከመታሰሩ በፊት ከእግዚአብሄር ቤተመቅደስ ውስጥ የሚሸቅጡትን ያባረራቸው ቀን ነው አማኝም የእግዚአብሄር ቤተመቅደስ እንደመሆኑ መጠን በዚህ ቀን ማንኛውም አማኝ ቂም ጥላቻ ዘረኝነት ዝሙት ርኩሰት መዳራት አለማዊነት ጣዖት ማምለከ ምዋርት ጥል ከርከር ቅንአት ቁጣ አድመኝነት መለያየት መናፍቅነት ምቀኝነት መግደል ስካር ዘፋኝነት ነፃ መሆኑን ራሱን የሚፈትሸበትና ቤተመቅደሱን የሚያፀዳበት ቀን መሆን አለበት በዚሁ መንፈስም ለፆመኞች በሚመች መልኩ ከሰአት በኋላ የግቢ የሰፈር ከተቻለ ከተማ አቀፍ የፅዳት ዘመቻ በማድረግ ቀኑ መታሰብ አለበት የፍሬ ቀንማከሰኞ ይህ ቀን መታሰብ ያለበት ኢየሱስ ከመታሰሩ በፊት ወደ ኢየሩሳሌም ሲሄድ ርቦት ከበለስ የሚበላውን ፍሬ ፈልጎ ስላላገኘባት ረግሟት የሄደበት ቀን በማሰብ ሊሆን ይገባል ስለዚህ በዚህ ቀን የትኛውም አማኝ ለእግዚአብሄር ያፈራውን የመንፈስ ፍሬ ይህም ፍቅር ደስታ ሰላም ትዕግስት ቸርነት በጎነት እምነት የውሃት ራስን መግዛትገላ ምዕጢሩ ፈዎ እንዲሁ እግዚአብሄርን ወደ መምሰልበጢሞ እንዴት እያደገ እንዳለና ወንጌልን ለስንት ሰው እንደመሰከረ ያለፈበትን ጊዜያት የሚገመግምበትና ለወደፊቱም እንዴት እንደሚንቀሳቀስ ዕቅድ የሚያወጣበትና እንደ በለሷ ፍሬ ጠፍቶበት እንደማይረገም ራሱን የሚመለከትበት ጊዜ በማድረግ ቀኑ ሊታሰብ ይገባል የሸቶ ቀንሮብ ኢየሱስ ከመታሰሩ በፊት ማርያም የተባለች ሴት መጥታ እግሩን ሽቶ ቀባችው ድርጊቷም መታሰቢያነቱ ለትውልድ ነውማቴጋ በተባለው መሠረት በዚህ ቀን ሰዎች ለቤተሰባቸውና ለትዳር አጋራቸው የሽቶ ስጦታ በማበርከት የሚያስቡት ቀን ሊደረግ ይገባል የእስራት ቀንሐሙስ ኢየሱስ አርብ ሊሰቀል ሀሙስ ፅለት ታሰረ ስለዚህ በዚህ ቀን የሚለበሰው በተለምዶ የእስረኛ ልብስ ተደርጎ የሚወሰደውን ቢጫ ልብስ ሙሉ ወይንም ግማሸ ቢጫ ልብስ ሲሆን በዚህን ቀን የሚበላውም ምግብ እስረኛ እንደሚበላው አይነት ተራ ምግብ ለምሳሌ ሽሮ ፍርፍር የሱፍ ፍትፍት ቲማቲም ይሆናል ኢየሱስ ከመታሰሩ በፊትም የደቀ መዛሙርቱን እግር እንዳጠበው ሁሉ አመሻሽ ላይ በቤተከርስቲያንና በቤተሰብ ደረጃ እርስ በርስ የእግር መተጣጠብ ስነስርአት ሊታሰብ ይገባል የይቅርታ ቀንአርብ አርብ እለት ኢየሱስ ስለ ሰዎች ሀጢያት ዋጋ የከፈለበት ቀን በመሆኑ ስለ ሀጢያት ስርየት የፈሰሰውን ደሙን ለማስታወስ የሚለበሰው ሙሉ ወይንም ግማሽ ቀይ ልብስ ሲሆን ኢየሱስ በራሱ ላይ የተሸከመውን የእሾህ ጉንጉን በማሰብም በራስ ላይ የቄጠማ ዘንባባ ሳር ከር ጨርቅ በማሰር ቀኑ ሊታሰብ ይገባል ኢየሱስ ከተገደለበት ዘጠኝ ሰአት በኋላ እንደ ባህላችን የሀዘን ንፍሮ በመመገብና ወደ መዝናኛ ቦታዎች ባለመሄድ ሞቱ ሊታሰብ ይገባል ቀኑ የሰው ልጆች የሀጢያት ይቅርታ ያገኙበት ቀን በመሆኑም በዚህም ቀን በደላችንን ይቅር በለን አኛን የበደሉንን ይቅር አንደምንል በሚለው ምዕጢሩ ፈዎ መንፈስ ቀኑ በግለሰብ ሆነ በሀገር ደረጃ የይቅርታና የእርቅ ቀን መደረግ አለበት በዚህም ሰዎች የበደሱትን የተጣሏቸው ወይንም የተቀየሟቸው ሰዎቹ ካሉ ስልከ ደዋውለው ይቅር የሚባባሉበት ቀን በማድረግ መንግስትም ባለው አሰራር አስረኞችን በይቅርታ የሚፈታበት ቀን ሆኖ ሊታሰብ ይገባል የሀዘን ቀንቅዳሜ ኢየሱስ በመቃብር ውስጥ የቆየበት ቀን በመሆኑ እለቱ የሚታሰበው ሙሉ ወይንም ግማሽ ጥቁር ልብስ በመልበስና ወደ መዝናኛ ቦታዎች ባለመሄድ ነው በዚህ ቀን እያንዳንዱ አማኝ አራሱም አንድ ቀን እንደሚሞትና እንደሚቀበር ቆም ብሎ የሚያስብበትና ስጋዊው ሞቱም ሳይመጣ አራሱ ለዓለማዊነት መሞቱንና ለዘላለማዊው መንፈሳዊ ነገር መለየቱን የሚመለከትበት ቀን መሆን አለበት የትንሳኤ ቀንእሁድ የትንሳኤ ቀን ምህረት የወረደበት የከርስትና ዘመን መለወጫ ቀን በመሆኑ አማኙ በሙሉ አዲሱን የከርስትና አመት መጀር ያለበት ከፈጣሪ ጋር ያለውን ቃል ኪዳን በማደስ ስጋ ወደሙን በመውሰድ ሊሆን ይገባል በዚህም ጠዋት ሰአት ላይ በቤተከርስቲያን በሚደረግ ስነስርአት ወይንም በቀጥታ የቴሌቪዥሬዲዮኢንተርኔት ስርጭት የቅዱስ ቁርባን ስነስርአት ሊፈፅም ይገባል እሁድ የትንሳኤው ቀን ስለሆነ የሚለበሰው ነጭ ልብስ ሲሆን ቀኑም በትንሳኤ አእምሮ በትንሳኤ ልቦናና በትንሳኤ መንፈስ ሊታሰብ ይገባል ከአለባበስ ጋር በተያያዘ አቅም የሌላቸው ዩኒፎርምና የስራ ልብስ አስገዳጅ በሚሆንባቸው ቦታዎች በዚያን ቀን የሚለበሰው ልብስ ቀለም የሆነ ክከር ፈትል ጨርቅ የተመቻቸውን በአጃቸው ላይ አስረው ማሰብ ይችላሉ በተጨማሪም ከላይ የፅዳት ቀን የፍሬ ቀን የይቅርታ ቀንና ለዓለምና ለስጋዊ ፍላጎቶች መሞት የሚባሉት እዚህ ጋር የቀረቡት ለመታሰብያነት እንጂ የእያንዳንዱ አማኝ የየእለት ተግባር መሆን አለበት ምዕጢሩ ፈዎ አንዳንድ ሰዎች በሌሎች የአዘቦት ቀናትም ኢየሱስ በመስቀል ላይ ለሰራው ስራ መታሰቢያ የመስቀሉን ምልከት በሀብል በቀለበት መልከ አሰርተው ሲይዙ ይታያል ነገር ግን እዚህ ጋር ጥንቃቄዎች ሊደረጉ ይገባል ምክንያቱም ኦርቶዶክስካቶሊክ ዘንድ የተሰራው ስህተት እዚህም ጋር መደገም የለበትም ይህም የመስቀልን ምልከት መሸከም ለመታሰቢያነት እንጂ ሉቃ በኋላዬ ሊመጣ የሚወድ ቢኖር ራሱን ይካድ መስቀሉንም ዕለት ዕለት ተሸከሞ ይከተለኝን የሚለው ቃል ትርጉም አለመሆኑን በተረዳ መልኩ መሆን አለበት የዚህ የሉቃ ትርጉም በጴጥጋ የተብራራው ለከርስትና ተብሎ ስለሚከፈለው ዋጋ መሆኑን በተረዳ መልኩ ሊተገበር ይገባል ለአንድ ተግባር ተብሎ የትኛውም ቃል መሸፈን የለበትም እያንዳንዷ ቃል የአምላክ ቃል ናትና በየመንገዱ የሚሸጡት ቅት የሚያባርር ሰይጣን የሚያባርር የሚባሉ የተደገመባቸው አጋንንታዊ አሰራሮችን ባለመጠቀም መስቀልን ጣዖት የሚያደርገውና ለመስቀል የሚደረገው አምልኮመስቀል መሳም ለመስቀል መስገድ በራቀ ሁኔታ መከናወን አለበት በዚህም መስቀልን ለመታሰብያነት የምትጠቀሙ ሳሩንም ገደሉንም እያያችሁ መሄድ አለባቸሁ እነዚህ ስምንቱን የፋሲካ ቀናት በዚህ መልከ በመታሰባቸውም አብዛኛው አማኝ ራሱን እንዲመለከት ሲያደርግ አህዛቡም የኢየሱስን ስራ እንዲገነዘብ ያደርጋል ይህ ደግሞ ትልቅ ምስክርነት ነው የዘመን መለወጫ ከርስቲያናዊው ዘመን መለወጫ ፋሲካ እለት ቢሆንም በሀገሪቱ ከወቅቶች መፈራረቅ ጋር ተያይዞ በብሄር ብሄረሰቦችም ሆነ አንደ ሀገር ዘመን መለወጫ በአል የሚከበረው በመስከረም ወር ነው ማንኛውም ከርስቲያን ከሚኖርበት ማህበረሰብ ባህል ጋር መፅሀፍ ቅዱሱን በማይፃረር መልኩ መሳተፍ እንዳለበት ሁሉ ለየትኛውም ብሄር ሳያዳላ ሀገራዊውን የዘመን ምዕጢሩ ፈዎ መለወጫ ቀን መስከረም አንድ በዘመን መለወጫነት ከማህበረሰቡ ጋር ማከበር ይገባዋል በዚህም ለአዲስ አመት የተጀመረው ሙሉ የጳጉሜ ፆም ፀሎት እንዳለ ሆኖ በጳጉሜ መጨረሻ ቀን ፆም ፀሎቱ ካለቀ በኋላ አጠቃላይ የራስ ግቢ የሰፈር የቤትክርስቲያን አካባቢ ከተቻለ ከተማ አቀፍ የፅዳት አገልግሎት የሚሰራ ሲሆን መስከረም አንድ ቀን ቄስ ቶለሳ ጉዲና ያወጁት የእስታዲየም የአጠቃላይ ቸርቾች የህብረት ፕሮግራም አንዳለ ሆኖ ነገር ግን አያንዳንዱ አብያተ ከርስቲያናት ወደ አስታዲየም የሚመጡት በተበታተነ መልኩ ሳይሆን ከየቸርቾቻቸው መዘምራኖቻቸውንና ምዕመናኖቻቸውን ይዘው በዋና ዋና መንገዶች እየዘመሩ መሆን አለበት የዚህ ቀን ፕሮግራም በአብያተ ከርስቲያናቱ ህብረት መመራት ያለበት ሲሆን ከ ሰአቱ የአዲሱ አመት ብስራት የመድፍ ተኩስ ስነስርአት በኋላ የአብያተ ከርስቲያናቱ ህብረት በሚያዘጋጃቸው የሀይማኖት አባቶች በቀጥታ የቴሌቪዥን የሬዲዮ የኢንተርኔት ስርጭት ሀገርን መንግስትን ፓርቲዎችን ህዝቡን ሠራተኛውን በመባረከና ለደቂቃዎችም ኢትዮጵያ ለእግዚአብሄር ትሰግዳለች በሚለው ቃል መንፈስ ሁሉም ኢትዮጵያዊ በአንድ ጊዜ ለእግዚአብሄር የሚሰግድበት ጊዜ መደረግ አለበት በአጠቃላይ በአላት ተብለው በተሰየሙት ቀናት የኢየሱስ ስራዎችን በአግባቡ የሚመሰከርበት እግዚአብሄር የሚከብርበት የፕሮቴስታንት አንድነት የሚታይበት አማኞችም ራሳቸውን የሚያዩበት ቀን በማድረግ ማሰቡ ዘርፈ ብዙ ጥቅሞች እንዳሉት እንመለከታለን እነዚህን ቀናት በዚህ መልከ በመታሰባቸው ከሚገኘው መንፈሳዊ ጥቅም በተጨማሪ ሀይማኖታዊ ስነስርአቶችን ከመንፈሳዊው ነገር ጋር ጨምሮ መያዙ ሌሎች መሠረታዊ ጥቅሞች እንዳሉት ከጥንታውያኑ ሀይማኖቶች ልምድ መመልከት ይቻላል ግዙፎቹ ጥንታውያን ሀይማኖቶች በግዝፈትና በትውልድ ቅብብሎሽ ውስጥ ፀንተው ሊቆሙ የቻሉት ምዕመናኖቻቸው ጋር ባለው መንፈሳዊ አውቀት ሳይሆን በሀይማኖታዊ ስርአቶቻቸው ነው አብዛኛው ምዕመን ስለሀይማኖቱ አስተምህሮ ምንም ሳያውቅ ነው ለሀይማኖታዊ በዓል ብቻ ሀይማኖተኛ የሚሆነው ይህ ችግር እንደ ችግርነቱ መመልከቱ ተገቢ ቢሆንም አዚህ ጋር ያለውን ልምድ ከነባሩ መንፈሳዊ ምዕጢሩ ፈዎ አሰራር ጋር መቀመሩም አስፈላጊ ነው በሀይማኖታቸው ደከም የሚሉ ሰዎች በዓልን እንኳን ሰበብ አድርገው ራሳቸውን በሀይማኖቱ አውድ ውስጥ አስገብተው መንቀሳቀሳቸው አሁን ካለው በእምነት የደከመ ጠፋ ሁኔታ የተሻለ ነው ፕሮቴስታንቱ አካባቢ ሁሉም ነገር መንፈሳዊ ብቻ በመሆኑ በሀይማኖት ደከም ያሉ ሰዎች የሚስተናገዱበት ቦታ የለም አንድ ሰው በሀይማኖቱ ደከመ ማለት ወይ በፖለቲካው መንፈስ ወደ ብሄር ሀይማኖት ይሄዳል ወይ በፍልስፍና መንፈስ ወደ ኤቲዝምና ሂውማኒዝም ይሄዳል ይህ ኪሳራ ደግሞ የአንድ ሰው ጉዳይ ብቻ ሳይሆን ከዚያ ሰው በኋላም ያለው ትውልድ ኪሳራ ነው ዛሬ ላይ የፕሮቴስታንት ሀይማኖት ተሀድሶ የተንቀሳቀሰባቸው ሀገሮች ላይ ያለውን ሁኔታ ስንመለከት ሀይማኖቷ የአንድና ሁለት ትውልድ ጉዳይ ብቻ ናት ሌላውን ትውልድ በኤቲዝም ሂውማኒዝም ውስጥ ነው የሚገኘው የፕሮቴስታንት ቤተከርስቲያን በተሀድሶ በመመስረቷ አማኞቿ የሌሎች ሀይማኖት ተቋማትን ድከመት በዝርዝር ስለሚያውቁ አራሳቸው በሚደከሙበት ጊዜ ወደ ሌላ ሀይማኖት አይሄዱም ቤተከርስቲያኗ ጋር ደግሞ ሰነፎችን የሚያስተናግድ ሜዳ ባለመኖሩ ደካማውን አማኝ የሚጠብቀው ደከመ ጠፋ የሆነው የፍልስፍናው ሜዳ ብቻ ነው በዚህም የኢትየጵያ ቤተከርስቲያን ይህንን ነባራዊ ሂደት በመመልከት ሀይማኖታዊ ስርአቶችን ከመንፈሳዊ ጥቅም በተጨማሪ የደካማ አማኞች መሰባሰቢያ ሜዳ መሆኑን በመገንዘብ ቤተከርስቲያኗ በትውልድ መካከል ያላትን ህልውናና ግዝፈት የምታስጠብቅበት ሴላው መንገድ መሆኑን በመገንዘብ መፅሀፍ ቅዱሱን የማይቃረኑ ሀይማኖታዊ ስርአቶችን ከመንፈሳዊው ነገር ጋር በአግባቡ ልትተገብር ይገባል ምዕጢሩ ፈዎ ማጠቃለያፕሮቴስታንት መፅሀፍ ቅዱሱ ደስ በሚል መልኩ ግልፅ አድርጎ ሰዎች ከዘላለማዊው ሞት የሚድኑት በኢየሱስ ላይ ባላቸው እምነት ብቻ መሆኑን ይናገራል የሚገርመው ከላይ በተመለከትናቸው ስድስቱ ምዕራፎች ውስጥ ሁሉም ሀይማኖቶች በኢየሱስ ላይ ያለቸው እምነት ፈፅሞ የተለያየ ነው ይህ እውነታ ደግሞ ትከከለኛዋ ሀይማኖት የትኛዋ ናት። ይፈርዳል ስለዚህ የትኛውም ሰው ከሲኦል ለመዳን በነዚህ አራቱ የኢየሱስ ማንነትና አገልግሎቶች ማመን አለበት እነዚህ አራቱ ቁም ነገሮች ሰፋ ያለ ትንታኔ ቢኖራቸውም በዋናነት ግን በኢየሱስ ማመን የተባለው ትዕዛዝ አራቱ ዋልታዎች ናቸው በዚህም እያንዳንዱ ሰው በእነዚህ አራቱ የእምነት ዋልታዎች ላይ መመስረቱን ከመሄዱ በፊት ሊያረጋግጥ ይገባል ምዕጢሩ ፈዎ ቤተክርስቲያንም በምድር ላይ እነዚህን ስራዎች አቀናጅታ የምትሰራ ተቋም እንደመሆኗ መጠን ሰዎች እነዚህን አራቱን ኢየሱስን ማመን መስፈርቶች ሲያሟሉ በተሰጣት ሀይማኖታዊ ስነስርአት ውስጥ ታሳልፋቸዋለች በዚህም የትኛውም አዲስ አማኝ በነዚህ በአራቱ የዕምነት ዋልታዎች ሲቀበል ወደ ፕሮቴስታንት ቤተክርስቲያን በመሄድ የቤተክርስቲያኗን ሀይማኖታዊ ስነስርአቶች መፈፀም አለበት አነዚህም ስርአቶች አማኙ ከእግዚአብሄር ጋር ቃል ኪዳን የሚገባበት የከርስቶስ ተከታይ መሆኑን በጥምቀት የሚያረጋግጥበትና የከርስቶስ አካል ለመሆኑ ቅዱስ ቁርባን የሚቀበልበት ስነስርአቶች ናቸው ማንም ሰው በኢየሱስ በማመንና እነዚህን ሀይማኖታዊ ስነስርአቶችን በመፈፀሙ በመንፈሳዊ ማንነቱ ላይ የሚሆነው ነገር በብርሀንና በጨለማ መካከል ያለ ልዩነት ነው ለዚህም ነው መፅሀፍ ቅዱሱ አንድ ሰው ይህንን ድርጊት ሲፈፅም በእግዚአብሄር መላእከት ፊት ደስታ ይሆናል የሚለውሉቃዐ እምነቱ ገብቷችሁ ነገር ግን ሶስቱን ሀይማኖታዊ ስነስርአቶች መፈፀም ያልቻላችሁ የመጀመርያውንና ዋናውን ከአግዚአብሄር ጋር የሚደረገውን ቃል ኪዳን ለብቻቸሁ በመሆን በጥሞና የሚከተለውን ቃል ኪዳን መፈፀም ትቸላላቸሁ በሰማያት ያለኸው አግዚአብሄር ሆይ እውነቱን አንድረዳ ስለረዳኸኝ አመሰግንሀለሁ አሁን አውነቱ ገብቶኝ ሰይጣንንና ዓለማዊነትን ከጄ አንተን ልከተል ወስኛለሁ ተቀበለኝ ሀጢያቴን ሁሉ ይቅር በለኝ ኢየሱስ ጌታ አንደሆነ ስለኔ ሀጢያት በመስቀል ላይ አንደሞተ አሁንም ስለኔ እንደሚያማልድ ለፍርድም አንደሚመለስና እኔንም ከፍርድ እንደሚያድነኝ አምኛለሁ በዚህ እምነቴም ስላፀደከኝ ልጅህ ስላደረከኝ በከበረው መዝገብህም ስለፃፍከኝ አመሰግንሀለሁ በጌታ በኢየሱስ ስም አሜን ከዚህ ቃል ኪዳን በኋላ ባሉበት ሆነው መፅሀፍ ቅዱሱን በመጀመርያ አዲሱን ኪዳን ከዚያም ብሉይ ኪዳንን በማንበብ የቤተከርስቲያን ቻናሎችን በመከታተል በአቅራቢያዎ የሚገኙ አማኞችን በማፈላለግ ህብረት ያድርጉ በተመቾት ጊዜም የተቀሩትን ሁለቱን ሀይማኖታዊ ስነስርአቶች በቤተከርስቲያን ተገኝተው ይፈፅሙ ምዕጢሩ ፈዎ ምዕራፍ ሰባት መጪው የአንድ ዓለም አንድ ሀይማኖትና አንድ መገበያያ ስርአት የስነፍጥረት አጀማመር የአዳም መሳሳትና ከገነት መባረር የኖህ ዘመን የጥፋት ውሃ የእስራኤላውያን ከግብፅ ሀገር ባርነት በተአምራዊ እጅ መውጣት የክርስቶስ ሞትና ትንሳኤ በሰው ልጅ ታሪከ ውስጥ የተከናወኑ አንኳር ታሪኮቾ ናቸው ከነዚህ ተርታ የሚሰለፍ ሌላ አንኳር ታሪከ ደግሞ ከፊት ለፊታችን ተቀምጧል የዓለም ሀይማኖቶችን በሙሉ አንድ በማድረግ ዓለም በአንድ ሀይማኖት እንድትኖር የሚያደርግ በከፍተኛ መንፈሳዊ ሀይል ተሞልቶ የሚነሳ ሰው ታሪክከ ይህም ሰው በመናፍስታዊ ሀይል እገዛ እኔ ከርስቶስ ነኝ በማለትሉቃጋ አለምን ለሰባት አመታትለአንድ ሱባኤ ይገዛልዳን ዳንክ ተሰ ራዕ መፅሀፍ ቅዱሱ ይህንን ሰው የጥፋት ልጅተሰ ሀሰተኛው ክርስቶስማቴ ሲለው በሰውየው ላይ የሚያድረውን መንፈስ ደግሞ አውሬውራዕ ራዕ ይለዋል በሚገርም መልኩ ደግሞ ይህንን ሰው ሁሉም ሀይማኖቶች እየጠበቁት ይገኛሉ እስልምና ይህን ሰው ኢማም መኸዲ ይለዋል የአቡ ዳውድ ሱና ለጊዜው አንድ ቀን ሲቀረው አላህ ከዘሬ ሰው ይልካል በአለም ላይ እኩልነትና ፍትህ ያሰፍናል አለም ላይ ለሰባት አመታት ይነግሳል በነዚህ አመታት አስልምና በአለም ላይ ይነግሳል ይህ ከመፅሀፍ ቅዱሱ የሀሰተኛው ከርስቶስ ታሪከ ጋር የሚመሳሰል ታሪክ ነው ንግስናው ሰባት አመታት መሆኑና ለጊዜው አንድ ቀን ሲቀረው የሚለውም ከኢየሱስ መምጫ በፊት መሆኑ ተመሳሳይ ታሪከ መሆኑን ያሳያል ቁርአኑም እኛ ቁርአኑን በመወሰኛይቱ ሌሊት አወረድነው መወሰኛይቱም ለሊት ምን እንደሆነች ምን አሳወቀህ መወሰኛይቱ ለሊት ከሺ ወር በላጭ ናት እርስዋ እስከ ጎህ መውጣት ድረስ ሰላም ብቻ ናት ይላል እዚህ ጋር እርስዋ እስከ ጎህ መውጣት ድረስ ሰላም ብቻ ናት የሚለው መፅሀፍ ቅዱሱ ብርሀን የሚለው ኢየሱስ እስከሚመጣበት ጊዜ ምዕጢሩ ፈዎ መሆኑን ያሳያል በዚህም የዚህ መንፈስ አሰራር የሚሰራው ያ ጎህ እስኪቀድ ድረስ ብቻ ነው መፅሀፍ ቅዱስ በመጨረሻው ዘመን አውሬ የሚባል መንፈስ እንደሚነሳ ይናገራል በተመሳሳይ መንገድም ቁርአኑም በመጨረሻው ዘመን የቁርአንን አንቀፅ የምትናገር አውሬ አንደምትመጣ ይናገራል በርግጥ አውሬ እንደ ሰው አይናገርም ነገር ግን ቁርአኑ የሚናገረው በመንፈሳዊ ትርጉም ነው አንዳንድ የሂንዱ ሀይማኖቶች ዌሪሽና ይሉታል ካልኪ ብለው የሚጠሩ የህንድ ሀይማኖቶችም አሉ ካልኪ ማለት ሽኑ ለመጨረሻ ጊዜ በስጋ የሚወለድበት ማንነት ነው ሞቡድሂስቶች ሚየትራ ይሉታል ሚየትራ ማለት ቡድሃ ለአምስተኛ ጊዜ ሲወለድ የሚገለፅበት ስም ነው ከሚየትራ በኋላም አለም በሰባት ፀሀዮች እንድትጠፋ ይደረጋል ይላሉ ይህ ስለ መጨረሻው ቀን የተነገረው አነጋገር ከፊል መፅሀፍ ቅዱሳዊ ነው ኢሳ እግዚአብሄርም የህዝቡን ስብራት በጠገነ ዕለት መቅሰፍቱ የቆሰለውንም በፈወሰ ዕለት የጨረቃ ብርሀን እንደ ፀሀይ ብርሀን የፀሀይም ብርሀን እንደ ሰባት ቀን ብርሀን ሰባት እጥፍ ይሆናል በ ከፍል የተመለከትነው የአዲሱ ትውልድ እንቅስቃሴ ሀይማኖትም በፊናው እየጠበቀ ይገኛል እንደ ሀይማኖቱ አስተምህሮ ዓለም ልትገባበት እያለች ያለችው የአኩዋረስ ዘመን ነው ይላል ዘመኑም የሚመሠረተው እንዴት እንደሆነ የተለያየ ሃሳብ ያላቸው ግደይ ገኪዳን የኢሉሚናቲ የቁጥጥር ዘዴዎች ገፅ ።

• N.B. This Summary is Very Experimental!! based on the following scripts from:
  • https://github.com/millzon/textSummarizer-am
  • https://github.com/icoxfog417/awesome-text-summarization#motivation