ነገረ ማርያም በጥንቷ ቤተክርስትያን.pdf

• word cloud

• Extraction Summary

ጊ ዕ«« ዓዓ ምዕራፍ አምስት የእመቤታችን ዘለዓለማዊ ድንግልና ይመሰከራል ራቸው ዶግማዊ ትምህርቶች መካከል ቤተ ከርስቲያናችን በት ተርጉማ ያስቀመጠቻቸው መጻሕፍት ጥንታዊ መሠረትነት የነበረውና ሐዋርያዊ አስተምህሮ መሆኑን በሚገባ በመግለጽ ምሁራዊ ትንተና ከመጽሐፍ ቅዱስከሐዋርያዊ ትምህርትና ትውፊት አንዲሁም ከቀዳማዊቷ ቤተ ከርስቲያን አስተምህር ለመናድ በመነሳታቸው ነው። መልስ የሚያሻው ጉዳይ ነው መረጃዎች መብዛታቸው ጥቅም እንዳለው ሁሉ በደንብና በአግባቡ ካልተጠቀምናቸውና ከምናስበውና ከምናራምደው አመለካከት ጋር ተያያዥነት ከሌላቸው ጥቅም አልባ መሆናቸው አይቀርም እንዲያውም ያስተቹናል መጋቤ ጥበብ የመረጃ ምንጮቻቸውን ለአላማቸውና ለአመለካከታቸው ምን ያህል ጠቅሟቸዋል ከአግርጌ ማስታወሻ በመነሳት የተወሰኑ ሀሳቦችን እንጥቀስ ኔ ው ማርያምን ከፍጡራን በላይ ከፈጣሪ በታች የሚለውን ቃል ለመጀመሪያ ጊዜ የገለጸው በኛው ኪዚዘን አባ ጊዮርጊስ ዘጋስጫ መሆኑን መረጃቸው ምንድን ነው። ሌላው መረጃዎችን ለራሳቸው በሚመቻቸው ወቱ ሥራ የሰሩባቸው ሁኔታዎችም ነበሩ ድንግል ማርያም በጥንታዊቷ ቤተከርስቲያን ቅድስች አበው ትምህርት ሌለኛው በ ዓም የተከናወነውን ጉባኤ አ ቸው እህተማማች አብያተ ከርስቲያናት ከ ንደኛው የኤፈሶን መ ለ የር ኣት ት እንችላለን እነዚህን ችግ የሚቾሉት ጉዳይ ነበር አል ፖጽሐፍ የሚል ስያሜ የተሰጠው ሮች ጭምር ይዞ ነው አር አልሆነ ዲህ ምርጥ ሠኗሐፉ ለጥናትና ለምርምር እንዲሁም ለቅርስነት ይጠቅማል ማለታቸው ጥናትና ምርምር ማ የናትና ምርምር አውነታዎችን መሳሳት አሠነዬይስስ ቆሉዮ የነ የሚሸጋሩስት ድዕደደ ነው።በ ከዞአዩየ ሠ መ።ፎየ ልከዩ ነሃር አርከህ ዘፎበፅበርሂክ ዞህክከፎ ዘበር አ ቦዞዩህ ከኗ ርከበከ ርቲከዕ ርስየፎዕቦ ቪከ ህርሀየፎ ህበዩበዐነበ ዩፀፒፎፀ ሃ ፐከፎ ፀከፎ ጓበፅ ርንቲከዐወዕኣሃ አበየሃ በ። መሩ ፕከፎ ከቋሂህርዴ የ ርከ ር መ መመሠ። መ ከዞከክ ከ ፍዐርየልፎዓ።ከ ርዕቦበ ከ።

• Cosine Similarity

ፖ ቓርሽ ፀሮቅ መም ቅድስት ይይ ድንግል ማርያም በጥንታዊታ ቤተከርስቲያን አበው ትምህርት መ ቅድሰት ድንግል ማርያም በጥንታዊቷ ቤተከርስቲያን አበው ትምህርት ጌታቸው ዲቢቶ አዲስ አበባ ዓም ቅድስት ድንግል ማርያም በጥንታዊቷ ቤተከርስቲያን አበው ትምህርት ማድድም አኣ መገ ቢ እን ዓዓ ኢሌ« ይ ን ፊን ቴቴ ፊፌፌ ሃ ምዕራፍ እንድ ኦርቶዶክሳዊ ተዋህዶ ቤተ ከርስቲያንና የተሐድሶ መናፍቃን ከህደት ቤተ ከርስቲያንና ፈተናዎቿ ህሪ ሎ ህህ በጌታችን ትምህርትና ምሳሌ ህጊረዜ ዜፌዜ ቴቴ ሩ ሩሩ ብ የሐዋርያት ትምህርት አእ እን ን እንህ ዓን ህህ ሄሄ ሃን የሐዋርያው ቅዱስ ጳውሎስ ሥጋትና ምከር የሐዋርያው ቅዱስ ጴጥሮስ ትምህርች ህእ እ የቅዱስ ዮሐንስ ወንጌላዊ ትምህርችኒ እህ ሀ ፊ «»« በቀዳማዊቷ ቤተ ከርስቲያን አበው ትምህርትእእእእ ፊ«« የተሐድሶ መናፍቃን የረቀቀ ስልታቸው ፖፖ እእ ህወ። የሚለውን መጽሐፍ የጻፉት መጋቤ ጥበብ ሰሎሞን መኮንን የእመቤታችንን ወላጆች በተመለከተ ላነሷቸው የተሳሳቱ ትምህርቶች በሚገባ መልስ የተሰጠበት ነው ሦስተኛው ምዕራፍ ስለ እመቤታችን ማንነት ምስከር እና መረጃ ሊሆኑ የሚችሉት የብሉይና የሐዲስ ኪዳን መጻሕፍት ትውፊታዊ መረጃዎች የቤተ ክርስቲያን ታሪክ ዶከመንቶች እንዲሁም የጥንታዊቷ ቤተ ከርስቲያን አበው ትምህርቶች መሆናቸውን በሚገባ በመረጃ የታጀበ ትንታኔ የተሰጠበት ነው አራተኛው ምዕራፍ የአመቤታችንን ጸጋ ይመለከታል በመጀመሪያ ጸጋ የሚለውን ትርጉም በመተንተን የጸጋ ሁሉ ምንጭ አግዚአብሔር መሆኑ የተገለጸበት ሲሆን ከዚህ ጋር ተያይዞ የእመቤታችን ሀብቶች ምን ምን እንደነበሩ ሰፊ መረጃዎች ቀርበዋል በመጨረሻም ከምዕራፉ ጋር በተያያዘ በመጋቤ ጥበብ ሰሎሞን ለቀረበው የሀሰት ትምህርት የሚቃወም ሰፊ ትንታኔ ተሰጥቶበታል አምስተኛው ምዕራፍ የአመቤታችንን ዘለዓለማዊ ድንግልና የተመለከተ ነው ስለ እመቤታችን ዘለዓለማዊ ድንግልና ትምህርት ከመግባታችን በፊት የድንግልና መንፈሳዊ ትርጉሙን የድንግልና አይነቶችን በሚገባ ትንታኔ ተሰጥቶበታል ከዚህ በኋላ ወደ አመቤታችን በመመለስ በአመቤታችን ዘለዓለማዊ ድንግልና ላይ የተነሱ ጥያቄዎችና ምከንያቶቻቸውን በሦስት በመከፈል ከዘመነ አይሁድ እስከ ፕሮቴስታንት ምስረታና በኋላ ያሉትን ሀሳቦች በማንሳት በሰፊው ተገልጺል ከዚህ ሌላ የአመቤታችንን ዘለዓለማዊ ድንግልና በክርስቶስ ላይ ላለን እምነት ያለው ፋይዳና በነገረ ድኅነት ላይ የነበረውን አስተዋጽኦ የተገለጸበት ስለ አመቤታችን ዘለዓለማዊ ድንግልና የመጽሐፍ ቅዱስ የሐዋርያዊ ትውፊት የአዋልድ መጻሕፍት የቤተ ክርስቲያን ታሪክ እና የቀዳማዊቷ ቤተ ከርስቲያን አበው ምስክርነት የተገለጸበት ነው በመጨረሻም ከአመቤታችን ዘለዓለማዊ ድገግልና ትምህርት ጋር የሚቃረን በመጋቤ ጥበብ ሰሎሞን የተሰጠውን የተሳሳተ ትምህርት ምከንያታዊ በሆነ ትንታኔ መልስ የተሰጠበት ይገኝበታል ስድስተኛው ምዕራፍ ስለ እመቤታችን አማላጅነት በቂ ትንታኔ ከመስጠቱ አስቀድሞ የአማላጅነት ትርሙን የምልጃ አስፈላጊነቱን በምልጃ ወቅት ሊካተቱ ስለሚገባቸው ጉዳዮች እና የምልጃ ዋናው ጠቀሜታ ምን እንደነበር በደንብ የተዘረዘረበት ነው ከዚህ በኋላ ስለ አመቤታችን አማላጅነት የመጽሐፍ ቅዱስ የቤተ ከርስቲያን ታሪከ አና የቀዳማዊቷ ቤተ ከርስቲያን አበው ዐሻሻጻዓጻቫቬቐሼባቐዓቸሼቬ ዓፍ ዱዱ ስክ ዱባ ሼዓብጂዱ ዱባባ ዱባባ ሻሻሻጻባየበቫብጻሀ ጆሃቨ ቅድስት ድንግል ማርያም በጥንታዊቷ ቤተክርስቲያን አበው ትምህርት ምስከርነት የቀረበበት ሲሆን በመጨረሻም በመጋቤ ጥበብ ሰሎሞን የቀረቡ ከርዕሰ ጉዳዩ ዢ ተያያዥነት ያላቸውን የተሳሳቱ ትምህርቶች ምላሽ የተሰጠበት ይገኝበታል ሰባተኛው ምዕራፍ የእመቤታችንን ከብርና ምስጋና ይመለከታል ወደ ዋናው ነክር ከመግባቴ በፊት ምስጋና ማለት ምን ማለት እንደሆነ ትርጉሞ ቀርቧል አግዚአብሔር የከብርና የምስጋና ምንጭ እንደሆነ ለእግዚአብሔር የሚቀርበው ከብርና ምስጋና ለፍጡራን ከሚቀርበው ምስጋና የተለየ መሆኑ በሚገባ ተተንትኗል ከዚያም ስለ እመቤታችን ከብርና ምስጋና የመጽሐፍ ቅዱስ የሐዋርያዊ ትውፊት የቤተ ከርስቲያን ታሪከ እና የቀዳማዊቷ ቤተ ክርስቲያን አበው ምስከርነት በሚገባ ተተንትኗል እመቤታችንን የምናመሰግንበት ምከንያት በሚገባ ተገልዷል በመጨረሻም በመጋቤ ጥበብ ሰሎሞን የቀረቡ ከርዕስ ጉዳዩ ጋር ተያያዥነት ያላቸውን የተሳሳቱ ትምህርቶች በሚገባ ምላሽ ተሰጥቶባቸዋል ስምንተኛው ምዕራፍ የእመቤታችንን ወላዲተ አምላከነት ይመለከታል የእመቤታችን ወላዲተ አምላከነት ከአካላዊ ቃል ሰው መሆን ጋር የተያያዘ እና ከነገረ ድኅነት ጋር ያለው ዝምድና በሚገባ ተገልሏል በእመቤታችን ወላዲተ አምላክነት ላይ ከመጀመሪያው ከፍሰ ዘመን ጀምሮ የቀረቡ የተሳሳቱ ትምህርቶችን በከፍለ ዘመን በመከፋፈል ለማየት ተሞከሯል የእመቤታችን ወላዳተ አምላከነት በመጽሐፍ ቅዱስ ትምህርት እና በመጀመሪያዎቹ ከፍለ ዘመናት ውስጥ የነበሩ አበው ትምህርትና ምስከርነት በሚገባ ተካቷል በመጨረሸም እንደተለመደው መጋቤ ጥበብ ሰሎሞን መል ሩሩ ዱ ወላዲተ አምላከነት ላይ ሰጡት የተዛባ እና የተሳሳተ ትምህርት በቂ መላሽ የተሰጠቦት ዘጠነኛውና የመጨረሻው ምዕራፍ በውኑ በማርያም ማመን ይገባልን። ድንግልናዊ ቷ ላቶች መገኛቸውም ከውስጥ እንደነበር ቅዱስ ዮሐንስ መነሳታቸው አልቀረም እነዚህ የውስጥ ጠ ወገጌላዊ እና ሐዋርያው ቅዱስ ጳውሎስ ምስከርነትን ሰጥተዋል ሰኛ ዮሐ የሒሥ በመጀመርያ ወደ ከርስትናው ዓለም በመግባት የከርስትናን ትምሀርት ከተማሩ በኋላ ለከርስትና ትምህርት ጠላት በመሆን የተነሱት ኢቢኦናውያን ከፀዚፀ ከአይሁድ የተመለሱ ከርስቲያኖች የቤተ ከርስቲያን አባላት ነበሩኝ ዶሴታውያንፀርሀ ራሳቸው በመጀመርያው ከፍለ ዘመን ላይ የቤተከርስቲያን ጠላት ሆነው ከመነሳታቸው አስቀድሞ የአይሁድ ማህበረሰብ የክርስትናው አባላት የነበሩ ናቸው ኢቢኦናውያንና ዶሴታውያን ከአይሁድ ማኅበረሰብ የተገ ወደ ከርስትናው ዓለም ከመጡ በኋላ አይሁዳዊ አመለካከት የተጠናወታቸውና ከርስትናን በአይሁዳዊ አስተሳሰብ ለመቅረጽ ይሞክሩ የነበሩ የውስጥ ጠላቶች በኋላም ራሳቸውን በመገንጠል የራሳቸውን አንጃ የፈጠሩ አካላት ናቸው የእነዚህን ትምህርት በመቃወም የቤተከርስቲያን ጥብቅናቸውን በማሳየት ተጋድሎ ያደረጉ አበው ሐዋርያው ቅዱስ ዮሐንስ ወንጌላዊ ደቀ መዝሙሩ ቅዱስ አግናጢዮስ ዘአንጾኪያቅዱስ ሄሮኔዖስ የሮሙ ሊቀ ጳጳስ የተመሰገነው ቅዱስ ሂፖሊተስ እና የመሳሰሉት ይገኙበታል ከኢቢኦናውያንና ከዶሴታውያን ውጪ አጽራረ ቤተክርስቲያን በመሆን የተነሱት መናፍቃን የተለያዩ የግኖስቲከ አንጃዎች ነበሩ እነዚህ መናፍቃን ከተለያዩ ሀገሮች የመጡ በፍልስፍና እውቀታቸው አንቱ የተባሉ ሰዎችና ሌሎች ከአህዛብ የተገኙ የቤተከርስቲያን አባላት የነበሩ ናቸው ለቤተ ከርስቲያን ትምህርት የአግር እሳት በመሆን ያስቸገሯት በሐዋርያት ሰም ወንንጌላትን መልእከታትን እና የተለያዩ ደብዳቤዎችን በመጻፍ የቤተ ከርስቲያን እውነተኛ ትምህርትና ቅዱሳት መጸሕፍት አንዳይታወቁ ለማድረግ ከፍተኛ አደጋ የፈጠሩ አካላት ነበሩ በእነዚህ አስቸጋሪ ዘመናት ቤተ ከርስቲያንና እውነተኛ አርበኞቿ እውነተኛውን ትምህርት ለማስጠበቅ ከፍተኛትግል በማድረግ የራሳቸውን ድርሻ ከመወጣታቸው ባሻገር እውነቱን ከሐሰት በመለየት ለዘመናችን እንዲደርስ አስተዋጽኦ አበርከተዋልከግኖስቲኮች ቀጥለው የቤተ ከርስቲያንን እውነተኛ ትምህርት ለመበጥበጥ የተነሱት ደግሞ በቤተ ከርስቲያን ውስጥ ያገለግሉ የነበሩ ፍልስፍናዊ አመለካከታቸው አስከሯቸው ለቤተ ከርስቲያን ትምህርት ጠላት የነበሩ የዲቁና የከህነት የምንኩስና የሊቅነት የጵጵስና እና በመራወም የር የነበራቸው ሰዎች ፍቸው ቤተ ከርስቲያንም የተሳሳተ ትምህርቶቻቸውን ተለያዩ ጽሑፎችን በመጻፍ ጉባኤያ መለስ በማውገዝ ርር ትምህርቷን ለማስጠበቅ ችላለችቾ ጉን በማዘጋጆት አልመለስ ያ ሆይ በዘመናችን የሚነሱ የከህደት ትምህርቶች በሙሉ አዲስ የተፈጠሩ በዜህ ዘመን ብቻ የተከሰቱ አድርገን አንዳንቆጥር መገንዘብ ይኖርብናል በዚህ ምዕራፍ ውስጥ ስለ ከህደት ትምህርትና አስተማሪዎቻቸው በጌታችን አስተምህሮ በሐዋርያት ትምህርት የቤተ ከርስቲያን አባቶች ስለ መናፍቃን ያስተማሩትን ትምህርት መሰረት በማድረግ መጠነኛ ትንታ ኔ እንሰጥበታለን ከዚህ ሌላ የደስ መናፍቃን መሰሪ ተግባሮቻቸውን የረቀቀ ስልታቸውን የሚሰነዝሯቸው የሐሰት ውንጀላዎችን ትምህርቶቻቸው በሙሉ ከፕሮቴስታንት ጋር አንድ ስለመሆኑ እና ከእኛ ቶዶከሳውያንስ ምን ይጠበቃል የሚለውንም ለማየት አንሞክራለን ቤተ ከርስቲያንና ፈተናዎቿ ቤተ ክርስቲያን ከተመሰረ ተጠቂ አንደነበረች ከላይ በመጠኑም ቢሆነ መመ ለደምሮ ከውስጥና ከውጪ በሚመጡባት ፈተናዎች ቢሆን ለመጻፍ ሞከረናል ቅዱስ ዮሐንስ አፈወርቅ በማቴዎስ ትታለልና ብትፍ የገሃነም ደጆች አይችሏትምማቴ የሚለውን ሲተረጉመው ። ኮ ቅድስት ድንግል ማርያም በጥንታዊቷ ቤተከርስቲያን አበው ትምርት ሦስተኛው ጉዳይ «ዳሩ ግን ሁሉ ከእኛ ወገን እንዳልሆኑ ይገለጡ ዘንድ ወጡ የሚለው ነው ማንኛውም በክርስትና ስም የሚመላለስ አካል በስሙ ከርስቲያን ነውና በአመለካከት የተለየ መንገድ ይዞ መውጣት አልነበረበትም ነበር ከቤተ ክርስቲያን አፈንግጠው የሚወጡ አካላት ምንጊዜም ቢሆን ማንነታቸው አስተሳሰባቸው አቋማቸው ገሀድ መውጣቱ አይቀርም ይህ ደግሞ ከእኛ ጋር የሚያመሳስል የነገረ ሃይማኖት የታሪክ የትዉፊትና የሥርዓተ አምልኮ ትምህርት እንደሌላቸው የሚያጋልጣቸው ነው ዶሴታውያን ክርስቶስ ሰው መስሎ ታየ እንጂ ሥጋ አልለበሰም ኢቢኦናውያን የከርስቶስ ልደት ተፈጥሮአዊውን ሂደት የተከተለ ነው ስለዚህ ድንግል ማርያም ድንግል አይደለችም ጌታችንንምከብር ይግባውና የዮሴፍ ልጅ ነው ወደሚል አመለካከት መጓዛቸው የእነርሱን ማንነት ገሀድ ያወጣ ከአኛ ወገን አንዳልሆኑ የሚያረጋግጥልን ነው በዘመናችንም የተነሱት ተሐድሶአዊያን መገለጫ ምልከታቸው ፍጹም ከፕሮቴስታንቶች የተለየ ባለመሆኑ ኦርቶዶከሳዊ ማንነት የማይታይባቸው ናቸው ነቢየ እግዚአብሔር ሰሎሞን መለየት የሚወድድ ምኞቱን ይከተላል መልካሙንም ጥበብ ሁሉ ይቃወማል ሰነፍ የጥበብን ነገር አይወድድም በልቡ ያለውን ሁሉ መግለጥ ብቻ ይወዳል እንጂ ምሳ በማለት የተናገረው የመናፍቃንን ጠባያት ፍንትው አድርጎ የሚያሳይ ነው በአጠቃላይ በሐዋርያት አባቶቻችን የተላለፈልን መልእከትስለ ቅዱሳን እንድ ጊዜ ፈጽሞ ስለ ተሰጠ ሃይማኖትሖይሁዳብ እንድንጋደል የሚያሳስበን በአውቀት በጥበብ በመልካም ሕይወት ጸንተን አንድንጓዝ የሚያደርገን አንደሆነ ከሥራዎቻቸው ማየት እንችላለን በቀዳማዊቷ ቤተ ከርስቲያን አበው ትምህርት የቀዳማዊቷ ቤተ ክርስቲያን አባቶች ከሐዋርያት ሲወርድ ሲዋረድ የመጣውን የተስተካለውን እምነት ይዘው የመጡ ናቸው የቤተ ክርስቲያን ጥናታዊ ሰነዶችን በማሰባሰብ የሚታወቀውና በሦስቱ ነገሥታት ማለትም በሐድርያን ቄሳር ለሀ በአንቶኒዮስ ቄሳር ልክኒክ ል አና በማርቆስ አውረሊየስ ለላርርህ እህየፍህፅ ልዐ አገዛዝ ዘመናት አይሁዳዊ ከርስቲያን የነበረው ሄጌሲፐስርፎፍዞህ በዞረባቸው አካባቢዎችና ባሰባሰባቸው መረጃዎች መሰረት ሁለት ነገሮችን አንዳገኘ ይናገራል እነዚህም ዷ የተስተካከለአንከን እንክርዳዱ ጉድፍ የሌለው የጠራ የነገረ ሃይማኖት ትምህርትኮህቨቨሃ ዐየ ዑርክብበፎ ከሐዋርያት ዘመን ጀምሮ ያልተቋረጠ የመምህራን መተካካቶች ናቸውከ« ህክከኖዐቨጀፎክ ፀህርርፎፀ ክ ቲፎጸርከፎሃ ኩርዕክ ዩከፎ ክ ርያ ሂክፎ ሄጌሲፕስበሰ«ዛሁሠዩ ባደረገው ጥናትና ምርምር ባገኛቸው በእነዚህ ሁለቱ ውጤቶች አርካታ አንደተሰማው ከመናገሩም ባሻገር በዞረባቸው ከተሞች ውስጥ በምትገኘው ሐዋርያዊት ቤተ ከርስቲያን እውነተኛው የክርስትና ትምህርት ተጠብቆ ማግኘቱ የበለጠ ደስታ አንደተሰማው ገልጾ ተናግሯል አበር ገን የመናፍቃን ከቤተ ከርስቲያን ተነጥለው መውጣታቸው ከውስጥ ሆነው ሚፈፀ ተ ክርስቲያን ነፃ ብትሆንም ከውጪ ለሚሰነዘ ትምህ ግን ምላሽ ከመስጠት የቦዘነችበት ጊዜ አልነበረም ለሚሰነዘሩባት የክፋትና የነቶቄ ርት ዱስ ዮሐንስ የዶሴታውያንን የተሳሳተ ትምህርት በመልአእኪክታቱ ውስጥ ጠቅሶ አንዳስተማ ሁሉ ደቀ መዝሙሩ ቅዱስ አግናጥዮስ መከራ ተቀብሏል የምንል ከሆነ አርሱ ነጌታችእ አምላክ አልነበረም ማለት ነው አምላክ ነው የምንል ከሆነ መከራ አልተቀበለም ማለት ነው በማለት ያስተምሩ የነበሩትን ዶሴታውያን ለማሳፈር የተሰቀለውና መከራ የተቀበለው አምላክ ነው በማለት በጻፈው መልአከቱ ውስጥ ተገቢውን መልስ መልሶላቸዋል ኤፌሶን ሮሜ የአግናጢዎስ ካ ሃ አ። ገፅ ቅድስት ድንግል ማርያም በጥንታዊቷ ቤተከርስቲያን አበው ትምህርት አርዮላውያንም ይህንን አመለካከት ይዘዋል የፕሮቴስታንት አንጃዎችም ቢሆኑ አብና መንፈስ ቅዱስ በነገረ ድኅነት ታሪከ ውስጥ ድርሻ እንዳልነበራቸው መቁጠራቸው ብቻ ሳይሆን ኢየሱስ ብቻ ይበቃል ማለታቸው አብንና መንፈስ ቅዱስን ከከብር መዝገብ ውስጥ ማውጣታቸውን የሚያመለከት ሐሳብ ያለበት ይመስላል ጠብር ይግባውና ይህ አይነት ዘዴያቸው በዘመናችን የተከሰተ እንዳልነበረ መረዳት ይቻላል ቅዱስ ጎርጎርዮስ በዚህ ብቻ አያበቃም በቤተ ክርስቲያን ውስጥ ሆነው ለመናፍቃን ነገሮችን የሚያመቻቹ የውስጥ ጠላቶችን «ከመካከላችሁ ለእነዚህ ለሐሰት አገልጋዮች ጆሮም አግርም እጅም ሁናችሁ የምታገለግሉ እንዳላችሁ አውቃለሁ በማለት የበግ ለምድ ለብሰው የተኩላ በሕርያቸውን ሸሸገው መንጋውን ለመንጠቅና ለማስነጠቅ የሚጣደፉ ሰዎች መኖራቸውን በግልጽ ተናግሯቸዋል የመናፍቃንንም የተለየ ጠባይና ተለዋዋጭ ባሕርያቸውንም «የምቃወመው በውሸት እውቀት የተባለውን ለዓለም የሚመቸውን ከንቱ ልፍለፋና ከርከር ነውስኛሸጢሞዐ አሁን በዚህ ጉባኤ ላይ ሥራቸውን የምገልጠው ወገኞች ምላሳቸው ጎበዝ የሆነ በተመረጠ ቋንቋ የሚናገሩ በቃላቸው እንደፈለጉ የሚገለባበጡ ጧት የተናገሩትን ማታ የማይደግሙ ወገኖችን ተቃውሜ ነው » በማለት ተቃውሞውን እስከነ ምከንያቱ ገልጾ ተናግሮታል በዘመናችንም የምንመለከተው ነነገር ይህንን ነው ስለዚህ ምንም አዲስ ነገር እንዳልሆነ እንድንረዳ ያደርገናል ከቅዱስ ጎርጎርዮስ ዘአንዚናዙ ሌላ ቅዱስ ኤሏፋንዮስ የሚጠጉ ለተለያዩ የመናፍቃን አንጃዎች ምላሽ የሰጠበት ሥራዎች ነበሩት ከእነዚህ ሥራዎች መካከል በእመቤታችን ዘላለማዊ ሦ ድንግልና ላይ የተሳሳተ ትምህርት ላስተማረው ለሄልቬዲየስ መልስ የሰጠበት ኛው ሥራውደብዳቤ ይገኝበታል የቤተ ከርስቲያን ታሪከ ጸሐፊው ፕሮፌሰር ፊሲፕ ቅዱስ ኤጺፋንዮስን የምንፍቅና ትምህርት አዳኝ ፓትርያርክ ፎ የከፍ ዩዮርከ ከፎዮፎከህቨፎየ በማለት ይጠራዋል የቅዱስ ኤሏፋንዮስን ፈለግ በመከተል መናፍቃንን እና ትምህርቶቻቸውን በማሳደድ የሚጠጉ የምላሽ ጽሑፎችን በመጻፍ የሚታወቀው ቅዱስ አውግስጢኖስ ነበር ቅዱስ አውግስጢኖስ የምላሽ ጽሑፉን በመጻፍ የመጀመሪያውን ሥራውን በሲሞን መሰሪ ትምህርት ላይ አንድ ብሎ በመጀመር ሁለተኛውን ሥራውን ደግሞ በሜናንደርስ አስተሳሰብ ላይ ያጠነጠነ ሲሆን የመጨረሻውና ኛው ሥራው ደግሞ ለፔላጊየስ የሰጠበት የምላሽ ጽሑፍ ይገኛል ከዚህ ሌላ ቅዱስ አትናቴዎስ ቅዱስ ጎርጎርዮስ ዘኑሲስና ዘእንዚናዙ ቅዱስ ባስልዮስ እና ቅዱስ ኤጺፋንዮስ «ከርስቶስ ሥጋን አንጂ ነፍስን አልተዋሀደም በማለት ያስተማረውን የኢቡሊናዮስን ሥህተት በመቃወም መንፈሳዊ ትግል ያደርጉ እንደነበረ የቤተ ከርስቲያን ታሪከ ይመሰከራል ሦስቱ የቀጵዶቅያ አባቶች ተብለው የሚጠሩት ቅዱስ ባስልዮስ ቅዱስ ጎርጎርዮስ ዘኑሲስ አና ቅዱስ ጎርጎርዮስ ዘእንዚናዙ የአርዮስን የከህደት ትምህርት በመቃወም ብዙ ጽሑፎችን ጽፈዋል ቅዱስ ጀሮምም የፔላግዮስን ትምህርት በመቃወም የምላሽ ሥራዎችን ሰርቷል በአጠቃላይ ከጉባኤ ኒቂያ በፊት የነበሩት የቤተ ከርስትያን አበው በዘመናቸው ከነበሩት ከግኖስቲኮች አስተሳሰብና የከህደት ትምህርት ጋር ከፍተኛ ትግል አከናውነዋል አነዚህ አበው ግኖስቲካውያንን የሰይጣን አገልጋዮች ሰው መሳይ አውሬዎች ገዳይ መርዝ የሚያከፋፍሉ ነጋዴዎች ቀማኛና ሽፍቶች በማለት ይጠሯቸው ነበር ቅዱስ ፖሊካርፕስ ቅዱስ አግናጢዮስ ቅዱስ ጁስቲን ሰማዕቱ ቅዱስ ሄሮንዮስ ቅዱስ ሂፖሊተስ ጠርጡለስ ቅዱስ ቀለሜንጦስ ዘእስከንድርያ አና አርጌንስ በመናፍቃን ትምህርትና አስተሳሰብ ላይ ልከ በጉባኤ ኒቂያና ከኒቂያ በኋላ አንደነበሩት አበው የማይታረቅ ከፍተኛ ጥላቻ እንደነበራቸው ታሪከ ችዝኒ ከማሁገፅ መዝኒ ከማሁ መ ቦከነዘፀ ዓርከወቨ ዎፎ አሄሂፎርሂ ፍየ ሂከፎ ፎከገፊቋቢ ርከዚርከ ነወቪቋ ዞኋኛዑፁዩርአ ተብሪየወየሄ ዕሸ ሂከፎ ርከዐኔሂቋበ ፎከህርክ ሃክ የዋ ኞቱከዘዘፅ ርከኃቨ ዞየፎ ክሬሂወየሂ ፍየ ሂከፎ ርከበኗቨቋፀ ርከህየርከ ነወ የ። እኛም የተነሳ የሚል አቋም መያዛቸውን በተ ፍል ሆ ቅድስት ድንግል ማርያም በጥንታዊቷ ቤተክርስቲያን አበው ትምህርት ይናገራሉአስቲ መጋቤ ጥበብ በመጽሐፋቸው ውስጥ ያነሷቸውን ከኛው ከፍለ ዘመን ጋር የተያያዙትን አመለካከቶች እያነሳን አንመልከተው በመሰረቱ ማርያም የሐናና የኢያቄም ልጅ መሆኗን ለመጀመሪያ ጊዜ ያለምንም አጣቃሽ መረጃ የገለጸው በተአምረ ማርያም መጽሐፍ አፄ ዘርዓ ያዕቆብ ለ ዓም ነው ቤተ ከርስቲያን የምታስተላልፋቸው መረጃዎች በሙሉ ጥንታዊ መሠረትነት ያላቸው ከሐዋርያዊቷ ቤተ ከርስቲያን የወረሰቻቸው ናቸው በኛ ከፍለ ዘመን የነበረው ጠርጡለስሰ ከሐዋርያዊቷ ቤተ ከርስቲያን ጋር መተሳሰራችንን እናምናለን ምከንያቱም የነገረ ሃይማኖት ትምህርታችን ከእነርሱ የተለየ አንዳልሆነ እናስባለንና ይህ አውነተኛ ምስክራችን ነው » በማለት ተናግሯል ስለዚህ የአመቤታችንን አባትና አናት ቅዱስ ኢያቄምና ቅድስት ሐና መሆናቸው የሚገልጽልን ጥንታዊያን መዛግብት እንጂ የኛ ከፍለ ዘመን ትምህርት አይደለም ይህንን በጠለቀ መልኩ በምዕራፍ ውስጥ በሚገባ ትንታኔ ሰጥተንበታልና ያንን መመልከት አንቸላለን ከዚህ የተነሳ ከእግዚአብሔር ምስጋና ቀጥሎና አያይዞ ማርያምን ማመስገን እንደሚገባ ከቪኛው መቶ ከፍለ ዘመን በኋላ የኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋህዶ ቤተ ከርስቲያን መጠቀም ጀምራሰች መጽሐፍ ቅዱስ ክብር ለሚገባው ከብርን እንድንሰጥ ያዝዘናል ሮሜ ለእመቤታችን ከብርን የሰጣት እግዚአብሔር ነው ከሁሉም አልቆ የመረጣት ለእናትነት ያዘጋጃት እርሱ ነው የከብር ባለቤት የሆነውን እርሱን ካከበርን ለእርሱ የሚገባውን ምስጋና ከሰጠን በኋላ እርሱ ያከበራቸውን ማከበር ወንጀል አይደለም እግዚአብሔር በአንደበቱ አብርሃምን «የሚባርኩህንም አባርካለሁ የሚረግሙህንም እረግማለሁ ዘፍ በማለት መናገሩ አብርሃምን ማከበርና የሚገባውን ምስጋና ማቅረብ ከእግዚአብሔር ዘንድ ዋጋን እንደምናገኝ አመልከቶናል ያዕቆብ ኤፍሬምና ምናሴን በባረካቸው ጊዜ እባቶቼ አብርሃምና ይስሐቅ በፊቱ የሄዱለት እርሱ እግዚአብሔር ከታናሽነቴ ጀምሮ እስከ ዛሬ ድረስ እኔን የመገበኝ አግዚአብሔር ከክፉ ነገር ሁሉ ያዳነኝ መልአክ እርሱ እነዚህን ብላቴኖች ይባርከዘፍ በማለት ነበር የተናገረውአባታችን ያዕቆብ ከአግዚአብሔር ቀጥሎ መልአኩን መጥቀሱ የተሳሳተ ትምህርት አምጥቷል አንልም ከአግዚአብሔር ቀጥሎ ለምስጋናም ይሁን ለክብር የአመቤታችንን ስም መጥራቱ እርሷን ማምለክ ሳይሆን ከእግዚአብሔር ዘንድ ያገኘችውን ከብር መግለጽ ነው አመቤታችንን ማከበርና ማመስገን የተጀመረው በኛው መክዘ ሳይሆን አምላክ ሰው ከሆነበትና የነገረ ማርያም ትምህርት መሥፋፋት ከጀመረበት ከኛው ከፍለ ዘመን መጀመርያ ጀምሮ ከህ ዓም እንደ ነበር የቤተ ከርስቲያን ታሪከ ተመራማሪና ጸሐፊ የነበረው ፕሮፌሰር ፊሊፕ ሻፍ ምስከርነቱን ሰጥቷል መቼም ሰይጣን በተለይም በኢትዮጵያ በኛው ክፍለ ዘመን ጊዜና ባለስልጣናት ገጥሞት በብዙ ሰይፍ የማርያምን ምልጃ ትምህርት ወደ ቤተ ክርስቲያን አስገብቶ ማርያም ባትሰማቸውም ወደ እርሷ የሚያንጋጥጡ የሚሰግዱ የሚለምኑ ኃጢአታቸውን የሚናዝዙ። ጋ ዱጨመጨ መ ልን ገፅ ከ አቭርከሄጋበ ነሎአ ጀጀጸርዐልሌዛኡ ዞህከዘክካ ቅድስት ድንግል ማርያም በጥንታዊቷ ቤተክርስቲያን አበው ትምህርት ዘት ኢዮ መዝ ኛነገ ኤርን ኛ ኛቆሮ ሮሜ ዘ ያዕ መፍ ኤፌ ኛቆሮ የሒሥራ የአማላጅነት ትምህርትን መጽሐፍ ነ መሠረት በማድረግ ከመጀመሪያው ከፍለ ዘመን ጀምሮ የነበሩ አበው በሰፋት አስተምረው በኛው ከፍለ ዘመን የነበረው ቅዱስ ሄሮንዮስ እመቤታችንን የሄዋን ጠበቃ» ዘ ሃዌክጅጩ በማለት ሲያስተምር ቅዱስ ጁስቲን ሰማዕቱ ደግሞ የእመቤታችንን እርዳታ ደ ነዚ ነበር ተጽፏል ቤተ ከርስቲያን የእመቤታችንን አማላጅነት ተቀብላ ማስተማር የመረኬ ከመጀመርያው ከፍለ ዘመን ጀምሮ እንደ ነበር መረጃዎች በሥፋት ይነግሩናል የመጋቤ ዝዝ አመለካከት መጽሐፍ ቅዱሳዊ ትውፊታዊ ታሪካዊ እና የጥንታዊቷ ቤተ ክርስቲያን አበው ትምኒኑ ድጋፍ የሌለው መሆኑን በሌላ ከፍል እናየዋለን ከዚህ ሌላ ከኛው ከፍለ ዘመን ጋር የተያያዙ ሀሳቦችን ብዙ ቦታ ላይ አንስቷቸዋል እነዚህም ጊ ከኛው ከፍለ ዘመን በፈት የአመቤታችንን አማላጅነት የመሰከረ አባት የለም መባሉ የእመቤታችን እረፍት ትንሳኤና እርገት ጸሐፊ አጹ ዘርዓ ያዕቆብ ነው ማለቱ የእመቤታችን በዓላት አመጣጥን በተመለከተ ተአምር ማርያም በአፄ ዘርዓ ያዕቆብ ተጽፏል የተባለው ቅዳሴ ማርያም የተጻፈው የቅዱስ ኤፍሬም ድርሰት ወደ ግዕዝና ወደ አማርኛ ሲተረጐዎ የመበረዝ አደጋ ገጥሞታል መባሉ የቤተ ከርስቲያን ጤናማው ትምህርት የተበረዘው በኛው ክፍለ ዘመን ነው መባሉ ሐዋርያትም ሆኑ በመጀመሪያዎቹ ሶስትና አራት ምዕተ ዓመታት ጀምሮ የነበሩት አባቶች አመቤታችንን ሐግዝእትነ ብለዋት አያውቁም ይህንን ትምህርት ያመጣው አፄ ዘር ያዕቆብ ነው ማለታቸው የሚሉ ይገኝበታል ይህንን ለጥቆማ ያህል አቀረብናቸው አገጂ በየምዕራፉ በዝርዝር ተገቢውን መልስ ሰጥተንበታል የቤተ ከርስቲያንን ትምህርት ከሮማውያንና ከግሪካውያን አምልኮ ጋር ማዛመድ በላከው ደብዳቤ ውስጥ በበበየዩ ንስጥሮስ ባልንጀራ ፍለጋ ወደ ሮሙ ፖፕ ወደ አቡነ ሰለስቲና። ቤታችንን ወላዲተ አምላከነት ትምህርት ከጥንታውያን ግሪ ኢንክቨህ ክጸቨኮባ የኒ በ ርክ ዕዕከቦ ርክያሃ ርነ ከፍ ብ ዳዳ ጠአድ ዕነ የከፎ ህወ አኣዞአዩ ፎፎ እ ይዕ በፎ አርከህ ዝበሪርአኔበ ቦህክክፀ መጋቤ ጥበብሰሎሞን መኮንን ዝቢ ከማሁገል በውኑ በማርያም ማመን ይባሃል ቅድስት ድንግል ማርያም በጥንታዊቷ ቤተከርስቲያን አበው ትምህርት ሮማውያን የአማልከት እናቶች ጋር ለማያያዝ መሞከሩ የተ መሞከሩን በግልጽ ያሳየ ነበር ደበቀ ተንኮሉንና የማይገናኙትን ለማገናኘት ንስጥሮስ ለአቡነ ሰለስቲኖስ የጻፍለት የመጀመሪያው ደብዳቤ ላይ ሁለት መሠረታዊ ስህተቶችን እናገኛለን የመጀመሪያ ስህተቱ ለከህደት ትምህርቱ መሸሸጊያ የእመቤታችንን ወላዲተ አምላከነት ከሮማውያን አማልከት እናቶች ትምህርት ጋር ማያያዙ ሁለተኛው ደግሞ ቤተ ክርስቲያን ስለ እመቤታችን ወላዲተ አምላከነት ትምህርት ስታስተምር የአካላዊ ቃል መለኮታዊ ማንነቱ መነሻው ድንግል ማርያም ናት ብላ አንደምታስተምር አድርጐ መግለጹ ነው በዚህ ጉዳይ ቅዱስ ቄርሎስና የጉባኤ ኤፌሶን አበው ስለ አመቤታችን ወላዲተ አምላከነት ከምሥጢረ ተዋህዶ ትምህርት ጋር እያገናዘቡ ተገቢውን መልስ ሰጥተውበታል ይህንን ጉዳይ ምዕራፍ ውስጥ በሚገባ ትንታኔ የተሰጠበት በመሆኑ ያንን መመልከት ይቻላል መጋቤ ጥበብ ሰሎሞን በቀጥታ የተጠቀሙት ግብአተ መሬቱ በጉባኤ ኤፌሶን በ ዓም የተጠናቀቀውን አመለካከት በመያዛቸው ሲሆን በኋላም የፕሮቴስታንት አብያተ ከርስቲያናት አመለካከትን በማቀናጀት መሆኑ ከራሳቸው ሥራዎች መረዳት እንችላለን መጋቤ ጥበብ ሰሎሞን ስለ እመቤታችን ወላዲተ አምላክነት በቤተ ክርስቲያን እንዲታመን ያደረገው አፄ ዘርዓ ያዕቆብ ነው ካሉ በኋላ የዚህ አስተሳሰብ ምንጩ ከፈረንሳይ ከአስፖኝ ከግብጽ ከፍልስጥኤም ከሮምና ከግሪከ የሰበሰባቸውን የአማልክት እናቶች ታሪክ በተለይም ዲያና ዲሜትር እና ሲረሳ የተባሉ የእናት አማልከቶችን ተረት ለማርያም ሰጥቶ የንግስናውን ማጽኛና መደነቂያ አደረገው በማለት ማብራሪያ ሰጥተዋል መጋቤ ጥበብ በመጽሐፋቸው ውስጥ በብዙ ቦታ ይህንን አስተሳሰብ በተደጋጋሚ ገልጸውታል መጋቤ ጥበብ መጽሐፍ ቅዱስን ሐዋርያዊ ትውፊትን እና የጥንታዊቷን ቤተ ከርስቲያን አበው ትምህርትን መሰረት አድርገው ከመመስከር ይልቅ የፕሮቴስታንታውያንና የንሰጥሮስን የአማልከት አናቶችን ንድፈ ሐሳብ መሠረት አድርገው ቤተ ከርስቲያንን ለመንቀፍ መነሳታቸው ያሳዝናል የአመቤታችን ወላዲተ አምላከነት ትምህርት ከምስጢረ ሥጋዌ ትምህርት ጋር የተያያዘ ነውበአንድ በኩል የቀደምት አበውን የተስተካከለ ትምህርት አናስጠብቃለን እያሉ ከእነዚህ አበው ትምህርት የራቀ አስተሳሰብ መያዛቸው ያስገርማል የእመቤታችን ወላዲተ አምላከነት ከእማልከት አናቶች ጋር የሚያገናኘው ምንም ነገር የለምቅድስት ኤልሳቤጥ እመቤታችንን የጌታዬ እናት በማሰት መጥራቷ የአማልክት አናቶች አስተሳሰብ ተጽእኖ ስለነበረባት ነው ማለት ክህደት ነው በእውነት አመቤታችን የጌታችን የአምላካችን እናት ናትና የቅድስት ኤልሳቤጥ ምስክርነት የመንፈስ ቅዱስ ተጽአኖሀሳብ ያለበት ነውና ምስከርነቷ አውነት ነው በአጠቃላይ የአመቢታችንን ወላዲተ አምላከነት ላለመቀበል የሚወሰደው ከአማልክት አናቶች ንድፈ ሃሳብ ጋር የመቀላቀል አርምጃ ምስጢረ ተዋህዶን ወይም ምሥጢረ ሥጋዌን ካለመረዳት የመነጨ እነደሆነ የቤተ ክርስቲናችን ሊቃውንት ይመሰከራሉ ለቤተ ከርስቲያን ትምህርትና ሰምዕመናን ተቆርቋሪ መስሎ መታየት ቤተ ከርስቲያን የተመሰረተችው በከርስቶስ ደም ሲሆን በይፋ አገልግሎት መሰጠት ከጀመረተበት ዘመን አንስቶ በመንፈስ ቅዱስ መሪነት የምትጠበቅ የምትጐበኝ የምዕመናን ቤት ናት ቤተ ክርስቲያን የምታስተምራቸው ትምህርቶች የምትጠቀምባቸው መጻሕፍት የምትገለገለባቸው አቃዎች የምታቀርባቸው ማገኛውም መገፈሳዊ አገልግሎት በመንፈስ ቅዱስ አገዛ የተዚጋጁ ናቸው ቤተ ክርስቲያን ድንግኀልናዊ ትምህርቷ ሳይብረዝ ዘመናችን ድረስ የደረሰበት ዋናው ምስጢሩ መንፈስ ቅዱስ ከአርስዋ ጋር በመሆኑ ነው አርጌንስ በኛው ክፍለ ዘመን የነበረየቤተ ከርስቲያን ትምህርት ላይለወጥ ከሐዋርያት ጀምሮ ሳይቋረጥ ለትውልድ የተላለፈ አና አስከዚህ ዘመን ድረስ በአብያተ ከርስቲያናት ውስጥ ተጠብቆ የሚገኝ ነው በማለት የተናገረው በመንፈስ ቅዱስ እገዛ የተከናወነ መሆኑን ለማመልከት ነው በቤተ ክርስቲያን ውስጥ የሚገኘውን በመንፈስ ቅዱስ መሪነት ግይራታፍ ጸዐርክዕዊ ርወሃ ዛ ርክባ«ርዕድ ርሻ ሸክቋ ፈደና ይይከቋ ሂካዊ ከናበህ ህያ ርክጌክጸበ ። ር ያህዕባ ፅቦ ርከርታጋጽነይ ቅድስት ድንግል ማርያም በጥንታዊቷ ቤተከርስቲያን አበው ትምህርት የሚከናወነውን የቤተ ከርስቲያን ነውር ነቀፋ የሌለበትን ትምህርት ለመጠበቅ የቤተ ከርስቲያን አባቶች ከመናፍቃን ጋር አጅግ መራር የሆነ ትግል ማድረጋቸውን ከላይ በመጠኑም ቢሆን ለማየት ሞከረናል የቤተ ከርስቲያንን ጤናማ ትምህርት መጠበቅ ዋናው ጥቅሙ ምዕመናን በተስካከለ ጐዳና እንዲጓዙ ለማድረግ ነው የቤተ ክርስቲያን ታሪከ ጸሐፊ የነበረው አውሳብዮስ ዘቂሳርያ የምትታየዋ ቤተ ከርስቲያን የተገነባችው በማትታየዋ በሰማያዊቷ አምሳል ነው ይህችውም በምድር ላይ የተተከለች ሰማይ ናት በማለት ተናግሯል ይህ የሚያመለከተው በውስጧ የሚገኙት ማንኛውም ትምህርቶችና ሥርዓቶችዋ ሰማያዊ ዋጋን የሚያሰጡ ሰማያውያን መሆናቸውን ነው ቅዱስ ሄሮንዮስም ቤተ ከርስቲያን ባለችበት ቦታ የእግዚአብሔር መንፈስ እዚያ አለ የእግዚአሔር መንፈስ ባለበት ቦታ ሁሉ ሁሉም የጸጋ ሥጦታዎች ይገኛሉ በማለት ቤተ ከርስቲያን ባለችበት ቦታ ሁሉ እግዚአብሔር መንፈስ ቅዱስ እንደማይለያት ምስክርነትን ሰጥቷል የኛው ክፍለ ዘመን የቤተ ከርስቲያን አባት የነበረው አቡነ ሜቶድዮስ ቤተ ከርስቲያንን ድንግላዊት ነውር ነቀፋ የሌለባት ምንጊዜም የማታረጅ እና ለመለኮታዊው ቃል ውብ የሆነች ንጉሣዊ ሙሽራ ናትጮ በማለት ይገልጣታል ቤተ ከርስቲያን ድግልናዊ ትምህርቷ ሳይጠፋ በኑፋቄ ሳትበረዝ ምንጊዜም ወጣታዊ የማያረጅ የሆነውን የነገረ ሃይማኖት ትምህርቷን እንድታስተምር ያደረጋት ምንጊዜም የማይለያት መንፈስ ቅዱስ ከእርሷ ጋር ስለሆነ ብቻ ነው ሌላ ምንም ምሥጢር የሚባል ነገር የለውም ቅዱስ አግናጥዮስም እገዲሁ ኢየሱስ ክርስቶስ ባለበት ቦታ ዓለም አቀፋዊቷ ቤተ ክርስቲያን በዚያ አለች በማለት ተናግሯል ጌታችን የሚገኝባት ቤተ ከርስቲያን በመንፈስ ቅዱስ መሪነት የምትጓዝዋ ቤተ ከርስቲያን ድንግልናዊ ትምህርቷን ለማስጠበቅ በተጋድሎ ውስጥ ያለፈችዋን ቤተ ክርስቲያን የኑፋቄ ትምህርትን ታስተምራለች ብሎ መናገር የቤተ ከርስቲያንን ታሪከ በሚገባ ካለማወቅ የመነጨ ነው እስኪ ጸሐፊው በመጽሐፋቸው ውስጥ ያሰፈሩአእቸውን ከርዕሱ ጋር ተያያዥነት ያላቸውን የተወሰኑትን ሃሳቦቻቸውን አንመልከታቸው በክርስትናው ረጅም ጉዞ ውስጥ ከገጠመው በርካታ ፈተናዎች ውስጥ የላቀው ሐዋርያው ጳውሎስ አንዳለው እውነትን ከሐሰት የመቀላቀልና የመሸቃቀጥ ልምድ ነው ቆሮ በዚህ ልምድ ደግሞ ቤተ ከርስቲያናችን የቆየ ልምድ አዳብራለች የትርጉም አሰጣጧ የመጽሐፍ አገለባበጥ ስርዓቷ የማስተማሪያ መንገዶቿ ሁሉ ከመጽሐፍ ቅዱስ ውጪ አውዱን ያልተከተለ የማይታወቅና ስር የሌለው ተረትና ታሪከ ፈጥራ ቃሉን ገደል ዳርጋዋለች ከዚህ አባባል ውስጥ መሰረታዊ የሆኑ ስህተቶችን አውጥተን ማየት እንችላለን የመጀመሪያው ስህተት ቤተ ከርስቲያን አውነቱን ከሐሰት በመቀላቀል አስተምራለች ማለታቸው ነው ለመሆኑ እውነቱ የቱ ነው። ገዕ ሮሮ ፌፌፌሒ ቅድስት ድንግል ማርያም በጥንታዊቷ ቤተከርስቲያን አበው ትምህርት ጨመ ቤተ ከርስቲያን ከተመሰረተችበት ዘመን ጀምሮ ለአመቤታችን የሚገባትን ከብር ሰቅሰጥ እንደነበር የቤተ ከርስቲያን ታሪከ ይመሰከራል የቅዱስ ዮሐንስ ወንጌላዊ ደቀ መዝሙር የነበረ ት ቅዲስ አግናጥዮስ ምጥው ለአንበሳ የአመቤታችን ዘለዓለማዊ ድንግልና አሰደናቂ ናቸው በማለ ከጠራቸው ከቱ ድንቅ ምስጢራት መካከል አንዱ መሆኑን ገልጾ አስተምሯል እመቤታችንን ማመስገንና የሚገባትን ከብር መስጠት ከከርስቶስ ትምህርት ጋር የሚጣረስ ከሆነ ቅድስት ኤልሳቤጥ ለእመቤታችን ያቀረበችው ምስጋና በመጽሐፍ ቅዱስ ውስጥ መጻፍ አልነበረበትም ነበር እመቤታችንን ማመስገን ከከርስቶስ ትምህርት ጋር የሚጋጭ ቢሆን ኖሮ የቅዱስ ገብርኤል ግሩም ምስጋና መጽሐፍ ቅዱስ ውስጥ መዘገብ አልነበረበትም ነበር እመቤታችንን ማመስገን ከክርስቶስ ትምህርት ጋር የሚጋጭ ቢሆን ኖሮ ከዛሬ ጀምሮ ትውልድ ሁሉ ያመሰግኑኛል በማሰት ከከርስቶስ መወለድ ጀምሮ ያለው ትውልድ እርሷን ለማመስገንና ውዳሴዎቻቸውን ለማቅረብ ብእሮቻቸውን አያነሱም ነበር አመቤታችንን ማመስገን ኃጢአት ቢሆን ኖሮ የጠባሃቸው ጡቶች የተሸከመህ ማህጸን የከበሩ የተመሰገኑ ናቸው በማለት ምስጋና ያቀረበችውን ሴት ተገቢ የሆነ ሥራ አልሰራሸም መመስገን የሚገባኝ እኔ ብቻዬን ነኝ ከማለት ይልቅ አዎንበማለት ምስጋናዋን ተቀብሎ ሴትየዋ በተለየ መልኩ ከብርን የምታገኝበትን መንገድ የእግዚአብሔርን ቃል ሉቃ ዝ በመስማት የሚገኘውን ብፅዕና ባልጠቆማት ነበርየእመቤታችን ከብሯና ልአልናዋ የተገለጠው የእግዚአብሔርን ቃል ሳትጠራጠር አምና በመቀበሏ ነው ቅዱስ ጐርጐርዮስ ዘኑሲስ የቅድስት ድንግል ማሀጸን እንከን ለሌለው ልደት አገልግሏልና በወንጌል ውስጥ ከብሩ ወይም ምስጋናው ተነግሮለታል ያም ልደት ድግልናዋን ሳይጥስ እንደ ተከናወነ ሁሉ ድግልናዋም ይህን ታላቅ ልደት ከመከናወን አላገድውም በማለት ትከከለኛውን ትርጉም አስቀምጧል እመቤታችንስ በልበ ሙሉነት ከክርስቶስ መወለድ ጀምሮ የሚነሳው ትውልድ ሁሉ እንደሚያመስግናት ስትናገር በማህጸንዋ የተቀረጸው ጌታ በቅድስት አልሳቤት አንደበት ላይ ሆኖ እንድታመሰግን የገፋፋት መንፈስ ቅዱስ እንዴትስ ዝም አሉ። ዛርሖ ችን መ ፈልሟል የመጀመሪያው ስህተቱ የመጽሐፍ ቅዱስን ጥቅስ በራሱ አመለ ሃች ንዋ ቱ ሲሆን ሁለተኛው ደግሞ የለም ተሳስተሃል የምሥጢረ ሥላሴን ትምህርት አፋልሰሃል ምሥጢረ ሥጋዌን አዛብተሃል ተብሎ ሲነገረው ደግሞ ይህንን ያስተማርኩት የከርሰቶስን አምላከነት ለማከበር ነውና ጥፋት አላጠፋሁም ማለቱ ነው በመጨረሻ እነዚህ ካህናት አኛም የምናውቀውና የምናምነው አንድ አምላክከ ነው ከርስቶስ አግዚአብሔር መሆኑን አናውቃለን ወልድ መከራ እንደ ተቀበለ እንደ ሞተ በሦስተኛውም ቀን እንደ ተነሳ በአባቱ ቀኝ አንደ ተቀመጠ በሙታንና በሕያዋን መካከል ለመፍረድ ዳግመኛ እገደሚመጣ የተማርነውን እንመሠከራለን በማለት የሰጡት ምላሽ የቤተ ከርስትያንን ትምህርት ግልጽ አድርጐ ያሳየ ነበር አርዮስም ከብር ይግባውና የጌታችንን መለኮታዊ ባህርይ በመጻረር ለአካላዊ ቃል መጀመርያ መነሻ ነበረው በማለት ያስተማረው እግዚአብሔር የመንገዱ መጀመርያ አደረገኝ በቀድሞ ሥራው መጀመርያ ምሳ የሚለውንና ከዚህ ጋር ተደጋጋፊ የሚሆኑ ጥቅዕችን መሠረት በማድረግ ነበር የአየርላንዱ መነኩሴ የነበረው ፔላግዮስ የሰው ልጅ ያለ እግዚአብሔር አርዳታ የፈለገውን ማድረግ ይችላል በማለት የከህደት ትምህርቱን ያስተማረው የመጽሐፍ ቅዱስን ጥቅስ መሠረት በማድረግ ነበር የሰው ልጅ ጻድቅም ይሁን ኃጢአተኛ ገና ከመፈጠሩ በፊት አስቀድሞ ተወስኖለታል በማለት የአርባ ቀን እድልን የካፍሰርክ ትምህርት ለመጀመርያ ጊዜ ያስተማረው የፕሮቴስታንት አምነት አቀንቃኝ የነበረው ጆን ካልቪን ነበር ጆን ካልቪን ማንኛውም ሰው መጸደቁም ሆነ መኩነኑ ገነት መግባቱም ሆነ አለመግባቱ የእግዚአብሔርን መንግስት ምንም ጥሩ ሆነ አለመውረሱ መዳኑም ሆነ አለመዳኑ አስቀድሞ የተወሰነ በመሆኑ የሰው ልጅ ጥረ መ ው ብማለት በሰው ልጆች ነፃ ፈቃድ ላይ የተሳሳተ ትምህርት ያስተማረው የበረጩ ዱስን ጥቅሶች መሠረት በማድረግ ነበር የፕሮቴስታንቲዝም አቀንቃኝና መስራች ማርቲን ሉተር ግህሄክርክ ከነ ክከክኘ በእምነት ብቻ መዳን የሚለውን ዛሬም ድረሰ መሰረት ው የሚያ ው የሚለውን ኢመጽሐፍ ቅ ውን ትምህርት ይህ ትምህረታሞው በነባልዮለን ር ንግ ዮሐ ላይ ያሉትን ጥቅሶች በመጥቀስ ነው ከርስቶስ ከድንግል ማርያም የወሰደው ፆውሰናል ከዚህ አስተሳሰባቸው በተጨማሪ የተጠቀመው የሚለውን ትምህርት ከቫ ነገር የለም ማህጸንዋን እንደመተላለፈያነት ነው ብለው ለማስተማር የተነሱት በሌሊት ራዕይ አረን በመውሰድ ነው ከሰማይ አካል ይዞ መጥቷል ጋር መጣ ትዳን የሚለውን በየሁ እነሆም የሰው ልጅ የሚመስል ከሰማይ ደመናት በምሰራበት መሥሪያ ቤት አገድ የሐ በመጥቀስ ነበር እዚህ ላይ ያጋጠመኝን መናገር እፈልጋለሁ ብሔር አን ው አለት አምነት ተከታይ የነበረ የስራ ባልደረባዬ ነበር ይህ ሶወ ሆን የጠቀሰልኝ ጥቅስ አስከ አሁን ድርስ ይገርማኛ ማሕበረ ቅዱላን ሐሟ መ ዩከዘ ከ ኦዲስ አበባ መር ሬክ ከሀህብ አማኑኤል ማተሚያ ድርጅት ዐዐ ዓም ገ ሕበረ ቅዱሳን ቦ ሐመረ ተዋሕዶ ከፍል ዋ ዝኒ ከማሁ ገፅ ተ ተዯተዯተ ተ ኙሩ አበው ትምህርት ቅድስት ድንግል ማርያም በጥንታዊቷ ቤተክርስቲያን ማለት ያስተምሩ የነበሩ መናፍቃን ማንፍሑጡ እነዚህ ሦት ሙግ ግ ከኀ የሚለው ቃል አባት ማለት ሲሆን ይሄ። ዛርሖ ችን መ ፈልሟል የመጀመሪያው ስህተቱ የመጽሐፍ ቅዱስን ጥቅስ በራሱ አመለ ሃች ንዋ ቱ ሲሆን ሁለተኛው ደግሞ የለም ተሳስተሃል የምሥጢረ ሥላሴን ትምህርት አፋልሰሃል ምሥጢረ ሥጋዌን አዛብተሃል ተብሎ ሲነገረው ደግሞ ይህንን ያስተማርኩት የከርሰቶስን አምላከነት ለማከበር ነውና ጥፋት አላጠፋሁም ማለቱ ነው በመጨረሻ እነዚህ ካህናት አኛም የምናውቀውና የምናምነው አንድ አምላክከ ነው ከርስቶስ አግዚአብሔር መሆኑን አናውቃለን ወልድ መከራ እንደ ተቀበለ እንደ ሞተ በሦስተኛውም ቀን እንደ ተነሳ በአባቱ ቀኝ አንደ ተቀመጠ በሙታንና በሕያዋን መካከል ለመፍረድ ዳግመኛ እገደሚመጣ የተማርነውን እንመሠከራለን በማለት የሰጡት ምላሽ የቤተ ከርስትያንን ትምህርት ግልጽ አድርጐ ያሳየ ነበር አርዮስም ከብር ይግባውና የጌታችንን መለኮታዊ ባህርይ በመጻረር ለአካላዊ ቃል መጀመርያ መነሻ ነበረው በማለት ያስተማረው እግዚአብሔር የመንገዱ መጀመርያ አደረገኝ በቀድሞ ሥራው መጀመርያ ምሳ የሚለውንና ከዚህ ጋር ተደጋጋፊ የሚሆኑ ጥቅዕችን መሠረት በማድረግ ነበር የአየርላንዱ መነኩሴ የነበረው ፔላግዮስ የሰው ልጅ ያለ እግዚአብሔር አርዳታ የፈለገውን ማድረግ ይችላል በማለት የከህደት ትምህርቱን ያስተማረው የመጽሐፍ ቅዱስን ጥቅስ መሠረት በማድረግ ነበር የሰው ልጅ ጻድቅም ይሁን ኃጢአተኛ ገና ከመፈጠሩ በፊት አስቀድሞ ተወስኖለታል በማለት የአርባ ቀን እድልን የካፍሰርክ ትምህርት ለመጀመርያ ጊዜ ያስተማረው የፕሮቴስታንት አምነት አቀንቃኝ የነበረው ጆን ካልቪን ነበር ጆን ካልቪን ማንኛውም ሰው መጸደቁም ሆነ መኩነኑ ገነት መግባቱም ሆነ አለመግባቱ የእግዚአብሔርን መንግስት ምንም ጥሩ ሆነ አለመውረሱ መዳኑም ሆነ አለመዳኑ አስቀድሞ የተወሰነ በመሆኑ የሰው ልጅ ጥረ መ ው ብማለት በሰው ልጆች ነፃ ፈቃድ ላይ የተሳሳተ ትምህርት ያስተማረው የበረጩ ዱስን ጥቅሶች መሠረት በማድረግ ነበር የፕሮቴስታንቲዝም አቀንቃኝና መስራች ማርቲን ሉተር ግህሄክርክ ከነ ክከክኘ በእምነት ብቻ መዳን የሚለውን ዛሬም ድረሰ መሰረት ው የሚያ ው የሚለውን ኢመጽሐፍ ቅ ውን ትምህርት ይህ ትምህረታሞው በነባልዮለን ር ንግ ዮሐ ላይ ያሉትን ጥቅሶች በመጥቀስ ነው ከርስቶስ ከድንግል ማርያም የወሰደው ፆውሰናል ከዚህ አስተሳሰባቸው በተጨማሪ የተጠቀመው የሚለውን ትምህርት ከቫ ነገር የለም ማህጸንዋን እንደመተላለፈያነት ነው ብለው ለማስተማር የተነሱት በሌሊት ራዕይ አረን በመውሰድ ነው ከሰማይ አካል ይዞ መጥቷል ጋር መጣ ትዳን የሚለውን በየሁ እነሆም የሰው ልጅ የሚመስል ከሰማይ ደመናት በምሰራበት መሥሪያ ቤት አገድ የሐ በመጥቀስ ነበር እዚህ ላይ ያጋጠመኝን መናገር እፈልጋለሁ ብሔር አን ው አለት አምነት ተከታይ የነበረ የስራ ባልደረባዬ ነበር ይህ ሶወ ሆን የጠቀሰልኝ ጥቅስ አስከ አሁን ድርስ ይገርማኛ ማሕበረ ቅዱላን ሐሟ መ ዩከዘ ከ ኦዲስ አበባ መር ሬክ ከሀህብ አማኑኤል ማተሚያ ድርጅት ዐዐ ዓም ገ ሕበረ ቅዱሳን ቦ ሐመረ ተዋሕዶ ከፍል ዋ ዝኒ ከማሁ ገፅ ተ ተዯተዯተ ተ ኙሩ ቅድስት ድንግል ማርያም በጥንታዊቷ ቤተክርስቲያን አበው ትምህርት እንዲህ ነው ያለኝ እግዚአብሔር ሰውን የፈጠረው በመልኩና በአርአያው ነው ሰው እግዚአብሔርን እንደሚመስል እግዘአብሔርም እንዲሁ ሰውን ይመስላል ይህ መመሳሰላቸው ሰው አንድ አካል ሆኖ መፈጠሩ ነው ይህ ደግሞ እግዚአብሔር አንድ አካል ብቻ እንዳለው ያመለከታል የሚል ነበር እንግዲህ ይህ ባልደረባዩ ይህንን ለማለት ያበቃው ሰውን በመልካችን እንደ ምሳሌአችን እንፍጠሮ ዘፍ የሚለውን ጥቅስ መሠረት በማድረግ በራሱ አረዳድና አመለካከት ለመተርጐም መነሳቱ ነው ጥቅሶችን በመጥቀስ ብቻ እውነተኛ መሆንን የሚያመለክት ከሆነ እነዚህ ተቋማትና ተከታዮቻቸው የመጽሐፍ ቅዱስን ጥቅሶች ይጠቀሙበታልና እነርሱ አውነተኛ ናቸው ወደሚል የተሳሳተ ድምዳሜ ላይ ያደረሰናል አነዚህን ቆጥረን የማንዘለቃቸው ተቋማት መመሪያችን ማስተማሪያችን የምንቀበለውም መጽሐፍ ቅዱስን ብቻ ነው በማለት ይናገሩ አንጂ በአንዱ መጽሐፍ በቁራቸው ልከ የተለያየ አመለካከት ይዘው መገኘታቸው ታዲያ ችግሩ ምንድን ነው። ቅዱስ ሄሮንዮስ የሚሞኝ ሰው ካገኘ ለማታለል ከእውነትም በበለጠ እውነት መስሎ ይታያል በማለት የተናገረው የረቀቀ ስልታቸው ምን ያህል ጉልበት አንዳለው የሚያሳይ ነው ማርያም ቤተ መቅደስ ነበረች የሚለው ሃሳብ ከየት መጣ ቢባል መልሱ ከቁራን ነው ስለ እመቤታችን አወላለድ አስተዳደግ እና በቤተ ዮሴፍ ውስጥ የነበራትን ቆይታ በሚገባ ግሩም በሆነ አገላለጽ የተነተነልን ቅዱስ ያዕቆብ የጌታ ወንድም ተብሎ የሚጠራው እንደ ነበር ይነገራል ቅዱስ ያዕቆብ የጻፈው ጽሑፍ ማጥየርየፎሃካክህክክ ዐ ፎፌፎ የያዕቆብ ወንጌል ተብሎ የሚጠቀሰው መጽሐፍ ነው ይህንን መጽሐፍ ቅዱስ ያዕቆብ እንደጻፈው በኛው ከፍለ ዘመን መጨረሻ ላይ የነበረው አርጌንስ ምስከርነቱን እንደ ሰጠ በኛው ከፍለ ዘመን መጀመሪያ ላይ የነበረው ቅዱስ ጁስቲን ሰማዕቱ ስ ዓም ሁለት ከፍሎችን ከውስጡ በመውሰድ አይሁዳዊ ረቢ ለነበረው ትሪፎ ተገቢ ምላሽ እንዳቀረበ ከፋኛው ከፍለ ዘመን ጀምሮ የነበሩ አበው እንደነ ቅዱስ ኤጺፋንዮስ የመሳሰሉት ለትምህርታቸው እንደመረጃነት እንደ ተጠቀሙበት መረጃዎች ይነግሩናልኞ በዘመናችን ያሉ ድንቅ ተመራማሪዎች መጽሐፉ ተአማኒነት ያለው መሆኑን መስከረውለታል ጅ ይህ መጽሐፍ በተለያዩ ቋንቋዎች የተተረጐመ ሲሆን ከእነዚህ ቋንቋዎች መካከል አንዱ የእኛው ግዕዝ ይገኝበታል የኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋህዶ ቤተ ከርስቲያን ይህንን ጥንታዊ መጽሐፍ መሰረት በማድረግ የእመቤታችን አስተዳደግ በቤተ መቅደስ ነበር እያለች ታስተምራለች ቤተ ከርስቲያን ለምታሰተምረው ትምህርት ሁሉ መረጃ አላት ያለመረጃ ተንቀሳቅሳም ይሁን አስተምራ አታውቅም መረጃዎቹ በሙሉ ጥንታዊ መሠረትነት ያላቸው ናቸው በሌሎች ሀገሮች ቁርጥራጮቻቸው ብቻ የሚገኙ መጻሕፍት ኢትዮጵያ ውስጥ ሙሉ በሙሉ የመገኘታቸው ምሥጢር የቤተ ከርስቲያንን ቅርስ ጠባቂነትን የበለጠ አጉልቶ እንዲወጣ አድርጐታል መናፍቃን ምንጊዜም አውነታውን በሐሰት የመለወጥ ተግባራትን እንዲያከናውኑና ለዚህ ተግባራቸው የሚጠቀሙባቸው ማንኛውም ትምህርቶቻቸው መረጃ የሌላቸው መሆኑን ያጋልጥባቸዋል ቤተ ከርስቲያን ሐዋርያዊት በመሆኗ ሐዋርያዊ ትስስር ያላቸውን ማንኛውም መንፈሳዊ ተግባራትን ታከናውናለች ቤተ ከርስቲያን የምትጠቀምባቸውና የምትገለገልባቸው መጻሕፍት ትውፊታዊ መረጃዎችና ሥርዓቶች በዘልማድ የምትተረጉማቸው ስለሚመስላቸው ቤተ ከርስቲያንን ለመንቀፍ ወደኋላ አይሉም የአመቤታችን በቤተ መቅደስ ስለማደጓ መረጃዎች ምን ይላሉ ከማለት ይልቅ የራሳቸውን አመለካከት ከማስተጋባታቸው ባሻገር የቤተ ከርስቲያንን ጥንታዊ መሠረትነት ያለውን መረጃ ከቁራን የተወሰደ ነው በማለት መጻፋቸው ያሳዝናል ቅዱሳት ሥዕላት እና ምስልን ምዕመናን ለይተው እንዳያውቁ እንዳይገነዘቡና የተስተካከለውን የቤተ ክርስቲያንን ትምህርት ለይተው አንዳያውቁት የማደናገሪያ ስልት መጠቀማቸው ቤተ ከርስቲያን የምትቀበለው በሥርዓቷ መሠረት ለአገልግሎት የምትጠቀምበት የተለየ የምትሰጣቸው ለሥርዓተ አምልኮ የምንጠቀምባቸው አከብሮት የምናቀርብላቸውና ለጸሎት ሬጨ ህ ኢሄ በብ ሰሎሞን መኮንን በማርያም ማመን ይገባሃልን። ዋርያ ተመሰረተው በመጽሐፍ ቅዱስና በሐዋርያዊ ትውፊት ላይ ር አቀናጅተን ስንመለ በተሟላ መገገድ የምናው መጻሐፍ ቅዱስን ት ተወር መረታ ኸቅዱላት መጻሕፍት ልን ም በተውት አዲፋንዮስ ቅዱሳን ሓየ ተወ አፈ ደግሞ በትውፈት በማለት ተናግሯል ቅዱስ ዮሐንስ መልኦከት በተረጎመበት ድር በቃላቸው በመናገርም ሳይሆን ሳኑ ላይ ኛ ቶሲ አዋርያት በጽሑፍ ብቻ ጭምር እንዳስተማሩ ይህበ ቤተከርስቲያን የምታስተምራቸው ሥመ ችን ች ግልጽ ያሳያል በማለት አስተም ነገሮ ርቶችና ለሥርዓተ አምልኮ ን አዋ ውስጥ የሚገኙ አይደሉም እነዚህን ነገሮች የምናገ ቅድስት ድንግል ማርያም በጥንታዊቷ ቤተከርስቲያን አበው ትምህርት ትውፊት ነው በኛው ከፍለ ዘመን የነበረው ጠርጡለስ በቅዱሳት መጻሕፍት ውሰጥ የማናገኛቸው ተግባራት በትውፊት አማካኝነት እኛ ዘንድ እንደደረሱ ምንም ጥርጥር የለንም በማለት ተናግሯል የቀዳማዊቷ ቤተ ከርስቲያን አበው ሥራዎችን መረዳት የቀዳማዊቷ ቤተ ከርስቲያን አበው የምንላቸውን በሁለት ከፍለን ማየት እንቾላለን የመጀመሪያው ከጉባኤ ኒቂያ በፊት የነበሩ የሐዋርያት ደቀ መዛሙርት የቤተ ክርስቲያን ትምህርት ጠበቆች እና በዘመነ ሰማዕታት የነበሩ ከዋከብት ናቸው ሁለተኛው ከጉባኤ ኒቂያ በኋላ የተነሱ የወርቃማው ዘመናት ከዋከብት ናቸውበአጠቃላይ በሁለቱም ዘመናት የነበሩ አበው ቤተ ክርስቲያን ከአላውያን ነገሥታት የሚሰነዘርባትን ጥቃት በመመከትና ከውስጥ ጠላቶች መናፍቃንና ከግኖስቲኮች ጋር እልህ አስጨራሽ ትግል በመታገል የቤተ ከርስቲያንን ድንግልናዊ ትምህርቷን ያስጠበቁ ናቸው የእነዚህን የኦርቶዶከሳውያን አበው ሥራዎች ማወቅ ለእኛ በብዙ መንገድ ይጠቅመናል ለምሳሌ የመጀመርያው ጠቀሜታ በዘመናቸው ለተነሳው የምንፍቅና ትምህርት የሰጡትን ምላሽ የነበራቸው አመለካከት የመልስ አሰጣጥ ዘዴያቸው ያስተላለፏቸው ቁም ነገሮች የነበራቸውን ትጋትና ለእምነታቸው የነበራቸውን ተቆርቋሪነት እንማራለን ሁለተኛው በተለያየ መልክ ያስተላለፏቸውን መልእከታት ያስተማሯቸውን ትምህርቶች የሰጧቸውን ስብከቶችና የጻፉቸውን መጻሕፍት በሚገባ እንድናውቅ ይረዳናል በበበ ሦስተኛው እነዚህ አበው ያላስተማሩትን ትምህርት አስተምረዋል ያስተማሩትን ትምህርት ደግሞ አላስተማሩም የሚሉ ሰዎች ይመጣሉና የእነዚህን መሰሪ ተግባር ለመከላከልና በዚያውም አባቶቻችን ናቸውና ሥራቸውንና ህይወታቸውን ለማየት እንዲረዳን ያከናውኗቸውን ተግባራት ማወቅ ጠቀሜታ አለው በዘመናችን የተነሱት የተሐድሶ መናፍቃን ምዕመናንን ከሚያደናግሩበት ዋና ስልታቸው መካከል አንዱ እነዚህን አበው በመጥቀስ ለከህደት ትምህርታቸው ደጋፊ ለማድረግ መጣራቸው ይገኝበታል እነዚህን መናፍቃን ለመከላከል የሐሰት ትምህርቶቻቸውን ለመቃወም የእነዚህን አበው ንጹህ ትምህርት ለመረዳት የነገረ ሃይማኖት ትምህርቶቻቸውንና ስብከቶቻቸውን ማወቅ ጠቀሜታ አለው በአጠቃላይ እነዚህ አበው የተቀበሉት ትምህርት ሐዋርያዊ መሰረትነት ያለው ያስተላለፉትና ያስተማሩትም ትምህርት እንዲሁ በሐዋርያት ትምህርት ላይ የታነጸ ነውና የእነርሱን ትምህርት ማየት ማወቅና መቀበል የሐዋርያትን ትምህርት መቀበል ማለት ነውና ጠቀሜታ አለው ሸምንም ነገር ቢያጋጥመን ጥያቄዎችን ከመጠየቅ ወደ ኋላ ማለት የለብንም በዚህ ዓለም ሳለን የሚጠቅም ይሁን የማይጠቅም ግልጽ ይሁን የሚያደናግር እውነት ይሁን ሐሰት የተስተካከለ ይሁን የተጣመመ ጻድቅ ይሁን ኃጥእ የሚስተናገድበት ቦታ ነውና ለሁሉም ነገር ራስን ማዘጋጀት ያስፈልጋል ጥያቄዎቹ ከየትም ይምጡ ከየት ያልገባንን ከመጠየቅ ወደ ኋላ ማለት የለብንም ከሰባቱ ዲያቆናት መካከል አንዱ የነበረው ዲያቆኑ ፊሊኦስ ኢትዮጵያዊውን ጃንደረባ የምታነበውን ታስተውለዋለህን የሐ ሥራ ዐ በማለት በጠየቀው ጊዜ መሪ አያስፈልገኝም የማነበው ብቻ በቂዬ ነው ያለምንም አጋዥ በመንፈስ ቅዱስ ገላጭነት አውቀዋለሁ « የማል የትዕቢት ነገር አልተናገረም የማያውቀውን አላውቅም በማለት ለእውነተኛ እውቀት ራሱን ዝግጁ ማድረግ ጀመረ ይህ ጃንደረባ ጥሚመራኝ ሳይኖር ይህ እንዴት ይቻለኛልም ያሐ ሥ ህ በማለት አቅጣጫውን የሚጠቁመው መንገዱን የሚያሳየው ምስጢሩን የሚገልጥለት እውነቱን የሚያስረዳው መሪ ፈለገ ያለ አስተማሪ ያለ መንገድ መሪ አውነቱን ማወቅ አንደማይቻል ተናገረ እኛም ከእርሱ መውረስ የሚገባን ነገር ቢኖር ያልገባንን ከመጠየቅ ያላወቅነውን ነገር ለማወቅ ወደ ጓላ ማለት እንደሌለብን ያሳያል ይ ፍ ክሔ ከ ኝ አላቋመነሃ ኮኗ ርንፒከሐ። መጽሐፍ ቅዱስ ያዕቆብ እንደጻፈውና የመጽሐፉ ለጸውን ሁለት ከፍል በመውረኩ በሉዋ መይታ መረረ በመውሰው የቤተ ከርስቲያን አሳፍ ከ ጠበት ተጽፏል ከአራተኛው ከፍላ መጽሐፍ የቅዴስት ተመሪቃ አ የለያዩ ቃሥ መስ ው ም ን ተ ጠፍ ል ት እ አት ምንለ ባር ሃ ዕ ቱን ዞ ዩ በጠል ጀና ቅድስት ድንግል ማርያም በጥ ንታዊተ ቤተከርስቲያን አበው ትምህርት ተአማኒነት ያለው ትውፈ ታዊ ከርስቲያኖች በቅዱስ ያራ መዳ ትን ይገልጻሉ በመጀመሪያዎቹ ከፍለ ዘመናት የነበሩት ያዕቆብ ወንጌል ሀ ነርፍዬሃነዉኳክክ የህ ኩ አንደነበሩ መረጃዎች ይጠቁማሉ ደክሺክ ዐ በ አጅግ የተማረ ይህ መጽሐፍ የተጻፈው ወደ ላቲን ወደ ሶርያውያን ወደ በግሪክ ቋንቋ ሲሆን በኋላ ላይ ቋንቋዎች በ ዉል ግብጻውያን ወደ አርመንኛ ወደ ጆርጂያኛ ወደ አረብኛ እና ወደ ግዕዝ መተርጎማቸው ከሞላ ጎደል በ የተለያዩ ች መለው ቋንቋዎች የተወሰኑት ጽሑፎች በኛኪዘ በመላው አለም መሰራጨታቸው የአመቤታችን መጸነስ መወለድ እና በ ዓመቷ ወደ ቤተ መቅደሰ መግባቷን የሚያመለከቱ በዓላት አንዲሁም የቤተ ሰቦቿ የቅዱስ ኢያቄምና የቅድስት ሐና በዓላት አብረው መከበር እንደጀመሩ የታሪክ ድርሳናት ምስከርነቱን ይሰጣሉሮጫብዛታቸው ይህን ያህላሉ የማይባሉ ብዛት ያላቸው የቀዳማዊቷ ቤተ ከርስቲያን አበው ይህንን መጽሐፍ እንደመረጃ ምንጭነት በመጠቀም በሥራዎቻቸው ውስጥ አካትተውታል ከእነዚህ አበው መካከል የቆጵሮሱ ሊቀ ጳጳስ ቅዱስ ኤሏፋንዮስ ዓም የቁስጥንጥንያው ሊቀ ጳጳስ አቡነ ጀርማንየስ አንደኛ ከ የከሬቱ ሊቅ እአንድርያስከ የደማስቆው አቡነ ዮሐንስ ከዑ በኋላ ዉዘዚተ ይገኙበታል የእመቤታችን አባት እና እናት ቅዱስ ኢያቄም እና ቅድስት ሐና መሆናቸውን የቅዱስ ያዕቆብ ወንጌልን መሰረት በማድረግ አነ ቅዱስ ኤጴፋንዮስ ምስክርነትን አንደሰጡ የቤተ ክርስቲያን ታሪክ ጸሐፊ የነበረው ፕሮፌሰር ፊሊፕ ምስከርነትን ሰጥቷል ከዚህም ሌላ የደማስቆው አባ ዮሐንስ እና ሌሎቹም አበው አንዲሁ ምስከርነትን ሰጥተዋል ቤተ ከርስቲያናችን ትውፊታዊ መረጃዎችንና የቀዳማዊቷ ቤተ ክርስቲያን አበው የሰጡትን ምሰከርነት ይዛ ነው የእመቤታችን አናት እና አባት ቅዱስ ኢያቄምና ቅድስት ሐና ናቸው እያለች የምታስተምረው የብርቲሸ ኢንሳይክሎፒዲያ እንደሚናገረው ከሆነ ምሥራቃዊው የሥነጽሑፍ ውጤት በአራተኛው ክፍለ ዘመን ስለ ቅድስት ሐና በሰፋት የተጻፉ የሥነ ጹሑፍ ውጤቶች እንደሚገኙ ምስከርነትን ይሰጣል የቅድስት ሐና አና የቅዱስ ኢያቄም ታሪከ ጥንታዊ መሠረትነት የነበረው እንጂ ስኛው ከፍለ ዘመን ትምህርት አንዳልሆነ ካገኘናቸው መረጃዎች በመነሳት መናገር እንችላለን የእመቢታችን እናት እና የጌታችን ሴት አያት የምትሆነው ቅድስት ሐና ምንም በሐዲስ ኪዳን መጽሐፍ ውስጥ ተጠቅሳ ባናገኛትም በቅዱስ ያዕቆብ ወንጌል ውስጥ ዝነኛ አንደነበረችና ስሟ እንደተገለጸ በሚገባ ለማየት ችለናል ቅዱስ ሉቃስና ቅዱስ ማቴዎስ የእመቤታችንን የዘር ሀረግ ያልጠቀሰብት ምከንያት ቅዱስ ሉቃስና ቅዱስ ማቴዎስ የጌታን የዘር ሀረግ ቆጠራ አጀማመራቸውም ይሁን በውስጣቸው የያዚቸው የሰዎች ብዛት ልዩነት አላቸው የሁለቱም ወንጌላውያን የዘር ቆጠራ መለያየት ጠኛው መቶ ክፍለ ዘመን ላይ ለተነሱት የፕሮቴስታንት አንጃዎች የራሳቸውን አመለካከት መሠረት በማድረግ ወደ ተሳሳተ መንገድ እንዲያመሩ አድርጓቸዋል ቅዱስ ዮሐንስ አፈወርቅ የማቴዎስ ወንጊልን በተረጎመበት ሥራው ላይ በማቴዎስ ወንጌል የዘር ሀረግ አቆጣጠር ላይ ሶስት መሰረታዊ ነጥቦችን በማንሳት አንዲህ ይላል ። ት ሁና ሰች አንደሆነ ያስቀምጣሉ የመንግስተ ሰማይ መሪ» ልዕልጐ ና ሰጥታለችና ጸጋ ወሀብት ሥችን የስዕለት ልጅ በመሆኗ ለእናት ለአባትዋ ሀብት ይወት ከታል የክኛው ከ ከመጠራቷ ባሻገር ለምዕመናን በሙሉ ብቻውን ይሆን ዘገድ ረ በመስቀል ላይ ከ ፍለ ዘመን የነበረው ጠርጡለስ አዲሲቷ ሔቶየን ሆነ አግዚኣ ያውቅ ነር የሚበላውን ሰጠችኝ ሰ እናታችን ን ባሔር የበር ሴቲቱ ከአርሱ ጋር ትሆን ዘንድ ቅድስት ድንግል ማርያም በጥንታዊቷ ቤተከርስቲያን አበው ትምህርት ለእርሱ ለሰው እንደምታስፈልገው ይህም አንዴት ጥሩ እንደሆነ ያውቃል ይህችው ሴት መጀመሪያ ማርያም ስትሆን በኋላ ደግሞ ቤተ ከርስቲያን ናት በማለት በመስቀል ላይ ቤተ ከርስትያንን ምዕመናንን በመወከል የተገኘው ቅዱስ ይሐንስ ወንጌላዊ የሰው ዘር ጸጋና ሀብት የሆነችውን ድንግል ማርያምን መረከቡን ምከንያት በማድረግ ያስተማረበት ነበር እርጌንስርዐዌፀክ እዐአወነተኛ ከርስቲያን ልከ እንደ ቅዱስ ዮሐንስ በመስቀል ላይ ከተሰቀሰው ጌታ ማርያምን ልክ እንደ እናቱ አድርጐ መቀበል ይችላልእበማለት አመቤታችን «ጸጋ ወሀብት» ሆና መሰጠቷን መሰረት በማድረግ አስተምሯል አመቤታችን ለሰው ዘር በሙሉ ጸጋ ወሀብት ሆና በመሰጠቷ አኛም በመስቀል በኩል አዲሲቷን ሔዋናችንንእመቤታችን ከአግዚአብሔር ዘንድ ተቀብለናል አመቤታችን የመጠርያ ስሟ ትርጉም ልዕልት ተብሎ መጠቀሱ ከእርሷ ማንነት ጋር የተገናኘ ነው ከላይ ለማየት እንደሞከርነው የእመቤታችንን ታላቅነት የሚያጎላልን ትርጓሜ ነው « ማርያም አጅግ በጣም አስገራሚውን ሰላምታ በመቀበሏ የተነሳ በመጽሐፍ ቅዱስ ውስጥ ከተጠቀሱት ማንኛውም ሰዎች ትበልጣለች በማለት የነበራትን ልዕልና ይገኀልጻልእመቤታቾችን የመልካም ህይወት የትህትና የንጽሕና የቅድስና የታዛዥነት የጸና እምነት መሪያችን ናት ይህንን በተመለከተ ቅዱስ አምብሮስ ማርያም ምሳሌዎቿ ብቻ ለሁሉም ሰዎች ሁሉ ትምህርት ነውጓ። ረ ቀስት ደንግል ማርያም በጥንታዋታ ቤተክርስተያን አበው ትምህርት መረጃ የለውም ሁለቱ ወንጌላውያን ከዳዊት በኋላ የዳዊትን ልጆች መሠረት በማድረግ አቅጣጫዎችን ይዘው መምጣታቸው በሁለቱም መንገድ የዳዊት የዘር ሀረግ አንዳለ ለማሳየት በት እንጂ አንዱን በአናቱ አንዱን ደግሞ በልደቱ ላይ ምንም ድርሻ ያልነበረው የቅዱስ ዮሴፍን ታሪከ ለመግለጽ አልነበረም ቅዱስ ዮሴፍ በማቴዎስ ወንጌል ዝርዝር መሠረት መጨረሻ ላይ መጠቀሱ በሉቃስ የዘር ሀረግ ትንታኔ ደግሞ በመነሻነት መገለጹ በአይሁድ የዘር ቆጠራ ምክንያት ሴቶች በዘር ሀረግ ትንታኔ ውስጥ ገብተው መቆጠር እንደማይችሉ ያመለከታልየእመቤታችን የዘር ሀረግ ዝርዝር በቅዱስ ሉቃስ ወንጌል ላይ ተጠቅሷል የምንል ከሆነ በመጀመርያ የምናደፈርሰውና የምናበላሽው የአይሁድን የዘር ሀረግ ቆጠራን ነው ቅዱስ ሉቃስ አንድም ሴት በዘር ሀረግ ትንታኔው ውስጥ ማለትም ደጋግና ዝነኛ እናቶችን አንደነ ሳራ ርብቃና ራሔል የመሳሰሉትን በመጽሐፉ ውሰጥ አለመጥቀሱ የአይሁድን የዘር ሀረግ ቆጠራ አክብሮ መጻፉን ያመለከታልከላይ በሰፊው ለማየት እንደሞከርነው የእመቤታችን አባት ኤሊ» ነው በማለት ለመጀመርያ ጊዜ ያስተማረው የቪተርቦው አነዮስ በ ዓም እንደነበር ለመግለጽ ሞከረናል የዘመናዊውም ዓለም ዝነኛ ተመራማሪ ቶበሩት እነ ፕሮፌሰር ጎዴት ምንም አይነት ጥንታዊ ትውፊታዊ አና የቀዳማዊቷ ቤተከርስቲያን ሊቃውንት ትምህርቶችን መሠረት ሳያደርጉና መረጃ ሳይኖራቸው ዝም ብለው በኋላኛው ዘመን የአመቤታችን ስም ተሰርዞ ወጥቷል በማለት ግምታዊና መላምታዊ አስተሳሰብ ይዘው መሄዳቸው ለስህተት ዳርጓቸዋል የቅዱስ ዮሐንስ አፈወርቅ የቅዱስ አውግስጢኖስ የእነ ቅዱስ ኤሏፋንዮስ እና የመሳሰሉት የቤተ ከርስቲያን አበው ስራዎች ለምን መረጃ እንደማይሆን አይገባንም እነዚህ አበው የሁለቱም የዘር ሀረግ ትንታኔ በቅዱስ ዮሴፍ ላይ ያጠነጠነ እንደነበር መግለጻቸው የእመቤታችን አባት ሓሊ» እንዳልነበረም በተዘዋዋሪ መንገድ ምስከርነት መስጠታቸውን ያመለከታል «መጋቤ ጥበብ ሰለሞንና የተሐድሶ መናፍቃን የእመቤታችን የዘር ሀረግ ትንታኔ በቅዱስ ሉቃስ ወንጌል ላይ በዝርዝር በመጠቀሱ አባቷም ያው ኤሊ ነው ወደሚል ድምዳሜ ላይ ያደረሳቸው ከአንዩስ በኋላ በ ኛው ከፍለ ዘመን በተነሱት የፕሮቴስታንት አንጃዎች ያስተላለፉትንና ያስተማሩትን ትምህርት መሠረት በማድረግ ነው ልብ ብለን ብንመለከተው እንኳን ቅዱስ ሉቃስ በወንጌሉ « አንደመሰላቸው የዮሴፍ ልጅ ሆኖ የኤሊ ልጅ የማቲ ልጅ»ሖሱቃ በማለት የተናገረው ራሱ ምላሹን ይሰጠናልበዚህ አባባሉ ወንጌላዊው ለሚናገረው ነገር ጥንቃቄ እየወሰደ መሆኑን የሚያሳይ እንደሆነ እንመለከታለን ጌታችንን የዮሴፍ ልጅ በማለት ከመግለጹ ይልቅ « እንደ መሰላቸው አዊ ልጅ ሆኖ በማለት መጥቀሱ በጌታችን ሰው መሆን ላይ ቅዱስ ዮሴፍ ምንም አይነት ድርሻ ንዳልነበረው ያመለከታል ስለዚህ ቅዱስ ሉቃስ በመነሻው ላይ ጌታ የዮሴፍ የስጋ ልጁ እንዳልሆነ ከከርለና ብቻ አላለፈም የዘር ሀረጉን በመቁጠር ትንታኔውን ሰጥቶናል ለመሆኑ የኤሊ ልጅ ማን እሊ ል ልጅስ ማን ነው። ክርወ ቅድስት ድንግል ማርያም በጥንታዊታ ቤተክርስተያን አበው ትምህርት የደማስቆው አባ ዮሐንስ በምንም መልኩ ኢትዮጵያዊ ስለሆነ አይደለም ስማቸውን ጠቅሶ ያስተማረው ነመ በዘመናችን የሚገኙ ጥንታዊ የከርስትና ሰነዶችን በማገላበጥ አርኬዎሎጂካዊ መረጃዎችን በማሰባሰብ የሚታወቁት ሰዎች በሥራዎቻቸው ውስጥ የእመቤታችን ወላጆች ቅዱስ ኢያቄምና ቅድስት ሐና መሆናቸውገ ካገኙት መረጃ በመነሳት ያስቀመጡት ኢትዮጵያውያን ስለሆኑ አልነበረም የአገግሊዙ ኢንሳይክሎፔድያ በምስራቃውያን የሥነጽሑፍ ውጤቶች ውስጥ ቅድስት ሐና ጎልታ መውጣት የጀመረችው በኛው ከፍለ ዘመን አካባቢ እንደነበር ይመሰከራል ቅድስት ሐና የአመቤታችን እናት የጌታችን ሴት አያት በመሆኗ በአዲስ ኪዳን መጻሕፍት ውስጥ ባትገለጽም በቅዱስ ያዕቆብ ድርሳን ውስጥ ግን ዝናዋና ስሟ በሰፋት እንደተገለጸ ተቀምጧል በአጠቃላይ በቅዱስ ኢያቄምና በቅድስት ሐና በመላው ዓለም በስማቸው አብያተ ከርስቲያናት ተተከለው መታሰቢያቸው መከበር የጀመረው ከፋኛው ከፍለ ዘመን ጀምሮ አንደነበር የቤተከርስቲያን ታሪከ ሰነዶች የተስተካከለውን መረጃ ይሰጣሉ ሐና እና ኢያቄም የአመቤታችን ወላጆች መሆናቸው በውጪ ጸሐፍያን አልተጠቀሰም ብሎ በመጽሐፍ ውስጥ መጥቀስ ውርደት ነው ኦን ፈ የአመ የተጀመረው በኛው ከፍለ ዘመን ነው መባሉ ርበመረቱ ማርያም የሐናና የኢያቄም ልጅ መሆኗን ለመጀመሪያ ጊዜ ያለምንም አጣቃሽ መረጃ የገለጸው በተአምረ ማርያም መጽሐፍ አፄ ዘርዓ ያዕቆብ ስ ዓም ነው መጋቤ ጥበብ ሰለሞን መኮንንም ይሁኑ ሌሎች የተሐድሶ አቀንቃኞች ማንኛውንም የተሳሳተ ትምህርት ለማስተማር ሲነሱ እንደ መረጃ የሚጠቀሙበትና ለውግዘት የሚሽቀዳደሙት የአፄ ዘርዓ ያዕቆብን ዘመንና ንጉሱንም ጭምር መሠረት በማድረግ አንደሆነ ሥራዎቻቸው ምሰክሮች ናቸው ሃይማኖታዊ ጉዳዮች የነገረ ሃይማኖት ትምህርቶችን ግለሰባዊ ለማድረግ መነሳትና ከዚያ ጋር ለማቆራኘት መሞከር ለስህተት ትምህርቶቻቸው እንደመደበቂያ ዋሻ ለመጠቀም እንዲነሳሱና የቤተከርስቲያንን ጥንታዊ ትምህርት የቅርብ ጊዜ እንደነበሩና ጥንታዊ መሰረት ያልነበራቸው አድርገው እንዲጽፉ አድርጓቸዋል ለዚህም ነው መጋቤ ጥበብ። ገፀ ቁ ሀሀቦ ዳክዞዐ ያን አበው ትምህርት ቅድስት ድንግል ማርያም በጥንታዊቷ ቤተከርስቲ መጽሐፍ ቅዱስ ። ደለኗቲ እዚመዋትና ከርስቲየናዊ አደወ ሎሎ መመመ ቅድስት ድንግል ማርያም በጥንታዊቷ ቤተከርስቲያን አበው ትምህርት ያለ እመቤታችን ከርስቶስ ያለ ከርስቶስም ከርስትና የማይታሰብ ነው እያለች ቤተ ከርስቲያናችን ማስተማሯ ከርስቶስ አማኑኤል ኢየሱስ ተብሎ ለተጠራባቸው የተዋሕዶ ስሞቹ እመቤታችን ለሥጋና ለመለኮት ተዋሕዶ የነበራትን ከፍተኛ ድርሻ የሚያመለከት ስለሆነ ነው መጽሐፍ ቅዱስ ስለ ሰው ልጆች መዳን ታሪክ የሚተርከ መጽሐፍ ነው ብለናል ለነገረ ድኅነት ደግሞ የአመቤታችን ቅድስት ድንግል ማርያም አስተዋጸኦ ከፍተኛ እንደሆነ አሌ የማይባል ነው በነቢያት ትንቢትና ምሳሌ ስለ ጌታችን መውረድ መወለድ በተዋሕዶ መገለጥ መሰደድ የሚያመለከቱ ጥቅሶች በተጠቀሱባቸው ቦታዎች ሁሉ እመቤታችንን ሳያካትቱ ስለ ጌታችን መድኃኒታችን ኢየሱስ ከርስቶስ ብቻ የተነገሩ አልነበሩም ነቢየ እግዚአብሔር ሙሴ የተመለከተው ራዕይ እሳቱንና ሐመልማሉን ቅጠሉኘ በአንድ ላይ ሆነው ነው በይስሐቅ ፈንታ የተሰዋውም በግዕ ብቻውን ከእፀ ሳቤቁ ተነጥሎ አልተገኘም በአጠቃላይ እኛም ብንሆን እንደ ነቢያቱ አመቤታችንን ከጌታችን ጌታችንን ከእመቤታችን ነጥለን ለማየት እንቸገራለን ስለ አመቤታችን ማንነት ከሚገልጹልን የመረጃ ምንጮቻችን መካከል በግንባር ቀደምትነት የምናነሳው መጽሐፍ ቅዱስ ነው መጽሐፍ ቅዱስ ሰለ እመቤታችን ምን ይላል የሚለውን በተገቢው መንገድ ምላሸ ለመሰጠት ያስቸለን ዘንድ ከዚህ በታች በብሉይ ኪዳንና በሐዲስ ኪዳን መጻሕፍት የተገሰጹትን መነሻ በማድረግ ትንታኔ እንሰጥበታለን ብሉይ ኪዳን የብሉይ ኪዳን መጻሕፍት ራሳቸውን የቻሉ በአምስት ከፍሎች የተከፈሉ ሲሆኑ እነዚህም የሕግ የታሪከ የትምህርትና ተግሳጽ የትንቢት መጻሕፍትና የመዝሙራት እንዲሁም የቅኔ መጻሕፍት በመባል ይጠራሱ እነዚህ የብሱይ ኪዳን መጻሕፍት ስለ ጌታችን መድኃኒታችን ኢየሱስ ከርስቶስ ሰው መሆን ሥጋ መልበስ በተዋሕዶ መገለጽ ስለሚቀበሰው መከራ ስለ ሰቅለቱ ስለሞቱና ስለ ትንሣኤው በትንቢትና በምሳሌ በሚገባ በመግለጽ ለአዲስ ኪዳን መጻሕፍት እንደ ማጣቀሻ አገልግለዋል ጌታችንም ሙሴና ነቢያት ስለ እኔ ተናግረዋል በማለት የተናገረው ለዚህ ነበር ነቢያት በተነበዩባቸው ትንቢቶች እና በመሰሉባቸው ምሳሌዎች ውስጥ እመቤታችን ነበረችበት አንዴት የሚለውን ጥያቄ ለመመለስ በዝርዝር እንገባበታለን እመቤታቸን በነቢያት ትንቢት በዘመነ ብሉይ ለጌታችን መድኃኒታችን ኢየሱስ ከርስቶስ የተነገሩ ብዙ ትንቢታት መኖራቸው የአነዚህ ትንቢታት ፍጻሜያቸው ደግሞ ራሱ ጌታችን መሆኑ በብዙ ቦታዎች ላይ ተገልዷል በተለይ ስለ ልደቱ ስለ ስደቱ በአጠቃላይ ስለ ምሥጢረ ተዋሕዶ በተነገሩ ትንቢታት ውስጥ አመቤታችን ተገልጣ ትገኛለች ቅዱስ ኤፍሬም የነቢያት ትንቢታቸው ዜናቸው በማለት የተናገረው ነቢያት በተናገሩት ትንቢት ውስጥ አርሷም እንዳለችበት ለማመላከት ነው ቅዱስ አትናቴዎስ ስለ ሥግው ቃል ጠርወክ ከፎ ርየ በጻፈበት መጽሐፉ ውስጥ ቢያት ድንቅ የሆነውን የድንግልን ነገርና ጌታ ከእርሷ መወለዱን ድንግል ትጸንሳለች ወንድ ልጅም ትወልዳለች በማለት አስቀድመው ተናግረዋል በማለት በተጨማሪም እነዚህን ጥቅሶች ኢሳ ዛ በመጥቀስ ጽፎልናል ቅዱስ ዮሐንስ አፈወርቅም አንዲሁ የዮሐንስ ወንጌልን በተረጎመበት ጽሑፉ ላይ እደራከብርት ስለሆነች ስለ አመቤታችን በብሉይ ኪዳን ትንቢት አንደተነገረ በማያሻማ ቋንቋ ል ስለ ጌታችን እ መቤታችን ነቢያት ብዙ ትንቢት ተናግረዋል ብለን ስንናገር ለነገረ ድነነት ለምሥጢረ ሥጋዊ ለባህረ ተዋሕዶ የአመቤታችን አስተዋጽኦ ከፍተኛ መሆኑን በማመን ማርያም ዘሰሉስ ደ ወየ ልወ። ሐ ቅራስት ድንግል ማርያም በጥንታዊቷ ቤተክርስተያን አበው ትምህርት ዘመናት በሕይወት የነበረ በመ ተለይቶ ለብዙ ሆኑ የተነሳ በዘመኑ የነበሩት የተኅሳተ ትምህርት ለምዕመናን በሁለቱ መልአክከታት ውስጥ በመጠኑ ዶሴታውያን የነበራቸውን ሥራዎቹ ይናገራሉ ስዮሐ ኛ ዮሐ ዝ ለመግለጽ ሞክሮ አንደነበር ማንኛውም መልእከት የሚ ተጨባጭ ሁኔታ ጋር በማገናዘብ በወቅቱ ለሚነሱ ጥያቄዎች ወቅታዊ ተላለፈው ከወቅቱ ነው በመቶዎቹ ዓመታት ማለትም በሁለተኛው ከፍለ ዘመን ምላሾችን በመስጠት የሚጠናቀቅ መሆናቸውን በተግባር ያሳዬት አይሁድ ሊቃውንት እንደነበሩ ታሪከ ይመሰከራል በእነዚህ ንት በከርስቶስ ሰው መሆን ላይ የተሳሳተ ትምህርት በማስተማር ሰፊ ዘመቻ ለያ ትከከለኛውን መልስ በጽሑፍም ይሁን በቃል በማብራራት ከፍተኛ ሄዱ ድርሻ የተወጡት በወቅቱ የነበሩት የቤተ ከርስቲያን ጠበቆች ነበሩ የአይሁድ ሊቃውንት ከሚያነሷቸው ጥ ቀደሙ ርስቶስ የዮሴፍ ልጅ ነው የሚል ይገኝበታል በወቅቱ የቤተ ከርስቲያን ጠበቆት ከ መሆን የሰው ጥበብ ሳይሆን የመንፈስ ቅዱስ ተግባር መሆኑን በመጥቀስ የክርስቶስ ሰው መሆን ከድንግል ማርያም ጋር ግንኙነት ያለው ስለነበር ድንዛል ጣርሀምን ከመግለጽ ያቋረጠብት ጊዜ አልነበረም ክርስቶስ የዮሴፍ ልጅ ነው የሚለው ጥያቄ ሐዋርያት በዘመናቸው ቢነሳም አምላከነቱን በሠራቸውና በሚሠራቸው ሥራዎች እያመሳከሩ ሩቅ ብእሲ ፍጡር ወልደ ዮሴፍ አለመሆኑን በተቻለ መጠን ለማሳየት ሞከረዋል ከዚህ በመነሳት ወቅታዊ ችግሮችን ለመፍታት የወቅቱን ምላሽ መስጠት ተገቢ ስለነበር ያንን ለማድረግ መልእከታቱን ለመጻፍ ተገደዋል በመልእከታቱ ውስጥ እመቤታችን አለመጠቀሷ በከብሯ ላይ የሐዋርያት መልእክታት ዋና ዓላማቸው የእመቤታችንን ከብር ሙግለጽ ባይሆንም ለቤተ ከርስቲያንና ለከርስቶስ መዋሐድ ከፍተኛ ድርሻ የነበራት መሆኑን በምሥጢር ከማስቀመጥ የቦዘኑበት ጊዜ አልነበረም የናኛው ከፍለ ዘመን የቁስጥንጥንያ ቤተ ከርስቲያን ፓትርያርከ የነበረው አቡነ ፕሮክለስ ኤራቅሊስ ላሀ ቅድስት ድንግል ማርያም ሁለቱ ባሕርያት የተዋሐዱባት ማዕከል ወጠፀከ ጠቃሚ የሆነ ነገር ልውውጥ የተደረገባት የገበያ ቦታ አካላዊ ቃል ሥጋን የተዋሐደባት የሙሽርነት አዳራሽ ናት በማለት በከርስቶስና በቤተ ከርስቲያን ውሕደት ላይ በማዕከላዊነት ያገለገለችው አውነተኛ አዳራሽ እርሷ መሆኗን ገልዷል ሐዋርያው ቅዱስ ጳውሎስ ሰለ ባልና ሚስት አንድነት አንዱ ለአንዱ ማድረግ ስለሚጠበቅበት ኃላፊነት ፍቅራቸው ከነውር ከነቀፋ የተለየ መሆን አገዳለበት በዝርዝር ካስተማረ በኋለ የባልና የሚስት በጋብቻ ስለሚያገኙት ውኀደት በመካከላቸው የማይነጣጠል ጠንካራ አንድነት መፈጠሩ ታላቅ ምሥጢር መሆኑን ከገለጸ በኋላ አኔ ግን ይህን ስለ ከርስቶስና ስለ ቤተ ክርስተያን እላለሁም ኤፌ በማለት በከርስቶስና በቤተ ከርስቲያን መካከል የተፈጠረው ውኀደት እና ጠንካራ አንድነት ድንቅ ምሥጢር መሆኑን ይገልጽልናል ለቤተ ከርስቲያንና ለአካላዊ ቃል ውኅደት አውነተኛዋ መሠረት አመቤታችን ካልሆነች ማን ሊሆን ይችላል። እነዚህ ከላይ ለጠየቅናቸው ጥያቄዎች የቀድሞዋ ቤተ ከርስቲያን አበው ያስቀመጡትን ትምህርት መሠረት በማድረግ ምላሽ ሰመስጠት አንሞከራለን የጥንታዊቷና የቀዳማዊቷ ቤተ ከርስቲያን አበው ወይም የምሥራቃውያን ኦርቶዶከስ አብያተ ክርስቲያናት ሊቃውንት ይህንን ጥቅስ ሲያብራሩ በቤተ ከርስቲያንና በዲብያሎስ በከፋት ሠራዊት መካከል የሚደረግ ትግል መሆኑን የሚገልጽ እንደሆነ አጽንአት በመስጠት ከተናገሩ በኋላ ቅዱስ ዮሐንስ ወንጌላዊ የከብሯን ታላቅነት የመሰከረላት ያቺ ሴት ቤተ ከርስቲያን ናት በማለት ምላሽ ይሰጣሉ ምዕራባውያን በተለይም የበኛው ከፍለ ዘመን የሰውጥ አቀንቃኞች ዋኮሀክ ደግሞ ያቺ ሴት የአይሁድ ሕዝብ ምልክት ናት በማለት ይገልዷታል በተቻለ መጠን ግልጽ ይሆንልን ዘንድ አያንዳንዱን አስተሳሰብ በተናጠል መመልከት ተገቢ ይመስለናል ከ ቦ ክፈ ጃኳ ጥቡ ሰሎሞን መኮንን ብውኑ በማረደም ማመን ይገባሃልን ገጽ ከ አፀፀ ሃ አሃ ዞር የር ዐከአ ርከህፎክ ፀህቦጨ ዞ ከ ዩ ኮ የ አዛል ክነ ጾ ልሠርህር ከደ ጻፎ በው ትምህርት ቲያን አ ቅድስት ድንግል ማርያም በጥንታዊቷ ቤተክርስ ቤተ ከርስቲያን አበው ጌታችን መድኃኒታችን ኢየሱስ የመጀመሪያይቱ ቤተ ከርስቲያን ሰት ይተረጉሙታል እርሷም ቤተ ከርስቲያን ኢቦ ስቲያን ወለደቸው ያቺ ሴት ቤተ ከር ጀምሮ እስከ ዕለተ ምጽአት ድረስ ቢያ ት ጅ አቡነ ቪከቶሪኒስ ፕአበው ዕመናን ኅብረት የሚገለጽባት የምዕመናን አንይ አ የቅዱሳን እና የሐዋርያት አንድነት ናት መ በ ጻታል ቤተ ከርስቲያን ይህንን ታላቅ ከብር ያገኘችው ጸሐየ ጽድቅ ቤ ለተገለጠ ወርቀ ያመን ከደየ ዋ ደም እንዲሁም ከነፍሷ ነፍስን ነስቶ በያ ይህንን ክብር ያገኘችው በ ደሙ ለከፍ ሥጋ ከደምዋ ከርስቲያንም ምዕመንም ለኢ ገንዘቡ ስላደረጋት ነው ቤተ ቅዱስ ጳውሎስ ክክርስቶስ ጋር አንድ ትሆኑ ዘንድ የተጠመዕሕ ሁሉ ክርስቶሰን ለብላችሓልና ሰላ በማለት ምስከርነትን ሰጥቷል ጸሐየ ጽድቅ ህራን ጥምቀት ከብሯ ነው አመ በ ቅነት የተገለጸው ከርሰቶስ ከቤተ ከርስቲያን ሰው ስለሆነ ነው የከብሯ የንጽሕናዋና የቅድስናዋ ምንጭ እርሱ ራሱ ጌታችን ነውና ቀዱስ ተ ከጠስ ይህንን ፎሲ ከርስቶስና ስለ ቤተ ከርስቲያን አላለሁ ኤፌ በማለት መናገሩ ቲያንና የከር ውሕደት ታላቅነትን በሚገባ የሚገልጽ ስለሆነ ነው የዚህ ታላቅነትና ድንቅ ምሥጢርነት ፎህ ታላ ምሥጢር ነው በማለት አስቀድሞ ተናግሯል ይህ ደግሞ ከተዋሕዶው ባሻገር በዚህ ተዋዕ ምከንያት ቤተ ከርስቲያን ያገኘችውን ጥቅም በሚገባ ለመግለጽ አቅም ይኖረዋል አቡነ ቪከቶሪስ እርሱ ታችን የነሳው አካል ሥጋንና ነፍስን ከዚያው ሕዝብ ከቤተ ከርስቲያን ነበርመ በማለት የተናገረው ጌታችን የተዋሐደው አከል ከአዳም ጀምሮ እርሱ እስከተወለደበት ዘመን ድረስ ከተነሱ ከቤተ ክርስቲያን አባላት የተገኘ መሆኑን ለመገለጽ ነው የቤተ ክርስቲያን አባላት የምንላቸው ከአላዎ ኑዒ ጀምሮ አስከ እለተ ምጽአት ድረስ የሚገኙትን ያጠቃልላል ይህ ማለት ጌታችን ሰው የሆነው ሥ ። በዘመነ ት በዘመነ መሳፍ ቤተ ከርስቲያን ለመግለጽ ከሆነ ቸግር የለብንም ምክንያቱም የቤተ ከርስቲያን የታሪክ ጉዞ ከለዳጾ ጠቃልላልና ነገር ግን ያቺን ሴት ለቤተ አይሁድ ብቻ ሰጥቶ መዴ ይለሥያቸኝ ማወረት የቤተ ክርስቲያን ታሪክ እና የቀዳማዊቷ ቤተ ከርስቲያን አበው ድጋፍ የሌለው ትምህርት ከመሆን አይዘልም በራዕየ ዮሐንስ የተለገጸቸው ሴት ቤተ ክርስቲያን ናት በማለት መሞገታችን ዘር ቋንቋ ቦታ እና ዘመን ሳይገድባት በሁሉም ለሁሉ ያለች ከምሥረታዋ ከአዳም ዘመን ጀምሮ እስከ ዕለተ ምጽአት ድረስ መዝለቅ የምትችል በመሆኗ ነው ቅዱስ ዮሐንስ የተመለከታት ያቺ ሴት በሐዲስ ኪዳን የተገለጠቸውን ቤተ ክርስቲያን የሚመለከት ነው ማለታችን በዘመነ ብሉይ ከነበረችዋ ቤተ ክርሰቲያን በመነጠል ወይም ራሷን የቻለች መሆኗን ለመግለጽ አይደለም ምከንያቱም በዘመነ ብሉይ የነበሩ አበው ነቢያት ካህናት እና በዚያው ዘመን የተገቡት ቃል ከዳናት በሙሉ ከሐዲስ ኪዳኗ ቤተ ከርስቲያን ጋር ቁርኝት የነበራቸው ለአማናዊቷ ቤተ ከርስቲያን መሠረት ነበሩ ስለዚህ አካላዊ ቃል ሰው ሆኖ ሥጋ ለብሶ በተዋሕዶ በመገለጥ በሥግው ቃል ስሙ ኢየሱስ ክርስቶስ አማኑኤል መድኃኔዓለም ተብሎ የተጠራው በቤተ አይሁድ ከነበረችው የአይሁድ የትውልድ የዘር ሐረግ ከነበራት በዘ ከነበረችው ከቅድስት ድንግል ማርያም ነው ነው ከቤተ አፍሁ ው በማለ የቤተ ከርስቲያንን ከብሯን ንጽሕናዋን ቅ ናት መኃመኃ መናገሩ ድስናዋን ካ በማለት ስለተገለጠባት ክብርና ታላቅነት ያቸው እ ላዊ አአፈሪነቷን ለመግለጽ የተጠቀመበት ውበትና ንጽሕና የተገኘው እመቤታችን ቅድስት ዴግጊር ሶው ሆኖ ሥጋ ለብሶ በተዋሕዶ ሰማያዊ ከባርነ ስላናጸፋትና መል ከሥጋዋ ሥጋን ከደሟ ማርያም ታላቅነት ከብርና ቅድስና ማመን ይገባሃልን የሚለውን መረዝ ሥት እናት አድርጎ ለለ ነስቶ በተዋሕዶ ስለተገለጠባች ራፅይ ካ ያለውን ነር በራላቸው ቶችት መጋቤ ጥቡቡ ። ኮርስቲያን ታሪከ የጥናት መሰከ የቤተ ከርስቲያን ታሪከ ባህርይ የቤተ ከርስቲያን ታሪክ ሁለት ከፍሎች አሉት የመጀመርያው ጣንነት ከሥነፍጥረት ታሪከ ጀምሮ ያለውን መቋጫ ስለሌለው ጠህርያዊ ጥበቡ የጥላ ለገ በትና ስለማይታይበት ፍትሐዊነቱ ወደር ስለማይገኝለት ባህርያዊ ደግነቱ ዘለዓለማዊ አር ሓላየቱ አና የሰው ልጅ ዘለዓለማዊ የደስታ ምንጩ አንደሆነ የሚናገር ነው ሁለተኛው ከፍል ደግሞ ው ን ታል ል ው አርት አካላዊ አአምሮአዊ አውቀታዊ ምግባራዊ ለውጥና አድገት ውም ሬም ቅጣትን እንደሚያሻ የሚተነትን ነው እንደየሥራው ዘለዓለማዊ ከብርን የቤተ ክርስቲያን ታሪ ም መፈጠር ጀምሮ የነበረ ነው አማናዊቷ ቦ ደም ከተመሠረተችበት ዘመን አንስቶ አስከ አሁን ድረስ ከውስጥና ከውጪ በሚነሱንት ጠላቶቿ ከመፈተን ያመለጠችበት ጊዜ የለም ማለት እንችላለን የአዳም በተድላ በደስታ ቦታ በገነት ላለ መፈተን ጌታችን በገዳመ ቆሮንቶስ ሳለ ሰይጣን የተለያዩ የፈተና ጥያቄዎችን ማቅረቡ የሚያመለከተን ዲያብሎስ ምንጊዜም የእግዚአብሔርና የወዳጆቹ ጠላት መሆኑን አና በየዘመናቱ የፈተና ጥያቄዎቹ የማያቋርጡ መሆናቸውን የሚያሳይ ነው የከርስቶስን መንግስትና የነገረ ድኅነትን ዋና አላማ ለማኮላሸትና ከግብ እንዳይደርስ ለማድረግ ሰይጣን ደካማ ሰዎችን በመጠቀም የመለያየት ሥራዎችን በመሥራትና ቤተ ከርስቲያንን ለማጥፋት ቢጣጣርም በእግዚአብሐር ሰማያዊ ጥበብ የበላይነት ሁልጊዜ ሲሸነፍ ይኖራል ዓለም አቀፋዊ የቤተ ከርስትያን ታሪከ የመጨረሻው አላማውና ማዕከላዊው ማዕዘን በጌታችን በመድኃኒታችን በኢየሱስ ክርስቶስ አማካኝነት የተመሰረተው የእግዚአብሔር መንግስት ነው ሙ ቀዳማዊው አዳማ የዳግማዊው አዳም ምሳሌ ነው ነገረ ድኅነት በቀዳማዊ አዳም አማካኝነት የመጣውን ሥህተት የሚያጠፋ የችግሮቹ መሠረታዊ መፍትሄ ነው የቤተ ክርስቲያን ታሪከ የሰማያዊ መንግሰት በምድር ላይ መመሥረቱን ማደጉን ማበቡንና መሥፋፋቱን የሚናገር የእግዚአብሔርን ከብርና የመላውን ዓለም በከርስቶስ ደም መዳኑን የሚያሳይ መነጽር ነው የፋኛው መቶ ከፍለ ዘመን የቤተ ከርስቲያን ታሪከ ተመራማሪ የነበረው አውሳቤዎስ ዘቂሳርያ ቤተ ከርስቲያንን የምትያየዋ ቤተ ከርስቲያን የተገነባችው በማትታየዋ ቤተ ክርስቲያን አምሳል ምሳሌ ነው ይህችውም በምድር ላይ የምትገኝ ሰማይ ናት በማለት ይገልጻታል የቁስጥንጥንያው ሊቀ ጳጳስ አቡነ ጀርማንየስም ቤተ ከርስቲያን ከሰማይ በላይ የሆነው አግዚአብሔር የሚያድርባትና የሚኖርባት በምድር ላይ ያለች ሰማይ ናት በማለት ቤተ ከርስቲያንን በእግዚአብሔር መንግስት መስሎ አስተምሮበታዕካ ቅዱስ ሄሮንዮስም ቤተ ከርስቲያን የታላቁ እና የገናናው ከርስቶስ አካሉ ናት በማለት አስቀምጧል የረ ድኅነት ታሪከ የተጀመረው አዳም ከተፈጠረና በኃጢአት ከወደቀበት ጊዜ ጀምሮ የአሳቡን ይልን የሚቀጠቅጠው አውነተኛው በትር ከሴቲቱ ተወልዶ በሴቲቱ ባህርይ ተገልጦ ኃጢአትንና በልን እንደሚያጠፋ ቃል ኪዳን ከተገባበት ጊዜ ይጀምራል በዘመነ አበው ለነበሩት ለ ሻቀላሻ መክ ኦዕት ለእነ ሙሴ በተለያየ መንገድ ተገልጦ ዓለም የሚድንበት መንገድ በተነበየው ትንቢት የተደረገውን ዝግጅት በምሳሌና በትንቢት መነጽርነት አሳይቷቸዋል በነቢያት በ ራሱ በመጀመር መረት አምላከ ሰው ሆኖ በምድር ላይ ክብሩን በመግለጥ የነገረ ድኅነትን ታ አብ ወደ ባህርይ በኣለቀ ትንሳኤው በማጠናቀቅ በክብር ወዳልተለየው ወደ ባህርይ አባቱ ጨጨጨ ጨበ ጭጭዞፐጭወ ጩንስቦ ዓሩክቴ ል ዞዚየጦያ ወያ ከደ ርከብ ዚቧ ከመካ ሠ የ ዕፅ በሶ ዜ የዐኔ ኛ አዛል። ም አባ ታድሮስ ያዕቆብ ማላቲ የቅድስት ማርያም ዘለዓለማዊ ድንግልና በከርስቶስ ካትፉ አነት መረጃችን ነው ይኸውም ዘር ምከንያት ሳይሆነው ተወልዴልና ጠሌ ካሄ ሳይ ላለን ዘሃ ጅ ፀ ኅርቦፍሮ ዐህየ የቪከ ከክ የከፎ የ ከየ ከ ነ ርቲ ሎፍመ ህ መቋ በማለት መናገራቸው ጌታችን ኢየሱስ ከርስቶስ ዘር ምክንያት ሳይሆነው ለመወለዱ እውነተኛው ኦርቶዶከሳዊ መረጃችን የአመቤታችን ዘለዓለማዊ ድንግልና መሆኑን ለመግለጽ ነው ኑዱስ ጁስቲን ሰማዕቱ ትሪፎ ፐጋኾከ ከተባለ አይሁዳዊ ጋር ባደረገው ውይይት ላይ እርግጥ ነው በቀር በድንግል በኩል የተወለደ የአብርሃም ዘር የሆነ ሌላ የለም ኞ በማለት ተናግሯል ለረጅም ክፍለ ዘመናት በነገረ ማርያም ትምህርት ላይ ብቻ ያጠነጠኑ ንግግሮች ስብከቶችና ትምህርቶች ከነገረ ክርስቶስ ተነጥሎ ለብቻው ለማግኘት እስቸጋሪ እንደሆነ አባ ታድሮስ ይናገራሉ እንደ እርሳቸው አገላለጽ ከሆነ ነገረ ማርያምን በሁለት ሁኔታዎች ላይ እንደተገለጠ ማየት እንችላለን የመጀመርያው በነገረ ሃይማኖታዊ ዐዐ ትምህርቶች ላይ ሲሆን ሁለተኛው ደግሞ እነ ቅዱስ ሄረርገዮስ እመቤታችንን ከሔዋን ጋር በማነጻጸር ዳግማዊት ሔዋን በማለት ያቀረቡት ትምህርት ነው መ በቅዱስ ማርቆስ ወንጌላዊ እንደተመሠረተ የሚነገርለትና ብዙ ሊቃውንተ ቤተ ከርስቲያንን በማፍራቱ የሚታወቀው የእስከንድርያ ትምህርት ቤት በነገረ ማርያም ትምህርት ውስጥ ያበረከተው አስተዋጽኦ ከፍተኛ አንደነበር የቤተ ከርስቲያን ድርሳናት ያብራራሉ በአመቤታችን ዘለዓለማዊ ድንግልና ላይ ሄልቬድየስ በዐ ዓም የተሳሳተ ትምህርት ሲያስተምር ከእርሱ ጥቂት ዓመታት ዘግይቶ ጁቪንያን አና በዩጐዝላቪያ ውስጥ በምትገኘው የናይሰስ ሊቀ ጳጳስ የነበረው ቦኖሰስ ጭፀበህፀ የሄልቬዲየስን ፈለግ በመከተል አመቤታችንን ከጌታ ሌላ ልጆች አንደ ነበርዋት በታሪከ ለመጀመሪያ ጊዜ ሲያስተምሩ እና በጽሑፍ ሲያሰራጩ ቅዱስ አጴፋንዮስ ከዐ በ ዓም ላይ ለሄልቬዲየስ የእመቤታችንን ዘለዓለማዊ ይንግልና የሚረጽ ምላሽ ሊሰጥ ቅዱስ ጀሮም ደግሞ በ ዓም ለጁቬቪንያን ተገቢውን ማሎንዩኒ ሊያ ከእርሱ በፊት ያልነበረውን አዲስ ትምህርት የማስተዋወቅ ሥራ አየሰሩ ሳለን የማስጠበቅ ከርስቲያን ያሰቀመጠችውን በነገረ ማርያም ላይ ይሰጡ የነበሩ ዶግማዊ ትምህር በ ንዲሁ የድንግል ማርያምን ሥራ እየሰሩ ነበር ቅዱስ አውግስጢኖስም ለፔላግዮስ የሰጠው መልስ እንዲሁ ጨጨጨ ጨጨጨ ጨጩጨጩጨጩ መሙ ጳክዩ ሃዞ ለክ ህ ዜና ፐ አዛፀመነሃ ዞር ሬል የ ኀዘ ከፈ የተወዝዘ ዲስ አምብሮስ ዓም መገቡት ንያን በሮም ም እንዲሁም በሚሳን በቅ ከምስጋና ውስጥ በአቡነ ሲሪኪያስ በዐ ዓም እንዲ ኑን ይ የድ ሕፍት ሲጽፍ ቅዱስ ር ምግበ የኾ ያልሆነ መነኩሴ ነበር የድንግልና ህይወት ከጋብዎ የ ለውግስጢ ሥራ እንደሆነ ያስተምር የነበረ ነው ቅዱስ ጀሮም እጢኖስም አንደዚሁ አድርጓል ከጨ ዓም ከጉባኤ ካፔኢ በኋላ ከሥልጣን የተባረረ ነው። እናያቸዋሶ የነገረ ማርያምና የቤተ ከርስቲያን ታሪከ ትምህርት ጽሐፋዊ መረጃዎች እነዚህ ጽሑፋዊ መረጃዎች በብራና በፓፒረስ እና በወረቀት ምንጮች ናቸው አነዚህንም በሚከተሉት መገገድ ልንከፍላቸው እዝዛላለ የምናገኛቸው የቤተ ከርስቲያን ህጋዊ ዶከመንቶች እነዚህ ዶከመንቶች የሚገኙት በዓለም አቀፍ ጉባኤያትና ስብሰ የጮት ማጽኛ ቃላቶች ጸሎተ ሃይማኖት አመከንዮ ዘሐዋርያት ጥን ሊ መጻፏቁት የቢሩ ከርስቲያን ሀጐች እና በጳጳሳት በፓትርያርኮች በቤተ ከርስቲያን አካላት የተጻፉ ይፋዊ ደብዳቤዎች ናቸው ስለ እመቤታችን ወላዲተ አምላከነት በጉባኤ ኤፌሶን በ ዓም ሲወሰን በድንግልና ጸንሳ በድንግልና መውለዷን በጸሎተ ሃይማኖትና በአመከንዮ ሐዋርያት ሲገለጽ በቅዳሴ ማርያም በቅዳሴ ጎኣነሀዮስ ገባሬ ወመንከራት በቅዳሴ ያዕቆብ ዘስሩግ ላይ መታሰቢያዋን ላደረገ በረከትን እንደሚያገኝ መገለጹ አና በሌሎችም ቅዳሴያትና የቤተ ከርስቲያን ሥርዓት ላይ የጐላ ድርሻ አንዳላት መጠቀሱ በየዘመናቱ በተነሱ የቤተ ከርስቲያን አበው ዘንድ በተጻፉ ደብዳቤዎች ድንግልናዋን ክብሯን የአምላከ እናት መሆኗ በዶከመንት መልክ መገኘታቸው ስለነገረ ማርያም ታሪክ ሰፋ ያለ ትምህርት ለማስተማር የቀዳማዊቷ ቤተ ከርስቲያን አበው ስለ አርሷ የነበራቸውን ግንዛቤ በይበልጥ እንድናውቅና እንድንረዳ የመረጃ ምንጮች በመሆን አገልግለውናል ዘለዓለማዊ ድንግልናዋን በተመለከተ መረጃ ለመሰብሰብ ስንፈልግ ቅዱስ ጀሮም የጻፋቸውን ሁለት ደብዳቤዎች ቅዱስ ኤጴፋንዮስ በ ዓም የጻፈውን አንድ ደብዳቤም ቅዱስ ዮሐንስ አፈወርቅ ያስተማረው ሰፋ ያሉ ትምህርቶችን ማግኘት አይከብደንም ዘለዓለማዊ ከብሯን ለመናገር ቅዱስ ጐርጎርዮስ ገባሬ ወመንክራት ዓም የሰበካቸውን ሦስት ስብከቶችን ሞ ቅዱስ ኤፍሬም የሰጠውን ሰፋ ያለ ትምህርት እና የተለየዩ ቅኔያትን ቅዱስ አምብሮስ ዓም ድገግል ማርያምን አርአያ ማድረግ እንደሚገባቸው ለደናግላን በጻፋቸው ደብዳቤዎቹ ላይ አቡነ ሜቶድዮስ ዐ ዓም ያስተማረውን ትምህርት በዶከመንት መልከ እናጥችዋለገና መረጃዎችን ለመሰብሰብ ረጅም ርቀት መሄድ አያስፈልገንም ምከንያቱም እነዚህ በሙሉ በዶከመንት መልከ አናገኛቸዋለንና በአጠቃላይ ይፋዊ ዶከመንቶች ለነገረ ማርያምም ይሁን ለቤተ ከርስቲያን ታሪከ ጽሑፋዊ የመረጃ ምንጮች ናቸው የሥረጃ ፔ የቤተ ከርስቲያን አበው መጽሐፍ ቅዱስንና ትውፊታዊ መረጃዎችን መሠረት በማድረግ የሰሯቸው የግል ጽሑፎቻቸው የመናፍቃንና የአረማውያን የጣኦት አምላኪዎች ጸሐሪዎት ያስተማሩት ትምህርትና የጻፏቸው መጻሕፍት ጽሑፋዊ የመረጃ ምንጮች ውስጥ ነ ያራዎች በመካከለኛው ዘመንና በፕሮቴስታንቲዝም አንቅስቃሴ ተዋናይ የነበሩ ጸሐፊዎች የ ጨጨጨ ጨጨ ጨ መመ ዖከዘሄ ርከፊ ል ብዕየሄ ዐየ የከፎ ርከቋቦ ቆ ይዐዐ። ዎቹ የተመረመሩ የሰሯቸው ሥራዎች መረጃ ምንጭነት የሚቆጠሩ ናቸው ዚህ ለቤ ረጃዎቻቸ ተ ከርስቲያን ታሪከ ሰነን ር ተአማኒነት ያለው መ ድ መ ሩ ማርያም ትምህርት አንደ አት ኛ ዓመት ቁር እ ዓም ሬላጨ ፌ ሜሻ ዳራ መ ፍኤ ና ሙጨ መሎ ዉ ፁ ረፎመው ቀስት ድንግል ማርያም በጥንታዊቷ ቤተክርስተያን አስው ትጮህ ርት በድንጋይ ላይ የተቀረጹ መረጃዎች እነዚህ በድንጋይ ላይ የተቀረጹ ጽ ዘገኙት በመቃብር ድንጋዮች አና በተራራ ሥር በተሰሩ የ ርሷም ሊሆን ይቾላ ወስጥ የተገኙ ጽሑፎች በዘመነ ሰማዕታት ተርፈው የነበሩ ከርለቲ ኮው በተለይም በጥና የማያሳይ እንደ ነበር የሚገልጹ ናቸው በተለይም ጳውሎስና ጴጥት ው አረፍተ ነገር መገኘቱ የምልጃ ትምህርት በመጽሐፍ ቅ ዳሉ ሆይ ስለ እኛ ጸልዩሠ ከመጀመርያው ከፍለ ዘመን ጀምሮ በነበሩ ምዕመናን ዘንድ በተግባር እሂ ኮጠቀሱ ባሻር የመረጃ ምንጮች የቤተ ክርስቲያን ህንጻዎች የሥዕል እና የቅርሳ ልምዶች ለክርስትና ትምህርትና የእውነተኛ አምልኮ የላቁ ማይነ ን ና ክብረ በዓላትና መረጃዎቾ ናቸው በዋሻበበረሃ እና በመቃብር ሥፍራዎች የተሳሉ ሥዕላት በ ስለነበሩ ሁኔታዎች የሚገልጡ እውነተኛ የቤተ ከርስቲያን ታሪከ መረጃዎች ናችው ት በዋሻ ውስጥ ተስለው የነበሩ በከርሰ ምድር ጥናት ተመራማሪዎች ልርከቄኬኬፄኬዜ የተገኙ ሥዕላት የሥዕላትን የት መጣነት ከመግለጻቸው ባሻገር የጥንታዊቷ ቤተ ከርስቲያን ሥርቫተ አምልኮና ትምህርትና አኗኗር እንዴት እንደነበር የሚያመለከቱ በመረጃነት የሚያገለግሉ ግብአቶች ናቸው የአመቤታችን ሥዕል አመጣጥና መነሻ ዘመናት በተለያየ ጊዜ የተለያየ አመለካከቶችን ሲያስተናግድ እንደቆየ ታሪከ ይመስከራል የቤተ ከርስቲያናችን ሊቃውንት ትውፊታዊ መረጃዎችን በመጠቀም የአመቤታችንን ሥዕል ለመጀመርያ ጊዜ የሳለው ቅዱስ ሉቃስ እንደሆነ ከ ዓም በፊት አንደተጻፈ የሚነገርለት የቅዱስ ያዕቆብ ድርሳንን መሠረት በማድረግ ይናገራሉ ይህ ትውፊታዊ መረጃ እጅግ ተአማኒነት ያለው የመረጃ ምንጭ መሆኑም ይነዢለታል» በሌላ በኩል አንዳንዶች ታሪካዊ መረጃዎችን መሠረት በማድረግ የእመቤታችንን ሥዕል አመጣጥ ሰፊ ትንታኔ ይሰጣሉፕሮፌሰር ፊሊፕ ስለ አመቤታችን ሥዕል አመጣጥ ሲናገር የድንግል ማርያም ሥዕል ከጉባኤ ኤፌሶን አስቀድሞ እንደማይገኝ ይታሰብ እንደነበር እና በኋላ የከርሰ ምድር ጥናት ተመራማሪዎች ባገኙት መረጃ መሠረት በኛው ክፍለ ዘመን መጀመርያ ላይ በዐዐ ዓም አካባቢ ብዙ የእመቤታችን ሥዕላት አንደነበሩ የእነርሱን መረጃ መሠረት በማድረግ ምስከርነቱን ሰጥቷል በአጠቃላይ ጽሑፋዊ ያልሆኑ የመረጃ ምንጮች ለቤተ ከርስቲያን ታሪከ እና ለነገረ ማርያም ትምህርት እንደ ግብአት የሚያገለግሉ ናቸው የቤተ ከርስቲያን ታሪከ ጠቀሜታ የተነሳ የብሉይንና የሐዲስ ኪዳን የቤተ ከርስቲያን ታሪከ አጅግ በጣም ሰፊ ከመሆኑ ጐ የተቀደሱ ታሪኮችን የሚያካትት የነገረ ሃይማኖት ትምህርትን የሚያስረዳ የታሪከ ከት ርስቲያን ታረክ የተነሳ የገረ ሃይማኖት ትምህርት የጀርባ አጥንት ነው ማለት እንቸላለን የቤተ ከርስቲያን ታ። ተናቀ መለኮት ቅዱስ ዮሐንስ የጌታን እርሱም ፈጣሪ ነውሩዳ ደመ ያም የተዘዋዋሪ መዖፍ ላፍህ ኮሰር ም ርው ዓደም ነ ከኣ ከመቤታችን ሀብት አንደሆነ ቅዱስ ኤፍሬም አርሷ ብቻ እናትህ ረጉ መ ረ ርዓት ማላደግ ብትን መመን ሥርዓት በማለት ተናግሯል ወደር የማይገኝለት ቅድስና እና ንጽህና መቤታችን ይህንን ክብር ያገነችው ፈጣሪ ዓ ሥህነ ነው ቅዱስ ጀሮም አመቤታችን ከዛሬ ጭሮ የ ማተዳሁ እግዚኣብሔር ሰው ረችውን መሰረት በማድረግ ባደረገቻቸው ደግነት እና በነበራት ውሉ ያመሰግኑኛል ብላ በገዚአብሔር ቸርነት የእግዚአብሔር ምህረት በእርሷ ውስጥ በማደሩ ነው በራ ሳይሆን መልአኩ ጫጻጋን የሞላብሽ ሆይ በማለት ከተናገራቸው ለእመቤታችን ዕት ለት ተናግሯል ከተበረከቱት መካከል አንዱ ቅድስና እና ንጽሕናዋን ነው ቅዱስ ጀሮም የእሰይ በትር አመቢጋ ከመሰከረ በኋላ ያቺ አማናዊቷ በትር እመቤታችን ነውር ነቀፋ የሊለባት ገጽ ነ ብራ እንደያዘች ምስከርነቱን ሰጥቷልቅዱስ ሂላሪ ዘፖይተርስ አመቤታችን ከዕ ጋ በፍጹም በሥጋ የወለደችው የእርሷን ፍጹምነት ሳታጣ እንደነበር ይመሰከራል ገፆችንን ስለ አመቤታችን ንጽህናና ቅድስና በመጽሐፍ ቅዱስ በትንቢትና በተለያዩ ምሳሌዎች እናገኛለን ነቢየ እግዚአብሔር ዳዊት ልዑል ማደሪያውን ቀደሰ መዝ በማለት ልዑለ ባህርይ ጌታ ማደሪያ ዙፋኑን አመቤታችንን ከአንስተ ዓለም ለይቶ ያከበራት መሆኑን ይናኘራል ሰለሞንም ወዳጄ ሆይ ሁለንተናሽ ውብ ነው በላይሽ ምንም ምን ነውር የለብሽም ሥኃመኃ በማለት ነውር ነቀፋ የሌለባት ንጽሐ ሥጋን ከንጽሐ ነፍስ አስተባባራ የተገኘች መሆኗን ይገልጻል የቀዳማዊቷ ቤተ ከርስቲያን አበው በእመቤታችን በድንግል ማርያም ቅድስና እና ንጽህና ላይ ተመሳሳይ አቋም ይዘው የተገኙት ከመጽሐፍ ቅዱስና ከቤተ ከርስቲያን ትውፊት ያገኙትን መረጃ ይዘው በመገኘታቸው ነው ቅዱስ አውግስጢኖስ ጌታችን ያለ ዘር ያለ ሩካቤ ያለ ኃጢአት ከድንግል ተወለደ ድንግልናዋ በሥጋ ብቻ ሳይሆን በሀሳብዋም ጭምር ነበር ቁስላችንን የሚያድነውን ወልዳ መስጠት የቻለችው እርሷ ብቻ ስትሆን የኃጢአት ቁስል ሳይነካው ንጹህ ልጅን ወለደች በማለት ነውር ነቀፋ የሌለባት መሆኗን ይመሰክራል በሌላ በኩል ይህ ቅዱስ አባት ስለ ኃጢእት እመቤታችንን በተመለከተ አንዲት ጥያቄ የማንሳት ሀሳብ አንደሌለው ይናገራል በተለይ ለፔላጊያን ምላሽ ይሆን ዘንድ በጻፈው መጽሐፍ ምዕራፍ መጀመሪያ ላይ የተባረከችዋ ድንግል ማርያም በምድር ላይ ያለ ኃጢአት ኖራለች ከእርሷ በስተቀር ኃጢአት ያልሰሩ ቅዱሳን የሉም በማለት ምስከርነቱን ይሰጣል ቅዱስ ያዕቆብ ዘስሩግም ከ በመጥፎ ሀሳቦች በጭራሽ እንዳልተበከለች ከህጻንነትዋ ጀምሮ ያለማወላወል በጽኑ አቋም በቅድስና አንደ ኖረች እና ሁልጊዜ ያለ ሰህተት በተስተካከለ መንገድ ትጓዝ አንደ ነበር ይናገራል ዴው መመመ ። ከእ ተኤ ቀድስት ድንግል ማርያም በጥንታዊቷ ቤተክርስተያን አበው ትምህርት በኛው ከፍለ ዘመን የነበረው አመለካከት ፕሮቴስታንቲዝም በመላው ዓለም ሲስፋፋ የመጀመሪያይቷን ቤተ ከርስ በአብዛኛው በመጨፍለቅ በላዩ ላይ አዲስ አስተሳሰብና የነገረ ሃይማኖት ዶግማ ትምህርት ለመገንባት ሙከራ የተደረገበትና በተወሰነ መልኩ ስኬታማ የሆነ አንቅስቃሴ ነው የፕሮቴስታንቲዝም እምነት እዲስ ትምህርት ከማስተማሩ ባሻገር በቀድሞዋ ቤተ ክርስቲያን ላይ ተነስተው የነበሩ ጥያቄዎች ምላሽ አግኝተው ግብኣተ መሬታቸው ተፈጽሞላቸው የነበሩትን የኑፋቄ ትምህርቶች እንደገና በማደስ ለማስተማር የተነሱበት ነው ከእነዚህ መካከል በእነ ሄልቬድየስ ጁቪንያን ፔላጌዮስ እና በሊቀ ጳጳሱ ቦኖሰስ አማካኝነት ተነስቶ የነበረው እመቤታችን ሌሎች ልጆች አሏት የሚለው ትምህርት አግኝቶ እውቅና የተሰጠበት ዘመን ነበር የፕሮቴስታንቲዝም ይሁን የተሐድሶ መናፍቃን የሚያነሷቸው ሀሳቦች የሚጠቅሷቸው ጥቅሶች በሙሉ ማለት ይቻላል በኛው መኪዝዘ ተነስተው ምላሽ የተሰጠባቸው ናቸው በአጠቃላይ ከአኛው ክፍለ ዘመን ጀምሮ የተነሱት አብዛኞቹ ፕሮቴስታንት እና የዘመናችን የተሐድሶ አራማጆች በእመቤታችን ልጆች አሏት ትምህርት ላይ ምንጮቻቸው ሁሉ አነ ሄልቬድየስ ያስተማሩት ትምህርት ነው ማለት እንችላለን የአመቤታችንድግና የእመቤታችን ድንግልና በሥጋ በነፍስ በሀሳብ የእመቤታችን ድንግልና የመጀመሪያው ከፍል በሥጋዋ ድንግል ሆና መኖርዋ ነው መልአኩ ወደ ናዝሬት የተላከው ወደ አንዲት ድንግል ሉቃ እንደነበር ተመዝግቦ እናገኘዋለን ነቢየ እግዚአብሔር ኢሳይያስም ድንግል ትጸንሳለች ኢሳ በማለት አስቀድሞ የተናገረው ድንግል በድንግልና ፀንሳ በድንግልና እንደምትወልድ አስቀድሞ በመንፈስ ቅዱስ አማካኝነት ስለተገለጠለት ነው ወንጌላዊው ማቴዎስ የበኩር ልጄን እስከትወልድ ድረስ አላወቃትም ማቴ የሚለውን ሀሳብ የገለጸልን ጌታችን በዘር በሩካቤ የተወለደ ሳይሆን ዘር ምከንያት ሳይሆነው በድንግልና ተጸንሶ በድንግልና እንደተወለደ ለአይሁድ እና በመላው ዓለም ለሚኖሩ ምዕመናን ምስከርትን ለመስጠት ነው እመቤታችንን በሥጋዋ ድንግል ናት ብለን ስንናገር ከመውለዷ በፊት ድንግል በወለደች ጊዜ ድንግል ከወለደችም በኋላ ድንግል መሆኗን ለማሳየት ነው እመቤታችን ከሌሎች ሴቶች የተለየች እንድትሆን ያደረጓት ከሦስቱ ግብራት ተጠብቃ መቆየቷ ነው እነዚህ ሦስቱ ግብራትም ሩካቤ ስጋ ማድረግን ዘር ከወንድ መቀበልን እና የድንግልና መወገድ ናቸው መልአኩ መንፈስ ቅዱስ በላይሽ ይመጣል ሉቃ በማለት የተናገራት ባል ከማግባት ደንግልናን ከማጣት ዘርን ከመቀበል ሊጠብቃት ነው በነገር ድኅነት በምሥጢረ ሥጋዌ ሶስቱም አካላት የራሳቸው ድርሻ ነበራቸው አብ ሲያጸናት እሳተ መለኮትን እንድትችል ሊያደርጋት ወልድ በተለየ አካሉ በተለየ ግብሩ ከስጋዋ ሥጋን ከደምዋ ደምን ከነፍሷ ነፍስን ነስቶ በተዋህዶ ሊገለጥባት መንፈስ ቅዱስ ከልማደ እንስት ሊጠብቃት የእምላከ አናት አንድትሆን ሊያበቃት ነው እመቤታችን እናትነትን ከድንግልና ያስተባበረች መውለድ ያልተከለከለች ድንግል ድንግልና ያልተገታባት እናት ናት ቅዱስ አውግስጢኖስ በድንግልና ጸንሳ በድንግልና በመውለድ በድንግልና ጸንታ እንደኖራቾ ምስክርነቱን ይሰጣል እስከንድርያው ሊቀ ጳጳስ ቅዱስ ጴጥሮስ ተፍጻሜተ ሰማዕት ኢየሱስ ከርስቶስ ከብርዋና ቅድስናዋ ገናና ከሆነ ከእመቤታችን ከወላዲተ አምላከ እና ዘለዓለማዊ ድንግል ከሆነች ከማርያም በሥጋ ተወለደ በማለት በሥጋዋ ድንግል መሆኗን መስከሯል አምላከን በድንግልና ፀንሶ በድንግልና መውለድ የመንፈስ ቅዱስ ሥራ በመሆኑ ቅዱስ ማቴዖስም ይሁን ቅዱስ ገብርኤል ምስከርነታቸውን በመንፈስ ቅዱስ ፀንሳ ተገኘች መንፈስ ቅዱስ ጨጨ መ መመ መመመ አያሌው ታዎሩ አለቃ ምልጃ እርቅና ሰላም አዲስ አበባ አልተገለፀም ነ ገዞ ኳት ርቢከዐ ርከህየርከ ህፎ በ ልበ ዞ ቁቋር ኛ አላቋፀ። በጌትነት ሳለ ጋር በግብር ላደ በማለት ለች በአጠቃላይ ከመጽነሷ በፊት ድ ሳትተዋወቅ በ ምስከርነቱን ተጠር በወለደች ጊዜ ድንግል ከወለደች በኋላም ድንን ኢህሰች ድንግል ትግል ተብላ ህዝቦ ብለን አንጠራታለን ሆና በመኖርዋ ዘለዓለማዊ ድገግል ዕረ ዊሃዊሞዮ የመጽሐፍ ቅዱስ ምስከርነት ሽ ስለ አመቤታችን ቫለዓለማዊ ድገግልና ነቢያት በኑ ዜ ውታል በነቢየ እግዚአብሔር ኢሳይያስ ስለዚህ በተለያየ አይነት ንጸንሳለችወንድ ልጅም ትወልዳለች ስሙንም አማኑኢሐ ብአ ምልከት ይሰጣችኋል ምሳሌ የተናገረው ትንቢት የሚያመለከተው እመቤታችን ያም አር በድንግልና መውለዷን ለማሳየት ነውበኛው ከፍለ ዘመን የ ጌታችን በድንግልና ተጸንሶ በድንግልና መወለዱን የኢሳይያስን ትንቢት ኢን አፍሪካዊው ለፓዱ ተኩላ ለመርቅያን ምላሽ በሰጠበት ጊዜ ድንግ የ በሔር እንደምልከት የታሰበች መሆኑን በሚገባ የታመነች ናት በማለት ማብራሪያ የግፍ ሄ ካኝነት ሌላኛው ነቢይ ነብየ አግዚአብሔር ሕዝ መቤታችንን ዘለዓለማዊ በተመለከተ በትንቢቱ ወደ ምሥራቅም ወደሚመለከተው በስተውጭ ወዳለው ወደ መቅደ ሰ አመጣኝ ተዘግቶም ነበር እግዚአብሔር ገብቶበታልና ተዘግቶ ይኖራል ሩ መናገሩ በድንግልና ተጸንሶ በድንግልና የሚወለድባት ጌታ ብቻ የገባበትና ያገለገለበት የአመቤታችን ማህጸን ሌሎች ሰዎች ሳይገቡበት ለዘለዓለም ተገዝቶ እንደሚኖር ያመለከታል ይሆክ ጥቅስ ከመጀመሪያው ከፍለ ዘመን ጀምሮ የነበሩ የቤተ ከርስቲያን አበው ከእመቤታችን ዘለዓለማዊ ዴንግልና ጋር በማያያዝ ተርጉመውታል ከእነዚህ አበው መካከል ቅዱስ ቀለሜንጦስ ዘእስከንድርያ ያቀረበው የህዝቅኤልን ትንቢት ብቻ ሳይሆን ነቢየ እግዚአብሔር ሰሎሞን እህቴ ሙሽራዬ የተቆለፈ ኸት የተዘጋ ምንጭ የታተመም ፈሳሽ ናትነ መኃመኃ ዘሲፋ በማለት የጠቀሰውን በመተርጎም ጭምር ነበር ቅዱስ ጀሮም የተረጎመውን ለማየት እንሞከር ቢሆንም ቅሉ የእርሱ እናት አሁንም ድንግል ናት የተቆለፈ ገነት የተዘጋ ምንጭ የታተመችም ፈሳሽ ናት ድገግል ማርያም ነብዩ ህዝቅኤል እንደተናገረው ሁልጊዜ የተዘጋች እና ሁልጊዜ የምታበራ የቅዱሳን ሁሉ ቅዱስ የሆነውን የምትደበቶ ወይም የምታሳይ በውስጧ የጽድቅ ፀሐይ ሎጊኪ ን ሰባትና መልከ ጺጹዴቅ ሸመት ሊቀ ካህናት የሆነው ጌታ የወጣባት የምሥራቅ ደጃፍ ናት ስለዚህ እንደተናዢኩት ድንግል ከርስቶስና ድንግል ማርያም ራሳቸውን ት ማጃሁቁ ፇ ድንግልናን የመጀመሪያ ፍሬዎች አድርገው ያቀረቡ ሊሌ መ ፀ ዕ ቴል ህር በ ውዳሴ ማርያም ዘ ገቸ ረቡዕ ጌ ታ ህ ቦቦ ፐፀያር ነ እዛከሃ ፒ ቅድስት ድንግል ማርያም በጥንታዊቷ ቤተከርስቲያን አበው ትምህርት ድንግልና የሚያመለክት ቋ ደጃፍ የድንግል ማርያምን ዘለዓለማዊ እው እውነተኛ ምልከት ነው ጌታችን የገባባት አውነተኛዋ የምስራቅ ደጃፍ ለሌሎች ያልቱ ተህ የንጽህና ሕይወት የተገነባ በር ነው በግብጻውያን መዝሙር ውስጥ የሚከተሉን ግጥሞች እናኑ ህዝቅኤል መሰከረም እንዲህም አለ የምሥራቋን በር አየሁኝ ዳኳ ብሎ ጌታ የዓለም መድኃኒት በእርሷ ዘንድ ገብቷልና በፊት አደነበረች ተዘግታ ትኖራለች ይላል ዮጵያዊው ሊቅ ጻድቁ ኣባ ጊዮርጊስ ዘጋስጫ ስለ አመቤታችን ዘለዓለ ለመናፍቃን ምላክ ሲሰጥ እርሷም ከወለደችው በኋላ እስከ ዘለዓለም በድንግልና ደ ነ አእንላለን በማለት ተናግሯል የባዛንታይን ኦርቶዶክስ ቤተከርስቲያን አካላዊ ያለፈበሽ የተለየሽ ደጃፍ ሆይ ደስ ይበልሽዘበማለት በህዝቅኤል የተነገረው ትንቢኑ ሊሬ እንደተፈጸመ ምሥከርነት ይሰጣሉ «ል ከትንቢት ባሻገር የእመቤታችንን ዘለዓማዊ ድንግልና ምሥከርነትን ሊገልጹ የማ ቡ ምሳሌዎች በዘመነ ብሉይ ተነግረዋል ከእነዚህ ምሳሌዎች መካከል ሙሴ በደብረ ሲና የተመለኩቴ ሐመልማል ከነበልባሉ ጋር ተዋህደው መገኘታቸው አንዱ ነው የተለያዩ ሊቃውንት በአመቢታክ ዘለዓለማዊ ድንግልና ተርጉመው አስተምረውበታል እሳቱ እና ሐመልማሉ ሊስማሙ የግት ተፈጥሮ የማያገናኛቸው አጥፈና ጠፊ ተቃራኒ የሆኑ ነገሮች ሲሆኑ ከተፈጥሮ ህግጋት ውጪ የፈጭ ህግጋትን በተጻረረ መንገድ ተዋህደው በአንድ ላይ መገኘታቸው የሚያስገርም ከስተት ክር ድንግልናና እናትነትም አንደዚሁ የማይገናኙ ተቃራኒ ነገሮች ናቸው አናት ተብለው ተጠርተፅ ድንግል መሆን አይችሉም እናትነት የሚገኘው በድንግልና መሥዋዕት መሆን ነው ድንግል ተብላ» ተጠርተው አናት መሆን አይችሉም እናትነት ከድንግልና ድንግልና ከእናትነት ጋር ተባብረቃ መገኘታቸው ከተፈጥሮ ህግጋት ውጪ የተከናወኑ የተፈጥሮ ህግጋት ተጻራሪ ናቸው ለዚህም ነው ዘ ቅዱስ ቀለሜንጦስ ዘእስከንድርያእነ ከቅዱስ ጎርጎርዮስ ዘኑሲስ ይህንን ድንቅ ራዕይ ከእመቢታኽ ዘለዓለማዊ ድንግልና ጋር በማመሳከር ያስተማሩት ቅዱስ ቀለሜንጦስ ልደተ ከርስቶስ ድንግለናኞ አላጠፋምና ቁጥቋጦው በድንግልና የመወለዱ ምሳሌ ነው በማለት ሲናገር ቅዱስ ቴሂከ ዘኑሲስም እሳቱ ቁጥቋጦውን እንዳላቃጠሰው ጌታን በመውለዷ ምከንያት በእርሷ ሰው ከ መለኮታዊው ብርሃን በእርሷ ያለውን የድንግልና አበባ አላጠወለገውምሯፖ በማለት ማብራሪያ ይሰጣል ነቢየ እግዚአብሔር ዳንኤል የተመለከታት ያቺ ረጅም ተራራ በእመቤታችን ከጁ ቢመሰልም እጅ ሳይነካው የሰው ልጅ ተጽእኖ ሳያርፍበት ከተራራው ተፈንቅሎ የወጣው ያ ድገ በዚያ ቦታ ላይ የነበሩትን ማዕድናት በሙሉ ፈጭቶ ታላቅ ተራራ የሆነው ያ ድንጋይ ትዳን ከሰማየ ሰማያት የወረደው ዘር ምከንያት ሳይሆነው በድንግልና ተጸንሶ በድንግልና ለተወዎ ለጌታችን ምሳሌ ነበር የሰው ልጅ ምከንያት ሳይሆነው ያለ ፈቃደ ሥጋ የተወለደው ጌታችን ኢየነሰ ከርስቶስ መሆኑን ቅዱስ ጎርጎርዮስ ዘኑሲስቦ ቅዱስ ሄሮንዮስ ቅዱስ ኤፍሬም ሶርያዊወ። የሚባለው ታላቅ ሊቅ እስከ የሚለውን ቃል ከመተርጎሙ እስህርናብ ሆር ነው ነቢቶ እንግዳ የጤ አላወቃትም የሚለውን ሲያብራራ በአጭርና ልል ቀድሞ ሣበኩር ልጄን ኢህ ፍ ያለው ይህ የሚለውን ቃል መጠቀሙ እናንተ እንደምትጠረጥሩት ቋንቋና አገላለጽ ተናግሯል በቅዱስ ዮሐንስ አፈወርቅ ሀሳብም ይህን ሊገልጽላቸው ስለፈለገ ነውን ሳይሆን ጌታን ከወለደች በኋላ ስለነበረው ከስተት ለመግለጽ ወርሥ የምናገኛቸው ቁምቭርች ከቅዱስ ዮሴፍ ጋር አብራ መሆኗ የቅዱስ ዮሴፍ አ ተሰ ራራት የታለመ አለመሆኑን ነው ውስጥ በማደጉ በዘመናቸው የነበሩ አይሁድ በተለይም ላ መጠቀሲ ጌታችንም በቤተ ዮሲፍ እንደሚናገሩት ሳይሆን የቅዱስ ዮሴፍ ፈጣሪ ቅዱስ ዮሴፍንና መለል ሰዎች ዮሴፍ ልጅ ብለው ዘር ምከንያት ሳይሆነው መወለዱን ለመግለጽ የተጠቀመበት ቃ መን ዓለም ሊያድን የመጣው እርሱ ከስተት ለመግለጽ አይደለም እንጄ ከጌታ ልደት በኋላ ስለ ነበረው ታላቁ ሊቅ ቅዱስ ዮሐንስ አፈወርቅ ይህንን ኋስኩ በብዙ ቦታ መገለጹንና ለጊዚያዊ ነገር ብቻ ሳይሆን ዘለቂታነት ላለው ነር ጭምር ከዚ ውቃል የተለያዩ ጥቅሶችን በመጥቀስ መረጃዎችን አቅርቦልናል ዘፍ መዝ መ የተሰሎንቄ ዩኒቨርሲቲ ፕሮፌሰር የሆኑት ፕሮፌሰር ካሴጌሩ ዩየህ ይህንን ጥቅስ ማቴ ከ ልከ እንደ ቅዱስ ዮሐንስ አፈወርቅ ጥቅሱ የሚያብራራው ጌታችን ኢየሱስ ከርስቶስ ድንግልና ካላት አናቱ መወለዱን ትኩረት ሰጥቶ ለማስተማር አንጂ ከዚህ የዘለለ ሀሳብ ኖሮት ያንን ለመግለፅ አንዳልሆነ ማብራሪያ ሰጥተውበታል የቅዱስ ጀሮም ምላሽ ከቅዱስ ዮሐንስ አፈወርቅ ለየት የሚያደርገው እመቤታችን ጌታን ከወለደች በኋላ ሌሎች ልጆች ወልዳለች በማለት ላስተማረው ለሄልቬዲየስ የሰጠው ትምህርት መሆኑ ነው ሄልቬድየስ እመቤታችን ልጆች አንዳሏት የማቴዎስ ወንጌልን ጥቅስ መሠረት በማድረግ ለሀሳቡ ድጋፍ ይሆነው ዘንድ በኩር ልጅ እስከ አላወቃትም የሚሉትን ቃላት በመሰነጣጠቅ ያስተምር እንደነበር ሥራውን ማየት በቂ ነው መናፍቁ በማወቅም ይሁን ባለማወቅ እነዚህን ቃላት በመሰነጣጠቅ እና በመለያየት ቤተከርስቲያን ማስተማር እንደጀመረችና ለዚህ ሐሳብ ው ላንስ ናት በማለት በመጽሐፋቸው ውስጥ መግለጻቸው ትዝብት ውስጥ የሚጥል ነው ሄለዜ ሣበኩር ልጄን ይላልና የመጀመሪያ ልጅ የተባለው ተከታይ ወ መጀመሪያ ልጅ ማለት ሲያስተምር በጽሁፍ ሲያሰራጭ ቅዱስ ጀሮም ደግሞ ማበከኩር ልጅ ማና ከፍቶ የወጣ ይሀንን ቢሆንም ማንኛውም የበኩር ልጅ ተከታይም ይኑረው አይኑረው መቂ የሚያስብለው ስያሜ ያገኛል በማለት በመረጃ የተደገፈ ምላሽ መስጠቱ አት ችን ሌሎች ልጆች እንዳሏት መረጃ እስከምትወልድ የሚለው ቃልንም ቢሆን የጠቀሰው ኦና ቀ እንጂ የቤተከርስቲናችን ይሆነኛል በማለት ለመጀመሪያ ጊዜ ያቀረበው የናት የሚነሳባትን ጥያቄ አልነበሩም ቤተከርስቲያን የተዛባውን ትምህርት ነች ኀስከ የሚለው አነጋገር ረግ መንፈሳዊ ግዴታ አለባት ቅዱስ ጀሮም ለዚህ ምላ አዝሆነ መጽሐፍ ቅዱስን መሰረት በማድ ነዢ ብቻ ሳይሆን ዘለቄታነት ላለውም ነገር የሚያገለግል ነ ጊዜ ድረስ ልጅ አልወለደ ማብራሪያ ሰጥቶበታል ለምሳሌ ሜልኮል እስከሞተችበት ቁ ርከ ዘዐጠዘ ከሬ ሀ ሦዞ ሪዐከበ ኤ ካዓዐል። ች የምስራቅ ኦርቶዶክስ አብያተ ክርስቲያናት መ ቻቸው ከሌሎች አብያተ ከርስቲያናት ልዩ ያደርጋቸዋል በመጀመ ው መረትነት ያላቸው በመሆኑ አበው በእመቤታችን ዘለዓማዊ ድንግልና ላይና የጌታ ወንድሞች ትበላው ዘመናት ውስጥ የነበሩ ያዕቆብ የቅዱስ ዮሴፍ ልጆች መሆናቸውን በተመሳሳይ አቋም ማስራሪታ ሰን ቅዱስ በምዕራቡ ዓለም በምትገኘዋ የቀዳማዊቷ ቤተክርስቲያን አበው እነ ቅዱስ እምበሮስ ላር አውግስጢኖስ በምሥራቃዊው ዓለም በምትገኘዋ የቀዳማዊቷ ቤተከርስቲያን አበው መካከል እነ ቅዱስ አትናቴዎስ ቅዱስ ኤጺፋንዮስ ቅዱስ ዮሐንስ አፈወርቅ እና ቅዱስ ባስልዮስ ዘቂሳርያ ተመሳሳይ አቋም የነበራቸውና ስለ እመቤታችን ዘለዓለማዊ ድንግልና ምስከርነት የሰጡ ናቸው ሆቅዱስ አውግስጢኖስ ቀጣይነት ያለውን መለያየት የሌለበትን ሐዋርያዊ ትምህርትን መሠረት በማድረግ እመቤታችንን በድንግልና ጸንሳ በድንግልና ወለዳ በድንግልና ፀንታ ኖራለች በማለት ተናግሯል ለቀዳማዊቷ ቤተ ከርስቲያን ትምህርት የሚቆረቆር ሰው ለትከከለኛ ትምህርቷ እንዴት ባዕድ ይሆናል። የነ ራፕ ን ሌው ኢ ሩሙሙ ህስየሄ ዩ እቱዚዩ ዩ በ ቅድስት ድንግል ማርያም በጥንታዊቷ ቤተከርስቲያን አበው ትምህርት ላ ዓመታት ይሆናል በእነዚህ ዘመናት ውስጥ ለክርስትና አለተ ድስ በረከቱት ሐዋርያት አና የሐዋርያት ደቀ መዛሙርት የነበሩበት ዘመን ነበር የረት አስተዋ ሰማዕቱ ትምህርት መነሻው ከእርሱ በፊት ከነበሩት ሐዋርያት እና በአርሱ ዘመን ከነበሩ ተሓ አበው የመነጨ ነው ከዚህ በመነሳት የቅዱስ ጂስቲን ሰማዕቱ የእመቤታችንን ኣኳ የመጠየቅ ትምህርት ሐዋርያዊ መሠረትነት የሌለው ነው ማለት አያስቸልም የእ ንን ሞሽ መጠየቁ ብዙ ነገርን ያስተምረናልሐዋርያነ አበው የሐዋርያት ደቀ መዛሙርት የሐዋርያትን ዘመገና የጥንታዊቷን ቤተከርስቲያን ያገናኙ አውነተኛ መረጃዎችን ያሸጋገሩ ድልድዮች ናቸው እስከ ቪዎቹ አመተ ምህረት ድረስ የነበሩ አበው ከሐዋርያት ደቀ መዛሙርት ጠሐፃርአ አበው የሐዋርያትን ትከከለኛ ትምህርት የማግኘት እድሉ ነበራቸው የቅዱስ ዮሐንስ ወንጌላዊ ደሬ መዝሙር የነበረው ቅዱስ ፖሊካርፕስ እስከ ዓም ድረስ በሕይወት የነበረ ሲሆን በእነዚህ ዘመናት ብዙ ደቀ መዛሙርትን ለማፍራት በቅቷል ከእነዚህ ተማሪዎቹ መካከል ፕነገረ ማርያም እባት ትውፊት አንዲጠበቁ ከፍተኛ ተጋድሎ ሲያደርግ የነበረውን ሰው ከሐዋርያት እና ከመምህሩ ከቅዱስ ፖሊካርፐስ የተለየ ትምህርት እስተምሯል ማለት የዋህነት ይመስለኛል የቤተ ከርስቲያን ታሪከ በአመቤታችን አማላጅነት ዙሪያ የሚያቀርባቸው መረጃዎች ከእርሱ ጋር የጀመረችውን ፍቅር ማቋረጧን ይናገራል ይህ የሆነው በእመቤታችን አማላጅነት እንደነበረ ተገልጺል በሌላ መንገድ እነ ቅዱስ አትናቴዎስ ቅዱስ ዮሐንስ አፈወርቅ ቅዱስ አማላጅነትዋን በሚገባ ገልጸውልናል የአመቤታችንን አማላጅነት በመጠየቅ የሚታወቀው ቅዱስ አትናቴዎስ ማግስትና የእግዚአብሔር እናት ድንግል ማርያም ሆይ ስለ እኛ አማልጂ ባክፎወመ ለላዩክሮ ወ ከቪመርፎሰፍ ዩጽ ህፀ በማለት በልመናዋ በጸሎቷ እንድትራዳን እንድትጠብቀን የተቀደሰ ምልጃዋ እንደሚያስፈልገን ይናገራል የአስከንድርያው ቅዱስ ቴዎፍሎስ በሥጋዌ ምሥጢር ከእርሷ ስለተቀበለው ሁሉ ይክሳት ዘንድ እርስዋ የለመነችውን ሁሉ ሊሰጣት ይወዳልና ወልደ እግዚአብሔር በቅድስት እናቱ ሊለመን አጅግ ደስ ይለዋል በማለት በእናትና በልጅ በፍጡርና በፈጣሪ መካከል ዜመ መዐ ነዛ ዛይርኳ ል የቭቨ። ዐ ከ ክ ቅድስት ድንግል ማርያም በጥንታዊቷ ቤተከርስቲያን አበው ትምህርት ምልጃ መቅረብ አስፈለገ። ወደ ክርስትና ከመምጣቱ በፊት የእርሱ አጮና የነበረችው ጁስቲና የተባለች ድንግል ሴት በድንግልና ጸንታ በተባህቶ ለመኖር እን የእመቤታችንን አማላጅነት ትፈልግ እንደነበርና ያሰበችው እንደተሳካላት ምስከርነቱን ሰጥቷል ቅዱስ ጐርጐርዮስ በእመቤታችን አማላጅነት አምነው በአማላጅነቷ ተጠቃሚ የነበሩ ሰኽ ስማቸውን እየጠቀሰ ማስተማሩ የእመቤታችንን አማላጅነት ከመግለጽ ባሻገር እንደነበረው የሚጠቁም ነው የቤተ ከርስቲያን ታሪከ ጸሐፊ ፕሮፌሰር ፊሊፕ አንደ ገለጸልን ስለ እመቤታችን አማላጅነት በስፋት የጻፈና ያስራጨው ቅዱስ ኤፍሬም እንደ ነበር ምስ ሰጥቷልሽ በላቲን ብቻ የሚገኘው ሥራው ወደ እመቤታችን የሚደረጉ ወይም አማላጅኩነ የሚጠይቁ ሥራዎች አንዳሉም ይጠቁማል እንደ ፕሮፌሰር ፊሊፕ አገላለጽ ከሆነ ቅዱስ ኤፍሬም ስለ ቅዱሳን ስለ እመቤታችን እና ክ ተቀደሱ አጽሞቻቸው ከብር መስጠት እንደሚገባ በስፋት የፃፈ ከመሆኑ ባሻገር የተወሰኑ ስብከቶሄ በይፋ ከመጽሐፍ ቅዱስ ትምህርት በኋላ በኦርየንታል እና በምዕራባውያን አብያተ ከርስቲያናት ዘዙ ይነበብ እንደነበር ይናገራል ቅዱስ አትናትዮስ በቀጥታ ወደ እመቤታችን የተናገረው የአማላጅኑ ጥያቄ ግግሥትና የአምላከ እናት ሆይ ለእኛ አማልጂ ፖርነህፎቦ ጓክ እላዐሂኩፎ ዐየ ከዘርፊ ፄና ህ የሚለው ይገኝበታል ቅዱስ ባስልዮስ ዘቂሳርያም በዐኛው ደብዳቤው ላይ የቅዱሳን ሐዋርያት ሰማዕታት ነቢያትና ቅዱሳን አማላጅነታቸውን በመግለጹ እርዳታቸው አንዳይለየው እንደገለጸ ሁሉ የእመቤታችንን አማላጅነት በሚገባ የተናገረ አባት ነውየእስከንድርያው ቅዱስ ቴዎፍሎስም እንዲሁ የአማላጅነቷን ነገር ከመናገር የተገደበበት ጊዜ እንደሌለ ወልደ እግዚአብሐር በቅድስት እናቱ ሊለመን እጅግ ደስ ይለዋል በማለት ተናግሯል ቅዱስ እባ ሕርያቆስም እንዲሁ ስምሸም በእግዚአብሔር ዘንድ በማማለድ የሠለጠነ ነው ይላል ኢትዮጵያዊው ቅዱስ ያሬድዎ አንዲሁ የአባቶቹን ፈለግ በመከተል በአንቀጸ ብርሃን ድርሰቱ ላይ ጸጋን የተመላሽና የደስታ መገኛ ሆይ በልጅሽ ስም ላመንን ለእኛ ለወንዶችና ለሴቶች አገልጋዮችሽ ትለምኝልን ዘንድ ይገባሻልበማለት አማላጅነቷ ለሰው ዘር ሁሉ ጠቀሜታ እንዳለው ይመሰከራል በኛው መቶ ከፍለ ዘመን ከ ዓም ዓም በሞት ለተለዩ ቅዱሳን ወ እግዚእብሔር መጸለይ የተለመደ ነገር እንደ ነበር የቤተ ከርስቲያን ታሪክ ይመሰከራል የመጀማሪያው የቤተ ከርስቲያን ታሪከ ፀሐፊ አውሳቢዮስ ዘቂሳርያ መዝሙረ ዳዊት ቁጥር በመውሰድ የሰማዕታትን ልጆች ጠብቃቸው በማለት ጸሎት አድርሶላቸዋል ቅዱስ ጁስቲን ሰማዕቱ ዐዐ ዓም ቅዱስ ሄሮንዮስ ዐዐዐ ዓም ቅዱስ አትናቴዎስ ዓም ቅቆ ባስልዮስ ዘቂሳርያ ቅዱስ ኤፍሬም ዐ ዓም ቅዱስ ጐርጐርዮስ ዘእንዚናዙ እ ዓም ቅዱስ አባ ሕርያቆስ ቅዱስ ያሬድ ኛ ከፍለ ዘመን ቅዱስ ያዕቆብ ዘስሩግ ነ የመሳሰሉት አባቶች አማላጅነቷን ጠቅሰው በሥፋት አንዳስተማሩ መረጃዎች ይጠቁማሉ እግዳ የ ን ክ ቦኮ ሠ ህፀከበ ርከየሃ። ከ እመቤታችን የሚነገሩና የሚሰጡ ትምህርቶች ጥንታዊ መሠረትነት ያላቸውና ከሐዋርያት ሲወር ሲዋረድ የመጣ መሆኑን መረጃዎችን ጠቅሰን ማቅረብ እንችላለን ፕሮፌሰር ሻፍ ፊሊፕ የአርቱዩዝ ቤተ ክርስቲያን የነገረ ማርያምና የነገረ ማርያም ትምህርት እ»ሃ ኃካ ለና እና ብቅ ማለት የጀመረው በኛው መቶ ከፍለ ዘመን መጀመርያ ላይ እንደነበር ይናገራፅ በተለይም የቅዱስ ፖሊካርፕስ ደቀ መዝሙር ቅዱስ ሄሮንዮስ የኛው ክዘ የቤተ ክርስቲያን የነበሩት ቅዱስ ጁስቲን ሰማዕቱ እና ጠርጡለስ እመቤታችንን ዳግማዊት ሔዋን በማለት ጸ እንደ ነበር መረጃዎች ይጠቁማሉ እመቤታችንን በዳግማዊት ሔዋንነት መስለው ማስተማራቸው ቀዳማዊቷ ሔዋን በምከረ ከይሲ ተታላ አትበይ የተባለችውን በመብላት ሕግ ተላሳፊ በመ ለእግዚአብሔር ቃል ባለመታዘጂ ምከንያት ሞትና ውድቀት እንደ ተከሰተ ዳግማዊት ሐክ አመቤታችን ለመልአኩ ቃል በመታዘዝ ሕይወተ ሥጋ ሕይወተ ነፍስ የሆነውን ጌታ እንደወለዳች በማነፃፀር ማስቀመጣቸው ነው እነዚህ የቤተ ከርስቲያን ሊቃውንት ይህንን ትምህርት ያስተምሩ የነበረው ቅዱስ ጳወሎስ ጌታን ዳግማዊ አዳም ብሎ በማስተማሩ የእርሱን ፈለግ በመከተል ነው ከላይ የጠቀስናቸው ሊቃውንት እመቤታችንን ዳግማዊት ሔዋን ብለው ማስተማራቸው ከመምህራኖቻቸው የተማሩትዥ ያገኙትን መሆኑን ደፍረን ለመናገር አያዳግተንም ሐዋርያዊ ትስስር ባላቸው አብያተ ከርስቲያናት ዘንድ የእመቤታችንን ከብር አምልተው አስፍተው እንዲጽፉና የሚገባትን ከብር እንዲሰጧት ካደረጋቸው ምክንያቶች መካከል ከሐዋርያት ሲወርድ ሲዋረድ የመጣውን ሐዋርያዊ ትውፈት ይዘው መገኘታቸው ነው የቤተ ከርስቲያን ታሪከ የቤተ ከርስቲያን ታሪከ መረጃዎች ጽሑፋዊ ቃላዊ እና አርኪዎሎጂካዊ መሆናቸውን ከላይ በሚገባ ትንታኔ ሰጥተንበታል በቤተ ከርስቲያን ታሪከ የነገረ ማርያም ትምህርት ተስፋፍቶ መሰቦ። ሣገከፎ ፀፎፎርከ ሂከፎ ዐ ከፍ ፊዐህህ ከድ ዛ ማርያም በጥንታዊቷ ቤተከርስቲያን አበው ትምህርት ቅድስት ድንግል ህ ቶስ ሲነሳ እመቤታችን ከርስትና ሲነሳ ከርስቶስ ከርስ የማ ት የንን ህለው ምላሽ በሥለዐት ቤቶ ከር በቄ መሆናቸውን በዘመኑ ለነበሩ ዘመን ነበር በዚህ ዘመን ተፈጥረው የአመቤታትንን የግ ወቱበ ያቀረቡ ከ ሐዋርያት ደቀ መዛሙርት አንስቶ አስከ ቤተ ከርሶ ጠበቆች ደረስ አንድ ብለን ማንሳት አንች ዘረ ማርያም ትምህርትና ስለነበራት ከብር ለመጀመ ከመጽሐፍ ከቀፋርያት ደቀ መዛሙርት መካከል አንዱ ቅዱስ አግናጢዮስ ምጥው አ በይፋ ያ ዕትነት ያረፈ ነው ከእርሱ ሌላ የቅዱስ ዮሐንስ ወንጌላዊ ደቀ መዝሙ በዐ ዓም በለዢለት ቅዱስ ፓፕያስ አመቤታችንን ዳግማዊት ሔዋን በማለት ለመጀመሃ እንደነበረ የቅዱስ ፖሊካርፐስን ዜና ሕይወት የጻፈው ፒዮንየስ ዋክፅ የተባለው ሌሁ ያስተማረ ሲሆን የጌታን መወለድ ምከንያት በማድረግ በጻፈበት ድርሰቱ ላዕ በነቢያት ትንቢትና ምሳሌ መሠረት የጌታ ን አይንሮራግ በጻፈበት ፍ ል ተወለደ በማለት ሲገልጻ ስዐዑ ዓጾ ቅዱስ የግዮስ ዓም አና ጠርጡለስ ስዐ ዓም ከላይ ለመግለጽ እንደ ግማዊት ንደ ተጻፈ የሚነዢለት ሔዋን በማለት ጠርተዋታል በዘመነ ሐዋርያት እንደ አመነ ዘሐዋርያት ላይ በመንፈስ ቅዱስ ግብር ከድንግል ማርያም ተወለደ ተብሎ መገለጹ እ ራትና ዋና ተጠቃሽ እንደ ነበረች ያላኗ በነገረ ድኅነት እና በሐዋርያት ትምህርት ላይ ድርሻ እንደ ነበ በዚህ ዘመን የነበሩ አበው እመቤታችንን በተመለከተ ካስተማሩአቸው ትምህርቶች መካከል ከዚህ በታች የተወሰኑትን አንጠቅሳለን በክ ቀ ቅዱስ አግናጥዮስ ምነው ለአገበሳ ክር ከዚህ ዓለም ልዑላን ገዢዎች የተሰወሩ ሦስቱ ታላላቅ ምሥጢራት ይገኛሉ እነርሱም የድንግል ማርያም ዘለዓለማዊ ድንግልና የጌታ በድንግልና ተጸንሶ በድንግልና መወለድ እና የጌታ ሞት ናቸው ቅዱስ ጄስቲን ሰማዕቱ ስዐዐ ሊር ሔዋን ድንግል ስትሆን የእባብን ቃል ጸንሳ እለመታዘዝንና ወለደች ማርያም ድንግል ስትሆን በእምነት ተሞልታ ለመልአኩ የምሥራች ቃል በመታዘዝ እባቡን የሚያጠፋውን እና በእርሱ ያመኑትን ከሞት የሚታደጋቸውን ሕፃን ጸነሰች። ሂ ዞ ሀኮኮ ዞ ኝካከ ዞ ከ ፎ ልዘ በው ትምህርት ቅድስት ድንግል ማርያም በጥንታዊቷ ቤተክርስቲያን እ ሰር ፊሊፕ የዓለም መድኃኒት እናቴ ሁሎ ድል ተለይታ በነገረ ድኅነት ታሪከ ጥያቄ ውሰ ሊግባ የማይችል የተዘዮ ማርያም ከሴቶ ችኻ በማለት አስተምሯል እመቤታችን የነበራትን ከብር መጽሐፍ ለዘለዓለም ይዛለት ትምህርት ያስተማሩና በጽሑፎቻቸው ውስጥ ያስቀመጡ ስ ግ የም ቁፒዢ መረት የቤተ ከርስቲያን ከዋከብት በዚህ ዘመን ተፈጥረዋል አነዚህን አበው አስከነ ሥሪዎአዊር በመጠኑ ከዚህ በታች አናያቸዋለን ቀ ቅዱስ ኤፍሬም ዐ ዓም ኤሠ መቤታች ምስጋና ላይ ሰፊ ትምህርት በማስተማር በመላው የኦርቶዶከስ አብሄ ከርስቲያናት ዘንድ ከበሬታን ያተረፈ ታላቅ አባት ነውቅዱስ ኤፍሬም በነበረበት ዘመን የነቤረዬ የቤተ ከርስቲያን ታሪከ ጸሐፊ ሶዞሜን እንደሚናገረው ከሆነ ዐዐዐዐዐ የሚጠጉ ድርሰቶችን ስፎፀጩ« አንዳዘጋጀ ምስክርነቱን ሰጥቷል አብዛኛው ፍጣ ወደ ግሪከ አርመንኛ ቁብጥ የግብጻውያን የጥንት ቋንቋ አረብኛ እና ወደ ግዕዝ ቋንቋዎች መተርጐማቸውን የቤተ ክርስቲያን ታሪከ ይመሰከራል የቤተ ከርስቲያን ታሪከ ጸሐፊና ተመራማሪ የነበረው ፕሮፌሰር ሻፍ ፊሊፕ አንደሚለው ቅዱስ ኤፍሬም ከሰራቸው ሥራዎች ውስጥ እብዛኛቹ የእመቤታችንን ቅድስናና ከብር የቅዱሳንን እና የቅዱሳኑ አጽም ሊሰጣቸው ስለሚገባው ከብር ፌ ቦታ ሰጥቶ እንዳስተማረ ይናገራል አንደውም እነዚህ ሥራዎቹ የወንጌል ትምህርት ከተሰጠ በኋላ በምዕራባዊው ዓለም በምትገኘው ቤተ ክርስቲያንና በኦሬንታል አብያተ ከረስቲያናት ዘንድ ይነበቡ አደ ነበር ምስከርነቱን ሰጥቷል ቅዱስ ኤፍሬም እመቤታችን የነበራትን ከብርና ታላቅነት በተመለከተ በጥንታውያን አበው የሥነጽሑፍ ውጤቶች በተሰባሰቡበት መድብል ዋር ቪፎዮክኖዊ ውስጥ ብስፋት ተመዝግቦ ይገኛል ከእነዚህ ውስጥ የተወሰነውን በመምዘዝ በመጠኑ እናስቀምጣለን ው በዬ ሆይ ድንግል ማርያምን ለማመስገን ተነቃቃ። መልአኩ ቅዱስ ገብርኤል እመቤታችን ጌታን እንደምትወልድ የምስራቹን ቃል ሲነግራት መላው ዓለምም ይሁን ቅድስት ኤልሳቤጥ ይህንን መለኮታዊ ምስጢር አያወቁም ነበር ቅድስት ኤልሳቤጥ ምንም ውጫዊ የሆነ ምልከት ሳትመለከት በቤቷ የተ መሆኗን አንድትመሰከር የረዳት መንፈስ ቅዱስ ነበር የእመቤታችን ጽንስ በመንፈስ ቅዱስ ግብር የተከናወነ በመሆኑ ይህንን የረቀቀውን ምስጢር ሲገልጽ የሚችለ ቅድስት ኤልሳቤጥ ያቀረበችው ምስጋና በመንፈስ ቅዱስ ፈቃድ ላይ የተመሰረተ ነበር ማለት እንቅላለት ምከንያቱም የእመቤታችንን ሰላምታ በሰማች ጊዜ መንፈስ ቅዱስ እንደሞላባት ተጽፏልና ለመላው ን በም ለት ኢልሳቤጥና በአመቤታችን መካከል የቅድስና እና የክላ ት ን መጣቸውን ዓለም አስታውቋል ለዚህም ነው ይህች ቅድስት እናት ቤትዋ ድረስ ምስክርነትን የሰጠችው አመቤት ቢቷና ራሷ ለማስተናገድ ብቁ አለመሆና ለ የዚሀ ሴላ የእመቤታችንን የጸና እምነት አንድትመሰከር ይህን ብንም ሉቃ እናቱ ነበረች ይ ቅድስት ኤልሳቤጥ በቤቷ ያስተናገደቻት እመቤት የንን ነን ቴግመስየን ምንም አይነት በያነሳሳት ኖሮ አመ መንፈስ ቅዱስ ባይገልጽላት አና ለምስጋና በመንፈስ ቅዱስ መሞ እንቅስቃሴ አታደርግም ነበር የቅድስት ኤልሳቤጥ መ ዞ መ አርን የ ከላቁ እረ ክዴ በ ምንም ት መላው ሰውነቷ ጣጫ ቅድስት ድንግል ማርያም በጥንታዊቷ ቤተክርስቲያን አበው ትምህርት እንዲሆን አድርጓታል በማኅጸን የነበረው ጽንስ በደስታ መዝ ሲናን ለተ ሰ ሰና ኬን መ ሂበ ሰላ ነንና ወል ለዚህም ነው እናቁ እነሆ የክሻው በማኅጸንዋ የነበረው ጽንስ በደስታ የዘለለው ጳልኢ በመገፈስ ቅዱሰ አርዳታ የአመቤታችንን የሰላምታ ድምጽ በመስማቱ አይደለም ወይ አለርጅ በመጣ ጊዜ ውር እ ሆ በእግዚአብሔር ቃድ ተልኮ በእግዚአብሔር ማልካም ያው ምስጋናን ያቀረበላትን ፋብ ጉበርኤልንና በመንፈስ ቅዱስ ተቃኝታ በመንፈስ ቅዱስ እግዛ ውጫዊ ምልከትን ሳታደ መለ ድርጊቶችን ያወቀቸው የዚህቾን ቅድስት አናት ሰህተት ለበትን የስጋና መሟ በግኗ የእመቤታችን ክብር ምስጋናና ውዳሴ በዘመን የማይገ ት ይለኛ ጥ ከትውሰድ ሟ ትውልድ የሚተላለፍ መሆኑን ከዛሬ ጀምሮ ትውልድ ሁሉ ብጽእት ይሉኛል ሉቃ በግ መሰግኗት እንደሚኖሩ ትምህርት አዘል ትንቢት ለት በመንፈስ ቅዱስ መሪነት ገላጭነት ሲያ ፐ ተናግራለች የትን ከርና ምስና ሲያያርቡላት እንደሜኖሩ ያመለከታል ዎችን በማህቷኒ ቀርቡላ ጻ መ ልሉ አውግአፍናስ በመንፈስ ቅዱስ የተመሩ ሕይወታቸው በመንፈስ ቅዱስ መ ሪኩኑ የሚጓዙ ሰዎች የሚናገሩት ንግግር ዘመን የማይሽረው ያገኙትን ከብር እስካላበላሹት ድረስ ሰዘለዓለም ከብረው የሚኖሩበት መሆኑን በሰፊው አስተምሯል በመንፈስ ቅዱስ ተሞልተው ሥራ ከሰሩ ሰዶች መካከል ጳዘካርያስ መንፈስ ቅዱስን በተሞላ ጊዜ ብዙ ነገሮችን ተናገረ ማርያም ራሷ መገሬስ ቅ በተቀበለች ጊዜ ጌታን ጸነሰች ሉቃ በማለት ተናግሯል ከዚህም ሌላ ጳ ዘካርያስና ኤልሳቤጥ ጌታ ሳይወለድ ገና በጽንስ ሳለ በመንፈስ ቅዱስ በመመራት ጌታችንን በተመለከተ ብዙ ትንቢቶችን ተናግረዋል ሉቃ ማ በማለት የሁለቱ ባልና ሚስቶች በመንፈስ ቅዱስ የታሸ መሆኑን መስከሯል በአጠቃላይ እመቤታችንን ለማመስገን የመገፈስ ቅዱስ እገዛ ያስፈልጋል ነቢየ እግዚአብሔር ዳዊት ጻድቃን ሆይ ደስ ይበላችሁ ለቅኖች ምስጋና ይዝልሬ ምመዝ በማለት ተናግሯል ሐዋርያው ቅዱስ ጳውሎስም በአግዚአብሔር መንፈስ የሚጭ ሁሉ የእግዚአብሔር ለጆች ናቸው ሮሜ በማለት ተናግሯል በአግዚአብሔር መፈስ እየተመሩ እግዚአብሔር የመረጣቸውንና ያከበራቸውን የሚያከብሩ ምስጋና የሚገባቸውን ሰዎች የሚያመሰግኑ እነርሱ የእግዚአብሔርን ፈቃድ ፈጽመዋልና የእግዚአብሔር ለጆች ይባላሉ አመቤታችን የሴቶች ምሳሌ ስትሆን እርሷ ያገኘችውን ከብር የተቀበለ በቅዱሳት መጻሕፍት ውስጥም ይሁን በቤተ ከርስቲያን ታሪከ ውስጥ አይገኝም መጽሐፍ ቅዱሳዊ እውቀት እመቤታቾንን ለማመስገንም ሆነ የሚገባትን ከብር ለመስጠት መንፈሳዊ አገልግሎቶችን በአግባቡ ለመወጣት የሚያመልኩትን እምነት በሚገባ ለማወቅ መጽሐፍ ቅዱሳዊ አውቀት በጣም እስፈላጊ ነው መጽሐፍ ቅዱሳዊ አውቀት የሌለው ሰው ማምለከና ማክበርን ለማወቅ ይቸገራል መጽሐፍ ቅዱሳዊ አውቀት የሌለው ሰው በፈጣሪና በፍጡር ለማወቅ ይከብደዋል መጽሐፍ ቅዱሳዊ አውቀት የሊለው ሰው የቅዱሳን አማላጅነት ከከርስቶስ ቤዛነት ጋር ያለውን ተዛማችነትና ልዩነት ይምታታበታል መጽሐፍ ቅዱሳዊ እውቀት የሴለው ሰው የማይስማማ መሰሎ ጥፈ ከናወኑ ድው መንፈሳዊ ተግባራት ልማዳዊ ከመጽሐፍ ቅዱሱ ጋ ሐፍ ዱ ጥቅሶችን የያዘ አስኪመስለው ድረስ ለሊሎ ሳዊ አውቀት የሌለው ሰው መጽሐፍ ቅዱስ ጥቂት ሌፍ የሠፎፁ ዘዐጠዘ ዐበ የከ ያዐከክ ያከቢ ህ በፎ አዘይአዚዩ ሷ ይዊቫፎ ሃ ኮ ን ዘዬ በፎ ፐፎቷየወጣፎቦቪ ኃሪ ር ኀ ል ማርያም በጥንታዋቶተ ቤተከርስቲያን በቲያን አበው ትምህ ርት ግግ የደን ታታ ይኖራል በመጽሐፍ ቅ ሆሥትች ለሔር ብርሃኔና መድኃኒቴ ነው አመሳ መስጥ እግዚአብሒር ቁጣ ለለሁ የዓለም ብርሃን ነኝ ዮሐ ። ቤ ጥበብ ሰሎሞን መኮንን በውኑ በማርያም ማመን ይን ቅድስት ድንግል ማርያም በጥንታዊቷ ቤተክርስቲያን አበው ትምህርት ከተዋሐዱ በኋላ አማኑኤል ብላ ትጠራዋለች እነጂ አምላክና ሰው ብላ መንታ እምነት ከ ስም በመጥራት በአንዱ ክርስቶስ አትሳሳትም በማለት የሰጡት ምላሽ ከተዋሕዶ በ መን መነ አከትሞ አንድነት መፈጠሩከተዋሕዶ በኋላ አማኑኤል ኢየሱስ ከርስቶስ በማለት በ አለለትነቱ መጠራት መጀመሩን ይጠቁማል መልአከ ብርሃን አድማሱ ጀንበሬም ቅድመ ተዋሕዶ የሰሙ ሁኔታ ሲያስረዱ በቀድሞው ሆነ በአሁኑ ዘመን ከርስቶስ አንድ አካል አንድ ባህርይ ነው ማን የማይካድ ነው አንድ አካል አንድ ባህርይ ስንል ቅድመ ተዋሕዶ መለኮታዊ ባህርይ ይ ለቤንቶን መለኮት በቃልነት ከዊን ሁኔታ ለብቻ ሰብአዊ ባህርይ ያለው አካለ ትስብእት ሥጋ በአዳማፍሂሲ ለብቻ እንደ ነበረ እናውቃለን በማለት ተናግረዋል ከተዋሕዶ በኋላ ያለውን ነር ት የመለኮት አካሉ ምሉዕስፉህ ረቂቅ ነው ባህርዩም የትስብእትም አካሉ ግዙፍ ግሞ የሚጨበጥ ነው ባህርዩም ለተፈጥሮ ምከንያት የሆኑ የውኃ የመሬት የነፋስ የእላት ባህርያት ናቸው ይህ አካሉ ምሱእ ስፉህ ረቂቅ ባህርዩ ክሂል የሆነ መለኮት ይህን አካሉ ግዙና ውሱን ባህርይ የሆነ ትስብእትን ሥጋን ሲዋሐድ መለኮት ምልአቱን ስፋቱን ርቀቱን ለቆ ላይ ስ ሳይለወጥ ትስብአትም ውሱንነቱን ግዙፍነቱን ለቆ ሳይረቅ ሳይለወጥ በተአቅቦ ነውኤ በግ የምሥጢረ ተዋሕዶን ምንነት አብራርተዋል በአጠቃላይ በድንግል ማርያም ወላዲተ አምላከነት ማመን በሥግው ቃል አዳኙ መድኃኒትነት ማመን ማለት ነው የድንግል ማርያም ወላዲተ አምላከነት መሠረቱ የአካላዊ ቃል ከሥጋ ጋር በተዋሕዶ አንድ አካል አንድ ባህርይ ሆኖ መገለጡ ነው የእመቤታችን ወላዲተ አምላከነት እና የከርስቶስ የባህርይ አምላከነት ላይ በየዘመናቱ የተነሱ የተሳሳቱ ትምህርቶች ከርስትና ከተመሠረተበት ዘመን አንሥቶ እስከ ዘመናችን ድረስ ከከርስትና አስተላሰብ ውጪ በከርስትና ስም በከርስትና ውስጥ የተለያየ ከክርስትና አስተሳሰብ የራቀ ትምህርት የሚያስተምሩ ሰዎች መነሣታቸው አልቀረም እነዚህ አካላት ከሚያስተምሯቸው ትምህርቶች መካከል በግንባር ቀደምትነት የሚጠቀሰው በከርስቶስ ማንንት ላይ የሚያጠነጥኑ ትምህርቶች ይገኙበታለ በክርስቶስ ላይ የሚነጮ ማንኛውም የስህተት ትምህርቶች ድንግል ማርያምን በቀጥታም ይሁን በተዘዋዋሪ መንገድ መንካቱ አልቀረም ከርስቶስን አሩቅ ብዕሲ ፍጡር ወልደ ዮሴፍ ብሎ መጥራት እመቤታችን ክርስቶስን በድንግልና ፀንሳ በድንግልና አልወለደችውም ወደሚል የተሳሳተ ትምህርት ያመራናል ይህ ደግሞ ትልቁን የነገረ ሃይማኖት ትምህርት መናድ ነው የእመቤታችን ድንግልና ከከርስቶስ የባህርይ አምላከነት ጋር ይያያዛልና እመቤታችን በነገረ ሥጋዌ በምሥጢረ ተዋሕዶ ምንም ተሳትፎ ሱታፌ አልነበራት በማለት ማስተማር ከነገረ ድኅነት ትምሀርት ጋር መላተሙ እአይቀርም እመቤታችን ወላዲተ አምላከ አይደለችም ብሎ ማመን በምሥጢረ ሥጋዌ በነገረ ተዋሕዶ ትምህርት የሚያስከትለው አደጋም ቀላል አይደለም ለዚህም ነው በጌታችን በኢየሱስ ክርስቶስ ላይ የሚነ ማንኛውም የኑፋቄ ትምህርቶች በቀጥታም ሆነ በተዘዋዋሪ መዝድ እመቤታችንን መንካቱ አይቀርም ያልነው የአመቤታችን ወላዲተ አምላከነት እና የከርስቶስ የባህርይ አምላከነት ላይ የተነሥ የኑፋቄ ትምህርቶች ይዘቶቻቸውዓይነቶቻቸው ምከንያቶቻቸው ዘመኖቻቸውና የኑፋቄ ትምህርት መሥራቶቾቻቸውን ከዚህ በታች በተቻለ መጠን በየከፍለ ዘመናቱ በመከፋፈል ለማየት አንሞከራሰጉ ከአንደኛው ከፍለ ዘመን እስከ ሁለተኛው ከፍለ ዘመን የመጀመሪያው ከፍለ ዘመን ከርስትና የተወለደበት እድገት ያሳየበት ከኢየሩሳሌም ውጪ በመላው ዓለም መስፋፋት የጀመረበት ከፍለ ዘመን ነው ማለት እንችላለን በዚህ የከርስ መስፋፋት ዘመን ሐዋርያት ከቦታ ቦታ ዞረው በማስተማር መልእከታትንና ወንጌላትን በመ ዴዴ ሔኢ ሠ ው መ አለቃ አያሌው ታምሩመች ተለመደና ከተኩላ ዝምድናእዲስ አበባትገሣኤ ዘጉባኤ ማተሚያ ቤት ዓምጽ ክ ጀንበሬ ምልአከ ብርሃነ መድሉተ አሚንአዲስ አበባ። ገጽ ሄ ርዮስ ብፁፅ አቡነ የቤተ ከርስቲያን ታሪክ በዓለም መድከ መሙ ዝኒ ከማሁ ኣኒ ነገጽ ከ ሃፀኔ ኮ ፀ ርከጻቨን ኦብፍየዐርሂ ፀየ ሂከፎ ከሠ ር ቅድስት ድንግል ማርያም በጥንታዊቷ ቤተክርስቲያን አበው ትምህርት ባስሊዮስ ዘቂሳርያ ቅዱስ ጐርጐርዮስ ዘእንዚናዙ አና ቅዱስ ጐርጐርዮስ ዘ የሚጠቀሱ ናቸው ነሲስ በግሩ ሣኳ ሌሎች መናፍቃን በዚህ ከፍለ ዘመን በጌታችን በኢየሱስ ከርስቶስ ሰው መሆንሥጋ ፌ መገለጥየተሳሳተ ትምህርት ያስተምሩ የነበሩ ከቤተ ከርስቲያን የተገኙቤተ ከርስቲ ተነ ቤተ ከርስቲያንን ይመሩ የነበሩ በከህደት ትምህርታቸው ከቤተ ከርስቲያን አንድነነ ኣ ያስተዳኤ ናቸው ከእነዚህ መካከልም የተወሰኑትን እናያለን የክ ። ርጎርዮስ ብፁሪ አቡነ ያቤተ ከርስቲያን ታሪከ በዓለም መድረከገጽ የዝኒ ከማሁ መኒ ከማሁከገጽ ቦከዘፀ ርከ ወየ ል ዘሃ ዐየ ከፎ ርከዘህፀ ርክህየርከ ቦ ዞ የሚጎርጎርዮሰ ብፁዕ አቡነ የቤተ ከርስቲያን ታሪከ በዓለም መድረከገጽ ሣሮከዘፍ ርከ ሀልብሃ ርከቨሀበ ርከህየርከ ሃዐ ዞ የቤተ ከሐቲጦ ታመጅ ዘ ቦፀፀዩ ከፀበርህፀ ከፎ ዝቋኒዘፎ ርከብፊሂቦ ጎርጎርዮስ ብፁዕ አቡነ መድረከገጽ ኤፈ ፈ መመመ ያን አበው ትምህ ርት የለውምየሃር ሀረግ የለውም ፅዕብ ን በማለት ሸታም ማድረግ ነው ም በማ ር መቃም ከንስጥሮስ አባባል ሁለት መመል ስቶስን አምላከኑኑ የተናገረውን ል ጳውሎስ የአርስቶስ አማናዊ ምሳሌ የሆነ ውን ተቶችን ረጉ አንደማይቆጠርለት በአርግጥ መሪያው ው ማለት አንችላለን ጌታችን በቀዳን ከከል የከርሰ ናት አባትም ንዲሁም ው ማንነቱ የዘር ሀረግ የማይቆጠርለት መሆኑን ያሳ አናት በደሀራዊ ልደቱ ኣሌ ማንነትን በመሥራት ከአመቤታችን የተገኘው ሌላ ከአብ የሬር ገ ሮስ ግን አዚህ የሌለው በመሰኮታዊ ልዩነት እንደገና ከተዋሕዶ በፊት አንደነበረው ለውሚው ሲላ መሆኑን ከተዋሕዶ ታትሥራ አመቤታችን ወላዲተ አምላከነት ማስተማር አና መሞከሩ ነው ሁለተኛው ለ በመሰየማቸው የእርሷን ከእነርሱ ስያሜ ጋር በማገናኘት አረማውያን ለአማልከቶቻቸው ከ በሌላ ቦታ ላይ «ከማርያም የተወለደው አሩቅ ብአ እውነታውን ለማድበስበስ የሞከረበት ነሬ እስኪያድረበት ድረስ ወልደ ማርያም የቃ ሲ ፍጡር ነውቃል በ ነው ል ማደሪያ ለመሆን ተወለሂ ጥምቀት በዮርዳኖስ ገብርኤል «ከአንቺ የሚወለደው ቅዱሱ የእግዚአብሔር ልጅ ይባላእ ሰት መልአኩ ቅዱስ ነውየልዑል ልጅም ይባላል ሱቃ በማለት የተናገረው ትፍረጉ ርሱም ታላቅ ሉቃ ዞ በማለት የተናገረችውን ቀጥተኛ ትምህርት በመናድ የሥቁሉ ረቶ አናት ከድሜ አልብሶታል ድ የሥግው ቃልን አምላከነት አፊር ንስጥሮስ በነገረ ሥጋዌ ትምህርት የቃል ተዋሕዶ ባህርያዊ ነው በማለት ካስተማሩት ከነ ቅዱስ አትናቴዎስ የናላሇ ትጮበጥ ሺ ቃልና የሥጋ ንስጥሮስ ወዳጄ ሆይ ማርያም አምላከን አልወለደችም ፍጡር የፍጥረታት ፈጣዕ አይልራሥና ነገር ግን ሰው የአግዚአብሔር መሣሪያ ነው በማለት አስተምሯል ከዚህ ሌላ ሁለቱን አካላትና ባህርያት በመነጣጠል ሁለቱን ባህርያት ብለያያቸውም ለአምልኮ አንድ አደርጋቸዋለሁ በማለት ተናግሯል ንስጥሮስ የምሥጢረ ተዋሕዶን ትምህርት በሚያዛባ መልኩ «ሰው የሆነው የናዝሬቱ ኢየሱስ መለኮታዊ ቃል ያድርበት ዘንድ መሣሪያ ቤተ መቅደሰ ብቻ ነው በማለት ሥጋ ለቃል ማኅደሩ ተሸካሚውልብሱመቅደሱ ነው የሚል አመለካከት አንዲይዝ አድርጐታል በዚህ አባባል ሰጪም ተቀባይም ራሱ ቃል መሆኑን ያስተማረበት ነውእግዚአብሔር ቃል የአመቤታችን የቅድስት ድንግል ማርያም ፈጣሪ ነው ነገር ግን የዘመኑ ፍጻሜ በደረሰ ጊዜ አካላዊ ቃል ከሰማየ ሰማያት በመውረድ ከሥጋዋ ሥጋንከደምዋ ደምንከነፍሷ ነፍስን በመጉሣት በተዋሕዶ በመገለጥ ሰው ሲሆን እመቤታችንም ለተገለጠው ሥግው ቃል እናቱ በመሆኗ ወላዲተ አምላከ ተብላ ተጠርታለች የንስጥሮስ ትምህርት መጽሐፍ ቅዱሳዊ እና ሐዋርያዊ መሠረትነት ስላልነበረው በዘመኑ የነበረው ኛው የእስከንድርያ ቤተ ከርስቲያን ሊቀ ጳጳስና ፓትርያርከ ቅዱስ ቄርሎስ የንስጥሮስ ትምህርት ቤተ ከርስቲያንን ሊጐዳ የሚችል መሆኑን በመግለጽ ከስህተቱ እንዲመለስ የመጀመሪያውን ደብዳቤ ለራሱ ላከለትኞ ቅዱስ ቄርሎስ የመጀመሪያውን ደብዳቤ ለንስጥሮስ ከመላኩ አስቀድሞ ጩጨ መመመ መመ መመ ። ተለው ልጅ» ተብሎ ስለተገለጸ ሥልጣን የሊለውለሮ የሚቆጠርለትእሩቅ ብዕሲ የሆነ አድርገን ማመን አይገባንም «የእግዚአብሔር ልጅ ስላለ መለኮ ታዊ ባህርዩን ብቻ የሚገልጽ ሰዋዊ ባህርይ የተለየው ማድረግም አይገባም «የእግዚአብሔር ልጅ ሥልጣን ያለውዘመን የማይቆጠርለትፈጣሪ ፍጥረታትመጋቢ ዓለማት አንደሆነ ከሥጋ ነጥለን ብቻውን መመልከት ወደ ሥህተት ይመራናል የጠፋውን ሊያድንና ሊፈልግ የመጣው የሰው ልጅ ነው ስላለ ሉቃ መለኮታዊ ባህርይ የተለየው አሩቅ ብዕሲ ፍጡር ነው ብሎ መጥራት የምሥጢረ ተዋሕዶን ትምህርት ማቃወስነገረ ድኅነትን ማፍረስ ይሆናል ዓለም በእርሱ እምኖ ይድን ዘንድ ወደዚህ ዓለም እግዚአብሔር አብ የላከው ልጁን ነው ዮሐ ስለተባለ ከሰዋዊ ባህርዩ ተለይቶ ያዳነንመለኮት ብቻ ነው አንልምምከንያቱም መለኮት ሥጋአጥንትነደም የለውምና ቅዱስ ዮሐንስ ካስያስ መጽሐፍ ቅዱስ አንድ ቦታ ላይ የሰው ልጅ ይላልሌላ ቦታ ኢየሱስ ከርስቶስ እንደገና ሌላ ቦታ ደግሞ ወደዚህ ዓለም የመጣውና ዓለምን ያዳነው የእግዚአብሔር ልጅ የእግዚአብሔር ቃል ነው ይላል በተለያየ ስያሜና አነጋገር ቢጠራም ያው አንዱ በተዋሕዶ አገድ አካል እንድ ባህርይ የሆነው ነው በማለት አስተምሯል መጽሐፍ ቅዱስ የሰው ልጅ በአባቱ ከብር ይመጣ ዘንድ ማቴ በማለት በመናገሩ የሰው ልጅ የእግዚአብሔር ልጅ ተብሎ መጠራቱን ያሳየናል የእግዚአብሔር ልጅምኔ እንዲሁ የድንግል ማርያም ልጅ ይባላል ይህ ደግሞ ከተዋሕዶ በኋላ ልዩነት የሌለ መሆኑን ያመለክታል እመቤታችንን የኢየሱስ እናትየአማኑኤል እናት የመድኃኔዓለም እናትየአምላከ እናትየፈጣሪ አናት ብሎ መጥራት ከምሥጢረ ተዋሕዶ ጋር የተያያዘ ነው በመጀመሪያዎቹ ክፍላተ ዘመናት የነበሩ የቤተ ከርስቲያን አበው ትምህርት በእመቤታችን ወላዲተ አምላከነት ላይ ቤተ ክርስቲያን ከተመሠረተችበት ዘመናት ጀምሮ በተነሣባት የኑፋቄ ትምህርት ምከንያት ምዕመናኖቿን ለመጠበቅ ባደረገችው ከፍተኛ ጥረት በዘመናችን ይዘነው ለምንገኘው የራ የተስተካከለ ትምህርት ትልቅ አስተዋጽኦ አበርከታለች በተለይም በምሥጢረ ተዋሕዶበረ መ ንን ጥቤታችን ወላዲተ አምላከነት ላይ የጠለቀ ግንዛቤ አንዲኖረን አድርጋለች የሥው አ ን ፈባህርይ ሃዥነትበቅዱስ ጴጥሮስ አንደበት ከተመሰከረ በኋላ የቤተ ከርስቲያን መሠረት ይና አገልግሏል ማቴ ከትጐነኤ በኋላ ቅዱስ ቶማስ ጌታችንን ጌታዬና አምላኬ የሶ ሥጋዌን ትምህርት ትሎዞ። ስለዚህ ወላዲተ አምላከ አፈን በጋ ቅዱስ ኣቡዚህ አል ጋን በወለደች ጊዜ ቃልን ወለደችውቃ ጋ ስለወለደች በኣውኳ ዘሮም ድንግል ማርያም ት ዱስ ዮሐንስ አፈወርቅ ደግሞ ምን እላለሁ ምንስ እናገራለሁን ከጫ ወላዲተ አምላከ ፍር ስ ሕፃን ሆኗል ያንን ማኅፀን ከፍርሃት ነፃ ያደርግ ዘንድ የ አስቀድሞ የነበረ እርሱ ትግ በማለት የአመቤታችንን ወላዲተ አምላከነት በሚገባ መስከረፃሊ በ ነች ፈው የነበረው የቤተ ከርስቲያን ታሪክ ጸሐፊ አውሳቤዎስ የቁሳርያ የከርስቶስ ፍጹም ነሁ የይይበዩ መ ከዚህ ጋር ተያይዞ በተዘዋዋሪ መንገድ የአ ቀስ ተናግሯል ላፍ ፍጹም ሰወ ጋረ አለመሆኑን ከእርሱ በፊት የነበሩ አበውን በመጥ በዘመኑ የተጀመረ በእነዚህ ከፍለ ዘመናት የነበሩ የእስከንድርያ አባቶች ቅዱስ አትናኣ ምዴስ ጥሮስ ተፈጻሜተ ሰማዕትቅዱስ እሰእስከንድሮስቅዱስ ዲዮናስዮስየቱር ሐዋርያዊቅዱስ ጴጥሮ ጐርጐርዮስ ዘእንዚናዙቅዱስ ባስልዮስ ዘቂሳርያቅዱስጐርጉጐርዮስ ዘኑሲስ አባቶች የሚባሉት ቅዱስ ርተሩስ ገባሬ ወመንከራትቅዱስ ሂፖሊተስ ዘሮምቅዱስ አወግስቢናክ አቡነ ት ዘእንጾኪያቅዱስ አቡሊደስ ዘሮምአርጌንስቅዱስ ቄርሎስ ዘኢየሩሳሌምኳኋና ዓዳስ ፆስግቴዖ በእመቤታችን ወላዲተ አምላከነት ትምህርት ላይ ሰፊ ትምህርት በማስተሚ የሚታወቁ አበው ናቸው ከኛው መቶክ ወላዲተ አምላከ ው ከፍለ ዘመን ከዚህ በፊት ከነበሩት ከፍለ ዘመናት በጣም ልዩ የሚያደርሰው በዚህ ዘመን የከረው የቤተ ከርስቲያን ታሪከ ጸሐፊና የንስጥሮስ ቀንደኛ ደጋፊ ቴዎዶሬ ዘሞፕሰስቲ መሰ ዐያ ለህ ማርያም የወለደችው ኢየሱስን አንጂ ቃልን አልወለደችውፆ ከመጀመሪያ ጀምሮ በሁሉም ቦታ የሚገኝ እንግዳ ለሆነ ሁኔታ በኢየሱስ ውስጥ ያደረ ነው ማርያምነ የእምላከ እናት ጠበኮዕፀክህፀ ከማለት ይልቅ የከርስቶስ እናት ርከየዝር መሆኗን መነ ተገቢነት አለው እግዚአብሔር ከድንግል ተወልዷል ብሎ መናገር እብደት ነው ንን ያስተማረበትንስጥሮስ ታኅሣሥ ዓም የሰበከው ስብከት ላይ በመንፈስ ቅዱስ አማካ ተ በማርያም ውስጥ እግዚአብሔር የተዋሐደው መቅደስ የኢየሱስ ሰውነት ተዘጋጀ በግሉ የተናገረበት አናስታስየስ የንስጥሮስ ቄስ የነበረ በ ዓም በሰበከው ስብከት ጣትናቶ አምላከ ብሎ ማንም እንዳይጠራትማርያም ሴት ስለሆነች እግዚአብሔር ከሴት መወለድ አይ ዝ ኖ በማለት ያስተማረበት ስፍር ቁጥር የሌላቸው አባቶች በዚህ ዘመንና ከዚህ በኋላ የአመቤታች ወላዲተ አምላከነት ምስከርነትን የሰጡበት ነበር ማለት እንቸላለን ከፀዶ ዘዘዘ ። ርው ፆቦ ከከ ርክየሃ ፎርፎህጦፍባ ክ ኮ ፀከፀ ፀበሂህቋ ፀጀከርበቋርዐቦ ዐወ ቅድስት ድንግል ማርያም በጥንታዊቷ ቤተከርስቲያን አበው ትምህርት ዛፎች ሁሉ በዚያን ጊዜ በእግዚአብሔር ፊት ደሰ ይላቸዋል ይመጣልና በምድር ላይ ሊፈርድ ይመጣልና በማለት የተናገረው የዳዊት ቃል ትንቢት የተፈጸመበት ዕለት ነው ሁለተኛው ስብከት ላይ እንደ መሥዋዕት ለእግዚአብሔር የምናቀርበው ግዴታችን ሁሉንም በዓላትና ለከብረ በዓላት የሚገቡ መንፈሳዊ ዝማሬዎችን ነውከሁሉም በፊት ለአምላከ እናት በመልአኩ አማካኝነት የቀረበላት ሰላምታ ጸጋን የሞላብሽ ሆይ ደስ ይበልሽ የሚለው የምስራች ቃል ነው ጸጋን የሞላብሽ ሆይ ደስ ይበልሽ የሚለው ሰላምታ የጥበብ ሁሉ መጀመርያበሐዲስ ኪዳን ውስጥ ለነገረ ድኅነት ትምህርት ከብርሃናት አባት ለእኛ የቀረበ ነው ጋን የሞላብሽ የሚለው አነጋገር የሰው ልጆችን ባህርይ በሙሉ የያዘ ሆቀፈ ነው ሦስተኛው ስብከቱ መጀመርያ ላይ «እንደገና የደስታ ብስራትእንደገና የነፃነት ብስራትየመመለስወደ ነበረበት ቦታ የመምጣትየደስታ ቃል ኪዳንከባርነት የተላቀቅንበት ነው መልአኩ ከድንግል ጋር ያደረገው ንግግር እባብ ከሄዋን ጋር እንዳደረገው ያለ ንግግር አይደለም በኛው ወር መልአኩ ገብርኤል ለአንድ ሰው ወደ ታጨች ድገግል ከእግዚአብሔር ዘንድ ተላከ ገብርኤል የመላውን ዓሰም ድኀነት ያወጅ ዘንድ ተላከ የሚሉት ይገኙበታል ቅዱስ ዮሐንስ አፈወርቅም ጌታችን የተፀነሰበት እመቤታችን ቅድስት ድንግል ማርያም የመልአኩን ምስጋና የሰማችበት ዕለት መጋቢት ቀን እንደሆነ መረጃዎችን መሠረት በማድረግ አስተምሯል ከእነዚህም በዓላት ሌላ የደብረ ታቦር በዓል በነሐሴ ቀን በመላው ኦርቶዶክሳውያን አብያተ ከርስቲያናት ዘንድ ሲከበርበምዕራባውያን አብያተ ከርስቲያናት በተለይም በሮም ካቶሊክ ቤተ ከርስቲያን ደግሞ ሐምሴ ቀን እንደሚከበር የቤተ ከርስቲያን ታሪከ ይመሰከራል ሆሳዕና እና ስቅለትም በመላው ዓለም በሚገኙ አብያተ ከርስቲያናት ውስጥ የቀናት ልዩነት ከመኖሩ በስተቀር ይከበራሉ ከእነዚህ አበይት በዓላት ሌላ ሌሎች የጌታ ንዑሳን በዓላትም በቤተ ከርስቲያናችን ዘንድ የሚከበሩ ሲሆን እነዚህም መስቀልስብከትብርሃንኖላዊግዝረትልደተ ምስዖንቃና ዘገሊላደብረ ዘይት እና የመጋቢት መስቀል ናቸው የጌታችን በዓላት በሕግና በቀኖና ማከበር የተጀመረው በአራተኛው መቶ ከፍለ ዘመን እንደነበር ፍትሐ ነገሥት ይናገራል ይህ ማለት በዓላቱ ከዚህ በፊት አይከበሩም ነበር ማለት ሳይሆን በትውፊታዊ ቀኖና ስነክክ ርጸክዐክፎርነ አማካኝነት ይከበሩ የነበሩት በዓላት በሕጋዊ ቀኖና መከበር መጀመራቸውን ለመግለጽ ነው የእመቤታችን በዓል አከባበር መቤታችን በዓላት መከበር የጀመሩት ከመጀመርያው ከፍለ ዘመን ጀምሮ እንደነበር ። ዝሃ ርከህርክድ ከ እ ከ ይ ዜ ቅድስት ድንግል ማርያም በጥንታዊቷ ቤተክርስቲያን አበው ትምህርት መልክ ከቀረቡት ትምህርቶች መካከል ሰለ ተፈጥሮየይስሐቅ መስዋዕት ሆኖ መቅረብ የዮሲ መግዛትየፈርኦን መውደቅና የሩትና የአርፋ መለያየትን የተመለከቱ ይገኙበታል ቅዱስ ለለ ዘቂሳርያ «ቅዱሳት መጻሕፍት በነባቢ ቃል የተናገሩትን መለኮታዊ ምሥጢር ቅዱሳት ዊልዮስ በአርምሞና በተደሞ ሆነው በግልጽ ያሳያሉ በማለት ተናግሯል ከዚህ ሌላ እኔ ለሥ ታና ከብር በመስጠት የሥዕሎቻቸውን ገጽታዎች አሳለማለሁ ይህ ተግባር ከሐዋርያት ሲወርድ ነ ቻቸው የመጣ በመሆኑ የተከለከሉ አይደሉም በማለትም ለቅዱሳት ሥዕላት ያለውን አመለካከ አክብሮት ይገልጻል ቅዱስ ጐርጐርዮስ ዘኑሲስ በቤተ ከርስቲያን ግድግዳ ላይ ተስለው የነበሩትን የሰማዕቱ የቅዱስ ቴዎዶስዮስን የሚወከሉ ሥዕላትን መሠረት ብማድረግ አስተምሯል መካከል የሥነሥዕል ልጩ ባለሞያው ልከ እንደ የከርስቶስ ዋታደር በን ትምርት ያደረግገውን ተኃድሎየተቀበለውን ስቃይ እና ጽናቱን በብሩህ ቀለማት አሳይቷል ሰዓሊያን የሚስሏቸው ሥዕላት ከሥዕልነት ባሻገር የሰማዕታትን የተጋድሎ ታሪከ ጫረ መስታውቶች መሆናቸውን ያመለከታል ይህ ታላቅሊቅ አንድ ሥዕል ዝም ያለ ቢመስ በግድግዳ ላይ ሆኖ መናገር የሚችልና ትልቅ ጠቀሜታ የሚሰጥ ነው በማለት ቅዱሳት በዝምታቸው ውስጥ የሚናገሩ መልዕከት አስተላላፊዎች መሆናቸውን ይናገራል ቅዱስ ጉር በነበረበት ዘመን የቅዱስ ይስሐቅ መስዋዕት ሆኖ የቀረበበትን ሁኔታ የሚገልጽ ወይም የሚያመ ሥዕል በቤተ ክርስቲያን ግድግዳ ላይ ተስሎ ነበርና ያ ሥዕል በሕይወቱ ላይ ተጽእኖ የማሳረፍ እቅ ጉልበት እንደነበረው አንዲህ በማለት ተናግሯል አቅምና የይስሐቅን መስዋዕት ሆኖ መቅረቡን የሚወከሉትን ሥዕላት ሁል ጊዜ እመለከታቸው ስለነበር ያለ እንባ ማሰላሰል ወይም ማሰብ አልችልም ነበር በእውነቱ ሰዓሊው እንደዚህ ያለውን ሁኔታ አቅርቦልናል ጽፎጠ ፀፎፎፀባ ሂክዬ በበዌዩ ነከነርከ የሮዞየፎፀፎከሂ ቂከፎ ፀቋርፎገበር ኩ በዐሂ ርዐቪርፎካ ሺ ፍዝከ ዐህከ የይደየዉ ከጊቪከክከክ ዩፕሮፎበኒ ሂከፎ ፀርፎጠፎ ከዚህ ቅዱስ አባት ሌላ በወርቃማው ዘመናት ተፈጥረው ዘመኑን ወርቃማ ካደረጉ አበው መካከል በግንባር ቀደምትነት የሚጠቀሰው የፋኛው ከፍለ ዘመን የቤተ ከርስቲያን ኮከብ የነበረው ቅዱስ ዮሐንስ አፈወርቅ ነው ቅዱስ ዮሐንስ አፈወርቅ ማታ ላይ ንቁ በሆነ ጊዜየቅዱስ ጳውሎስገ መልዕከታት በሚያጠናበት ጊዜ ከእርሱ የማይለየው ከፊት ለፊቱ የማይጠፋ የቅዱስ ጳውሎስ ሥዕል እንደነበረው የቤተ ከርስቲያን ታሪክ ይመሰከራል ከዚህ ባሻገር ቅዱስ ጳውሎስ የጻፋቸውን መልዕክታት ባያቸውና በተመለከታቸው ቁጥር የቅዱስ ጳውሎስ ሥዕል ሕይወት እገዳለው ሆኖ ወ እርሱ በመምጣት እየታየው ያነጋግረው እንደነበር ራሱ ምስክርነቱን ሰጥቷል ይብአምስተኛው እና በስድስተኛው ከፍለ ዘመን ፒ ና ቅዳ ስቶስ እ በዚህ ዘመን የነበረው ቅዱስ አውግስጢኖስ ሲናገር የጌታችን የኢየሱስ ከር ና የሐዋርያቱ ቅዱሳት ሥዕላት በቤተ ከርስቲያን ግድግዳዎች ላይ መሳል እንደ ባህል ቀላላ ኃኦ ምስክርነት ሰጥቷል ይህ ታላቅ የቤተ ከርስቲያን አባት የሥዕል ጥበባት በመለኮታዊ የሚከናወን እንደሆነ አክብሮቱን እንዲህ በማለት ይሰጣል በሕ ሩሩ ሼን ከ ተር ገጽ ሺ ይ ዖመአንዱ ዓለም ዳግማዊ መምህርና እጩ ዶክቶር ባይ አይ ዕ የከፎ ርከቨቨፀቧ ቋኢዞሁኢየ በፀ ቦ ህመ ሃ አጋቋ። ሃርከሀርከ ገፀህ ፊዞ ዞ ወዜ ዖዞ ማርያም በጥንታዊቷ ቤተከርስቲ ራው ድገግፅ ያን አበው ትምህርት ውብ የሆኑ ነገሮች በአርቲስቶች ነፍሳነ ውስጥ ወደ ይከት ነውህንን ውበት ከነፍላት ሁሉ በላይ ነፍሴ ቀንና ሌሊት ትናዓ ታበ መያ ከዚህ ሌላ የይስሐቅ ወልደ አብርሃም መስዋዕት ሆኖ ፁኦ ከርስቲያናት መሰራጨቱን ምከንያት በማድረግ መቅረቡን የሚያመለከቱ በም እ ላትን ያለአግባብ የሚጠቀሙትን ሰዎች ምስጋና ሲያ ሥዕላት ሥዕ ስተርየስ ዘአማሴ ል ዎች አጥብቆ ይቃወምም ነበር ከሀ ኔታ ሆን የነበረዋ ተኛውን ሚና የተጫ ህህየህ እክጠ« በዘመኑ ቅዳና በኛው መቶ ከፍለ በኅብት ከፍላ አፎምያን ወተ ታላቅ ሊቅ ነበር ከው ያሬ ለትን በጥልቀት አቦቦ ለይ ሰማዕቷ ፎ ፀኮከፍጠዷ ሂክፎ አላከጥ በተመለከተ ሥራዎች መካከል በኣገዱ ዋን በማከበር እና በዘመኑ የነበሩትን የዝነኛ ሰዓልያንን ስራዎች አዋን በጥልቀት በመግለጽ መ ት ር እ ላ ተ ከ አ ሀ ዱም ብር በተመለከተ ጠንካራ ማስረጃ በመሆን ው የነቂያ ጉባኤ ላይ ቅዱሳት ሥዕላት የቅዱሳንን ታሪከ በስዕል መልከ አንድንመ ያገለገለ ነበር ፈዩታቸውንትግላቸውንተጋድሏችውን ያገኙትንም ከብር የሚያሳዩን መው የሚያደርገን በፀኛው ከፍለ ዘመን የነበረው የቅዱሳት ሥዕላት ጠበቃ በመባል የሚታወቀው ውቶቻችን ናቸው አፈህ በማለት ጽፏል ቴዖዎዶሬ ዘአስቱዳይት ብቅዱስ ወንጌል በአንድም ስፍራ ከርስቶስ ስለ ስለ አንዲጻፍ አላዘዘም ይሁን እንጂ የከርስቶስ ሁለንተናዊ ማለትም ሥነሕይወቱ በቅዱሳን ሐዋርያት አማካኝነት ተጽፎ እነሆ አስከዛሬ ድረስ ለእኛ ተጠብቆ ይኖራል ሰለዚህ በአድ በከል በወረቀትና በብዕር አማካኝነት በቅዱሳት መጻሕፍት ገለጸውሱሁ አምላካዊ እውነታ በቅዱሳት ሥዕላት በኩል ደግሞ በተለቻ በኅብረ ቀለማት ተገልዷልፅሣ የዚህ ታላቅ ሊቅ አገላለጽ በወረቀት ላይ የተጻፈውም ሆነ በሥዕላት መልከ የተገለጹ በታችን ታሪኮች መልዕከት ለማስተላለፍ ትከከለኛውን ትምህርት ለማስተማር ብቻ ሳይሆን እኩል ከብር ሊሰጣቸው የሚገባ መሆኑን የሚያብራራ ጠገካራ መልዕከት ያዘሉ መሆና አኛ ቅዱሳት መጻሕፍትን የምናከብረውየተለየ ቦታ የምንሰጠው የተጻፈበትን ወረቀትና ቀለም መረት በማድረግ ሳይሆን የያዛቸውን ጭብጦች የሚያንጸባርቃቸው ታሪኮች እንዲሁም ቅዱሳት ሥዕላትም እንደዚሁ ናቸው በመሆናቸው ነው ርቶችን በመመልከት ለሥዕላቱ ባለቤቶች ያሰንን ቅግድግዳና ወረቀት አይደሰም ቅዱሳት ሥዕላትና የሚሰት ጠቀሜታ ር ለገሉበት ስነበ አበው ይገ መቶ ከፍለ ዘመን ጀምሮ ኮባሩ ቅዱሳት ሥዕላት ከመጀመሪያሎ መቶ ከናር ከዚህ በታች ቅዱሳት ሥዕላት ያላ ቹ እነዚህን በመጠቀማቸው የበራቸውን ጠቀሜታ በመጠኑ ለመግለጽ አንሞከራሰን ቁ ፔ ሦ ጌ ዜሩ መመመ በዚን ማሰ ከተር ነቅዐ ሕይዎት ዘዘጽች ዶ አንዱ ዓለም ዳግማዊ መምህርና ኦመ ቅድስት ድንግል ማርያም በጥንታዊቷ ቤተከርስቲያን አሰው ትምህርት የክርስትና ትምህርት ለማስተማር ቀዳማዊቷ ቤተ ከርስቲያን ቅዱሳት ሥዕላትን በቀዳሚነት ለመጠቀም የተነሣችበት ዋናው መነሻዋ የክርስትናን ትምህርት ከዳር አስከ ዳር ለማዳረስና የተለያዩ የኅብረተሰብ ከፍሎች ትምህርተ ከርስትናን በቀላሉ አንዲረዱት ለማድረግ ነበር በመጀመሪያዎቹ ከፍለ ዘመናት ውስጥ የነበሩ ከርስቲያኖች ቅዱሳት መጻሕፍትን በማባዛት ለማሰራጨት ነፃነት ባልነበራቸው በእነዚያ ዘመናት እገደ መፍትሔ መጠቀም የጀመሩት የተለያዩ የመጽሐፍ ቅዱስ ታሪኮችን በሥዕላት መልክ በመግለጽ ማስተማር ነበር ቅዱስ ጐርጐርዮስ ዘአንዚናዙ የንግግር ጥበብ እና ቅዱሳት መጻሕፍት ትምህርተ ወንጌልን ለማስፋፋት ከፍተኛ ሚና እንደሚጫወቱ ሁሉ ቅዱሳት ሥዕላትም ከቅዱሳት መጻሕፍት ባልተናነሰ ሁኔታ የራሳቸውን ሚና እንደሚጫወቱ ይናገራል ቅዱስ ጐርጐርዮስ ቅዱሳት ሥዕላትን አንደ ዓለም አቀፍ ቋንቋ ይቆጥራቸዋል ይህንን የሚልበትን ምከንያት ሲያስረዳ በሁሉም ቋንቋ ተናጋሪዎች ሊተረጎም የሚችል ቀለል ተደርጎ የተሰጠ ነው በማለት ምከንያቱን ያስቀምጣልሥ ያልተማሩቅዱሳት መጻሕፍትን በማንበብ በቀላሉ መረዳት የማይችሉ ሰዎች ቅዱሳት ሥዕላትን በማየት ብቻ የሚፈልጉትን እውቀት ማግኘት ይችላሉ የሲናው ቅዱስ አባት ቅዱስ ኒሉስ ኦዘኪ «የሥነ ስዕል ባለሙያ ፅህዚ የእጅ ሥራ ውጤት የሆኑ ከብሉይ እና ከሐዲስ ኪዳናት የተወጣጡ ታሪኮች በሥዕላት መልከ ተስለው ቤተ ክርስቲያንን በሁሉም ከፍል ሞልተውታል ይኸውም ቅዱሳት መጻሕፍትን ማንበብ ለማይችሉ ላልተማሩ ሰዎች ነው በማለት ተናግሯል የማርሴለሱ ሊቀ ጳጳስ ፖፕ ጐርጐርዮስ ታላቁም የተጻፉ ጽሑፎች ለተማሩ ማንበብ ለሚችሉ ሲሆን ሥዕላት ላልተማሩ ሰዎች ነው በቤተ ከርስቲያን ውስጥ ቅዱሳት ሥዕላት የተሰሩት በመጽሐፍ ውስጥ ያሉትን ታሪኮች ማንበብ ለማይችሉ ሰዎች እንዲገለገሉበት ነው በማለት ይናገራል ከዚህም ሌላ ይህ ታላቅ ሊቅ ሥዕል በተለይም ለአህዛብ የመጽሐፍን ቦታ በመውሰድ ያገለግላል በማለት አስተምሯል የኛው ክፍለ ዘመን ሊቅ የደማስቆው አቡነ ዮሐንስ ሰከኮ ጠኗካዩ ኮዮ ልከ አንደ ታላቁ ጐርጐርዮስ እና አንደ ቅዱስ ኒሉስ ቅዱሳት ሥዕላት ላልተማሩና መጻሕፍትን ማንበብና መረዳት ለማይቾሉ ሰዎች አጅግ ጠቀሜታ እንዳላቸው አንድ አህዛብ እምነትህን ለማወቅ በሚፈልግበት ጊዜ ወደ ቤተ ከርስቲያን ውሰደውና ቅዱሳት ሥዕላትን ይመልከታቸው በማለት ቅዱሳት ሥዕላት ለማስተማር አገልግሎት ያላቸውን ከፍተኛ ጠቀሜታ በሚገባ ገልጾታል ቅዱስ ጐርጐርዮስ ዘእንዚናዙ ቅዱሳት ሥዕላት በመላው ዓለም የሚኖሩ በቋንቋበባህልበአመለካከት በአስተሳሰብ የተለያዩ ሰዎች በቀላሉ የሚግባቡበት ዓለም አቀፍ የመግባቢያ ቋንቋ መሆናቸውን የተናገረው ለዚህም ነው የመጀመሪያዎቹ ከርስቲያኖች በመጽሐፍ ቅዱስ ውስጥ የሚገኙትን ለትምህርት መረጃነት በመምረጥ ቅዱሳት ሥዕላትን ይሠሩ የነበረው በሚከተሉት ታሪኮች ላይ ነበር ፈየብሉይ ኪዳን ታሪኮች አዳምንና ሔዋን ካሳታቸው አባብ ጋር የተሳሉ የኖህ መርከብ የምዕመናንን ነፍስ በመወከል የአቤል መስዋዕት ሙሴ በበትሩ ድንጋዩን በመምታት ውኃ ማፍለቁን በተመሰከተ የኢዮብ መከራና ትዕግሥቱን የሚያሳይ ሠለስቱ ደቂቅ በእሳቱ ውስጥ ከመልአኩ ጋር ስለመታየታቸው ኤልያስ መጎናጸፊያውን ለኤልሳዕ ሲያበረከት የሚያሳይ ዳንኤል በአናብስት ጉድጓድ መጣሉ ጭመጭቁፍጭፍፍሣንሣማፍጭሣ መ አፕ ሸርፊ ሃ አ። እነ ቅዱስ ዮሐንስ አፈወርቅ ቅዱስ ባስልዮስ ዘቂሳርያቅዱስ ጐርጐዮስ ዘኑሲስ እና ቅዱስ ጐርጐዮስ ዘእንዚናዙ በቅዱሳት ሥዕላት ላይ የነበራቸውን አቋም ግልጽ እድርገው በማብራራት አዲስ አስተሳሰብ አለመሆኑን በሚገባ ገልጸው አስቀምጠዋል የእነዚህን ሊቃውንት መረጃ ጠቅሶ ማስተማር ምዕመኑን ለማደናገር የተደረገ ዘመቻ ነው አያስብልም የግሪከ ቤተ ክርስቲያን በኛው ክፍለ ዘመን በገጠማት ችግር የችግሩን መንስኤ ለማድረቅ የቅዱሳት ሥዕላት አገልግሎት መሠረቱ ከዘመነ ሐዋርያት የሚጀምር መሆኑን አና የሥዕላቱ ምንጮች ወንጌላውያን አንደነበሩ መግለጽዋ የምዕመናኑን አመለካከት ለማስቀየር የታቀደ ተንኮል አልነበረም እነዚህ አብያተ ክርስቲያናት ይህንን መረጃ ከየት አመጡት በማለት መጠየቅ እኮ የአባት ነው የአመቤታችን ሥዕል አመጣጥ ቅዱስ ሉቃስ አንደነበር ግልጽ አድርጎ ያስቀመጠልን የጌታ ወንድም ተብሎ የሚጠራው ቅዱስ ያዕቆብ ታናሹ መሆኑን ብፁዕ አቡነ ጐርጐርዮስ ገልጸውልናል አንደዚህ ያሉ ትውፊታዊ መረጃዎችን መሠረት በማድረግ መናገር ነውር የለውም እንደውም ፕሮፌሰር ፊሊፕ ቅዱስ ሉቃስ እንደሳላቸው የሚነገሩ ሥዕላት እስከ አሁን አንደሚገኙ ከገለጸ በኋላ አንዱ በሮም ውስጥ በአመቤታችን ቤተ ከርስቲያን ውስጥ እንደሚገኝ ይናገራል ሁለተኛው ስህተት እነዚህ ግሪካውያን የአመቤታችንን ሥዕል ቅዱስ ትቃስ የጌታችንን ሥዕል ደግሞ ቅዱስ ዮሐንስ ወንጌላዊ ስሎታል በማለት እንግዳ ትምህርት አስተምረዋል ማለታቸው በእውነት ቤተ ከርስቲያን የተመሠረተችው የሐዲስ ኪዳን ትምህርት የተገነባው በሐዋርያዊ ትውፊትና በመጽሐፍ ቅዱስ ነው በመጽሐፍ ቅዱሱ ውስጥ ልናገኛቸው የማንችላቸው ነገሮች በሙሉ በሐዋርያዊ ትውፊት ውስጥ በስፋት የምናገኛቸው ናቸው የቅዱሳት ሥዕላት አገልግሎት ከዘመነ ሐዋርያት እንደሚጀምር ሐዋርያዊ ትውፊትን በመግለጽ ያስተማረን የኛው ከፍለ ዘመን የቤተ ክርስቲያን ሊቅ ቅዱስ ባስልዮስ ዘቂሳርያ ነው የአመቤታችን ሥዕል ቅዱስ ሊቃስ እንደሳለው የነገረን ቅዱስ ያዕቆብ ታናሹ እንደነበር ከላይ ለማየት ሞከረናል ታዲያ አንግዳ ትምህርት ነው የሚያሰኘው ው።

• N.B. This Summary is Very Experimental!! based on the following scripts from:
  • https://github.com/millzon/textSummarizer-am
  • https://github.com/icoxfog417/awesome-text-summarization#motivation