አዛዥ ሀኪም ወርቅነህ እሸቱ.pdf

• word cloud

• Extraction Summary

የዓለም ታሪክና የፍልስፈና መጻሕፍት ያነበቡ ስው ናቸው ስለ አገርና ስለ ፖለቲካ ጉዳይ በርካታ መጣጥፎች ለመጻፍ የበቁትም ለዚህ ነው ጅ ይጄ ተነስተው እሺ የተቻለኝን ለማድረግ ላ አጥራለሁ ሹመቱን የተቀበሉትየንጉሠሠሥ ነገሥቱ አነጋገርና በወቅቱ የጦርነት አደጋ በኢትዮጵያ ነጻነት ላይ አስጊ ሁኔታ ስለሚያከትል ነው።ለምኒስትሩ መኖሪያና በቢሮነትም ጭምር የማያገለግል ስለ ነበረ ወደ አገሩ ተመለሰ በሀዓ ዓም የሲቪል አቪየሽን ትምህርት ቤት ። በአጠቃላይ ለመናገር የምችለው የአዛዥ ሐኪም ወርቅነህ እና የወይዘሮ ቀጸላ ወርቅ ፍሬዎች የተባረኩ መሆናቸውን ነው ለአዛዥ ሐኪም ወዉርቅነህ የሕይወት ታሪክ መደምደሚያ ያደረግሁት የሁለት የልጅ ልጆቻችውን ታሪክ አጠር አድርጌ በማቅረብ ነው ሰዚህም ምክንያቴ እነዚህ ወዳጆቼ ስለ ቤተሰቡ በሙሉ ጃ በማቅረብና አስተያታቸውን በመለገስ የረዱኝ ም ወርቅነህና ወይዘሮ ቀጻላ ወርቅ እንዲሁም ስለ በመሆናቸውምስጋና ላቀርብላቸው የሚገባኝ በመሆኑ ነው።

• Cosine Similarity

ጉኔ ያሳወቅሁት ኢንጂነር ታደለ ብጡል ክብረት የዚያ ቡድን አባል ከመጽሐፉ ውስጥ የምናገኘው ቁም ነገር የአዛዥ ወርቅነህን ታሪክ ብቻ ሺ ሳይሆን በዘመኑ ስለነበረው የአገራችን ሁኔታና ዘመናዊ ሥልጣኔ ፈር የያዘበት ወቅት መሆኑን የሚያሳይ ጭምር ነው ደራሲ ታደሰ ብጡል ክብረት ከዚህ ቀደም የደራሲ ከበደ ሚካኤልን ዶክተርአፄ ቴዎድሮስና ልዑል ዓለማየሁ ቴዎድሮስን ታሪክ ከጻፈ በኋላ ሕሁን ደግሞ የሐኪም ወርቅነህን የሕይወት ታሪክ ድርሰት አሱው ራሱ ብማቅረቡለአገራቸው በቅንነትና በታማኝነት ያገለገሉ ታላላቅ ሰዎችን ገድል በሕዝብ ዘንድ እንዲታወቅ አድርጓልና በቀላሱ የሚታይ ነገር ካለመሆኑም በላይ ታሪካዊ ፋይዳም አለው ታደለ ብጡል ክብረት ለወደፊቱም እነዚህን የመሰሉትን ለአገራቸው ታላቅ አገልግሎት የሰጡትን ሰዎች ሥራ እና ታሪክ ጽፎ ለንባብ እንደሚያበቃ በመተማመን በርታተበራታ እላለሁ ዝማ ከይር ፌጻሬስዩ ጻ ርጣነራቢያዊ ኖክ ፕረዚጸጎት መቅድም ፋሻስት ኢጣሊያ አገራችንን በቿ ዓም ወርራ ለአምስት ዓመት ከተሞችን ይዛ ከቆየች በኋላ የነፃነት ምልክት የሆነው አረንጓዴቢጫ እና ቀይ ሰንደቅ ዓሳማችንሚያዚያ ቀን አዲስ አበባ ከተማ የተውለበለበውየኢትዮጵያ አርበኞች ባደረጉት ከፍተኛ ተጋድሎ ነው በዚሁ ቀን ቀደማዊ ጋይለ ሥላሴ እንግሊዝ አገር በስደት ቆይተውሁለተኛው የዓለም ጦርነት ሲጀመር በእንግሊዝ ጠቅላይ ምኒስትር ቸርችል ትብብር ካርቱም ድረስ መጡ ከዚያም ከአርበኞች ጋር በመላላክ ሁሄታዎቹሲመቻቹ ከሱዳን ድምበር ከሚገኘው ዖሜደላ ላይ የኢትዮጵያን ሰንደቅ ዓላማ ሰተሉ በመቀጠልም ከፍተኛ ትግል ከሚያደርጉት አርበኞቻችን ጋር በቅርብ ሆነው በመመካከር እና አመራር በመስጠት ከቆዩ በኋላ መጋቢት ቀን ሟ ዓም ደብረ ማርቆስ ገቡ ሚያቪያ ቀን ዓም ደግሞ ከዋናው ከተማ አዲስ አበባ ገብተው በዙፋናቸው ላይ ተቀመጡ ከዚያን ዕለት ጀምሮበግዞትና በስደት የነበሩ ዕውነተኛ የቀውጢ ቀን ልጆቿዎቻ ወደ ውድ አገራቸው መመለስ ጀመሩ ክአነዚህ ሰዎች መሐከል አንዱ አዛዥ ሐኪም ወርቅነህ አሸቱ ስለ ነበሩበስደት ይኖሩ ከነበረበት ደህራ ዱን ሀበ ከሚባለው የሕንድ ከተማ ጥር ቀን ሀቋፀ ዓም ተነስተውበኤደንና በበርበራ በኩል አድርገው ሚያዚያ ቀን አዲስ አበባ ደረስ አዲስ አበባ የነበሩት ልጆቻቸው አና ወዳጅ ዘመዶቻቸው ለገሐር ባቡር ጣቢያ ድረስ መጥተው ስለ ነበረበደስታና በናፍቆት ተቀበሏቸው ከዚያም በቀጥታ ወደ ገነተ ልዑል ቤተ መንግሥት ይዘዋቸው ሄደው ግርማዊ ቀዳማዊ ኃይለ ሥላሴን እጅ ነሱ ግርማዊነታቸውና ሐኪም ወርቅነህ የእንኳን ለአገርም አበቃዎ የሚል መልካም ምኞት ተለዋውጠውና ጃንሆይን ተስናብተውአራዳ ጊዮርጊስ አጠገብ ወደሚገኘው የቀድሞ ቤታቸው ካልጆቻቸው ጋር ፄዱ አሳቸው ወደ አገራቸው መመለሳቸውን የሰሙ ኢትዮጵያውያንና የውጭ አገር ሰዎች ያለ ማቋረጥ እየመጡ አንኳን ደህና ዝቡ በማለት የደስታ ምኞታቸውን ሲገልጡ ከረሙ የአንግዶቹ ቁጥር ጋብ ሲልየልጆቻቸው እናት ወይዘር ቀፀላ ወርቅ ቱሉ መኖሪያ ወደ ነበረው የካ ሜካኤል አጠገብ ከሚገኘው ቤታቸው ዚኳዱ እዚያ ሲደርሱበዚያን ወቅት የተሸሙትየውጭ ጉዳይ ሚኒስትር ዶክተር ሎሬንዞ ታዕዛዝየትምህርት ሚኒስትር አቶ መኮንን ደስታየጽሕፈት ሚኒስቴር ዋና ዲሬክተር አቶ ጌታሁን ተሰማሌሎች መኳንንት እና ወይዛዝርት በተገኙበት ሞቅ ያለ አቀባበል ተደረገላቸው ወይዘሮ ቀፀላ ወርቅ ቱሉ በስደት ከነበሩበት ጣሊያን አገር ወደ ኢትዮጵያ ከተመለሱ በኋላ ከደጃዝማች ታየ ጉልላት ጋር ትዳር መሥርተው ስለ ነበረየመተዋወቁ እና የአቀባበሉ ሥርዓት እንደ ተፈፀመ አዛዥ ሐኪም ወርቅነህ ወደ ራሳቸው መኖሪያ ቤት ተመለሱ። ወደ ፊት በመጽሐፉ ውስጥ እንደምናየውአዛዥ ሐኪም ወርቅነህ ወደ አገራቸው ከተመለሱ በኋላግርማዊ ቀደማዊ ኃይለ ሥላሴ ለጉብኝት በሚሄዱበት አንዳንድ ቦታዎች እንዲገኙ ያደርጉ ነበር በአገራችን የመጀመሪያ የሆነው የሁለተኛ ደረጃ ትምህርት ቤት በቋ ዓም ሲከፈትበርካታ ታላላቅ ሰዎች ተጋብዘው ነበርር ይህን የቀዳማዊ ኃይለ ሥላሴ ሁለተኛ ደረጃ ትምህርት ቤት የሚባለውን ንጉሠ ነገሥቱ ቾች መርቀው ሲከፈት አዛዥ ሐኪም ወርቅነህም በሥነ ሥርዓቱ ላይ እንዲገኙ ተጋብዘው ነበር ከዚ ጊዜ ጀምሮ ግርማዊ ንጉሠ ነገሥት ኃይለ ሥላሴ ተማሪዎቹን ለማየት መጡበት ጊዜአዛዥ ሐኪም ወርቅነህም አልፎ አልፎ አብረዋቸው ይመጡ ነበር የመጀመሪያው የትምህርት ዓመት አልቆ ተማሪ ቤቱ ለሦስት ወር ፅረፍት ተዘግቶ ስለነበረ መስከረም በቋ ዓም እንደገና ተከፈተ በዚያን ዘመንትምህርት ቤቱ ብርቅዬ ስለ ሆነ ጃንሆይ ለትምህርት ቡቱ ትኩረት ሰጥተውት ነበርና ተማሪዎቹ ከየአረፍት ቦታቸው ተመልሰው ትምህርት በጀመሩ በሳምንቱግርማዊ ቀዳማዊ ኃይለ ሥላሴ ከአዛዥ ሐኪም ወርቅነህ እሸቱ ጋር ወደ ቀዳማዊ ኃይለ ሥላሴ ሁለተኛ ደረጃ ትምህርት ቤት መጡ የሐኪም ወርቅነህ የመጨረሻ ወንድ ልጅ ዳዊትአባቱን ተከትሎ መጥቶ ነበር። እግረ መንገዳችንንየዳዊት እናት ወይዘር ቀጸላ ወርቅ ቱሉ ባለቤታቸው ወደሚኖሩበት በርማ የዱት ዮሴፍ ገና ሃበረ ሐኪም እሱ የሚነጋገረው በእንግሊዝኛ ብቻ ስለነበረእናቱን ማሚ አባቱን ዳዲ በማለት ነበር የሚጠራቸው በርማ የተወለዱት አስቴርኤሊሣቤጥሣራና እንዲሁም ቀደም ሲል ከእንግሊዛዊት እናቱ የተወለደው ቴዎድሮስም የአፍ መፍቻ ቋንቋው እንግሊዝኛ ነው ስለዚህ በርማ የነበሩት ልጆቻቸው በሙሉ ልክ እንደ ዮሴፍ ወላጆቻቸውን የሚጠሩት ማሚ እና ዳዲ በማለት ሆነ ይህ አጠራር ስለተለመደ እስከ ዛሬም ድረስ ቤተሰቡ በዚሁ ቃል ይጠቀማል ሐኪም ወርቅነህ በርማ ውስጥ ከመደበኛ የቀዶ ጥገና ሕክምና ሙያቸው በተጨማሪየወህኒ ቤት አዛዥየግምጃ ቤት ሹምዳኛ እና ምክትል ከንቲባ ሆነው ሠርተዋል ከላይ በተጠቀሱት የሥራ መስኮች ሲሠሩየተሰጣቸውን ኃላፊነት በትጋት እና በቅንነት ፈጽመዋል በሆስፒታል ኃሻጓፊነቅምዎ ይሁን በአስተዳዳሪነት ሲሠሩ በነበሩበት ዘመን በነበራቸው ችሉታና የሥራ ብቃትከተገልጋዩ ሕዝብና ከሕንድ መንግሥት ከፍተኛ ክብር አግኝተዋል ይህን በመሰለ ተደራራቢ ሥራ ላይ እያሉጣሊያን ኢትዮጵያን ለመውረር ወደ ዓድዋ በዘመተችበት ወቅትሐኪም ወርቅነህ አገራቸውን በሙያቸው ለማገልገል መድኀኒት አና ድንኳን በራሳቸው ገንዘብ ገዝተው በ ዓም ወደ ኢትዮጵያ የመጡ የቁርጥ ቀን ልጅ ናቸው በ ዓም በኢትዮጵያየእንግሊዝ ቆንሲል ሠራቱኞች የቀዶ ጥገና ቋሚ ሁነው ሲመደቡበተዓዳኝ አፄ ምኒልክን እናሴሎችን ሰዎች በማከም ረድተዋል አፄ ምኒልክ ትምህርት ቤት እንዲከፍቱ የመከሯቸውም አዛዥ ሐኪም ወርቅነህ ናቸው ከእንግሊዝ እና ከኢትዮጵያ ሠራዊት ጋር አብረው ዘምተው የሕክምና አገልግሎት በመስጠት በሱማሌ በረፃ ትልቅ ተግባር ፈጽመዋል በንግሥት ዘውዲቱ ዘመን ወደ ኢትዮጵያ መጥተውየሕክምና አና የምክር አገልግሎት ሰጥተው ተመልሰው ወደ በርማ ፄደዋል በእንግሊዝ መንግሥት አስተዳደርከሕንድ ግዛት ስር በነበረችው በርማ የቀዶ ጥገና ሐኪም ሆነው ለብዙ ዓመታት ከሠሩ በኋቷላበሀ ዓም ጡረታ ሲወጡወደ አገራቸው ገብተው ለመናር ወሰኑ ከዚያን ጊዜ ጀምርለውድ አገራቸው በርካታ ቁምነገሮችን ፈጽመዋል ሐኪም ወርቅነህ ለአገራቸው ካበረከቱት አገልግሎት መሐከል ጥቂቶቹ የሚከተሉት ናቸው የኢትዮጵያ አልጋ ወራሽ ተፈሪ መኮንንየመንግሥት አንደራሴ በሆነብት ወቅት የቤት ሳይዳን ሐኪም ቤት አሠርተው ሲከፈትየመጀመሪያው አስተዳዳሪ ሆኑ እስከ ቅርብ ጊዜ ድረስ ፓስተር ኢንስቲትዩት ይባል የነበረው ሐኪም ቤትቀደም ሲል ዶክተር ላምቢ ። ነገር ግን በቅዱስ ጄምስ ቤተ መንግሥት የእንግሊዝ ቤተ መንግሥት የኢትዮጵያ ሚኒስትር ስለሆንኩ እና ጣሊያን በግፍ ኢትዮጵያን መውረሯ የዓለምን ትኩረት ስለ ሳበ ዙ እንዲህም የእኔ ሕይወት ታሪክ ከወትሮው ለየት ያለ በመሆኑ የብዙ ሕዝብን ትኩረት ይስባል ብለው የሚያምኑ አንዳንድ እንግሊዛውያ ወዳጆቼ ስለ ወተወቱኝባወጣ ያውጣው ብዬ እነሆ ጽፌዋለሁ ክኣ በ ሸ እሱ የሚነጋገረው በእንግሊዝኛ ብቻ ስለነበረአናቱን ማሚ አባቱን ዳዲ በማለት ነበር የሚጠራቸው በርማ የተወለዱት አስቴርኤሊሣቤጥሣራና አንዲሁም ቀደም ሲል ከአንግሊዛዊት እናቱ የተወለደው ቴዎድሮስም የአፍ መፍቻ ቋንቋው እንግሊዝኛ ነው ስለዚህ በርማ የነበሩት ልጆቻቸው በሙሉ ልክ እንደ ዮሴፍ ወላጆቻቸውን የሚጠሩት ማሚ እና ዳዲ በማለት ሆነ ይህ አጠራር ስለተለመደ እስከ ዛሬም ድረስ ቤተሰቡ በዚሁ ቃል ይጠቀማል ሐኪም ወርቅነህ በርማ ውስጥ ከመደበኛ የቀዶ ጥገና ሕክምና ሙያቸው በተጨማሪየወህኒ ቤት አዛዥየግምጃ ቤት ሹምዳኛ እና ምክትል ከንቲባ ሆነው ሠሥርተዋል ከላይ በተጠቀሱት የሥራ መስኮች ሲሠሩየተሰጣቸውን ኃላፊነት በትጋት እና በቅንነት ፈጽመዋል በሆስፒታል ኃላፊነትም ይሁን በአስተዳዳሪነት ሲሠሩ በነበሩበት ዘመን በነበራቸው ችሉታና የሥራ ብቃትከተገልጋዩ ሕዝብና ከሕንድ መንግሥት ከፍተኛ ክብር አግኝተዋል ይህን በመሰለ ተደራራቢ ሥራ ላይ አያሉጣሊያን ኢትዮጵያን ለመውረር ወደ ዓድዋ በዘመተችበት ወቅትሐኪም ወርቅነህ አገራቸውን በሙያቸው ለማገልገል መድኀኒት አና ድንኳን በራሳቸው ገንዘብ ገዝተው በ ዓም ወደ ኢትዮጵያ የመጡ የቁርጥ ቀን ልጅ ናቸው በ ዓም በኢትዮጵያ የአንግሊዝ ቆንሲል ሠራቱኞች የቀዶ ጥገና ቋሚ ሐኪም ሆነው ሲመደቡበተጓዳኝ አፄ ምኒልክን አና ሌሎችን ሰዎች በማከም ረድተዋል አፄ ምኒልክ ትምህርት ቤት እንዲከፍቱ የመክሯቸውም አዛዥ ሐኪም ወርቅነህ ናቸው ከእንግሊዝ እና ከኢትዮጵያ ሠራዊት ጋር አብረው ዘምተው የሕክምና አገልግሉት በመስጠት በሱማሌ በረፃ ትልቅ ተግባር ፈጽመዋል በንግሥት ዘውዲቱ ዘመን ወደ ኢትዮጵያ መጥተውየሕክምና አና የምክር አገልግሎት ሰጥተው ተመልስው ወደ በርማ ሄደዋል ት አስተዳደርከሕንድ ግዛት ስር በነበረችው በርማ በአንግሊዝ መንግሥትን የቀዶ ጥገና ሐኪም ሆነው ለብዙ ዓመታት ከሠሩ በነኋላበ ጡረታ ሲወጡወደ አገራቸው ገብተው ለመኖር ወሰኑጸ ከዚያን ምርለውድ አገራቸው በርካታ ቁምነገሮችን ፈጽመዋል ሐኪም ወርባ ለአገራቸው ካበረከቱት አገልግሎት መሐከል ጥቂቶቹ የሚከተሉት ናቸው የኢትዮጵያ አልጋ ወራሽ ተፈሪ መኮንንየመንግሥት አንደራሴ በሆነብት ወቅት የቤት ሳይዳን ሐኪም ቤት አሠርተው ሲከፈትየመጀመሪያው አስተዳዳሪ ሆኑ አስከ ቅርብ ጊዜ ድረስ ፓስተር ኢንስቲትዩት ይባል የነበረው ሐኪም ቤትቀደም ሲል ዶክተር ላምቢ ክክከ የከፈቱት የሚሲዮናዊያን ሐኪም ቤት ሲቋቋም ከፍተኛ እገዛ አድርገዋል የነፃ ባሪያ ጽሕፈት ቤትና ልዩ ፍርድ ቤት ሲቋቋምአዛዥ በሚባል ማዕረግ ዋና ሥራ አስኪያጅ ሆነው ተሸመዋል የሁለቱም መሥሪያ ቤቶች ኃላፊ ሆነው ተሹመዋል ዘመናዊ የገላ መታጠቢያ ክፍሎች ፍል ውሀ ግቢ ውስጥ አሠርተው አንዳለቀ የመጀመሪያው ዲሬክተር አሳቸው ነበሩ የአገራቸው የኢትዮጵያ ሕዝብ በትምህርት እንዲሠለጥን በመምከርና እንዲሁም በራሳቸው ገንዘብ ጭምር ተማሪ ቤቶች አንዲከፈቱ አድርገዋል በተጨማሪምበዘ ዓም በአማርኛ የጂኦግራፊ መጽሐፍ ጽፈው ከጨረሱ በኋላ በሥራ ምክንያት ወደ በርማ ስለፄዱ ሳይታተም ቀርቶ ነበረናእንደገና ወደ አገራቸው ከተመለሱ በኋላ አሳትመውታል ፐከርኮር ፌከ ሸርክ ዐ ዘበፎ ኣፐቪር በሃ ዐከሃ ን ከ ከ ከርርከ ክየክነቬርክ ከ ከህቪ ከሀከ ኒከር ጾሀከዐሀኬ እ ከከር ህ ዐ ከ ስ ከሀ ክር ሂከ ሀህከቨር ርሃር ሂከር ጴርርዐዝክ ከር ። ላበ ላከከጸ ጸበብ ዘ ርዐኔርሰ የከፍ የዐሂፎፎሕ ዐደቪርፎ ቲከጪቲ እያልየኸበ ዝዛጸ ዛቪከኞጀ ከ የጩር ያ ከ በሃሪንግተን እና በዶክተር ቻርልስ መሐከል የተፈጠረው አለመግባባት የከረረ ባይሆንምሁለቱ ሰዎች አብረው በአንድ ግቢ ውስጥ ሊኖሩ እንደማይችሉ ግልዕ እየሆነ መጣ ስለዚህ ዶክተር ቻርልስ ማርቲን በአዲስ አበባ መሐል ከተማ ላይ አመቺ የሆነ ቦታ አፈላልገው አገኙ እዚህ ቦታ ላይ ድንኳን ተክለው የሕክምና ሥራ ለመጀመር ወሰኑ ለልዩ ልየ በሽታዎች ማከሚያ የሚሆኑ መድኀኒቶች አምጥተው ስለ ነበረ አስተርጓሚ ማፈላለግ ጀመሩ ብዙ ሰዎች አጠያይቀውፓለስቲኒያና ግብዕ አገር የኖረዐረብኛና እንግሊዝኛ በመጠኑ የሚያውቅ አቶ ወልደ ሃይማኖት የሚባል ሰው ተገኘ አፄ ምልክ በዶክተር ቻርልስ እይታ ይህ ሰው ወደ ዶክተር ቻርልስ ዘንድ ሲመጣአለባበሱ እንደ አውሮፓውያን ትከሻው ላይ ጣል አድርጎ ጥቁር ወልደ ፃይማኖት ና ስለደሞዙም ነግረውት ቆብ ቦፍያ ራሱ ላይ ጋር የሚሠራውን ስምምነት ላይ ስለደረሱ ጅርጁማን ከቀጠሩ በኋላከእንግሊዝ ሌጋሲዮን የሕክምና አገልግሉት ደፍቷል አድርጓል ሥራ አስረድተውት በአስተርጓሚነት ቀጠሩት መሐል ከተማ ላይ ድንኳን ተክለው ሐኪም ወርቅነህ እዚሁ ኢትዮጵያ አፄ ምኒ ልክ በ ቸው ሥራቸውን በሰፊው ት ይሁን እንጂ ሁለት ችግሮች አጋጥሟቸዋል ቋቿ አንዱ ችግር የሠለጠነ ረዳት ወይም አስታማሚ ነርስ ለማግኘት አለመቻላቸው ነበር ሁለተኛው ችግር ደግሞ ቀዶ ጥገና የሚያኪያሂዱት በተራ ድንኳን ውስጥ በመሆኑ ለጤና አጠባበቅ አመቺ ያለመሆኑ ጉዳይ ነበር ሆኖም አስፈላጊውን ጥንቃቄ ያደርጉ ስለነበረየቀዶ ጥገና ሕክምና የተደረገላቸው ወይም ሌላ ጉዳት ደርሶባቸው የታከሙ ሰዎች ሁሉ ቶሎ አገግመው ሙሉ ጤናማ መሆናቸው አሳቸውንም ያስደስታቸው ነበር ስለ በሽተኞቻቸው ሲናገሩ ኢትዮጵያውያን እንደ በርማ ሰዎች ጠንካራ ሰውነት አላቸው አግባብ ያለው ሕክምና ከተደረገላቸው በኋላ በቶሎ ያገግማሉ ብለዋል ን በዓድዋ ጦርነት ጊዜ ቆስለው የተመለሱትን በሽተኞች ማከሚያ ዓም አዲስ አበባ ውስጥ አንድ ሆስፒታል ተከፍቶ ነበር ይህ ሆስፒታል በመስኮብ ቀይ መስቀል ማኅበር የቋቋመ በመሆኑ ሥራውን የጀመረው ለሐኪም ቤቱ የሚያስፈልገውን ወጪ በሙሉ የሩሲያ መንግሥት በሚሰጠው የገንዘብ ድጎማ ነበር ሐኪሞቹም በጣሊያን እና በኢትዮጵያ መሐከል በተደረገው የዓድዋ ጦርነት ወቅት በጦር ሜዳው ላይ ሲያክሙ የነበሩ የሩ ቀይ መስቀል አባላት ናቸው የኢጣሊያ ወታደሮች አዲስ አበባን ዓም እስከያዘበት ቀን ድረስ ሆሰፒታሉ ይታወቅ የነበረው የሩሲያ ቀይ መስቀል ሐኪም ቤት በሚል ስም ነበር ፋሽስቶች ከአገራችን ከተባረሩ በኋላ ባልቻ አባ ነፈሶ ሆስፒታል የሚል ስም ተሰጠው ባልቻ አባ ነፍሶ በዓድዋና በኋላም በማይጨው ጦርነቶች ላይ ከፍተኛ ተጋድሎ ያደረጉ ታላቅ ኢትዮጵያዊ ጀግና በመሆናቸው ሆስፒታሉ በስማቸው እንዲጠራ ተደረገ ሜ ግዛት መስፋፋት እአአ በ መጀመሪያ ገደማ ላይ የአውሮፓውያን አገሮች ቅኝ ግዛት ለመያዝ የሚራሯጡበት ዘመን ነበር አፍሪካን ለመቀራመት ካኮበከቡት አገሮች መሐከል ልክ እንደ ኢጣሊያ አንዷ ፈረንሳይ ነበረች ለዚህም ሲባል የኢትዮጵያ ክልል በነበረውኦቦክ ከሚባለው የታጁራ ሰርዕ ላይለንግድ መርከብ ከሰል ማከማቻ ይሆነናል በሚል ሰበብ አንድ የፈረንሳይ ኩባንያእአአ በ በጥቂት ገንዘብ ከአዳል ባላባት ላይ ቦታ ገዛ ይህን ቦታ ኩባንያው ለረጅም ጊዜ በቸልታ ትቶት ከቀቆየ በኋላከቿጅ እስከ ድረስ ባሉት ዓመታት ውስጥአክራሪው ኢምፐሪያሊስት ጁል ፌሪ ጀርባ ለሦስት ዓመት ተኩል ያህል በፈረቃ በሥልጣን ላይ የፈረንሳይ የቅኝ አገዛዝ እንዲያንሰራራ አድር ። አባ ታጠቅ ናሣ የቋራው አንበሳ ርሕቨ ኮዐክቪሃ ጄክሀር እ ወይዘሮ አስቴር ወርቅነህ እሸቱ ከባላማባራስ እማኙ ይመር ጋርወይዘሮ ኤሊሣቤት ወርቅነህ እሸቱከልጅ ኃይሌ ተድላ ዘለቀ ጋር አዲስ ኣበባ ከተማ ከሚገኘው ቅዱስ ጊዮርጊስ ቤተ ክርስቲያን በተክሊል ተጋቡ ጋብቻ በዘመናዊ መንገድ እንዲካሄድ ያላቸው አስተሳሰብለሴቶች ልጆች ነጻነት ያጎናጸፈና ጋብቻ በዘመድ አዝማድ ውሳኔ ሳይሆን በፍቅርና በመግባባት ላይ የተመሠረተ እንዲሆን ተገቢ ግንዛቤ የሚሰጥ ምክር ነው በዚህም መሰረት በወላጆቻቸው እአና በቤተ ዝመዶችበፍቅርና በደስታ ተመርቀው ሙሽሮቹ በየአውቶሞሲሳቸው ተሳፍረው ወደየቤታቸው ሄዱ ብ ሁለቱን ሴቶች ልጆቻቸውን በአንድ ቀን ሠርግ በአንድነት ድረው እና ለዊልፍሬድ ቴሰገር የጉዞ ፈቃድ ከሰጡ በኋላ ወደ አዲስ አበባ የመጡበትን ጉዳይ እንደጨረሱበንጉሠ ነገሥቱ ተጠርተው ሐኪም ወርቅነህ ቀደም ሲል ጠይቀው የነበረው የጨው ንግድ ተፈቀደላቸው ህ ንግድ ተፈላጊ የሆነውን ሁሉ አዘጋጅተው ወደ አሰበ ተፈሪ ተመለሱ በጥር ወር መጨረሻ ሐኪም ወርቅነህ ወደ ሹመት አገራቸው አሰበ ተፈሪ እንደገቡ የጨርጨር አውራጃ ወምበር ዳኝ አቶ መሸሻ እያስቸገሯቸው መሆኑን በመግለጥከአሱ ጋር ለመሥራት ፈቃደኛ አልነበሩም ያ ከዚህም በተጨማሪ ሌሎች ጉዳዮችን በቀጥታ ከንጉሠ ነገሥቱ ጋር መነጋገር የተፈቀደላቸው መሆኑ እየታወቀየሐረርጌ ዋና አስተዳዳሪ ደጃዝማች ገብረ ማርያም ሐኪም ወርቅነህን እንደታዛዥ ያይዋቸው ጀመር ከደጃዝማች ገብረማርያም ጋር ያለውን አለመግባባት እልባት ለማስያዝ እና ጉዳዩን ለአንዴና ለመጨረሻ ጊዜ ለመቋጨት በማሰብ መጋቢት ቀን ወደ አዲስ አበባ ተመልሰው ፄዱ በዚህ ጉዳይ ሳይ አዛዥ ወርቅነህ ጠንካራ አቋም ስለነበራቸው ደጃዝማች ገብረማርያም ከሐረርጌ ዋና አስተዳዳሪነት እንዲሻሩ ጠይቀው ሜያዚያ ቀን ወደ አሰበ ተፈሪ ተመለሱ ሚያዚያ አንድ አሳዛኝ ደብዳቤ ከንጉሠ ነገሥቱ ደረሳቸው ይኸምአሳቸውና አቶ ደሬሳ የተበደሩትን ገንዘብ ካልከክፈሉዩብዶ ያላቸው የማዕድን ማምረቻ ይወረሳል የሚል ነበር ደብዳቤው እንደ ደረሳቸው ወደ አዲስ አበባለአቶ ደሬሳ ስልክደውለው ስለዚህ ጉዳይ ትንሽ ተነጋገሩ አቶ ደሬሳ በኋላ ብሳታ ሲናገሩደብዳቤው ለኔም ደርሶኛልስለቪህ እኔ ወደ እርስዎ ዘንድ መጥቼ በጉዳዩ እንወያይበት የሚል ፃሳብ አቀረቡ ሐኪም ወርቅነህ እና አቶ ደሬሳ በዚህ ፃሳብ ስለተስማሙከአንድሳምንት በኋላ አቶ ደሬሳ አሰበተፈፊሪ ገብተው ከሐኪም ወርቅነህ ጋር ተገናኙ ሁለቱ ሸርከኞች ስለ ብድር ክፍያው ጌዳይ ክተነጋገሩ በኋሳ አቶ ደሬሳ ወደ አዲስ አበባ ተመለሱ ሐኪም ወርቅነህ ንብረቶች ሸጠው ፅዳቸውን ለመክፈል ወሰኑ ለሚስታቸው ለወይዘሮ ቀጸላ ወርቅ ደብዳቤ ጽፈው ይህን ሐሰብ ገለጡላቸው ወይዘሮ ቀጸላ ወርቅ ሰትጻፈላቸው ደብዳቤ አጥጋቢ መልስ ባለመስጠታቸው አዛዥ ሐኪም ወርቅነህ ቅርተለኙ በዚህ መሐል ሐኪም ወርቅነህ የደጃዝማች ያምን ከሐረር ግዛትመነሳት ቸር ወሬ ሰሙ ቸር ወሬ ያልኩበት ምክንያትቀደም ሲሉ እንደገለጥኩት በሁለቱ አስተዳዳሪዎች መሐከል አለመግባባት ተፈጥሮ ስለነዘረ ነው በእሳቸው ምትክ ልዑል መኮንን የሐረርጌ አውራጃ ዋና አስተዳዳሪ ሊሆኑ ነው እየተባለ በአሰበ ተፈሪእና በየአውራጃዎች ተወራ እንደተባለውምልዑል መኮንን የሐረርጌ አስተዳዳሪ ሆነው ከመሄዳቸው በፊትጃንሆይ እና እቴጌ በጨርጨር በኩል ሲያልፉአዛዥ ሐኪም ወርቅነህ መዔሶ ባቡር ጣቢያ ላይ ተቀበሏቸው ዕለቱኑ ንጉሠ ነገሥቱ እና እቴጌ ሐረር ገብተው አደሩ በማግስቱንጉሣዊ ቤተሰቦች መኳንንትና ወይዛዝርት በተገኙበትልዑል መኮንን ሟይለ ሥላሴ የሐረርጌ ዋና አስተዳዳሪና እንደራሴ ሆነው በይፋ ተሾሙ የሹመት ሥነ ሥርዓቱ ካለቀ በኋላጃንሆይ ወደ አዲስ አበባ ከመመለሳቸው በፊት ወደ አሰበ ተፈሪ ሄደውአዛዥ ሐኪም ወርቅነህ ያሠሩትን አዲስ የጉምሩክ ሕንፃና ከክመናዊ ሱቆች ጎበኙ አዲሱ የሐረርጌ አገር አስተዳደሪልዑል መኮንን ከጥቂት ቀን በኋላ ወደ አዲስ አበባ ሲሄዱአዛዥ ሐኪም ወርቅነህ መዔሶ ባቡር ጣቢያ ተገኝተው ሸቸው ሐኪም ወርቅነህም ከሦስት ቀን በኋላ ወደ አዲስ አበባ ተጠርተው ፄዱ ዋናው የተጠሩበት ምክንያት ዶክተር ጆን ሜሊ የሚባሉ እንግሊዛዊ ሐኪም የሕክምና ማስተማሪያ የሚሆን ትልቅ ሆስፒታል አዲስ አበባ ውስጥ የማቋቋም ፃሳብ ስለነበራቸውከሐኪም ወርቅነህ ጋር እንዲነጋገሩ ጃንሆይ ስለፈለጉ ነው ኢራ ይዘር አስቴር ወርቅነህ እሸቱ ከባላማባራስ አማኙ ይመር ጋርጠይዘር ኤሊሣቤት ወርቅነህ አሸቱከልጅ ኃይሌ ተድላ ዘለቀ ጋር አዲስ አበባ ከተማ ከሚገኘው ቅዱስ ጊዮርጊስ ቤተ ክርስቲያን በተክሊል ተጋቡ ጋብቻ በዘመናዊ መንገድ አንዲካሄድ ያላቸው አስተሳሰብለሴቶች ልጆች ነጻነት ያጎናጸፈና ጋብቻ በዘመድ አዝማድ ውሳኔ ሳይሆን በፍቅርና በመግባባት ላይ የተመሠረተ እንዲሆን ተገቢ ግንዛቤ የሚሰጥ ምክር ነው በዚህም መሰረት በወሳጆቻቸው አና በቤተ ዘመዶችበፍቅትርና በደስታ ተመርቀው ሙሽሮቹ በየአውቶሞቢላቸው ተሳናረው ወደየቤታቸው ሄፄዱ ሁለቱን ሴቶች ልጆቻቸውን በአንድ ቀን ሠርግ በአንድነት ድረው እና ለዊልፍሬድ ቴሰገር የጉዞ ፈቃድ ከሰጡ በኋላ ወደ አዲስ አበባ የመጡበትን ጉዳይ እንደጨረሱበንጉሠ ነገሥቱ ተጠርተው ሐኪም ወርቅነህ ቀደም ሲል ጠይቀው የነበረው የጨው ንግድ ተፈቀደላቸው ለዚህ ንግድ ተፈላጊ የሆነውን ሁሉ አዘጋጅተው ወደ አሰበ ተፈሪ ተመለሰሱ በጥር ወር መጨረሻ ሐኪም ወርቅነህ ወደ ሹመት አገራቸው አሰበ ተፈሪ አንደገቡ የጨርጨር አውራጃ ወምበር ዳኛ አች መሸሻ አያስቸገራቸው መሆኑን በመግለጥከእአሱ ጋር ለመሥራት ፈቃደኛ አልነበሩም ቺ ከዚህም በተጨማሪ ሌሎች ጉዳዮችን በቀጥታ ከንጉሠ ነገሥቱ ጋር መነጋሂ የተፈቀደላቸው መሆኑ እየታወቀየሐረርጌ ዋና አስተዳዳሪ ደጃዝማች ገዢ ማርያም ሐኪም ወርቅነህን እንደታዛዥ ያይዋቸው ጀመር ከደጃዝማች ገብረማርያም ጋር ያለውን አለመግባባት አልባት ለማስያዝ እና ጉፍ ለአንዴና ለመጨረሻ ጊዜ ለመቋጨት በማሰብ መጋቢት ቀን ዐደ አዳስ አበባ ተመልሰው ፄዱ በዚህ ጉዳይ ላይ አዛዥ ወርቅነህ ጠንካራ አቋም ስለነበራቸው ደጃዝማች ገብረማርያም ከሐረርጌ ዋና አስተዳዳሪነት አንዲሻ ጠይቀው ሚያዚያ ተን ወደ አሰበ ተፈሪ ተመለሱ ሚያዚያ አንድ አሳዛኝ ደብዳቤ ከንጉሠ ነገሥቱ ደረሳቸው ይኸምአሳቸውና አቶ ደሬሳ የተበደሩትን ገንዘብ ካልከፈሉዩብዶ ያላቸዑ የማዕድን ማምረቻ ይወረሳል የሚል ነበር ደብዳቤው አንደ ደረሳቸው ዐ አዲስ አበባ ለአቶ ደሬሳ ስልክ ደውለው ስለዚህ ጉዳይ ትንሸ ተነጋገሩ ነቶ ደሬሳ በኋላ ብላታ ሲናገሩ ደብዳቤው ሰፄም ደርሶኛልስለዚህ እኔ ዐ አርስዎ ዘንድ መጥቼ በጉዳዩ እንወያይበት የሚል ዛሳብ አቀረቡ ሐኪም ወርቅነህ እና አቶ ደሬሳ በዚህ ዛሳብ ስለተስማሙከአንድ ሳምንት በኋሳ ለ ደሬሳ አሰበ ተፈሪ ገብተው ከሐኪም ወርቅነህ ጋር ተገናኙ ሁለቱ ሽርከኛ። ከዚህ አኳያ ሲታይወደ አዲስ አበባ በቶሎ እንዲመጡ የጠሯቸው ሴላ ከባድ ጉዳይ ቢኖር መሆኑን መገመት አያዳግትም አዛዥ ሐኪም ወርቅነህ ጥሪው በደረሳቸው በሁለተኛው ቀንከአሰበ ተፈሪ ተነስተው አዲስ አበባ ግቡ ከዚያም ቤተ መንግሥት ሲደርሱአሠፋሪዎቹ ከደጅ ተቀበለው ንተሠ ነገሥቱ ወደ አሉበት ክፍል አስገቧቸወፀ አዛዥ ወርቅነህ ገብተው ክከጃንሆይ ፊትክጠረጴዛው ትንሽ ራቅ ብለው ቆሙ ጃንሆይ በእጅጉ ትክዘው እና በቀኝ እጃቸው የያዙትን እርሳስ ጠረጴዛቸው ላይ እየቆረቁሬ ነበሩዙ ንጉሠ ነገሥቱ ድንገት ቀና ሲሉሐኪም ወርቅነህን ስለ አይዋቸውከመቀመጫቸው ተነስተው እንኳን ደህና መጡ አሉና ከጠረጴዛቸው ፊት ለፊት ወዳሰው ወንበር እየጠቆሙ ይቀመጡ አሏቸው ሁለቱ ሲነጋገሩ ሐኪም ወርቅነህ በዕድሜያቸውቀደማዊ ኃይለ ሥላሴ ደግሞ ንጉሠ ነገሥት በመሆናቸውተገቢውን የአክብሮት ቃል በመጠቀም እርስዎፍሕና አንቱ ይባባሉ እንደነበረ እቢህ መግለጡ ተገቢ ይሇናል ንጉሠ ነገሥቱ ሆምጨጭ ብሎ የነበረውን ፊታቸው ፈካ አድርገው ስለ ሐኪም ወርቅነህ ጉዞ ለጥቂት ደቂቃ አነጋገሯቸው በዚህ መሐል ቀደም ሲል የኢሉባቦር ገዢ አድርገው ሊሾሟቸው አስበው እንደ ነበረ አዛዥ ሐኪም ወርቅነህ ትዝ አላቸውና አሁን የተጠሩት ለዚህ ጉዳይ ሳይሆን አይቀርም የሚል ጥርጣሬ አደረባቸው ነገሩ ግን እሳቸው እንደ ጠረጠሩት አልሆነም ጃንጆይ ስለ አዛዥ ሐኪም ወርቅነህ ጉዞና አለበ ተፈሪ ሁኔታ ጠይቀዋቸው ተገቢውን መልስ ካገኙ በኋላአሁን ለምን እንደጠሯቸው ከመንገራቸው በፊት የሚኒስትርነት የአምባሰደርነት አልብስ ተሰጣቸው በዚህን ጊዜ ነበር ሐኪም ወርቅነህ የተጠሩት እሳቸው እንደጠረጠሩት ለአገረ ገዥነት ሳይሆን በጣም ለየት ላለ ሥራ መሆኑን የተረዱት ያ አዛዥ ሐኪም ወርቅነህ በአስቸኳይ ወደ አዲስ አበባ እንዳመጡ ያዘጸቸው ከባድ የአገር ጉዳይ በመሆኑየነገሩ ክብደት ምን ያህል እንደሆነ ለማስረዳት አስበው ንጉሠ ነገሥቱ የሚከተለውን ነገሯቸው ጣሊያኖች በዑጋዴን በኩል ድምበራችንን አልፈውበጠረፍ ጠባቂዎቻችን ላይ ከፍተኛ ጉዳት ማድረሳቸውን እርስዎም ያውቃሉ ኣሁን ደግንሞ በሰሜን በኩልየአገራችንን ድምበር ጥሰው ወደ መቆሴ እየዝነገሱ ነው ተብሏል ስለዚህ ይህን ሰደልለዓለም ሕዝብ እንዲያሳውቁ ወደ ሉን። አቶ አማኑኤል ቆንሲሉን ይዘዋቸው መጡና ከአዛዥ ሐኪም ወርቅነህ ጋር አገናጃጄቸው መርከቡ ክፖርት ስይድ ወደብ እስኪነሳ ድረስ ስለ አገር ጉዳይ እና ስለ ሌሎችም ሁኔታዎች በሰፊው ተጨዋወቱ ተክለ ሐዋርያት ጋር ተገናኙ ሐኪም ወርቅነህ እንግሊዝ አገር የሌጋሲዮኑ ኃላፊ እና ባለ ሙሱ ሥልጣን ሆነው በምኒስትርነት ማዕረግ የሚፄዱ መሆናቸውንና ስለ ጊዜው ሁኔታ ከተጨዋወቱ በቷላዕቃዎቻቸው በባቡር ላይ ተጭኖወደ ካሌ ወደብ ጉዞ ተጀመረ ካሌ ሲደርሱዕቃቸው ባቡር ውስጥ እንዳለአዛዥ ሐከም ወርቅነህና ጓዛቸው በመርከብ ተሳፍረው ሌሊቱን በመጓዝየእንግሊዝ ቻኔልን ከ ከ አቋርጠው ዶቨር ዐና ከሚባለው ወደብ መጠስበት ቀን ድረስሚኒስትር ተክለ ሐዋርያት መቀመጫችቸው ፓሪስ ሆኖበእንግሲዝ አገር ምኒስትር አና ጄኔቭ በሚገኘው የመንግሥታት ማዝር የኢትዮጵያ እንደራሴም ነበሩ አዛዥ ሐኪም ወርቅነህ ሎንዶን በገቡ ጥቂት ቀናት ውስጥወደ ውጭ ጉዳይ እና ለኢትዮጵያና ግብፅ ጉዳይ ኃላራ ከሆነው ሹም ር አር አው ካምቤል በ ቓሀ ጋር ከተገናኙ ብቷላለወደፊቱ አገናኝ መኮንን ሆኖ አሚሠራከሌላ ሰው ጋር አስተዋወቋቸው ከዚያ በኋላ ይፋ የሆነ የዲፕሎማቶክ ሥራቸውን ጀመሩ ከሥራቸው አንዱ ኢትዮጵያ ራሷን ከጠላት ለመከላከል የሚያስችል መሣሪያ ለመንዛት ማፈሳለግ ነበር ለምኒስትር ወርቅነህ ለየት ያለ ታላቅ አክበሮት የሰጣቸው ሚስተር ናንኮክ ነ ቀን በቷላ አሌታቸው የራት ግብዣ አደረጉላቸው በእራት ግብዣዛውጳይ ሚሲዮኒር ከሆኑት ሚስስ ፍራንሲስ ፊሸር የነር ሠከ አስተዋወቋቸው ሜስስ ፊቭር ቀደም ሲል ወደ ኢትየጵያ የጎበች እና ለአገሪቷም ኙ ደጋፍ ሲሰጡ የነበሩ እመቤት ናቸው እሳቸው ቀደም ሲል ጆምሮ ከኢትዮጵያ ሜዳሊያ ለመሸለም ጉጉት ምኒስትር ለመጽሐፉ መግቢያ እንዲሆን የተሰጠው ምስክርነትደራሲዋ ልዕልት ለመሆናቸው ዕውቅና የሰጠ እና መጽሐፉንም እውነተኛ ታሪክ አስመሰሰው በዚህም ምክንያት ለመጽሐፉ መሸጥ ትልቅ እገዛ አደረገ የመጽሐፉ ይዘት ትክክል ዘገባ የሌለው መሆኑን አንዳንድ ስዎች ለንገሥ ነገሥት ኃይለሥላሴ ነግረዋቸው ነበር እና ምኒስትሩ ለዚህ ትክክለኛ ላልሆነ ጂ መጽሐፍ ድጋፍ ስለ ሰጡጃንሆይን በእጅጉ ቅር አሰኘ ይሁን እ የመጽሐፉ መሸጥ አልተቋረጠም ይህ ሁሉ ሲሆንምኒስትር አዛዥ ሐዚጺዚም ወርቅነህ ወደ እንግሊዝ ቤተ መንግሥት ገና አልሄዱም ነበር ስለዚህ ቁደም ሲል የሌጋሲዮኑ ጸሐፊ የነበሩት አቶ ኤፍሬም ተወልደ መድኅንወደ እንግሊዝ የውጭ ጉዳይ ሚኒስቴር መሥሪያ ቤት ፄደውምኒስትር አዛዥ ሐኪም ወርቅነህ የሹመት ደብዳቤውን እንዲያቀርቡ ከባሰ ሥልጣኖቹ ጋር ቀጠሮ አስያዙላቸው በዚህ መሐከል በርካታ የቀድሞ ወዳጆቻቸው እየመጡ ሐኪም ወርቅነህን ማነጋገር ጀመሩኹ የምኒስትር ሐኪም ወርቅነህ ወዳጅ ከነበሩት እና አሁን ሊያይዋቸው ከመጡት መሐከል አንዱ ሚስተር ቫዮሌት ክሬሲማርክስ በ ኘ ዙርእር ናቸው እሳቸውምልክ እንደ ሚስተር ዛንኮክ እቤታቸው ጋብዘዋቸውስለ ኢትዮጵያ የወቅቱ ሁኔታ ሲጨዋወቱበሚችሉት መንገድ ሁሉ ለመርዳት ጽኑ ፍላጎት ያላቸው መሆኑን ነገሯቸው በዚያው ስሞን የምኒስትር አዛዥ ሐኪም ወርቅነህ የቀድሞ ወዳጅ የሚስተር ዛፊሮ ሚስት የእንጀራ ልጃቸውን በመወከልእጅ ለመንሳት መጡ። ዶክቶር ሎሬንዞ ወደ ምዕራብ ኢትዮጵያ ያደረጉት ይህ ጉዞለሁለተኛ ጊዜ መሆኑ ነው ጻ የኢየተልሃ ሕዝ ፀዱሽአት ነ ገይ ሓፊ የካጸየ ጉቐረሰ ሂ ራ ሚስ ሲልቪያ ፓንከረስታና የመብት ታጋይ የሆኑት እንግሊዛውያን ሴቶችፋሽስት ኢጣሲያ ኢትዮጵያን መውረሯን በመቃወም ሰሳማዊ ሰልፍ ያደርጉ ነበር በስተጀርባ መሐል ላይ የሚታት የገብርዔል ቴዎድዕጴ እናት ሚስስ ፍሎሬንስ ቴዎድሮስ ናቸው ከሁለት ቀን በኋላ ሐኪም ወርቀነሀና ከሚስ ፓንክረስት እና ከልጂ አባት ሚስተር ኮሪ ጋር ስለ ኢትዮጵያ ጉዳይ በሰፊው ሲነገጋሩ ዋሉ የቀድሞው የብሪታኒያ ጠቅሳይ ሚኒስትር ስታንሌየ ቦልድዊን እና የውጭ ጉዳይ ምኒስትሩ ሳሙኤል ሆር ኢትዮጵያን ለኢጣሊያ አሳልፎ ለመስጠት የወጠኑትን ክፍጸሜ ለማድረስና ሙሶሊኒ ክሂትለር ጋር ተባብሮ የኤውሮፓን ሰላም እንዳያናውጥ ለማባበል አዲሱ ጠቅላይ ምኒስትር ኔቪል ቻምበርሌን አስቦ ስለነበረ ኢትዮጵያ የኢጣሊያ ግዛት መሆኗን አወቁላት የኢጣሊያ ንጉሥ የኢትዮጵያ ንጉሠ ነገሥት መሆኑን ስሰተቀበነሱ ከሙሶኪኒ ጋር ለመስማማት ቻሉ አይሮፕላኖቹን ከአቃጠሉ በኋላ አንበሳ አባላትና ሠራዊት አኝህን ታላቅ ሰው በማክበር ቀዳማዊ ኃይለ ሥላሴ ኛ መጽሐፍ ገጽ ላይ ቀኛዝማች በልሁ ደገፉየአዛዥ በኩል ተላልፈው መልክታችንን ሥላሴ ኅሩይ ተመልሶ ከእኛ ጽፈዋል ጦር አስከ ጅማና አምቦ ድረስ ን ሠራዊት ቁም ስቅሉን እያሳየ ተገለጸው የጥቁር አንበሳ ጦር የአይሮፕላኖቹ መቃጠልና ያሰጋው የጣሊያን መንግሥት ጎሬ ሳከ ይህ በሁሉም መልኩ ተደብቆ ሲጠብቅ የጣሊያን ጽናዘማች መጂድ ከሚባሉ ኹና ከክቡር ራስ አእምሩ ጋር ተነጋገሩና ተመልሰው ሄፄዱ ንበሳ ሠራዊት እጁን በሰላም ሚያጋዩ መሆናቸውን ለመንገር ባሳምባራስ ደምሴና ባላምባራስ ክንድ ፄዱ በመጀመሪያ አጅ ን አንጂ እጃችንን አንሰጥም ቡን በቦምብ እና በጋዝ ጢስ አጅ ለመስጠት ወሰኑ በዚህ አዲስ አበባ ተላኩ የተማሩ በደረታቸው ላይ አየተለጠፈ ዎቹ እስር ቤት ውስጥ እያሉ ህ ብቻ አልቆመም የኔፕልስ ግ ጀነራል ግራዚያኒ የደስታ መስጠት ወስኖ እሱ ይኖርበት ግቢ እንዲመጡ አዘዘ ወደ አበባ የነበሩ የጣሊያን ሹሞች የነፍስ ወከፍ ሁለት ብር ቦች ተወርውረው ግራዚያኒና አሩምታ ቀውጢ ሆነ ቦምቦቹን የወረወሩት አብርፃም ደቦጭና ሞገስ አስገዶም ከስፍራው ሸሽተው ወደ ሱዳን ለመግባት ሞክረው ነበር ነገር ግን ጠረፉን ለመሻገር ጥቂት መንገድ ሲቀራቸውባልታወቁ ሰዎች ተገደሉ ሆኖም በእነሱ ምክንያት መላው የአዲስ አበባ ሕዝብለሦስት ቀናት በጥይት ተቆላቤቶችና ሰዎች በእሳት ጋዩ ሕፃናት ወደሚቃጠለው ቤት እየተወረወሩ በአሳት እየተለበለቡ ሞቱ ወንዶቹ ከካሚዎን ጋር ታስረውጭንቅላታቸው መሬት ላይ ተጎትቶአንጎላቸው ተፈጥፍጦበመንገድ ላይ እንደ ጭቃ ወይም ሬንጅ ተረጨ የካቲተ ቀን በተከሰተው ግርግር ምክንያት በእስር ቤት የነበሩት የተማሩ ምርጥ የኢትዮጵያ ልጆች ከታሰሩበት ቦታ እየተወሰዱ ተረሽሸት በዚያን ፅለት አቡነ ጴጥሮስን ጨምሮ ከሁለት መቶ በላይ የኢትዮጵያ ውድ ልጆች በግፍ ተገደሉ በቢህ ዓይነት ግፍ ከተገደሉት ወጣች መሐከልዮሴፍ እና ብንያም ወርቅነህፈቃደ ሥላሴ ኅሩይደበበ አና መሸሻ ገብሩ አንዲሁም በሻህ ውረድ ሀብተ ወልድ የሚባሉትን መጥቀስ ይቻላል ዮሴፍብንያም ወርቅነህና እና ሌሎችም የጥቁር አንበሳ አባላት ጎሬ ላይ አጅ ከሰጡ በኋላ ወደ አስር ቤት በመወሰድ ሳይ እያሉ በዚህ ፎተግራፍ ሳይ አንደሚታየውጣሊያኖች ወጣት ምሁራንን ሰብሰበው በደረታቸው ላይ ስማቸውን በመጻፍ ከመዘገቡ በኋላ አንድ በአነድ አየወሰዱ የረሸኗቸው ወጣቶች ቁጥር ከ በላይ መሆኑንአዔ ኃይለ ሥላሴ ከላይ በተጠቀሰው መጽሐፋቸው ውስጥ ታላላቆቹ የጦር ባለሥልጣኖቻችን ተገደሉ ራስ አምሩም ተማረከ ብለው ጽፈዋል የእነዚህ አገር ወዳድ ለጋ ወጣቶች መርዶ አንግሊዝ አገር ደረሰ ኦ የ ሀ ዓም ግረግር ምክንያት ከተገደሉት ምሁራን ወጣቶች መሐከል የጥቂቶቹ ፎተግራፍ እነሆ ፎተግራፉ ያልተገኘው ዮሴፍ ወር መ ቁጨ መሸሻ ገብሩ ደስታ ደበበ ገብሩ ደስታ የወጣቶቹ መረሸን መርዶ ለወጣቹ አባቶች ሲነገራቸው ግ የብሪታኒያ መንግሥት ኢትዮጵያ የኢጣሊያ ግዛት መሆኗን አምነው በይፋ የደገፉት ኅዳር ቋ ዓም ነው ከዚህ የተነሳም አዛዥ ወርቅነህ በብሪታኒያ ቤተ መንግሥት ዘንድ የቀዳማዊ ኃይለ ሥላሴ ልዩ መልክተኛና ባለ ሙሉ ሥልጣን ምኒስትር መሆናቸው መቅረቱን መሰረዙን ፎሬይን ኦፊስ ርሀጩጪ በኦፊሲየል ደብዳቤ ለምኒስትር ሐከሚ ወርቅነህ ማስታወቁንአቶ አማኑኤል አብርፃም የሕይወቴ ትዝታ በሚባለው መጽሐፍ ውስጥ እንዲህ ሲሉ መዝግበውታል የቀድሞው የብሪታኒያ ጠቅላይ ምኒስትር ሰትንሌይ ቦልድዊን እና የውጭ ጉዳይ ምኒስትሩ ሳሙኤል ሆርኢትዮጵያን ለኢጣሊያ አሳልፎ ለመስጠት የወጠኑትን ክፈጻሜ ለማድረስና ሙሶሊኒ ክሂትለር ጋር ተባብሮ የኤውሮፓን ሰላም እንዳያናውጥ ለማባበልአዲሱ ጠቅላይ ምኒስትር ኔቪል ቻምበርሌን ቆርጦ ስለነበረኢትዮጵያ የጣሊያን ግዛት መሆንዋን። ወርቅነህ በብሪታኒያ ቤተ መንግሥት ዘንድ የቀዳማዊ ኃይለ ሥላሴ ልዩ መልክተኛና ባለ ሙሉ ሥልጣን ምኒስትር መሆናቸው መቅረቱን ፎሬይን ኦፊስ በኦፊሲየል ደብዳቤ ለምኒስትሩ አስታወቀ ይህ አንደሚሆን ከ ዓም ጀምሮ ሐኪም ወርቅነህ ይጠረጠሩ ስለነበረ ብዙ ጊዜ ለእንግሊዝ መንግሥት ሮሮ ያሰሙ እንደ ነበረ ቀድም ሲል ተጽፋል ያም ሆኖ አንድ ቀን እንግሊዞች ፃሳባቸውን ለውጠው የኢትዮጵያን የፍትሕ ጥያቄ ይደግፋሉ ብለው ማሰባቸው አልቀረም ነበር ያም ሆነ ይህ የእንግሊዝ ድርጊትየመንግሥታት ማኅበር የቆመለትን የጋራ ጸጥታ መሠረተ ኝሳብ ሰርዞጥቃት የደረሰባትን ኢትዮጵያ በመደገፍ ፈንታላሳጥቂዋ ነ ኢጣሊያ ማገዙ ጃንሆይን እና አዛዥ ሐኪም ወርቅነህን በእጅጉ አሳዘናቸው ቀዳማዊ ኃይለ ሥላሌኢትዮጵያና የሕይወቴ እርምጃ በሚባለው መጽሐፍ ውስጥ ስለአንግሊዞች ውሳኔ ሲጽፉ ከልቤ ከማደንቀውና ጥልቅ የሆነ ወሮታ በልቤ ከማሳድርለት መንግሥት አሳብ ጋር ቫካለመስማማቴ እጅግ አዝናለሁ በኀንዘን ጊዜ የቸርነትና የእንግኖዣ ተቀባይነት አድራጎቱን የሰጠኝ እርሱ ነው ብለዋል ሐኪም ወርቅነህ እንግሊዝ የቀዳማዊ ኃይሰ ሥላሴ ልዩ መልክተኛና ባለ ሙሉ ሥልጣን ምኒስትር መሆናቸው መቅረቱን እንዳወቁአንጌሊዝአገር ተቀምጠው ልጆቻቸውን እያስተማሩ ሰመኖር በእጅጉ ከባድ እንደጂሆን ተገነዘቡ ከዚህ በፊት እንደተገለጸውከ ዓም ጀምሮ እስከ ሚያቢያ ቋ ዓም ድረስ ስለ ኢትዮጵያ ነዛነት መከበርና ኅልውናዋ እንዳይጠፋ እልህ አስጨራሽ ተጋድሎ ያደረጉት አዛዥ ሐኪም ወርቅነህ ሌጋሲዮኑን መልቀቅ ነበረባቸው ወዲያውኑ በኬንዚንግተን የክተማ ክፍል ቤት ተከራይተው የሌጋሲዮኑን ቤት ለቅቀው ወጡ ሣ አራት ልጆች ይዘው ያለሥራ መቀመጥ ከኑሮ ውድነት ጋር ተዳምሮ ብሪታኒያ ውስጥ መኖር አስቸጋሪ እንደሚሆን ግልጽ ነውር ስለዚህ ልጆቻቸውን ይዘው ወደ ሕንድ አገር ለመሄድ የጃንሆይ ፈቃድ ጠየቁ ምኒስትር ወርቅነህ የጠየቁትን ፈቃድ ካገኙ በቷላእንደ ልጅ እያሰተማሩና እየመከሩእንደ ሠራተኛ እየተቆጣጠሩ እና እየመሩ አብረዋቸው የኖሩትን አቶ አማኑኤልን በዚህ በመከራ ጊዜ ብቻቸውን እንግሊዝ አገር ትተዋቸው ለመፄድ አልፈለጉም ስለዚህ አንተም ከልጆቼ አንዱ ነህና ከእኛ ጋር አብረን ወደ ሕንድ አገር እንሂድ ብለው ሐኪም ወርቅነህ ጠየቋቸው አቶ አማኑኤል በበኩላቸው እንግሊዝ አገር ቆይተው ትምህርታቸውን ለመቀጠል ስለፈለት ከእሳቸው ጋር ወደ ሕንድ አገር ለመሄድ ፈቃደኛ ሳይሆኑ ቀሩ ከሐኪም ወርቅነህ ጎን በመሆንና አብረቐቸው በመሥራት አቶ አማኑኤል በቅን ልቡና ለሰጧቸው መልካም አገልግሎት አመስግነውወደ ሕንድ አገር ከመሄዳቸው በፊት የመኝታ ቤት ዕቃመጻፊያ ጠረጴዛ እና ወንበሮችን ጭምር ለአቶ አማኑኤል አብርፃም ሰጧቸው ከላይ አንዳነበብነውሥራ አጥ የነበሩትን አቶ አማኑኤል አብርፃምን ወደ አሰበ ተፈሪ አምጥተው ሥራ ያስተማሩየትምህርት ቤት ዲሬክተር አድርገው የሾሟቸው አዛዥ ሐኪም ወርቅነህ ናቸው። ንጉሠ ነገሥቱም ይህን በተመሰከተ ማመልከቻ ጽፈው ለገንዘብ ምኒስቴር እንዲሰጡ ነገሯቸው በዚሁ ጊዜ ውስጥ ከግርማዊነታቸው ጋር ለመወያየት የሚፈልጉት ጉዳይ መናሩን ገለጨላቸው ታኅሣሥ ቀን ባደረጉት ውይይት መሐል በታይም ጋዜጣ ስለ ሐረር የሚያትተውን እትም ለጃንሆይ አሳይዋቸው በጋዜጣው ውስጥ ከተጻፈው ጮሐክከል አዛዥ ሐኪም ወርቅነህ የጨርጨር አስተዳዳሪ ሆነው ይመደቡልን የሚል የአዳል የጎሳ መሪዎች እና ባላባቶች ጥያቄ ያከተተ ነበር ጉዳዩ በእንጥልጥል ላይ እያለታኅሣሥ ቀን የአዛዥ ሐኪም ወርቅነህ ልጆችዮሐንስ እና ሳሙዔል ቻርሊ ወደ ግብፅ ሄደው ቪክቶሪያ ኮሌጅ እንዲማሩ ፈቅደው ወጪውንም ራሳቸው ንጉሠ ነገሥቱ እንደሚከፍሉላቸው ነገሯቸው አዛዥ ሐኪም ወርቅነህ ወደ አገራቸው ከተመለሱ በኋላ ግርማዊ ቀዳማዊ ኃይለ ሥላሴ ለሥራ ጉብኝት በሚሄዱበት አንዳንድ ቦታ አይለይዋችውም ነበር የቀዳማዊ ኃይለ ሥላሴ ሁለተኛ ደረጃ ትምህርት ቤት በቋ ዓም ተከፍቶ ሲመረቅአዛዥ ሐኪም ወርቅነህ የበዓሉን ተሳታፊ ነበሩ ቀደም ብሎ እንደ ተገለጠውፋሽስት ኢጣሊያ ኢትዮጵያን ወርራ በነበረችበት ወቅት የተማሩ ኢትዮጵያውያንን ሁሉ እያደነች ደምስሳለች በዚህ ምክንያት ነጻነት ከተመለስ በኋሳ የተማረ ሰው አጥረት ስለነበረየመንግሥት አማካሪዎችክፍተኛ ዳኞችየፖሊስ ኮሚሽነሮችና የወታደርና አየር ኃይል አሠልጣኞች የውጭ አገር ሰዎች ነበሩ እነዚህን ሰዎች ለመተካት ይቻል ዘንድየተማረ ሰው ማፍራቱ ጊዜ የሚሰጠው ጉዳይ አልነበረም አዲስ አበባ ውስጥ በመጀመሪያ የተከፈቱት ባለባትበኋላ መድኅኒ ዓለምተፈሪ መኮንንዳግማዊ ምኒልክ እና አርበኞች ትምህርት ቤት የሚባሉ የአንደኛ ደረጃ ትምህርት ቤቶች ናቸው። ቢሃ ባከ በሃ ዕክሃክ ከ ጊላ በ »ርርር ከኪእ ከዚህ ጽሑፍ የምንረዳው የእንግሊዞች ሐሳብ ከመጀመሪያውኑ ኢትዮጵያን የአነሱ ጥገኛ ለማድረግ ስለነበረሐኪም ወርቅነህ አንዳሱትም የጨቋኝ ዓላማቸውን ለክዐከኪ እደየከከበሚል ውል ሸርበው መጡ ሐኪም ወርቅነህ ከጃንሆይ ጋር ተገናኝተው ለረጅም ጊቬ ከተነጋገሩ በኋላኢትዮጵያ ከእንግሊዞች ጋር በሚኖራት ግንኙነት ጠንካራ አቋም እንዲይዙ መከሯቸው ሐኪም ወርቅነህ ነሐሴ ቀን ለሚስ ሲልቪያ ፓንክረስት የላኩት ረጅም ጽሑፍ የእንግሊዝና የኢትዮጵያን ወታደራዊ ስምምነት አጥብቀው የነቀፉበት ድርሰት ነበር ይህን ጽሑፍ ለሚስ ፓንክረስት ያደረሱት አዲስ የተሾሙት በአንግሊዝ አገር የኢትዮጵያ ሌጋሲዮን ምኒስቴር ናቸው ይህ ውል ለረጅም ጊዜ አንግሊዝና ኢትዮጵያን ሲያወዛግብ ቆይቶ ነበር በመጨረሻ ከሎርድ ዴላዋር ጋር የከረረ ክርክር ከተደረገ በኋላ ነበር ሁኔታዎች የተስተካከሉት ሆኖምለኢትዮጵያ ችግር መፍትሄ የሚሆነውየተማሩ ሰዎችን በአስቸኳይ ማፍራት ነበር ሐኪም ወርቅነህ ጃንሜዳ ሠርተውት ከነበረው ዘመናዊ ቤት አጠገብ የተከፈተውን የፖሊስ ማሠልጠኛ በጃንሆይ ተጋብዘው ሄደው አየዩ አግረመንገዳችንንበወፀ ዓም የተከፈቱት የማሠልጠኛ ከተቋቋመው የተግባረ እድ ትምህርት ቤት በስተቀር ሁሉም በችኮላ በመሆኑ ሥራቸውን ሃጀመሩት በጊዚያዊ ቤትና ቦታዎች ላይ ነበር ለምሳሌየንግድ ሥራ ትምህርት ቤት የተጀመረው በዳግማዊ ምኒልክ ትምህርት ቤት ግቢ ሲሆን የመምህራን ማሠልጠኛው ደግሞበኋላ ለፖሊስ ኮሌጅነት በተሰጠው ሕንፃ ውስጥ ነበርፁ በሀወ ዓም ተግባረ አድ ሙያ ማሠልጠኛበ ቀሕሥ ኛ ደረጃ ትምህርት ቤት እና በሀ ዓም ቤተ መጻሕፍት ወመዘክር የተከፈቱት ለታሰበው ፅቅድ በተገነቡ ሕንፃዎች ውስጥ ባይሆኑም ጠንካራ እና ጥሩ ቤቶች ናቸው መስከረም ጸ ዓም ቀን ግርማዊ ቀዳማዊ ኃይለ ሥላሴን እና ግርማዊተ እቴጌ መነንን አንኳን ለአዲስ ዓመት አደረሰልን ለማለት ወደ ቤተ መንግሥት ዛደው ለንጉሣውያን ቤተሰቡ ያላቸውን መልካም ምኛት ገለጹ እዚያው ግብር ምሳ በቦ ከቀነ ዘጠኝ ሰዓት ላይ ወደቤታቸው ከመመለሳቸው በፊትሳመፀቻቻርሊ ወርቅነህ እና ቦጋለ ወደ ፖሊስ ማሠልጠኛ እንዲገቡ አስፈቁነቅ ወንጂ በነበራቸው መሬት ሃሄባሊያኖች የስኳር ፋብሪካ አቋቁመውበት አንደነበረ ሰሙ ንብረኃዞኮ አንዲመለስሳቸውና ተጨማሪ መሬት ሰማስፈቀድ ጃንሆይን ሲሠ ማመልከቻ ይጻፉ ተባሉ ሁኔታው ሲጣራቀደም ሲል አሳቸቦ ዛሰውት የነበረው መሣሪያ ተነቅሎሌሳ በጣም ከና ያለ መሣሪያ ተዘየኳነበረ ሁኔታው ተጣርቶ ውሳኔ አስኪሰጥ ድረስጨርጨር የሚገኘውነዘዝታቸውን ለማየት ሕኪም ወርቅነህ በባቡር ተሳፍረው መዔሶ ወርደየቡ ዛየውን ቀጠሉ አሰበ ተፈሪ ደርሰው ንብረታቸውንና አሳቸው ለዘቸ ፅድገት ብለው የሠሯቸውን ተቋማት ሁሉ አየዞሩ ሲያዩአብዛኛፁ ቾሞ ከነበረበት ሁኔታ ተለውጦና ተበላሽቶ አዩ ከአሰበ ተፈሪ ጉብኝት ህህኬርጨር ዳር አገር የሚገኙትን አንዳንድ ቦታዎችን አይተው ወደ አቋዛባ ተመለሱ በዚህን ጊዜ የወንጅ ስኳር ፋብሪካ ስለሚመለስላቸውጡ ዘህ ማምረት ፈቃድ እንዲያድሱ ግርማዊ ቀዳማዊ ኃይለ ሥላሴ መሁቦ ፈቃዱ ታድሶ ሥራ ለመጀመር ሲሉ አብዛኛው መሣሪያ ተበላሽቶ ። መስከረም ዓም ቋ ቀን ግርማዊ ቀዳማዊ ኃይለ ሥላሴን እና ግርማዊት እቴጌ መነንን እንኳን ለአዲስ ዓመት አደረሰልን ለማለት ወደ ቤተ መንግሥት ፄደው ለንጉሣውያን ቤተሰቡ ያላቸውን መልካም ምኞት ገለጹ እዚያው ግብር ምሳ በልተው ከቀኑ ዘጠኝ ሰዓት ላይ ወደቤታቸው ከመመለሳቸው በፊትሳሙኤል ቻርሊ ወርቅነህ እና ቦጋለ ወደ ፖሊስ ማሠልጠኛ እንዲገቡ አስፈቀዱላቸው ወንጂ በነበራቸው መሬት ላይ ጣሊያኖች የስኳር ፋብሪካ አቋቁመውበት እንደነበረ ሰሙ ንብረታቸው አንዲመለስሳቸውና ተጨማሪ መሬት ለማስፈቀድ ጃንሆይን ሲጠይቁ ማመልክቻ ይጻፉ ተባሉ ሁኔታው ሲጣራቀደም ሲል እሳቸው ተክለውት የነበረው መሣሪያ ተነቅሎሌላ በጣም ክፍ ያለ መሣሪያ ተተክሎ ስለነበረ ሁኔታው ተጣርቶ ውሳኔ እስኪሰጥ ድረስጨርጨር የሚገኘውን ንብረታቸውን ለማየት ሐኪም ወርቅነህ በባቡር ተሳፍረው መዔሶ ወርደው ጉዷቸውን ቀጠሉ አሰበ ተፈሪ ደርሰው ንብረታቸውንና እሳቸው ለከተማዋ ዕድገትዋብለው የሠሯቸውን ተቋማት ሁሉ እየዞሩ ሲያዩአብዛኛው ቀድሞ ከነበረበት ሁኔታ ተለውጦና ተበላሽቶ አዩ ከአሰበ ተፈሪ ጉብኝት በኋላ በጨርጨር ዳር አገር የሚገኙትን አንዳንድ ቦታዎችን አይተው ወደ አዲስ አበባ ተመለሱ በዚህን ጊዜ የወንጅ ስኳር ፋብሪካ ስለሚመስሰስላቸው የስኳር ማምረት ፈቃድ እንዲያድሱ ግርማዊ ቀዳማዊ ኃይለ ሥላሴ መከሯቸው ፈቃዱ ታድሶ ሥራ ለመጀመር ሲሉ አብዛኛው መሣሪያ ተበላሽቶ እና ተነቃቅሎስለሰነበረ ፋብሪካውን ለማንቀሳቀስ ሳይቻል ቀረ የአከዛዥ ሐኪም ወርቅነህን ንክብፈት ያስተዳድሩ የነበሩት ልጃቸው ወይዘሮ አስቴር ይቀበሉት የነበረውን የቤት ኪራይ አሁን እራሳኸቺዉ ይቀበሉ ጀመር ለምሳሌከራሳቸው መኛሪያ ቤት አጠገብ ያለውንዛሬ ቸርቸል ጎዳና በሚባለው መንገድ ዳር የነበረውን ባለ ሁለት ፎቅ ቤትእንዲሁም ዛሬ ኤደንመንገድ በሚባለው ዳር ያለውን የዳቦ መኃገሪያ ቤት ኪራይ ተቀበሉ ነበርሪ ተከራዮቹ አቬዲሰ ቴሬቬያንገብረያናኤቫሴ እና ዛርዲ ናቸው እግረ መንገዳችንን ዛሬ ቤርሻኮ የሚባለው የሽቶ ፋብሪካ በመጀመሪያ የተቋቋመው ሐኪም ወርቅነህ ሕንፃ ውስጥ ሲሆንማዳም ፃርዲ ለብዙ ዘመናት ሥራውን ሲመሩ ቆይተው ልጃቸው ተረክቦ ሲሠራ ነበር ወጣቱ ሐርዲለሽቶ መቀመሚያ የሚሆኑ ጭማቂ የሚያወጣው ወንዶ ገነት ከሚገኘው ብፊ የእርሻ መሬት ከሚበቅሉት ፅፀዋት ነበር መጭመቂያውም አዚያው ወንዶ ገነት የተተከለ በመሆኑ ደን ኮሌጅ አጠገብምርቱን ወደ ፈረንሳይ አቆፎም እየላከ ብዙ የውጭ ምገዛሬ ያገኝ አንደነበረ ነግሮኛል ቦታውን ለእኔ እና በዚያን ዝመን የንዓድ ምኒስትር ለነበሩት አቶ ኃይሉ ይመኑ አስጎብኝቶናል እኛ ድርጅቱን የጎበኘነውየሽቶ እፀዋት ማብቀያ የነበረው መሬት በደርግ ዝመን ገበሬዎች ለበቆሎና ማሽላ ማሳ አውለውት መጭመቂያውንም ከጥቅም ውጭ አድርገውት በነበረበት ጊዜ ነው ሐርዲ በዚህ ተበሳጭቶ ለአሁኑ የቤርሻኮ ባለንብረቶች ሽጦ ከአገር ወጥቷል ያ ከዛሬ አርባና ዛምሳ ዓመት በፊት ከውጭ አገር በሚገቡ የሽቶ ተክሎች ጭምር ለምቶ የነበረው ቦታ እንደዚያ ተበላሽቶ ማየትእጅግ በጣም ያሳዝናል አዛዥ ሐኪም ወርቅነህ በኢትዮጵያ ውስጥ የፈጸሟቸውን ተግባራት አሰካሁን አንብበናል አሰኪ ስለ ሰብዕናችውንና ቤተሰቦቻቸው ደግሞ ጥቂት ልበል ወይዘሮ አስቴር ወርቅነህ እሸቱ ከባላማባራስ እማኙ ይመር ጋርወይዘሮ ኤሊሣቤት ወርቅነህ እሸቱከልጅ ኃይሌ ተድላ ዘለቀ ጋር አዲስ ኣበባ ከተማ ከሚገኘው ቅዱስ ጊዮርጊስ ቤተ ክርስቲያን በተክሊል ተጋቡ ጋብቻ በዘመናዊ መንገድ እንዲካሄድ ያላቸው አስተሳሰብለሴቶች ልጆች ነጻነት ያጎናጸፈና ጋብቻ በዘመድ አዝማድ ውሳኔ ሳይሆን በፍቅርና በመግባባት ላይ የተመሠረተ እንዲሆን ተገቢ ግንዛቤ የሚሰጥ ምክር ነው በዚህም መሰረት በወላጆቻቸው እአና በቤተ ዝመዶችበፍቅርና በደስታ ተመርቀው ሙሽሮቹ በየአውቶሞሲሳቸው ተሳፍረው ወደየቤታቸው ሄዱ ብ ሁለቱን ሴቶች ልጆቻቸውን በአንድ ቀን ሠርግ በአንድነት ድረው እና ለዊልፍሬድ ቴሰገር የጉዞ ፈቃድ ከሰጡ በኋላ ወደ አዲስ አበባ የመጡበትን ጉዳይ እንደጨረሱበንጉሠ ነገሥቱ ተጠርተው ሐኪም ወርቅነህ ቀደም ሲል ጠይቀው የነበረው የጨው ንግድ ተፈቀደላቸው ህ ንግድ ተፈላጊ የሆነውን ሁሉ አዘጋጅተው ወደ አሰበ ተፈሪ ተመለሱ በጥር ወር መጨረሻ ሐኪም ወርቅነህ ወደ ሹመት አገራቸው አሰበ ተፈሪ እንደገቡ የጨርጨር አውራጃ ወምበር ዳኝ አቶ መሸሻ እያስቸገሯቸው መሆኑን በመግለጥከአሱ ጋር ለመሥራት ፈቃደኛ አልነበሩም ያ ከዚህም በተጨማሪ ሌሎች ጉዳዮችን በቀጥታ ከንጉሠ ነገሥቱ ጋር መነጋገር የተፈቀደላቸው መሆኑ እየታወቀየሐረርጌ ዋና አስተዳዳሪ ደጃዝማች ገብረ ማርያም ሐኪም ወርቅነህን እንደታዛዥ ያይዋቸው ጀመር ከደጃዝማች ገብረማርያም ጋር ያለውን አለመግባባት እልባት ለማስያዝ እና ጉዳዩን ለአንዴና ለመጨረሻ ጊዜ ለመቋጨት በማሰብ መጋቢት ቀን ወደ አዲስ አበባ ተመልሰው ፄዱ በዚህ ጉዳይ ሳይ አዛዥ ወርቅነህ ጠንካራ አቋም ስለነበራቸው ደጃዝማች ገብረማርያም ከሐረርጌ ዋና አስተዳዳሪነት እንዲሻሩ ጠይቀው ሜያዚያ ቀን ወደ አሰበ ተፈሪ ተመለሱ ሚያዚያ አንድ አሳዛኝ ደብዳቤ ከንጉሠ ነገሥቱ ደረሳቸው ይኸምአሳቸውና አቶ ደሬሳ የተበደሩትን ገንዘብ ካልከክፈሉዩብዶ ያላቸው የማዕድን ማምረቻ ይወረሳል የሚል ነበር ደብዳቤው እንደ ደረሳቸው ወደ አዲስ አበባለአቶ ደሬሳ ስልክደውለው ስለዚህ ጉዳይ ትንሽ ተነጋገሩ አቶ ደሬሳ በኋላ ብሳታ ሲናገሩደብዳቤው ለኔም ደርሶኛልስለቪህ እኔ ወደ እርስዎ ዘንድ መጥቼ በጉዳዩ እንወያይበት የሚል ፃሳብ አቀረቡ ሐኪም ወርቅነህ እና አቶ ደሬሳ በዚህ ፃሳብ ስለተስማሙከአንድሳምንት በኋላ አቶ ደሬሳ አሰበተፈፊሪ ገብተው ከሐኪም ወርቅነህ ጋር ተገናኙ ሁለቱ ሸርከኞች ስለ ብድር ክፍያው ጌዳይ ክተነጋገሩ በኋሳ አቶ ደሬሳ ወደ አዲስ አበባ ተመለሱ ሐኪም ወርቅነህ ንብረቶች ሸጠው ፅዳቸውን ለመክፈል ወሰኑ ለሚስታቸው ለወይዘሮ ቀጸላ ወርቅ ደብዳቤ ጽፈው ይህን ሐሰብ ገለጡላቸው ወይዘሮ ቀጸላ ወርቅ ሰትጻፈላቸው ደብዳቤ አጥጋቢ መልስ ባለመስጠታቸው አዛዥ ሐኪም ወርቅነህ ቅርተለኙ በዚህ መሐል ሐኪም ወርቅነህ የደጃዝማች ያምን ከሐረር ግዛትመነሳት ቸር ወሬ ሰሙ ቸር ወሬ ያልኩበት ምክንያትቀደም ሲሉ እንደገለጥኩት በሁለቱ አስተዳዳሪዎች መሐከል አለመግባባት ተፈጥሮ ስለነዘረ ነው በእሳቸው ምትክ ልዑል መኮንን የሐረርጌ አውራጃ ዋና አስተዳዳሪ ሊሆኑ ነው እየተባለ በአሰበ ተፈሪእና በየአውራጃዎች ተወራ እንደተባለውምልዑል መኮንን የሐረርጌ አስተዳዳሪ ሆነው ከመሄዳቸው በፊትጃንሆይ እና እቴጌ በጨርጨር በኩል ሲያልፉአዛዥ ሐኪም ወርቅነህ መዔሶ ባቡር ጣቢያ ላይ ተቀበሏቸው ዕለቱኑ ንጉሠ ነገሥቱ እና እቴጌ ሐረር ገብተው አደሩ በማግስቱንጉሣዊ ቤተሰቦች መኳንንትና ወይዛዝርት በተገኙበትልዑል መኮንን ሟይለ ሥላሴ የሐረርጌ ዋና አስተዳዳሪና እንደራሴ ሆነው በይፋ ተሾሙ የሹመት ሥነ ሥርዓቱ ካለቀ በኋላጃንሆይ ወደ አዲስ አበባ ከመመለሳቸው በፊት ወደ አሰበ ተፈሪ ሄደውአዛዥ ሐኪም ወርቅነህ ያሠሩትን አዲስ የጉምሩክ ሕንፃና ከክመናዊ ሱቆች ጎበኙ አዲሱ የሐረርጌ አገር አስተዳደሪልዑል መኮንን ከጥቂት ቀን በኋላ ወደ አዲስ አበባ ሲሄዱአዛዥ ሐኪም ወርቅነህ መዔሶ ባቡር ጣቢያ ተገኝተው ሸቸው ሐኪም ወርቅነህም ከሦስት ቀን በኋላ ወደ አዲስ አበባ ተጠርተው ፄዱ ዋናው የተጠሩበት ምክንያት ዶክተር ጆን ሜሊ የሚባሉ እንግሊዛዊ ሐኪም የሕክምና ማስተማሪያ የሚሆን ትልቅ ሆስፒታል አዲስ አበባ ውስጥ የማቋቋም ፃሳብ ስለነበራቸውከሐኪም ወርቅነህ ጋር እንዲነጋገሩ ጃንሆይ ስለፈለጉ ነው ኢራ ይዘር አስቴር ወርቅነህ እሸቱ ከባላማባራስ አማኙ ይመር ጋርጠይዘር ኤሊሣቤት ወርቅነህ አሸቱከልጅ ኃይሌ ተድላ ዘለቀ ጋር አዲስ አበባ ከተማ ከሚገኘው ቅዱስ ጊዮርጊስ ቤተ ክርስቲያን በተክሊል ተጋቡ ጋብቻ በዘመናዊ መንገድ አንዲካሄድ ያላቸው አስተሳሰብለሴቶች ልጆች ነጻነት ያጎናጸፈና ጋብቻ በዘመድ አዝማድ ውሳኔ ሳይሆን በፍቅርና በመግባባት ላይ የተመሠረተ እንዲሆን ተገቢ ግንዛቤ የሚሰጥ ምክር ነው በዚህም መሰረት በወሳጆቻቸው አና በቤተ ዘመዶችበፍቅትርና በደስታ ተመርቀው ሙሽሮቹ በየአውቶሞቢላቸው ተሳናረው ወደየቤታቸው ሄፄዱ ሁለቱን ሴቶች ልጆቻቸውን በአንድ ቀን ሠርግ በአንድነት ድረው እና ለዊልፍሬድ ቴሰገር የጉዞ ፈቃድ ከሰጡ በኋላ ወደ አዲስ አበባ የመጡበትን ጉዳይ እንደጨረሱበንጉሠ ነገሥቱ ተጠርተው ሐኪም ወርቅነህ ቀደም ሲል ጠይቀው የነበረው የጨው ንግድ ተፈቀደላቸው ለዚህ ንግድ ተፈላጊ የሆነውን ሁሉ አዘጋጅተው ወደ አሰበ ተፈሪ ተመለሰሱ በጥር ወር መጨረሻ ሐኪም ወርቅነህ ወደ ሹመት አገራቸው አሰበ ተፈሪ አንደገቡ የጨርጨር አውራጃ ወምበር ዳኛ አች መሸሻ አያስቸገራቸው መሆኑን በመግለጥከእአሱ ጋር ለመሥራት ፈቃደኛ አልነበሩም ቺ ከዚህም በተጨማሪ ሌሎች ጉዳዮችን በቀጥታ ከንጉሠ ነገሥቱ ጋር መነጋሂ የተፈቀደላቸው መሆኑ እየታወቀየሐረርጌ ዋና አስተዳዳሪ ደጃዝማች ገዢ ማርያም ሐኪም ወርቅነህን እንደታዛዥ ያይዋቸው ጀመር ከደጃዝማች ገብረማርያም ጋር ያለውን አለመግባባት አልባት ለማስያዝ እና ጉፍ ለአንዴና ለመጨረሻ ጊዜ ለመቋጨት በማሰብ መጋቢት ቀን ዐደ አዳስ አበባ ተመልሰው ፄዱ በዚህ ጉዳይ ላይ አዛዥ ወርቅነህ ጠንካራ አቋም ስለነበራቸው ደጃዝማች ገብረማርያም ከሐረርጌ ዋና አስተዳዳሪነት አንዲሻ ጠይቀው ሚያዚያ ተን ወደ አሰበ ተፈሪ ተመለሱ ሚያዚያ አንድ አሳዛኝ ደብዳቤ ከንጉሠ ነገሥቱ ደረሳቸው ይኸምአሳቸውና አቶ ደሬሳ የተበደሩትን ገንዘብ ካልከፈሉዩብዶ ያላቸዑ የማዕድን ማምረቻ ይወረሳል የሚል ነበር ደብዳቤው አንደ ደረሳቸው ዐ አዲስ አበባ ለአቶ ደሬሳ ስልክ ደውለው ስለዚህ ጉዳይ ትንሸ ተነጋገሩ ነቶ ደሬሳ በኋላ ብላታ ሲናገሩ ደብዳቤው ሰፄም ደርሶኛልስለዚህ እኔ ዐ አርስዎ ዘንድ መጥቼ በጉዳዩ እንወያይበት የሚል ዛሳብ አቀረቡ ሐኪም ወርቅነህ እና አቶ ደሬሳ በዚህ ዛሳብ ስለተስማሙከአንድ ሳምንት በኋሳ ለ ደሬሳ አሰበ ተፈሪ ገብተው ከሐኪም ወርቅነህ ጋር ተገናኙ ሁለቱ ሽርከኛ። መስከረም ዓም ቋ ቀን ግርማዊ ቀዳማዊ ኃይለ ሥላሴን እና ግርማዊት እቴጌ መነንን እንኳን ለአዲስ ዓመት አደረሰልን ለማለት ወደ ቤተ መንግሥት ፄደው ለንጉሣውያን ቤተሰቡ ያላቸውን መልካም ምኞት ገለጹ እዚያው ግብር ምሳ በልተው ከቀኑ ዘጠኝ ሰዓት ላይ ወደቤታቸው ከመመለሳቸው በፊትሳሙኤል ቻርሊ ወርቅነህ እና ቦጋለ ወደ ፖሊስ ማሠልጠኛ እንዲገቡ አስፈቀዱላቸው ወንጂ በነበራቸው መሬት ላይ ጣሊያኖች የስኳር ፋብሪካ አቋቁመውበት እንደነበረ ሰሙ ንብረታቸው አንዲመለስሳቸውና ተጨማሪ መሬት ለማስፈቀድ ጃንሆይን ሲጠይቁ ማመልክቻ ይጻፉ ተባሉ ሁኔታው ሲጣራቀደም ሲል እሳቸው ተክለውት የነበረው መሣሪያ ተነቅሎሌላ በጣም ክፍ ያለ መሣሪያ ተተክሎ ስለነበረ ሁኔታው ተጣርቶ ውሳኔ እስኪሰጥ ድረስጨርጨር የሚገኘውን ንብረታቸውን ለማየት ሐኪም ወርቅነህ በባቡር ተሳፍረው መዔሶ ወርደው ጉዷቸውን ቀጠሉ አሰበ ተፈሪ ደርሰው ንብረታቸውንና እሳቸው ለከተማዋ ዕድገትዋብለው የሠሯቸውን ተቋማት ሁሉ እየዞሩ ሲያዩአብዛኛው ቀድሞ ከነበረበት ሁኔታ ተለውጦና ተበላሽቶ አዩ ከአሰበ ተፈሪ ጉብኝት በኋላ በጨርጨር ዳር አገር የሚገኙትን አንዳንድ ቦታዎችን አይተው ወደ አዲስ አበባ ተመለሱ በዚህን ጊዜ የወንጅ ስኳር ፋብሪካ ስለሚመስሰስላቸው የስኳር ማምረት ፈቃድ እንዲያድሱ ግርማዊ ቀዳማዊ ኃይለ ሥላሴ መከሯቸው ፈቃዱ ታድሶ ሥራ ለመጀመር ሲሉ አብዛኛው መሣሪያ ተበላሽቶ እና ተነቃቅሎስለሰነበረ ፋብሪካውን ለማንቀሳቀስ ሳይቻል ቀረ የአከዛዥ ሐኪም ወርቅነህን ንክብፈት ያስተዳድሩ የነበሩት ልጃቸው ወይዘሮ አስቴር ይቀበሉት የነበረውን የቤት ኪራይ አሁን እራሳኸቺዉ ይቀበሉ ጀመር ለምሳሌከራሳቸው መኛሪያ ቤት አጠገብ ያለውንዛሬ ቸርቸል ጎዳና በሚባለው መንገድ ዳር የነበረውን ባለ ሁለት ፎቅ ቤትእንዲሁም ዛሬ ኤደንመንገድ በሚባለው ዳር ያለውን የዳቦ መኃገሪያ ቤት ኪራይ ተቀበሉ ነበርሪ ተከራዮቹ አቬዲሰ ቴሬቬያንገብረያናኤቫሴ እና ዛርዲ ናቸው እግረ መንገዳችንን ዛሬ ቤርሻኮ የሚባለው የሽቶ ፋብሪካ በመጀመሪያ የተቋቋመው ሐኪም ወርቅነህ ሕንፃ ውስጥ ሲሆንማዳም ፃርዲ ለብዙ ዘመናት ሥራውን ሲመሩ ቆይተው ልጃቸው ተረክቦ ሲሠራ ነበር ወጣቱ ሐርዲለሽቶ መቀመሚያ የሚሆኑ ጭማቂ የሚያወጣው ወንዶ ገነት ከሚገኘው ብፊ የእርሻ መሬት ከሚበቅሉት ፅፀዋት ነበር መጭመቂያውም አዚያው ወንዶ ገነት የተተከለ በመሆኑ ደን ኮሌጅ አጠገብምርቱን ወደ ፈረንሳይ አቆፎም እየላከ ብዙ የውጭ ምገዛሬ ያገኝ አንደነበረ ነግሮኛል ቦታውን ለእኔ እና በዚያን ዝመን የንዓድ ምኒስትር ለነበሩት አቶ ኃይሉ ይመኑ አስጎብኝቶናል እኛ ድርጅቱን የጎበኘነውየሽቶ እፀዋት ማብቀያ የነበረው መሬት በደርግ ዝመን ገበሬዎች ለበቆሎና ማሽላ ማሳ አውለውት መጭመቂያውንም ከጥቅም ውጭ አድርገውት በነበረበት ጊዜ ነው ሐርዲ በዚህ ተበሳጭቶ ለአሁኑ የቤርሻኮ ባለንብረቶች ሽጦ ከአገር ወጥቷል ያ ከዛሬ አርባና ዛምሳ ዓመት በፊት ከውጭ አገር በሚገቡ የሽቶ ተክሎች ጭምር ለምቶ የነበረው ቦታ እንደዚያ ተበላሽቶ ማየትእጅግ በጣም ያሳዝናል አዛዥ ሐኪም ወርቅነህ በኢትዮጵያ ውስጥ የፈጸሟቸውን ተግባራት አሰካሁን አንብበናል አሰኪ ስለ ሰብዕናችውንና ቤተሰቦቻቸው ደግሞ ጥቂት ልበል አዛዥ ሐኪም ወርቅነህ እሸቱ አዛዥ ሐኪም ወርቅነህ ከጎንደር ከተማ ብዙም በማይርቀው ቋራ ከሚባል ስፍራ ጥቅምት ቀን ቿ ዓም ተወሰዱ የመጠሪያ ስማቸው ወርቅነህ ሲሆን የክርስትና ስማቸው ኪዳነ ማርያም ይባላል ከእናታቸው የተወለደች ላቀች ኪዳን ማርያም የምትባል አህትና ክአባታቸው የተወለደ ዘለለው እሸቱ የሚባል ወንድም አላቸው። የመንገድ እና የድልድይ ሥራን በተመለከተ በብርሃንና ሰላም ጋዜጣ ግንቦት ቀን ዓም የተጻፈው እነሆ አዛዥ ወርቅነህ የደከሙበትን መንገድይልቁንም የሚያስደንቀውን የአቃቂ ድልድይ ለማስመረቅ ጃንሆይን ከመኳንንቱ ጋር ጠርተው ነበር ጃንሆይምበተቀጠረው ሰዓት መጥተው ነበር አዛዥ ወርቅነሀ ከባለቤታቸው ከወይዘሮ ቀፀላ ወርቅ ጋር ያማረ ድንኳን አስተክለው ያማረ ስጋጃ አስነጥፈው ጥሩጥሩ ወንበር ደርድረው በበጎች አምሳል የተሠራውን ብስኩትና ሻምፓኝ ደርድረው ለዓይን አጅግ አምሮ ይታይ ነበር እንዲሁም ነፃ የወጡ ባሮች ልጆችን ለመርዳትና ለማስተማር አዛዥ ሐኪም ወርቅነህ ስለ ፍቅርና አገልግሎት ማኅበር አቋቁመው የእርዳታ ገንዘብ ለማስገኘት በሚደረገው ዝግጅት ላይ ሁሉ ወይዘሮ ቀጸላ ወርቅ ሻይ ግብዣዎች እና መስተንግዶ ያዘጋጁ እንደ ነበረ ከ ዓም ጀምሮ በብርፃንና ሰላም ጋዜጣ ላይ በተደጋጋሚ ተጽፏል በዚሁ ዘመን ሌዲ በርተን በቭሀ ከተባሉትበኢትዮጵያ የእንግሊዝ ሚኒስትር ከባላቸው ጋር በመሆን የሴቶች በጎ አድራጎት ማኅበር አቋቁመዋል ወይዘሮ ቀጸላ ወርቅ ከሲዲ በርተን ጋር ባቋቋሙት የበጎ አድራጎት ማኅበር አማካይነት ልዩ ልዩ የእጅ ሥራዎች ሽያጭ ይገኝ የነበረው ገቢ ተጠራቅሞ ለቀይ መስቀል ማኅበር ማጠናከሪያ በመስጠቱ ዛሬ ጎልቶና በስመ ገናናነት ለሚታወቀው የቀይ መስቀል ተቋም ጥንስስ ሆኗል በዚህ ማኅበር የረጅም ጊዜ አባልና አገልጋይ እንደነበሩ የሚያረጋግጥየምስክር ወረቀት ተሰጥቷቸዋል እንዲሁም ባለቤታቸው ያቋቋሙት ፍቅርና አገልግሉት የሚባለው ማኅበር አባልም ነበሩ ወይዘሮ ቀጸላ ወርቅከባለቤታቸው ጋር ወደ ጣሊያንና እንግሊዝ አገር ሄደው ነበር እንዲሁም ከልዑል አልጋ ወራሽ ተፈሪ መኮንን ባለቤት ከወይዘሮ መነን በኋላ እቴጌጌ ጋር ወደ ቅድስት ኢየሩሳሌም ዜደዋል ኢየሩሳሌም እንደደረሱ ወደ ዴር ሱልጣን እና ሌሎችም የኢትዮጵደገዳማት እየተዘዋወሩበመኒበኘትና በመፀለይ ለአንድ ወር ያህል ቆይተዋል ከኢየሩሳሌም ሲመለሱአግረ መንገዳቸውን አሌክሳንድርያና ካይሮ ውስጥ የሚገኙትን የኦርቶዶክስ ኮፕቲክ ቤተዘርስቲያኖች ተሳልመዋል ወይዘሮ ቀጸላ ወርቅ ቱሉከባላቸው ከሐኪም ወርቅነህ የተማሩትን የሰው ልጅ መብት የማክበር ጉዳይ አጥብቀው የያዙሞ ልምድ ነበር በዚህም ሴቶች ልጆቻቸው በትምህርት እንዲጎብዙበሰው ልጅ እኩልነት እንዲያምኑ እና እንዲሠሩ ይመክሯቸው ነበር ስለዚህ ጉዳይወይዘሮ ቀጸላ ወርቅ በድየ ዓመት ፅድሜ ላይ እያሉመጋቢት ቀን ዓም ለአዲስ ዘመን ጋዜጠኛ ባደረጉት ቃሰ ምልልስ ሴቶች ከወንድ እኩል ቆመው ስለ መብታቸው ቢናገሩ እና ቢሠሩ የሚደገፍ ነው በበኩሌ ሴት ተመራ ከወንድ እኩል ሁና ሳይ የሚሰማኝ ደስታ ክፍ ያለ ነው ግን እኩልነት ሲባል በአግባቡ ለመሥራት መሆኑን ኢትዮጵያዊያን ሁሉ እንዲያውቁት ያስፈልጋል እኩልነት አየተባለ ግን ጊዜ ያመጣውን በመዘተል አለ አግባቡ መሥራት አስፈላጊ አለመሆኑን ማወቅ አለባቸው ብለዋል ፋሽስት ኢጣሊያ በፈፀመችው የግፍ ወረራ በርካታ ኢትዮጵያውያን በዱር ተስማርተው በትጋት የአርበኝነት ሥራ ይሠሩ ነበር አንዳንዶቹ ለማኝ በመምሰል ወደ አዲስ አበባ መጥተው ስንቅና ትጥቅ እና የጠላትን እንቅስቃሴ መረጃ እየያዙ ሌሊት ወደ ዳር አገር ይሄዱ ነበር ለእነዚህ አርበኞች ጥይትና ስንቅ ከሚያቀብሱት አንጂ ወይዘሮ ቀጸላ ወርቅ ቱሉ ነበሩ ይህ ድርጊታቸው በጣሊያኖች ስለታወቀባቸው ክአምሰት ልጆቻቸው ጋር ተይዘው በአዚናራ እና ማርኪያናሉ በሚባሉ ደሴቶች ውስጥ ለሦስት ዓመት ያህል ታስረዋል ባለቤታቸው አዛዥ ወርቅነህ እሸቱ እንግሊዝ አገር የኢትዮጵያ ሌጋሲዮን ባለ ሙሉ ሥልጣን ምኒስትር ሁነው ደሠሩ ነበር አስከ ወ ዓም ድረስ በዚህ ኃላፊነት ሲሠሩ ከቆዩ በኋላየፋሽስት ኢጣሊያ መንግሥት ኢትዮጵያን በግፍ ወርሮ የያዘ መሆኑ እየታወቀመንግሥታችን መፍረሱን እንግሊዞች በይፋ ተቀብለውሌጋሲዮኑ እንዲዘጋ አዘዙ በዚህ ምክንያት ሐኪም ወርቅነህ ሌጋሲዮኑን ለቅቀው ወደ ሕንድ አገር ተሰደዱፈ ሐኪም ወርቅነህ ወደ ሕንድ ሊቄዱ ከእሳቸው ጋር ሎንዶን የነበሩትን ልጆቻቸውንም ይዘው ነበር የሄዱት እሳቸው በስደት በነበሩበት ጊዜ ወይዘሮ ቀጸሳ ወርቅ ከእሳቸው ጋር ያሉትን ልጆች ተማሪ ቤት አስገብተዋቸዋል ከዚህ ከፍ ብሎ አንደተገለጠው ዮሴፍና ብንያም እጃቸውን ለመስጠት ከተገደዱ በኋላ ርካታ ጓደኞቻቸው ጋር በጣሊያኖች በግፍ ተንደሉእነዚህን ሁለቱን የበኩር ልጆቻቸውን ሲያጡ ወይዘሮ ቀጸላ ወርቅ እስከ ዕለተ ዕረፍታቸው በኀዘን ሲብሰለሰሉ እንደነከበረዛሬም የልጅ ልጆቻቸው ያስታውሳሉ ወይዘሮ ቀጸላ ወርቅ ቱሉለሰው ልጅ ቅን አስተሳሰብንፁህ ልቡና እና ቾርነት የተላበሱ በመሆናቸውለልጆቻቸውለቤተሰቦቻቸውና ለወዳጆቻቸው አንድ ትልቅ መሠረት ጥለው ዐልፈዋል ይሀም በሳምንት እሁድ እሁድ በቋሚነት የምሳ ግብዣ ማድረጋቸው ነበር እሳቸው ከነልጆቻቸው በጣሊያኖች ታስረው ብዙ ችግርና ፍዳ አይተዋል በዚህ ምክንያት ወይዘሮ ቀጸላ ወርቅ ከእስር ቤት ተፈትተው ወደ አገራቸው ከገቡ በኋላ አንደ እሳቸው ጣሊያን አገር ታስረው ከነበሩት ከደጃዝማች ታየ ጉልላት ጋር በቋ ዓም ትዳር መሠረቱ ከደጃዝማች ታየ ልጅ ባይወልዱምባላቸው እስከ ዐረፉበት በ ዓም ድረስ አብረው ኑረዋል እኝህ ንቁቀልጣፋ እና አርቆ አስተዋይ የሆኑ እመቤት በተወለዱ በ ዓመሟው ስኔ ቀን ሀ ዓም ከዚህ ዓለም በሞት ለይተዋል የቀብር ሥነ ሥርዓቱም ወነጆቻቸውባለቤታቸው ሐኪም ወርቅነህነ ሌሎችም ቤተዘመዶች በተቀበሩበት የካ ደብረ ሣህል ቅዱስ ሚካኤል ቤት ክርስቲያን በክብር ተፈፅሟል ከዚሀ በታች የሚገኙት ፎተግራፎች ጣሊያኖች ከኢትዮጵያ ወስደው ጣሊያን አገር የታሰሩትን ወንዶችና ሴቶች ነው። ከአንድ ግመት በኋላ ምዕራብ እንግሊዝ ውስጥ በሚገኘው ሼርቦርን የልጃገረዶጨትምህርተ ቤት ገቡ በጥር ወር ሀቡ ዓም ሐኪም ወርቅነህ ወደ እንግሊዝ አገር ለሥራ ሄደው የመጡበትን ጉዳይ ከጨረሱ በኋላ ሦስቱንም ሴቶች ልጆች ይዘዋቸው ወደ አዲስ አበባ ተመለሱ ኅዳር ቀን ዓም አስቴር ከባላምባራስ እማኙ ይመር ፊታውራሪ ጋርእህታቸው ኤሊሣቤጥ ደግሞ ከአቶ ተድላ ጋር በቪያኑ ቀን በአንድ ቀን ስለ ተዳሩየሠርጉ ሥርዓት እጅግ የደመቀና የተደነቀ ነበር ቤናው ኅዳር ቀን ዓም በታተመው ብርሃንና ስላም ጋዜጣ በሰፊው ተጽፏል ወይዘሮ አስቴር ትዳር በያዙ በዓመቱ ወንድ ልጅ ወልደው ስሙን ፈቃደ ሥላሴ አሉት ጅሄ ደጃዝማች ከበደ አርጋው ደጃዝማች ሥዩም ደስታ መላከ ሰላም ተስፋ ሚካኤል በላምባራስ ማህተመ ሥላሴ ወልደ መስቀል መምህር ገብረ ሥላሴ አለቃ አስጢፋኖስ አዛዥ ጌታሁን ሐኪም ወርቅነህ እሸቱ እና ወይዘሮ ተጳላ ጠርቅ ቱሉ ክል ን ከልጅ ልጆቻው ጋር የተነሱት ፎተግራዓ ላይ የሚታጠዩት ሰዎች ስም እነሆ ከግራ ጠደ ቀኝ ከኋላ የቁሙትአብዬ ቴዎድሮስጋሼ በፈቀዱልይ ይልማአብዬ መኩሪያሊያኤሊሣቤጥና ፃናሐኪም ወርቅነህአስቴርሱዚ ለስናራሄልሶፊያ ኤሌኒዳዊተኀሩት አና ፈቃደ ሥላሴ አማኙ ከዚ ህ ተጥሎ በሚገኙት ገጾች ውስጥስለ ል አንደ አኔ አስተሳሰብ ከሐኪም ወር ው አና የትጸር ቸው ባጭሩ ነህ ቤተ ሰብ ሁሄኒታም ብዙ ቁመነገር ስለዚህ ምንም አንኳን የግለሰቦቹ ታሪክ የተመዋላ ባይን ለመንደርደሪያ ሃል እና በትዕግስት አንድ ራሲያኑን በአክብርት አጠይቃለሁ ሐኪም ወርቅነህ የግል ታሪካቸውን መጻና ሺጀምሩ ባወጣ ያውጣው ብለዐ ነበር አኔ ግን ባይጠቅማችሁም አይጎዳችሁም እና አንብቡት አላለሁሆ ሀጅሙኗ ዛን አስቴር ራንጉን ከተማ በርማ ውስጥ ታኀሣሥ ፀ ቀን ቿ ዓም ወለዱ አህትና ጠንድሞቻቸውጡ ከወላጆቻቸው ጋር ወጠደ ኢትዮጵያ መጠ ፆም በሀ ዓም አብረው ወደ አዲስ አበባ ሥጡ ተምህርት የጀመሩት በአባታቸው ቤት አስተማሪ ተቀጥሮላፐው ነው ሀ ዓም አዛዥ ሐኪም ወርቅነህ ለሥራ ጉዳይ ዐደ አንግሊዝ አገር ሰፄዱከሁለት እህቶቻቸው ጋር ወስደው አዳሪ ትምህርት ቤት አስገቧቸው ከአንድ ዓመት በኋላ ምዕራብ አንግሊዝ ውስጥ በሚገኘው ሴርቦርን ልጃገረዶቹት ት ቤት ገቡ በጥር ወር ያ ዓም ሐኪም ወርቅነህ ወደ አንግሊዝ አገር ለሥራ ሄደው የመጡበትን ጉዳይ ከጨረሱ በኋላ ሦስቱንም ሴቶች ልጆች ይዘዋቸው ሀደ አዲስ አበባ ተመለሱሱ ኅዳር ቀን ምሯ ጸስቴር ከባላምባራስ አማኙ ይመር ፊታውራሪ ጋርአህታቸው ኤሊሣቤጥ ዩግሞ ከአቶ ተድላ ጋር በዚያኑ ቀን በአንድ ቀን ስለ ተዳሩየሠርጉ ሥርዓት አጅግ የደመቀና የተደነቀ ነበር ቬናው ኅዳር ቀን ሀ በታተመው ብርፃሣንና ሰላም ጋዜጣ በሰፊው ተጽፏል ወይዘሮ አስቴር በያዙ በዓመቱ ወንድ ልድ ወልደው ስሙን ፈቃደ ሥላሴ አሉጎ ፋሽስቶች አገራችንን ከወረሩ በኋላ ወይቨሮ አስቴርን ከልጃቸው ፈቃደ ሥላሴ ጋር ወደ ጣሊያን አገር ወስደው አስሯቸው በቋ ዓም እናታቸውን ወይዘሮ ቀጸላ ወርቅ ቱሉንሴቶች ልጆቻቸውን እና ፈቃደ ሥላሴን ከእስር ቤት ፈትተው ወደ አዲስ አበባ አመጧቸው ወይዘሮ አስቴር በሯ ዓም ከአቶ በፈቃዱ ወልደ ሚካኤል ጋር ጋብቻ መሥርተው ኅዳር ቀን ወ ዓም ለወለዲት ሴት ልጅ ሂሩት የሚል ስም አወጡላት ጣሊያን ተባርሮ ከአገራችን ከወጣ በኋላግርማዊ ቀዳማዊ ኃይለ ሥላሴ በዙፋናቸው ላይ ሲቀመጡወይዘሮ አስቴር እቴጌ መነን ትምህርት ቤት ለጥቂት ጊዜ አስተማሩ ከዚያ በኋላ ባለቤታቸው አቶ በፈቃዱ ወልደ ሚካዔል በአስመራ የፖስታ ቤቱ ዋና ዲሬክተር ሆነው ሲሊሾሙአብረው ወደ አስመራ ሄዱ ወይዘሮ አስቱር ወርቅነህ አማርኛ። ፃና ብንያም ሶፊያ እና ሰሎሜ ልጅ ይልማ እና ወይዘሮ ኤሊሣቤጥ ወርቅነህ እሸቱ ሣራ ነሐሴ ቀን ዓም ራንጉን ከተማ በርማ ተወሰዱ ሀ ዓም ገና የአንድ ዓመት ሕፃን እያሉ ወላጆቻቸው ወደ ኢትዮጵያ ስለተመለሱ ከአህቶችና እና ከወንድሞቻቸው ጋር አብረው መጡ በመጀመሪያ አባታቸው ቤት ከዚያም እንግሊዝ አገር ድረስ ተልከው ተምረዋል ሐኪም ወርቅነህ ሴቶች ልጆቻቻው የኛ ደረጃ ትምህርታቸውን እንዳጠናቀቁ ወደ አገራቸው አንዲመለሱ በመፈለጋቸው ሣራ ወደ ኢትዮጵያ ስተመለሱ በኋላ በ ዓም የጨርጨር አውራጃ ዋና ጸሐፊ ከነበሩት ከአቶ ከሰይፈ ሚካዔል ጋር ትዳር መሠረቱ የጋብቻው ሥርዓት የተፈፀመው አዲስ አበባ በሚገኘው የቅዱስ ሚካዔል ቤተ ክርስቲያን ነው እግረመንገዳችንን አቶ ሰይፈ ሚካዔልከጨርጨሩ አበጋዝ ከክቡር አዛዥ ከኪም ወርቅነህ ጋር ይሠሩ የነበሩ እና የክቡር ዶክተር ከበደ ሚካዔል አጎት ዓተ ው ለውጥ ሲደረግልጀ ይልማ ደፊሳም ነበር እዚያው አስር ምክንያት ወደ ሐኪም እየተላኩ አንዲታከሙ ቢደረግም ሕይወታቸው ሲተርፍ አልተቻለም ይልማ ደሬሳ ለአገራቸው ፖለተካ ውዥንብር ምክንያት ስብአናቸው ጣፊያ ዞው ቆስሎ በመታመማቸው በቅን ያገለገሉ ሰው ተጎድቶ እስር ቤት አያሉ ዐረፉ ሀጸ ዓም ራንጉን ከተማ በርማ ተወለዱ ዓም ገና የአንድ ዓመት ሕፃን አያሉ ወላጆቻቸው ወደ ስለተመለሱ ከአህቶችና እና ከወንድሞቻቸው ጋር አብረው መጡ በመጀመሪያ አባታቸው ቤት ከዚያም እንግሊዝ አገር ድረስ ተምረዋል ሐኪም ወርቅነህ ሴቶች ልጆቻቻው የኛ ደረጃ ትምህር አንዳጠናቀቁ ወደ አገራቸው አንዲመለሱ በመፈለጋቸው ሣራ ወደ ኢትዮጵያ ከተመለሱ በኋላ በ ዓም ን አውራጃ ዋና ጸሐፊ ከነበሩት ከአቶ ከሰይፈ ሚካዔል ጋር ትዳር መሠረቱ የጋብቻው ሥርዓት የተፈፀመው አዲስ አበባ በሚገኘው የ የቅዱስ ሚካዓል ቤተ ክርስቲያን ነው አግረመንገዳችንን አቶ ሰይፈ ሚካዔልከጨርጨሩ አበጋዝ ከክቡር አዛዥ ከር ወርቅነህ ጋር ይሠሩ የነበሩ እና የክቡር ዶክተር ከበደ ሚካዔል አጎት ናቸው ሚያዚያ ቀን ዓም ኢጣሊያ አዲስ አበባን ስትይዝየትዳሩ ሁኔታ ስለተናጋ ጣሊያኖችን በመፍራት ወይዘሮ ሣራ ወደ ጅቡቲ ተሰደዱ ጂቡቲ እያሉ ብቸኝነት ስለአጠቃቸው እና የኑሮ ሁኔታ ስለከበዳቸው ወደ አዲስ አበባ ተመለሱ ጣሊያኖች ሌሎች ኢትዮጵያውን እያፈሱ ማሰር ጀምረው ስለነበረ ወይዘሮ ሣራም ታስረው ወደ ጣሊያን አገር ተወሰዱ እናታቸው ወይዘሮ ቀጸላ ወርቅም ታስረው ወደ ጣሊያን አገር በመወሰዳቸው ከእሳቸው ተነጥለው የታስሩት ሁለቱ ሴቶች ልጆቻቸውም አሳቸው ወደ አሉበት እስር ቤት እንዲመጡሳቸው ለጣሊያን ንግሥት አመለከቱ ጥያቄያቸው ተቀባይነት አግኝቶ ወይዘሮ ኤሊሣቤጥ እና ወይዘሮ ሣራን እናታቸው ዘንድ አምጥተው አብረው አሰሯቸው በቋ ዓም ጣሊያኖች ወይዘሮ ቀጸላ ወርቅን ከነልጆቻቸው ከእስር ቤት ስለለቀቋቸው ወደ አዲስ አበባ መጥተው የካ ሚካኤል አጠገብ ከሚገኘው የቀድሞው ቤታቸው ገቡ እዚያ ሁሉም አብረው መኖር ጀመሩ አባታቸው አዛዥ ሐኪም ወርቅነህ ከሚኖሩበት ከሕንድ አገር ሲመለሱወይዘሮ ሣራ ከአባታቸው ጋር ለመኖር መሐል አራዳ ወደሚገኘው አባታቸው ቤት ሄደው መኖር ጀመሩ እንደ አጋጣሚ ሆኖ ከጥቂት ጊዜ በኋሳ ታናሽ እህታቸው ርብቃ ስለ ታመሙ እሳቸውን ለማስታመም ወደ እናታቸው ቤት ተመልሰው ገቡ ወይዘሮ ርብቃ ራስ ደስታ ሆስፒታል ለመታከም ሲገቡ ወይዘሮ ሣራ እዚያው ከአሳቸው ጋር አያደሩ ማስታመም ጀመሩ ርብቃን ሆስፒታሉ ውስጥ በማስታመም ሳይ እያሉ እራሳቸው በታይፎይድ በሽታ ተለከፉ የሣራን ሕይወት ለማትረፍ ጥረት ቢደረግም በሽታውን የሚያድን መድኀኒት ኢትዮጵያ ውስጥ ባለመገኘቱ ሕክምናው ሳይሳካ ቀረ የነበረው አማራጭ ወደ ውጭ አገር ወስዶ ማሳከም ነበር ስለዚህ ወይዘሮ ቀጸላ ወርቅ እና የወይዘሮ ሣራ ታናሽ እህት ወይዘሪት ሶስና ሱዚ ይዘዋቸው ወደ ካይሮ ግብፅ ሄዱ ካይሮ ሲደርሱ አስፈላጊውን የታይፎይድ እና የኮሌራ ክትባት ቀደም ሲል ። እንደቀሩት ወንድምና እህቶቻችቸውየመጀመሪያ ደረጃ ትምህርት እንደጨረሱ ወደ እንግሊዝ አገር ፄደው የኛ ክፍል ትምህርት አጠናቅቀው ወደ አዲስ አበባ ተመለሱ ወዲያውኑ ፋሽስት ኢጣሊያ በፈፀመችው ወረራ አዲስ አበባን ስትይዝ ርብቃ ታስረው ወደ ጣሲያን አገር ተወሰዱፁ በዚያን ጊዜ ከቀሩት እስረኞች ተነጥለው የታሰሩ በመሆናቸው እናታቸው የጣሊያን ሹማምንቶች ተለማምጠው ከእሳቸው ጋር አብረው እንዲታሰሩ ተደረገ በቋ ዓም ጣሊያኖች ወይዘሮ ቀጸላ ወርቅን ከነልጆቻቸው ከአስር ቤት ስለለቀቋቸው ወደ አዲስ አበባ መጥተው የካ ሚካኤል አጠገብ ከሚገኘው የቀድሞው ቤታቸው ሲገቡ ርብቃም አብረው ነበሩ አዛዥ ሐኪም ወርቅነህ ከስደት ተመልሰው የቀድሞ ቤታቸውን ስለተረከቡ ርብቃ ከእሳቸው ጋር መኖር ጀመሩ ቫሊያ አዲስ አበባን ስትይዝየትዳሩ ወይዘሮ ሣራ ወደ ጅቡቲ ተሰደዱ አና የኑሮ ሁኔታ ስለከበዳቸው ወደ ት ኢትዮጵያውን እያፈሱ ማሰር ወኗጻ ጣሊያን አገር ተወሰዱ ው ወደ ጣሲያን አገር በመወሰዳቸው ሴቸች ልጆቻቸውም አሳቸው ወደ ሰጣሲያን መንግሥት አመለከቱ ኤሊሣቤጥ እና ወይዘሮ ሣራን ው አሰራቸው በ ዓም ጆታ ቸው ከአስር ቤት ስለለቀቋቸው አጠገብ ከሚገኘው የቀድሞው ጓ አባታቸው አዛዥ ሐኪም ወርቅነህ ሮ ሣራ ከአባታቸው ጋር ለመኖር ቤት ሄደው መኖር ጀመሩ። ፎ እንደ ቦ አህሀታቸው ርብቃ ስለ ታመሙ ው ቤት ተመልሰው ገቡ ወይዘሮ ኔም ሲገቡ ወይዘሮ ሣራ አዚያው ርብቃን ሆስፒታሉ ውስጥ ድ በሽታ ተለከፉ የሣራን በሸታውን የሚያድን መድኀኒት ሳይሳካ ቀረ የነበረው አማራጭ ስለዚህ ወይዘር ቀጸላ ወርቅ እና ቦስና ሱዚ ይዘዋቸው ወደ ካይሮ አና የኮሌራ ክትባት ቀደም ሲል ዕቀብ ቦታ ከከክ መቁቐየት ጤና ሁኔታ ተባባሰ መጨረሻ ላይ በስታው ፋታ ስላልሰጣቸው ነሐሴ ተት ተለዩ በዚያኑ ዕለት የቀብር መካነ መቃብር ተፈዐጦ ርብቃ ሐምሌ ቀን ኮ ዓም ራንጉን ከተማ በርማ ተወለዱ በዚያን ዘመን ሐኪም ወርቅነህ በርማ ውስጥ ተቀጥረው ይሠሩ ነበር ርብቃ ጆቻቸ ኛ ሴት እና ኛ ልጅ ናቸው እንደቀሩት ወንድምና አህቶቻቸው የመጀመሪያ ደረጃ ትምህርት እንደጨረሱ ወደ እንግሊዝ አገር ኛ ክባል ትምህርት አጠናቅቀው ወደ አዲስ አበባ ተመለሱ ወዲያውኑ ፋሽስት ኢጣሊያ በፈፀመችው ወረራ አዲስ አበባን ስትይ ዘ ርብቃ ታስረው ወደ ጣሊያን አገር ተወሰዱ በዚያን ጊዜ ከቀሩት አስረኞች ተነጥለው የታሰሩ በመሆናቸው እናታቸው የጣሊያን ተለማምጠው ከአሳቸው ጋር አብረው እንዲታሰሩ ተደረገ ጣሊያኖች ወይዘሮ ቀጸላ ወርቅን ከነልጆቻቸው ከአስር ቤት ስለለቀቋቸው ወደ አዲስ አበባ መጥተው የካ ሚካኤል አጠገብ ከሚገኘው የቀድሞው ቤታቸው ሲገቡ ርብቃም አብረው ነበሩ አዛዥ ሐኪም ወርቅነህ ከስደት ተመልሰው የቀድሞ ቤታቸውን ስለተረከቡ ርብቃ ከአሳቸው ጋር መኖር ጀመሩ ስቴርን ከልጃቸው ፈቃደ ሥላሴ በሀየወል ዓም እናታቸውን ሙን አና ፈቃደ ሥላሴን ከእስር ዱ ወልደ ሚካኤል ጋር ጋብቻ ዳት ሴተ ልጅ ሂሩት የሚል ከወጣ በኋላግርማዊ ቀዳማዊ ወይዘር አስቴር አቴጌ መነን ከቪያ በኋላ ባለቤታቸው አቶ ቤቱ ዋና ዲሬክተር ሆነው ሦ አስቴር ወርቅነህ አማርኛ ። ግንኙነት ክፍል ጸሐፊ ሉ ኃላፊ ሆነው ከያ ዓመት ው ጡረታ ለመውጣት በቁ ት ወይዘር አስቴርከባንኩ ዋና ልዩ ሽልማትና የረጅም ጊኬቤ ነጧችቸው የሚከተለውን ንግግር ወይዘሮ አስቴር በመሥልካም ነታ የተሟሉ ሆነው ሳይሆን ለቤተ ሰቦቻቸው ደስታ ነውጡ ር አባለ በመሆን የበጎ ሥራ ተዋል ደርግ ተቋቁሞ የመሬት ሦረስወይዝር አስቴር ተሰማርተው ቡና ቴር ከመጀመሪያ ባለቤታቸው በፈቃዱ ወልደ ሚካኤል ደግሞ ዥህ በሪ ኙ ይመር የዐሮ አስቴር የመጀመሪያ ባል ባምባራስ አማኙ ይመር ከወይዘሮ አስቴር ጋር ተጋብተው አንድ ወንድ ልጅ ከአፈሩ በኋላ ከባለቤታቸው ተፋትተዋል በዚህ ምክንያት ልጃቸው ፈቃደ ሥላሴ ያደገው ከአናቱ እና ከአያቱ ከወይዘሮ ተጸላ ቱሉ ጋር ነው ጣሊያኖች ከኢትዮጵያ ከተባረሩ በኋላ በጣም የታወቀው ጎንደር ፓንስዮን ባለቤት ባላምባራስ አማኙ ይመር ሆነ ባላምባራስ አማኙ ዘመድ አፍቃሪ በመሆናቸው ከመቶ በላይ የሚሆኑ የራሳቸውን የዘመድ ልጆች አያስተማሩ ማሳደጋቸው ይነገራል አያሌ ዘመዶቻቸውን ከጎንደር አስመጥተው ከአሠለጠኗቸው በኋላ አዚህ ድርጅታው ውስጥ እና በሌሎችም ቦታዎች ሥራ ያስገቧቸው ነበር አሳቸው ከአስተማሯት የዘመድ ልጅ አንዲ ፀሐይ እማኙ የምትባለዋን አውቃታለሁ ይህችን ልጅ ከጎንደር አስመጥተው ነርስነት ከተማረች በኋላ ወደ ሰዊድን አገር ለከፍተኛ ትምህርት ልከዋት ነበር ስቶክሆልም ከእኔ ጋር ከተዋወቅን በኋላ ስለ ባላምባራስ አማኙ ትሩፋት ብዙ አጫውታኛለኘች አሳቸው እስከ ዐረፉበጉ ቀን ድረስ በንግድ ሥራ ይስተዳደሩ ስለነበረ በዘመኑ ባለሀብት ከሚባሉት አንዱ እንደነበሩ ይነገራል አቶ በፈቃዱ ወልደ ካዔ የወይዘር አስቴር ሁለተኛ ባል ደ ከጥቂት ጊዜ ሰኋላ አብረዋቸው እሰር ቤት ክነበሩት እህቶቻቸው ጋር ለመኖር ተመልሰው ወደ እናታቸውቤት ገቡወዲዒያውኑ የጽሕፈት ምኒስትር ዋና ዲሬክተር ሆነው ይሠሩ ከነበሩት አቶ ጌታሁን ተሰማ ጋር መጋቢት ቀን ቋ ዓም ሕጋዊ ጋብቻ ፈፅሙ በዓመቱ ነፍሰጡር ሆነው በድንገት ስለታመሙ ራስ ደሰታ ሆሰፒታለ ገብተው መቃዘም ጀመሩ ታላቅ እህታቸው ሣራ እዚያው ሆስፒታል ውስጥ እየተኙ ሰያስታምሟቸው ነበር ይሁን እንጂ ሕመሙ ጸንቶባቸው አዚያው ሆስፒታል ውስጥ ዐረፉ የቀብር ሥርዓቱም የካ ሚካዔልቤተ ክርስቲያን ከሜገገው የይጸተሰቡ መካነ መቃብር የርብቃ ባለቤት አቶ ጌታሁን ተሰማ የካቲት ቀን ዓም አዲስ አበባ ተወለዱ አባታቸው እቶ ተሰማ ብሩእናታቸው ወይዘሮ ደስታ ኦዳ ይባላሉ የመጀመሪያ ትምህርታቸውን በቅዱስ ጊዮርጊስ ቤተ ክርስቲያን ከጀመሩ በኋላዘጠኝ ዓመት ሲሞላቸው ዳግማዊ ምኒልክ ትያቼርት ቤት ገብተው ሉ ቆዩ በ ዓም ወደ እስክንድርያ ግብፅ ፄደው ቪልቶሪያ ፆዓድጵ ዓመት ከተማሩ በኋላ የጤና መታወክ ስለደረሰባቸውወደ ቤይናን ተዛውረው የሁለተኛ ደረጃ ትምህርታቸውን አጠናቀቁ ከዚያም ቤይሩት ሊቲ ገብተው ሦስት ዓመት አንደተማሩ አገርህ ትፈልግዛለዱ ወደ ኢትዮጵያ ተመለሱ ቻ ሕ ደ በዚያን ዘመን ከአገር ግዛት ሚኒስቴርየሕዝብ ጤና ጥበቃንም ያስተዳርር ስለነበረ አቶ ጌታሁን የሚኒስትሩ መሥሪያ ቤት ባልደረባ በመሆን በንግሥት ዘውዲቱ ሆሰፒታል ለሰባት ወር ያህል ሠሩ አዛዥ ሐኪም ወርቅነህየጨርጨር አውራጃ አበጋዝ ሆነው ሲሾሙ የፖሊስ ድርጅት ለማቋቋም አስበው ስለነበረየተማሩ ወጣቶች በዚህ ሙያ ለማሠልጠን ወሰኑ ለዚህ ትምህርት ብቁ ናቸው የተባሉ ወጣቶችን አፈላልገው የገኘዋችውአቶ ጌታሁን ተሰማአበበ ደገፉ ነበሩ እነዚህን ወጣቶች ወደ ኤደን ልከው በፖሊስ ትምህርት እንዲሠለጥኑ አደረጉ ወጣቶቹ የተላኩበትን ሥልጠና አንደ ጨረሱፋሽስት ኢጣሊያ አገራችንን ለመውረር የማኮብኮቧ ወሬ ዕውን እየሆነ ስለመጣሦስቱም ምሩቃን ፖሊሶች ወደ አዲስ አበባ መጥተው ሌሎች ወጣቶችበጦርነት ጊዜ ሊፈጽሙ የሚገባቸውን ትምህርት መስጠት ጀመሩ እንደተፈራውም ጣሊያን ኢትዮጵያን መውረሯ ፅውን ሆና አዲስ አበባን ስትይዝአቶ ጌታሁን ተሰማከጥቁት ጓደኞቻቸው ጋር ሆነው ከከተማ ወጥተው በአርበኝፃት ተሰማሩ ከዚያም በሰኔ ወር ሀ ዓም ከጓደኞቻቸው ጋር ሆነው በወለጋ በኩል ወደ ሱዳን ተሰደዱ ካርቱም አራት ወር ያህል ከቆዩ በኋላ ፍላጎታቸው በጦር መስክ ለማገልገል ስለሆኝት ወደ አገራቸው ተመልሰው በአርማጨሆ በበጌምድርና በሰሜን ጎጃም እየተዘዋወሩ የአርበኝነት ትግላቸውን ቀጠሉ ብላቴን ጌቃ ሎሪንዞ «ለኢትዮጵያ አንድነትና የመተባበር ማኅበር በሚል ስም ጎጃም ውስጥ ሲያቋቁሙአቶጌታሁን ተሰማ በዋና ጸሐፊነት ተመርጠው ሲህሠሩ ቆቁዩ የዚህ ማኅበር የክብር ፕሬዚደንት ቢትወደድ መንገሻ ጀምበሬ ነበሩ የአቶ ጌታምቻን ተሰማ ቡድን የዓለም ወሬ የሚቀበሉበት በሞተር የሚሠሩ ሦስት ራዲዮኖች ነበራቸው። ሪምታቻጮሥ ጎጋዳፍታ ሦታም ለፈያጋ ይያናቻሥጋ ሐመሟታፖ ዕሯነጎቻሥያኦ ሙፖታቻሥ ዕጂህ መዕዝዕቃየቻሥ ዕሰ ለመያፇናያ ሄታሥ ዕማ ወይዘሮ ሶስና ሱዚ ወርቅነህ አሸቱ ወይዘሮ ሶስና ወርቅነህከአባታቸው አዛዥ ሐኪም ወርቅነህ እሸቱ እና ከእናታቸው ከወሮ ቀፀላ ወርቅ ቱሉ ጳጉሜ ፅ ቀን ሀ ዓም አዲስ አበባ ከተማ ተወለዱቋ ሐኪም ወርቅነህ ለሕፃን ሶስና ልዩ ፍቅር ስለ ነበራቸውየእኒ ሱዚ እያሉ እስከ ዕለተ ዕረፍታቸው ድረስ ይጠሯቸው እንደነበረ ቤተሰቡ ሁሉ ያውቃል ቤተሰቡም ቢሆን ወይዝሮ ሶስና እስከ ዐረፉበት ጊዜ ድረስ የሚጠሯቸው ሱዚ በሚል ስማቸው ነው ፅድሜያቸው ለትምህርት ሲደርስከወንድሞቻቸው እና ከእህቶቻቸውእንዲሁም ከሌሎች የአባታቸው ወዳጆች ልጆች ጋር እግቢያቸው ውስጥ መማር ጀመሩፁ አባታቸው የጨርጨር አውራጃ አስተዳዳሪነትን ተሹመው ሲፄዱ ሱዚ አብረው ፄደው ስለነበረ አስበ ተፈሪ ተማሪ ቤት ገቡፅ አዛዥ ሐኪም ወርቅነህ የኢትዮጵያ ሌጋሲዮን ሙሉ ባለሥልጣን ሚኒስትር ተብለው ወደ እንግሊዝ አገር ሲሄፄዱከእህታቸው ርብቃ ወርቅነህ ጋር እዚያው አሰበ ተፈሪ አዳሪ ትምህርት ቤት ተመዘገቡ በዓመቱ ጣሊያን አገራችንን ለመውረር ስትንቀሳቀስ እሳቸውና እህታቸው ርብቃ ትምህርታቸውን አቋርጠው ወደ አዲስ አበባ መጡ ሚያዚያ ቀን ዓም ጣሊድኖች አዲስ አበባን ወረሩ በከተማ ውስጥ ዝርፊያና ግድያ በመጀመሩ የኢጣሊያ ጦር ከተማዊዌ ከተቆጣጠረ ከአምስት ቀን በኋላ እናታቸውና ወይዘሮ ቀጸላ ወርቅ ልጆቹን ይዘው ለጊዜው ተጠልለውበት የነበረውን የእንግሊዝ ሌጋሲዮን ድጋኳን ሰቅቀው ወደ ቦላ ቤታቸው ተመለሱ አብርፃም ደቦጭና ሞገስ አስገዶም በግራዚያኒ ላይ ቦምብ በመወርወራቸው ምክንያት ጣሊያኖችሠላሳ ሺሕ ሰው ገድለው በሺዎች የሚቆጠሩ አቁስለውና ቁጥሬችው ጥቂት የማይባል ሰዎችም አስረው ነበር ከእስረኞቹ መሐልእናታቸው ወይዘሮ ቀፀላ ወርቅእህቶቻቸው እና እሳቸውበካሚምን ተጭነው ወደ ምፅዋ ተወሰዱ ከረጅም የስቃይ ጉዞና ጉስቁልና በኋላ ወደ አዚናራ ደሴት ተወስደው ከሌሎች ኢትዮጵውያን የፖለቲካ እስረኞች ጋር ተጋዙ ከዚያም ሜርኮሎኒያኖ በምትባል ከተማ ለሦስት ዓመት ታሰሩ ወይዘሮ ሉዚ አስር ቤት በቆዩባቸው ዓመታት የመከራ ዘመኑን ለማሳለፍ የቻሉትከእናታቸው እና ከእህቶቻቸው ጋር በነበረው መተሳሰብየመንፈስ ጥንካሬ እና ጽኑ የአገር ፍቅር በማግኘታቸው መሆኑን እስከ ቅርብ ጊዜ ድረስ ይናገሩ ነበር ጣሊያን ከአገራችን በሚያዚያ ወር ዓም ከተባረረች በኋላበቢያው ዓመት ታኅሣሥ ቀን ከአግሮኖም ጆሜትራ መኩሪያ ወልደ ሥላሴ ጋር ሕጋዊ ጋብቻ ፈፅመው ለዛ ዓመት አብረው ለመኖር በቅተዋል በዚህ የተቀደሰ ጋብቻ የሦስት ሴቶች ልጆች እናትየስምንት ልጆች አያት እና የስምንት ልጆች ቅድመ አያት ለመሆን በቅተዋል። ጋዜጣ ሲያነቡ ይውሉ ነበር ጊዜ ሲፈቅድሳቸው ደግሞ ባለቤታቸው የሚያካሂዱትን ሊሙ የሚገኘውን የቡና እርሻ በማየት እና አንዳንድ ሥራዎችንም በመሥራት ያግጻቸው ነበር አቶ መኩሪያ ወልደ ሥላሴ ለቤተሰባቸው ከፍ ያለ ፍቅር የነበራቸው ሰው ስሰነበሩቤተ ዘመድን አስባስበው በማስተዋወቅ በየወሩ የሚገናኙበት ማኅበር አቋቁመዋል አቶ መኩሪያ በቤተሰባቸው ተፈቅረውበወዳጆቻቸው ተከብረው በ ዓመታቸውኅዳር ቀን ዓም ዐርፈውየቀብር ሥነ ሥርዓቱ አዲስ አበባ ከተማየካ በሚገኘው የደብረ ሣህል ቅዱስ ሚካኤል ቤተ ክርስቲያን ተፈፀመ ረ ዶክተር ዮሐንስ ከክቡር አዛዥ ሐኪም ወርቅነህ አሸቱ እና ከእናቱ ከክብርት ወይዘሮ ቀፀላ ወርቅ ቱሉ ጥቅምት ቀን ፍም አዲስ አበባ ከተማ ተወጸደ ክቡር አዛዥ ሐኪም ወርቅነህ ሎጎዶን ለሚገኘው የኢትዮጵያ ሌጋሲዮን ባለሙሉ ሥልጣን ሚኒስትር ሆነው በሀ ዓም ወደ ሎንዶን ፄዱ እሳቸው ወደ እንግሊዝ አገር ይዘዋቸው የሄዱት ሁለት ወንድሞቹን አንድ እህቱን እና የአክስቱ ልጅ አባተ ቦጋለን እና እሱን ብቻ ነበር ጣሊያን አገራችንን ለመውረር የምትዘጋጀበት ጊዜ ስለነበረአባቱ ሐኪም ወርቅነህ ጦርነቱ እገዳይጀመር ከፍተኛ የዲፕሎማሲ ትግል ያደርጉ ነበር ሆኖም የዓለም መንግሥታት ማኅበርና ተሰሚነት ያላቸው መንግሥታቸ ለኢትዮጵያ የድረሱልኝ ጥሪ ጆሮ ዳባ ልበስ በማለታቸውፋሽስት ኢጣሊያ አገራችንን ለመያዝ በቃች በዚያን ጊዜ የአሥር ዓመት ዕድሜ የነበረው ዮሐንስ እና የአምስት ዓመት ታናሽ ወንድሙ ዳዊት ወርቅነህ በዚህ የድረሱልን ጥሪ ዋና ተዋናይ ሆነው ነበር ዮሐንስ ፊቱን አኮሳትሮ አጁን በቡጢ መልክ ጨብጦአንዳንድ ጊዜ እጁን ወደ ሰማይ እያወናጨፈ አገራችን ተወረረችሕ በመርዝ ጢስ ተፈጀ አቶ መኩሪያ ወሥላሴ ከመደበኛ ሥራቸውና አግልግሎታቸው ባሻገርየተማሩትን ሙያ ለሌላው ወገን ማሳወቅና ማስተማር ስለሚወዱየቡና ተክስ ዘመናዊ አሠራር በሦስት ክፍል የተዘጋጁ መጻሕፍት እና አንዲሁም ስለ አኩሪ አተር የእርሻ ሥራ መግለጫ አንድ መጽሐፍ አሳትመዋል ከዚያም በ ዓም በአዋሽ ሰለቆ ባለሥልጣን በዲሬክተርነት ሲሠሩየአዋሽ ሸለቆ ክልልን በማስቀየስ በካርታ ላይ እንዲሰፍር አድርገዋል እንዲሁም ለልማት የሚውል መሬቶችን በማጥናትዑጋዴንሴቲት ሁመራጋሞ ጎፋአርባ ምንጭ እና በአካባቢዎቹ ከውጭ አገር ኤክስፐርቶች በመዘዋወር ለልማት አገልግሎት የሚውሉትን ቦታዎች ከልለዋል በሀዛ ዓም ጡረታ ሲወጡያለ ሥራ መቀመጥ የማይወዱት አቶ መኩሪያ ወሊሶ ወደሚገኘው ቤታቸው ሄደውለላሞቻቸው መኖ ሲያቀርቡበግቢያቸው ችግኝ ሲያፀድቁየወደቀ አጥር ሲያቃኑመጻሕፍትና ጋዜጣ ሲያነቡ ይውሉ ነበር ጊዜ ሲፈቅድላቸው ደግሞ ባለቤታቸው የሚያካሂዱትን ሊሙ የሚገኘውን የቡና አርሻ በማየት አና አንዳንድ ሥራዎችንም በመሥራት ያግዚቸው ነበር አቶ መኩሪያ ወልደ ሥላሴ ለቤተሰባቸው ከፍ ያለ ፍቅር የነበራቸው ሰው ስለነበሩቤተ ዘመድን አሰባስበው በማስተዋወቅ በየወሩ የሚገናኙበት ማኅበር አቋቁመዋል አቆ መኩሪያ በቤተሰባቸው ተፈቅረውበወዳጆቻቸው ተከብረው በ ዓመታቸውኅዳር ጸ ቀን ዓም ዐርፈውየቀብር ሥነ ሥርዓቱ አዲስ አበባ ከተማየካ በሚገኘው የደብረ ሣህል ቅዱስ ሚካኤል ቤተ ክርስቲያን ተፈፀመ ሂ ደ ከደርዛ ክግራ ወደ ቀን ዓሬ ሐይወተ ራፄል ወይዘር ቡቢ አቶ መኩሪያ እና ኤሌኒ ል ገተ ዉ ነ ። አዛዥ ሐኪም ወርቅነህ ሎንዶን ተቀምጠው ለአገራቸው ነፃነት ሲታገሉና የቅስቀሳ ትግል በማድረግ ላይ አያሉ በሣፍ የተያዘቸውን አገራችንን የጣሊያን ግዛት ሆናለች በሚል ሰበብሉንዶን የሚገኘው የእኛ ሌጋሲዮን በሀ ዓም አንግሊዝ መንግሥት ተእዛዝ ተዘጋ በዚህ ምክንያት አዛዥ ሐኪም ወርቅነህ ልጆቻቸውን ይዘው ወደ ሕንድ አገር ሲሄፄዱሳጮኤልም አብሮ ነበር ሕንድ አገር ልጆቹ በሙሉ ትምህርት ቤት ገብተው በመማር ላይ አያሉኢጣሊያ ከአገራችን ስለተባረች አዛዥ ሐኪም ወርቅነህ ልጆቹን ሁሉ ይዘው በሚያዚያ ወር ወፀ ዓም ወደ ኢትዮጵያ መጡ አዲስ አበባ ለአንድ ዓመት ትምህርቱን ሲከታተል ቀይቶ በቋ ዓም ግብፅ አገር በሚገኘው የቪክቶሪያ ኮሌጅ ገባ የሁለተኛ ደረጃ ትምህርቱን ፈፅሞ ወደ አዲስ አበባ እንደ ተመለሰመንግሥት የፖሊስ ሠራዊት ማደራጀት አስቦ ሃበር ኋ ዶክተር ዮሐንስ ወርቅነህ ደከመኝ ሰለቸኝ ሳይል ለአበረከታቸው ቅን አገልግሎቶች ከልዩ ልዩ ሀገር መንግሥታት ከሃያ በሳይ ሜዳሊያች የተሸለመ ሲሆንከኢትዮጵያም የምኒሊክን ኒሻንና የአግልግሎት ሜዳሊያ ተሸልሟል ዶክተር ዮሐንስ ወርቅነህ እሸቱ ከባለቤቱ ከወይዘሮ ሂሩት ሂበርተን ጋር በፈፀመው ጋብቻ ሦስት ሴቶች ለማፍራት በመብቃቱ ሁሉንም ተንከባክቦ እያስተማረ አሳድጓል እንዲሁም በማደጎ ያሳደገውን ልጅ አስተምሯል ከአነዚህ ልጆቹ ስምንት የልጅ ልጆች ለማየት በቅቷል ዶክተር ዮሐንስ ወርቅነህ በአደረበት ሕመም በሕክምና ሲረዳ ቆይቶ በተወለደ በ ዓመቱ የካቲት ዘ ቀን ዓም ከዚህ ዓለም በሞት ተለይቷል የቀብር ሥነ ሥርዓቱም አዲስ አበባ ከተማየካ በሚገኘው በቤተሰቡ መካነ መቃብር የደብረ ሣህል ቅዱስ ሚካኤል ቤተ ክርስቲያን ተፈጽሟል ኒ ሳሙኤል የካቲት ቀን ዓም አዲስ አበባ ተወሰደ ዕድሜው ለትምህርት ሲደርስ አባቱ በቤታቸው ውስጥ በከፈቱት ትምህርት ቤት ሲማር ቆየአባቱ አዛዥ ሐኪም ወርቅነህ በእንግሊዝ አገር የኢትዮጵያ ሌጋሲዮን ባለ ሙሉ ሥልጣን ሚነስትር ተብለው ሲሾሙክወንድሞቹ ዮሐንስዳዊት እና ክእህቱ ሊያ ጋር አብረው ወደ ሉንዶን ሄዱ። የቤተሰቡ መቃብር ቤት ተቀበረ ሳሙዔል ወርቅነህ» እሸቱ ትዳር ባደመሠርትም ሦስት ልጅች ለማፍራት በቅቷል የልጆቹ ስምወይዘሮ ገነት ሳመዔልወይዘሮ ሰላማዊት ሳሙዔል እና አቶ መስፍን ሳሙዔል ይባላሱ ሁሉም አሁን የሚኖሩት አሜሪካን አገር ነው ሲያ ወርቅነህ አሸቱ ነሐሴ ቀን ዓም አዲስ አበባ ተወለዱ ሊያ ከሐኪም ወርቅነህና ከወይዘሮ ቀጸላ ቱሉ ከተወሰዱት ልጆች መካከል ክሴቶቹ ሰድስተኛና የመጨረሻዋ ሴት ልጅ ናቸው አዛዥ ሐኪም ወርቅነህ እንግሊዝ አገር የኢትዮጵያ ሌጋሲዮን ባለ ሙሉ ሥልጣን ሚኒስትር ሆነው አስከሂሄዱብት ጊዜ ድረስእዚሁ አዲስ አበባ ቤታቸው ውስጥ ከእሀቶቻቸው ጋር ትምህርት ጀምረው ነዊር በስድስት ዓመት ዕድሜ ከአባታቸው ጋር ወደ ሎንዶን ፄደው ሰሬይ ዕፎሃ ከሚባል ቦታ አዳሪ ትምህርት ቤት ገቡ ሁለተኛው የዓለም ጦርነት ሲቀሰቀስሎንዶን የሚገኘው የኢትዮጵያ ሌጋሲዮን በመዘጋቱሊያ ከአባትና ከወንድሞቻቸው ዮሐንስሳሙኤል እና ዳዊት ጋር ወደ ሕንድ ሄዱ አዚያም ደህራ ዱን ከሚባል ከተማ ውስጥ ትምህርት ቤት ገብተው ሲማሩ ቆዩ ች አንዱ በመሆን ሥልጠና ወስዶ ሷል በውጭ አገር ጀምሮ የነበረውን ወደ ቤይሩት ተላከ ቤይሩት ትምህርቱን ካጠናቀቀ በኋላ ወደ ውስጥ ተቀጠረ ውጭ ጉዳይ መት ተልኮ የሠራባቸው አገሮች ኤምባሲበአማካሪነት አንድ ዓመት አገር የኢትዮጵያ ሌጋሲዮኖች ከሠራ ከገባ በኋሳ በውጭ ጉዳይ ምኒስቴር ዲሬክተር ሆነ በዚህ ሥራ ላይ ይጥር ስለነበረበርካታ መጽሐፎች ቴቲ ገብቶ የማታ ትምህርት ይማር ተኛ ሥራ ላይ እያለ ትምህርቱን መረቀ አናቱ ቤት ገብቶ እየኖረ አቃቂ ትልቅ ቤት ሠራ ቤቱ ለአሱ አዲሱ ቤቱ ውስጥ መኖር ግን ና አና ሞተር ብስክሌት መንዳት የሰው መውደድ የተለገሰው ለስላሳና በመሄዱ ከግንባሩ ጀምሮ እየተመለጠ ንስ መሊጥ ብሎ ይጠራው ነበር ት ጊዜ ቻ ቻ በሚል ስም ነው ቹ ግን ቻርሊ ወይም አብዬ ቻርሊ ያየትየማያወላውል አቋምመንፈሰ ለስው ልጅ ያለው ፍቅር በእኩልነት አክባሪ የልጅ ዐዋቂ የተባለ ሰው ረሰው ጸጋ ነበር ሳሙዔል በወዳጅ ራ በተሰማራባቸው አገሮች ሁሉ ያን ዘንድ የኢትዮጵያ የክብር ኮከብ ሻህ ሜዳሊያከጀርመን ፌዴራል ጃ ተሸልሟል ሳሙዔል የምኛቱን ሥላሴ ሆስፒታል ተኝቶ መታከም በመሆኑ ለከናተኛ ሕክምና ወደ ሰውነቱ ከመድከሙ የተነሳ በቃሬዛ መሄድ ስለነበረበት እህቱ ወይዘር ሶስና ሱዚ ወርቅነህ አብረውት ፄዱ ይሁን አንጂ ሕመሙ ሳይሻለው ቀርቶ ሎንዶን ሐኪም ቤት እያለ ሐምሌ ቀን ሀጸ ዓም ሕይወቱ ዐለፈት አስከሬኑ ወደ አዲስ አበባ መጥቶ ሐምሌ ቀን የካ ሚካኤል በሚገኘው የቤተሰቡ መቃብር ቤት ተቀበረ ሳሙዔል ወርቅነህ አሸቱ ትዳር ባይመሠርትም ሦስት ልጆች ለማፍራት በቅቷል የልጆቹ ስምወይዘሮ ገነት ሳሙዔልወይዘሮ ሰላማዊት ሳሙዔል አና አቶ መስፍን ሳሙዔል ይባላሉ ሁሉም አሁን የሚኖሩት አሜሪካን አገር ነው ወይዘር ወርቅነ። በቱ ሊያ ወርቅነህ አሸቱ ነሐሴ ቀን ሀስ ዓም አዲስ አበባ ተወለዱ ሊያ ከሐኪም ወርቅነህና ከወይዘሮ ቀጸላ ቱሉ ከተወለዱት ልጆች መካከል ከሴቶቹ ስድስተኛና የመጨረሻዋ ሴት ልጀ ናቸው አዛዥ ሐኪም ወርቅነህ እንግሊዝ አገር የኢትዮጵያ ሌጋሲዮን ባለ ሙሉ ሥልጣን ሚኒስትር ሆነው አስከሄዱበት ጊዜ ድረስአዚሁ አዲስ አበባ ቤታቸው ውስጥ ከእአሀተ ጋር ትምህርት ጀምረው ነበር በስድስት ዓመት ዕድሜ ከአባታቸው ጋር ወደ ሎንዶን ፄደው ሰሬይ ህኗዩሃ ከሚባል ቦታ አዳሪ ትምህርት ቤት ገበ ሁለተኛው የዓለም ጦርነት ሲቀሰቀስሎንዶን የሚገኘው የኢትዮጵያ ሌጋሲዮን በመዘጋቱሊሲያ ከአባትና ከወንድሞቻቸው ዮሐንስሳሙኤል እና ዳዊት ጋር ወደ ሕንድ ፄዱ አዚያም ደህራ ዱን ከሚባል ከተማ ውስጥ ትምህርት ቤት ገብተው ሲማሩ ቀዩ ጣሊያኖች ከኢትዮጵያ ከተባረሩ በኋላአዛዥ ሐኪም ወርቅነህ ልጆቻቸውን ይዘው በሚያዚያ ወር ዓም ወደ ኢትዮጵያ ሲገቡሊያና ወንድሞቻቸው አብረው መጡ አዲስ አበባ ከደረሱ በኋላ እቴጌ መነን ተማሪ ቤት ገብተው መማር ቀጠሉ የኛ ክፍል መጨረሻ ፈተና ወስደው በጥሩ ማዕረግ በማለፋቸውእዚያው እቴጌ መነን ትምህርት ቤት እንግሊዝኛ ቋንቋ አስተማሪ ሆነው ተቀጠሩ ከዚያም የትምህርት ክፍሉ ኃላፊ ለሆኑት እንግሊዛዊት ረዳት በመሆን ሲሠሩ ቆዩ ኤ በመቀጠልም የፖሊስ ሠራዊት ሲቋቋምለእንግሊዛዊው ኮሚሽነር ጸሐፊ በመሆን ሠሩ በሥራችው ጠንካራበግብረ ገብነት ጸኑ ምግባር ያላቸው እና ብርቱ ሠራተኛ በመሆናቸው አያሌ መሥሪያ ቤቶች ሊቆጥሯቸው ይፈልጉ ነበር በየጊዜው ደሞዝ እየተጨመረሳቸው በአውራ ጎዳና መሥሪያ ቤት እና በንግድ ሚኒስቴር መሥሪያ ቤቶች ሠርተዋል ሥታ የለዋወጡበት ምክንያት ቀደም ሲል እንደ ተገለጠውበሥራ ወዳድነት በጠባያቸው መልካምነት እና በእንግሊዝኛ ቋንቋ ከፍተኛ ችሎታቸው ጭምር ነበር የካቲት ቀን ዘቋ ዓም የቤተሰቡ ወዳጅ ከሆነው አቶ ገብርኤል ቴዎድሮስ ጋር ጋብቻ ፈጸሙ ከጫጉላ ቤት እንደ ወጡየኢትዮጵያ መንግሥት ባንክ ሲከፈትበውጭ ምንዛሪ ክፍል በጸሐፊነት ተቀጠሩ ኸጽያም በ ዓም ወደ የኢትዮጵያ ልማት ባንክ ተዛውረው እስከ ሀፃ ዓም ድረስ የሠራተኞች ክፍል ኃላፊ ሆነው ሠርተዋል በዚያው ዓመት ባለበታቸው አቶ ገብርኤል ቴዎድሮስ በኮንጎ ዴሞክራቲክ ሪፐብሊክ የዓለም መገናኛ ቢሮ ብፐህሀ ኃላፊ ሆነው በመሾማቸውወሮ ሊያ ልጆቻቸውን ይዘው ከባለቤታቸው ጋር ለመኖር አብረው ሄዱ በ ዓም የግርማዊ ቀዳማዊ ኃይለ ሥላሴ መንግሥት ሲፈርስአሜሪካን አገር መኖር ጀመሩ። እዚያ ደርሰው ሁሉንም ነገር ከጎበኙ በኋላአስተያየት አንዲሰጣቸው ጠየቋቸው ገብርዔል ሲመልሱአዲስ አበባ ያለው የኃይል ማከማቻ ትላልቅ ጀነሬተሮች የሚሠሩት በቦታው ላይ በሚዘጋጅ ጋዝ እንፋሎት ነው ጋዙ የሚገኘው በከሰል ከሚሠራ ምድጃ ላይ ውሀ በመርጨት ነበር የኤሌክትሪክ ማከፋፈያ አሠራሩ ኋላ ቀር ቢሆንምበዚያን ጊዜ የዓለም ሁለተኛው ጦርነት የተፋፋመበት ጊዜ በመሆኑአገር ውስጥ ባለው ነገር ከመሥራት ውጪ ሌላ አማራጭ እንደ ሌለ ለአቶ ዘውዴ ነገሯቸው እግረ መንገዳችንን በጣሊያን የመጨረሻ አገዛዝ ጊዜየንግድ ማመላለሻ ካሚዎኖች እና ታክሲዎች በእንጨት ክሰል በሚመረት ጋዝ ይንቀሳቀሱ ነበር ይህም የሆነበት ምክንያት ናፍታና ቤንዚን ለማግኘት ከፍተኛ ችግር ስለነበረ ነዳጅ ለመቆጠብ ሲባል ነው የያ አዛዥ ሐኪም ወርቅነህ በሚያዚያ ወር ውስጥ ወደ ኢትዮጵያ መመለሳቸውን እና የሚኖሩበትን አድራሻ ጭምርክዶክተር ሎሬንዞ ጋር ቤተ መንግሥት ግቢ ሲገናኙ ነገሯቸው ገብርዔል ወዲያውኑ በፈረስ የሜነዳ ጋሪ ተከራይተው ምኒልክ አደባባይ ሲደርሉከጋሪው ወርደው በእግራቸው ወደ ሐኪም ወርቅነህ ቤት አመሩ ከዋናውበር ደርሰው ወደ ውስጥ ለመግባት ሲዘጋጁበሩ አጠገብ ቁመው አላፊ አግዳሚውን ይመሰከቱ የነበሩ ብዙ ልጆችበድንገት ሲያይዋቸው እየሮጡ መጡ እነሱም ዮሐንስሳሙኤል ዳዊት እና ሊያ ነበሩ እነሱ ገብርዔል እንግሊዝ አገር መኖ ን እንጂ ወደ ኢትዮጵያ መግባታቸውን አያውቁም ነበርና በጣም አየተደኝቱ እና እያዋሩ ይዘዋቸው ወደ አባታቸው ዘንድ ወሰዷቸው ገብርዔይ አዛዥ ሐኪም ወርቅነህን ሲያገኗቸው የከበረ ሰላምታ አቀረቡላቸው የምሳ ሰዓት ደርሶ ነበረና ገበታ ሲቀርብ ከሌሎቹ የቤተሰብ አባላት ጋር ተገናኙ ከዚያ በኋሳ አዛዥ ሐኪም ወርቅነህን እና ቤተሰቦቻቸውን ለማየት እናለመወያየት ማታ ማታ መጥተው ከአመሹ በቷላቤተ መንግሥቱ ውስጥ ወደ ተሰጣቸው ማደሪያቸው ይሄዱ ነበር ከጥቂት መራት በኋላአዛዥ ሐኪም ወርቅነህን አስፈቅደው እሳቸው ቤት መኖር ጀመሩ ሥ የቤተ መንግሥት ሥራቸውን በማካሄድ ላይ እያሉአገድ የቴክኒክ ሙያ ትምህርት ቤት ለመክፈት እንደሚፈልጉ ለንጉሠ ነገሥቱ ነገሯቸው ጃንሆይም ትምህርት ቤቱን እንዲከፍቱ ፈቅደው ይህንንም ለትምህርት ምኒስትሩ ለአቶ መኮንን ደስታ ነገሯቸው ደሞዛችውንም የትምህርት ሚኒስቴር እንዲከፍላቸው ተወሰነ የትምህርት መዋቅሩን ነድፈው እና አዘጋጅተው እንደ ጨረሉ የመጀመሪያውን የተግባረ እድ ትምህርት ቤት ለመክፈት ተዘጋጁ ንጉሠ ነግሥቱ ሐሳቡን ስለ ተቀበሱትበጣሲያን ዘመን የጎንድራንድ ድርጅት ዋና መሥሪያ ቤት የነበረው ሕንዓ እንዲሰጣቸው አዘዙላቸው ትምህርት ቡቱን ለመክፈት አስፈላጊ ናቸው የተባሉት ቁሰቁሶች እና መሣሪያዎች ከተሟሉ በኋሳ ትምህርት ቤቱ ለከፈትጉበርዒ ቴዎድሮስ የመጀመሪያው ዲሬክተር ሆነው ተሾሙ በዚህ ሥራ ሳይ ጥቂት እንደ ቆዩየመገናኛ ሚነስቴር ሲድቋምወደዚያ ተዛውረው ዌአቶ መክብብ ዳምጤ ረዳት ተብለው ተሸሙ እዚህ የገብርዔል ዋና ሥራ የመንገድ ማመላሰሻን ማቋቋም እና ደንብና ሥርዓቱን ማውጣት ነበር ይሀ ማለትለተሽከርካሪዎች መንቀሳቀሻና ለሹፌሪች የመንጃ ፈቃድ መስጠት እንዲሁም የመንግሥት ማዕከላዊ ጋራችን እንቅስቃሴ መምራት እና የቴክኒክ ሙያተኞችን ማሠልጠን ነብበርይህን የመሰሰ ድርጅት መከፈቱንና ሠልጣኞች የሚፈለጉ መሆኑን በራዲዮ እስነገሩ በጥቂት ያናት ወስጥ ተቀጠሩ ከዚያ በኋላ ነብር ገብርዒስ ቴዎድሮስ ፊታቸውን ወደ ቴሌ ኮሙኒኬሽን አዙረው ከዚህ ቀጥሉ በዝርዝር ወደ ቀረቡት ሥራዎች የገፁት በዓ ዓም የቴሊኮሚኒኬሽን መሥሪያ ቤት ሲቋቋም ወደዚያ ተዛውረው የራድዮ እና ቴሌግራፍ አገልግሎት ክፍል ኃላፊ ሆኑ ሲያቋቁም ንጉሠ ነገሥት መንግሥት የቴሊኮሙኒኬሽን ቦርድ በተያያ አስከ ህያቄፀ ዓም በልዩ ልዩ ክፍል ሲሠሩ ነበር ክ እስከ ዓም ድረስ በዚሁ መሥሪያ የ መ ል ልይ ሰታ ሪው ለ ና ባልደረቦቻቸው ጋር ተግባቢ እና በሥራ ቃት ልን ተወስዱተት ዓናችው ለቪኺህም ነው ይተ የኢትዮጵያን መንግሥት አስፈቅደው በትውስት የ በዓለም ዓቀፍ ቴሌኮሙኒኬሽን ኀብረት በ ኪንሻሳ የዓለም መገናኛ ቢሮ በርቢ መው ን መ ሲሠሩ ቀዬ። እሳቸው ወደ ሎንዶን የፄዱትልጆቻቸውን ዳዊትንና ዮሐንስን አንዲሁም ቦጋለ የሚባለውን የዘመድ ልጅ ይዘው ነው ሀ ጣሊያን አገራችንን የወረረችው ዳዊት ገና የሦስት ዓመት ሕፃን ሆኖ ነበር አዛዥ ሐኪም ወርቅነህ የጣሊያንን የግፍ ወረራ በመቃወምበአደባባይ ቆመው በሚናገሩበት ጊዜ ሁሉ ከታላቅ ወንድሙ ከዮሐንስ ጋር በመሆን አንጀት የሚበሳ መዝሎሞ እያሰሙ ለአገራቸው አርዳታ ይጠይቁ አንደ ነብረ የሚያሳየው ፎተግራፋቸው በእንግሊዝ ጋዜጣዎች ታትሟል በፀያቋ ዓም ኢትዮጵያ የጣሊያን ቅኝ አገር መሆኗን እንግሊዞች ስለተቀበሉየአዛዥ ሐኪም ወርቅነህ በኢትዮጵያ ሌጋሲዮን ባለ ሙሉ ሥልጣን ምኒስትር መሆናቸው በእንግሊዝ መንግሥት ተሰረዘ በዚህ ምክንያት እሳቸው ሲሰደዱ ዳዊትም ከእህትና ወንድሞቹ ጋር አብሮ ወደ ሕንድ አገር ሔደ ዳዊት ትምህርት ቤት ገብቶ በመማር ላይ እያለነዓነታችን ሲመለስ አቫዥ ሐኪም ወርቅነህ ልጆቻቸውን ይዘው ወደ አገራቸው ተመለሱ ቋ ዓም ዳዊት ኮተቤ በሚገኝው የቀዳማዊ ኃይለ ሥላሴ ትምህርት ቤት ገብቶ ሲማር ቆይቶበቤይሩት የአሜሪካ ዩኒቨርሲቲ ላመማር ወደ ሊባኖን ሄደ እዚያ ትምህርትን በመከታተል ላይ እያለፍላጎቱ የቴክኒክ ትምህርት ስለ ነበረ ወደ አገሩ ተመለሰ በሀዓ ዓም የሲቪል አቪየሽን ትምህርት ቤት ሲከፈት ዳዊት ከመጀመሪያዎቹ ተማሪዎች አንዱ ሆኖ ተመዘገበ እዚህ ትምህርት ቤት ። ያገኘውን የሙያ ችሎታ ለማዳበር በዓ ዓም ወደ አሜሪካ ሄዶ ቺካጎ በሚገኘው የቴክኒክ ኮሌጅ ገባ እዚያ በአይሮፕላን ሜካኒክነት ከተመረቀ በኋላወደ ኢትዮጵያ መጥቶ በኢትዮጵያ አየር መንገድ ውስጥ መሥራት ጀመረ እዚህ መሥሪያ ቤት በሜካኒክነት እና በአሠልጣኝነትበኋላም የሚካኒክ ሥራ ተቆጣጣሪ ሆኖ ሲሠራ ቆየ ከዚያ ቀጥሎ በሲቪል አቪየሽን የበረራ ደህንነት ከፍል ሲመሠረትለዚሁ ሙያ በቂ ዕውቀት ያለው የመጀመሪያው ኢትዮጵያዊ በመሆኑ ከ እስከ ሀ ዓም ድረስ የአይሮፕላኖቹን ደኅነነት የምርመራ ሥራ አከናውኗል በ ዓም ከኢትዮጵያ ሲቪል አቪየሽን ሥራውን በገዛ ፈቃዱ ለቅቆ ከውጭ አገር ሰዎች ጋር በጋራ የአክሱም አየር መንገድ የሚባል ድርጅት አቋቋመ ድርጅቱ ትናንሽ አይሮፕላኖች አስመጥቶየኢትዮጵያ አየር መንገድ በረራ በማይደርስበትና በማያርፍበት ቦታዎች ደንበኞችን በማመላለስና በማስተናገድ ለህገር የሚጠቅም አገልግሎት መስጠት ጀመረ የድርጅቱ ዓላማ የተባይና የአረም ማጥፊያ መድጎኒት መርጨትየመሬት ካርታ ማንሳትማዕድን ፍለጋ እና አገር ለመጎብኘት የሚዘዋወሩትን ባለሙያዎችና ቱሪስቶች ማመላለስ ነበር ለምርምር የሚፄዱ ሳይንቲስቶችን ወደ አሰቡበት ቦታ ያደርስ ነበር ይህ ድርጅት ለሀገሩ የኢኮኖሚ ዕድገት የበኩሉን ድርሻ ተወጥቷል ለማለት ይቻላል ዳዊት በዚህ ሥራ የመጀመሪያው የግል አየር መንገድ ፈር ቀዳጅ ነበር ማለት ይይቻላል ቴሌቪዥን ወደ ኢትዮጵያ ሲገባዳዊት ወርቅነህ ዳሻን ኩባንያ የሚል ድርጅት አቋቁሞቴሌቪዥን እና ሬዲዮ እንዲሁም መሰዋወጫዎችን ከውጭ አገር በማምጣትና የጥገና ሥራ ጅ በመሥራት ጠቃሚ አገልግሎት ሲሠራ ነበር ያ ባለቤታቸው ወይዘሮ ሊያ ወርቅነህ አና አቶ ገብርኤል ቴዎድሮስ ዛሬም በፍቅር አንደ ተሳሠሩ በመተሳሰብ አብረው ይኖራሉ የኛ ዓመት የጋብቻ በዓላቻውን ያከበሩት የካቲት ቀን ዓም ሲሆን በዓሉ የተካሄደው እዚያው አሜሪካን አገር ነው እግዚአብሄር ጤናና ፍቅር ሰጥቷቸው አራት ልጆች እና አሥር የልጅ ልጆችም ለማየት በቅተዋል በተጨማሪም የዳንኤል ልጅ አሌክስልጅ ስለወለደ ቅድመ አያት ለመሆን በቅተዋል ገብርዔል ቴዎድሮስ በሥራ ዓለም ተሰማርተው ያከናወኗቸውን ተግባራት እኔም ለወደፊቱ በዝርዝር ለመጻፍ በመዘጋጀት ላይ ነኝ በዚህ መጽሐፍ ውስጥ በቁንፅል የተጻፈው ከፍተኛ ታሪካዊ ፋይዳ ያላቸው የመሰሉኝን ሂደቶች ብቻ ነው አንባቢያን በተለይም የኢትዮጵያን ታሪክ የሚጽፉ ምሁራን ከዚህ ትረካ አንዳንድ ቁም ነገር ያለው መረጃ አደሚያገኙ ተስፋ አለኝ አቶ ዳዊት ወርቅነህ አሰቲ ዳዊት መስከረም ሀ ቀን ዓም አዲስ አበባ ከተማ ተወለደ አባቱ አዛዥ ሐኪም ወርቅነህ ዓም አንግሊዝ አገር የኢትዮጵያ ሌጋሲዮን ሙሉ ባለሥልጣን ሚነስትር ሆነው ተሾሙጮ አሳቸው ወደ ሎንዶን የፄዱትልጆቻቸውን ዳዊትንና ዮሐንስን አንዲሁም ቦጋለ የሚባለውን የዘመድ ልጅ ይዘው ነው ሟጫነ ጣሊያን አገራችንን የወረረ አዛዥ ሐኪም ወርቅነህ ቆመው በሚናገሩበት ጊዜ አንጀት የሚበላ መዝሙር የሚያሳየው ፎተግራፋቸው በሀቋ ዓም ኢትዮጵ ስለተቀበሉ የአዛዥ ሐኪም ምክንያት እሳቸው ሲሰደዱ ሕንድ አገር ሔደ ዳ እያለነዛነታችን ሲመለስ አ አገራቸው ተመለሱ ህ ሥላሴ ትምህርት ቤት ለመማር ወደ ሊባኖን እያለፍላጎቱ የቴክኒክ ት ዓም የሲቪል ከመጀመፈያመቹ ተማሪዎች ያገኘውን የሙያ ችሎታ በሚገኘው የቴክኒክ ኮሌጅ በኋላወደ ኢትዮጵያ መጥ ጀመረ እዚህ መሥሪያ የሜካኒክ ሥራ ተቆጣጣሪ የበረራ ደህንነት ክፍል የመጀመሪያው ኢትዮጵያዊ የአይሮፕላኖቹን ደኅነነት ከኢትዮጵያ ሲቪል አቪየሽ ሰዎች ጋር በጋራ የአክሱ ድርጅቱ ትናንሽ አይሮፕላዌዊ በማይደርስበትና በማያርጓ ለሀገር የሚጠቅም አገልግ ማመላለስ ነበር ለምርም ያደርስ ነበር ይህ ድርጅ ተወጥቷል ለማለት ይቻላል መንገድ ፈር ቀዳጅ ነበር ሲገባዳዊት ወርቅነህ ዴዱሻን ሬዲዮ እንዲሁም መለዋ በመሥራት ጠቃሚ አገልግ በተጨማሪከየካ ሚካኤል ፀበታች በሚገኘው የእናቱ ቦታ ላይ ጅላ የመኪና መጠገኛ ጋራዥ ከፍቶ ከፍተኛ አገልግሎት ጳ ዲቦራ ሊሻን ሣራ እናታቸው መሮ ጂን መደምደሚያ በአገራችን መልካም ዛፍመልካም ፍሬ ያፈራል የሚል አባባል አለ የአዛዥ ሐኪም ወርቅነህን ታሪክ ስናነብ መልካም ስው መሆናቸውን መገንዘብ ችይናል የልጆቻቸውንም ታሪክ ስናነብ የአባታቸውን ፈለግ በመከተል አገራቸውን በቅን በማገልል መልካም ፍሬ መሆናችውን አስመስክረዋል ከልጆቻቸው ጋር ጋብቻ የፈፀሙት የትዳር ጓደኞቻቸውም ቢሆኑ እስክ አሁን ከአነብብነው ጽሑፍ ለአገር ፅድገት አሳቢ እና ቅን ሰዎች እንደነበሩ መረዳት የተቻለ ይመስለኛል እነዚህን ከመሰሉ ወላጆች የተወለዱት ልጆች ምን ዓይነት ዜጎች ይሆኑ። በዚህ ጽሑፍ ውስጥ እነዚህን ወዳጆቼን አንቱ እያልኩ ያልጻፍሁት ከእነሱ ጋር ካለኝ መቀራረብ የተነሳ መሆኑን መጽሐፉን የሚያነቡ ሁሉ ይገነዘባሉ የሚል አምነት አለኝ አዛዥ ሐኪም ወርቅነህ ሁለት የልጅ ልጆቿ ዳንዔል ገብርኤል ቴምድሮስ ጸንዔል ትምህርት የጀመረው አዲስ አበባ በሚገኘው ኮከበ ዕባሕ ትምህርት ቤት በሀ ዓም ነው በ ቤተሰቡ በሥራ ምክንያት ወደ ዴሞክራቲክ ሪፐብሊክ ኮንጎ ስለፄደ ዳንዔል ሊኦፖልድቪል አሜሪካን ትምህርት ቤት ገባ ከሦስት ዓመት በኋላ አባቱ ከተባበሩት መንግሥታት ጋር የነበረው የኮንትራት ዘመን ሲያልት ወደ አገሩ ስለተመለሰዳንዔልም አብሮ መጥቶ አዲስ አበባ በሚገኘው የአሜሪካን ትምህርት ቤት ገባ የኛ ክፍል ፈተናውን በዘየጸ ዓም በከፍተኛ ማዕረግ አንደ ጨረስዋሺንኝተን ከሚገኘው ሐዋርድ ዩኒቨርሲቲ ገብቶ የኤሌክትሪካል መሐንዲስነት መማር ጀመረ ነገር ግን ፍላጎቱ የኮምፕዩተር መሐንዲስ ለሉሆን ስለነበረኦርሊንግተን ቨርጂኒያ በሚገኘው ኮንትሮል ዳታ ኢንስቲትዩት ተምሮ በዛቿ ዓም በኮምፕዩተር ምሕንድስና ተመረተ ትምህርቱን እንደ ጨረሰ ወደ አዲስ አበባ ለመምጣት ፈልጎ ወደ አገሩ እንደ ተመለሰ በ ዓም አይ በ ኤም በዉእ ድርጅት ውስጥ መሥራት ጀምሮ ነበር ከዚህም በተጨማሪከየካ ሚካኤል በታች በሚገኘው የእናቱ ቦታ ላይ ሾላ ጋራዥ በሚል ስያሜ የመኪና መጠገኛ ጋራዥ ከፍቶ ከፍተኛ አገልግሉት ሲሰጥ ነበር ዳዊት ወርቅነህራሱን አስደስቶ ሌሎችን ማስደሰት የሚያውቅቅንነቱ ወደር የሌለው ደግ እና ለወዳጆቹና ለዘመዶቹ ፍጹም ታዛዥና ታማኝ ሰው ነበር እንደዚህ ሐሳብ ሰፊና ዘርፈ ብዙ የሆነው ዳዊት ወርቅነህ በተወለደ በ ዓመቱየካቲት ወ ቀን ዓም ዐረፈ በማግስቱ መጋቢተ አ ቀንየካ ሚካኤል በሚገኘው በአባቱና በአናቱ መካነ ይ የቀብር ሥነ ሥርዓቱ ተፈፀመ ዳዊት ወርቅነህ የስድስት ልጆች ነባተ ነበር ዲቦራ ሊሻን ሣራ እናታቸው ወሮ ጂን መደምደሚያ በአገራችን መልካም ዛፍመልካም ናሬ ያፈራል የሚል አባባል አለ የአዛዥ ሐኪም ወርቅነህን ታሪክ ስናነብ መልካም ሰው መሆናቸውን መገንዘብ ሻደልናል የልጆቻቸውንም ታሪክ ስናነብ የአባታቸውን ፈለግ በመከተል አገራቸውን በቅን በማገልል መልካም ፍሬ አስመስክረዋል ከልጆቻቸው ጋር ጋብቻ የፈፀሙት የትዳር ቢሆኑ አስከ አሁን ከአነብብነው ጽሑና ለአገር ዕድገት አሳቢ አና ቅን ሰዎች አንደነበሩ መረ ት የተቻለ ይመስለኛል አነዚህን ከመሰሉ ወላጆች የተወለዱት ልጆች ምን ዓይነት ዜጎች ይሆኑ በአጠቃላይ ለመናገር የምችለው የአዛዥ ሐኪም ወርቅነህ እና የወይዘር ቀጸላ ወርቅ ፍሬዎች የተባረኩ መሆናችውን ነው ወቋፅ ለአዛዥ ሐኪም ወርቅነህ የሕይወት ታሪክ መደምደሚያ ያደረግሁት የሁለት የልጅ ልጆቻቸውን ታሪክ አጠር አድርጌ በማቅረብ ነው ለዚህም ምክንያቴ አነዚህ ወዳጆቼ ስለ ሐኪም ወርቅነህና ወይዘር ቀጸላ ወርቅ አንዲሁም ስለ ቤተሰቡ በሙሉ መረጃ በማቅረብና አስተያታቸውን በመለገስ የረዱኝ በመሆናቸውምስጋና ላቀርብላቸው የሚገባኝ በመሆኑ ነው በዚህ ጽሑፍ ውስጥ እነዚህን ወዳጆቼን አንቱ እያልኩ ያልጻፍሁት ከአነሱ ጋር ካለኝ መቀራረብ የተነሳ መሆኑን መጽሐፉን የሚያነቡ ሁሉ ይገነዘባሉ የሚል አምነት አለኝ ዳንዔል ገብርኤል ቴዎድሮስ ዳንዔል ትምህርት የጀመረው አዲስ አበባ በሚገኘው ኮከበ ዕባሕ ትምህርት ቤት ሀል ዓም ነው በሀ ቤተሰቡ በሥራ ምክንያት ወደ ዴሞክራቲክ ሪፐብሊክ ኮንጎ ስለፄደ ዳንዔል ሊኦፖልድቪል አሜሪካን ትምህርት ቤት ገባ ከሦስት ዓመት በኋላ አባቱ ከተባበሩት መንግሥታት ጋር የነበረው የኮንትራት ዘመን ሲያልቅ ወደ አገሩ ስለተመለሰዳንዔልም አብሮ መጥቶ አዲስ አበባ በሚገኘው የአሜሪካን ትምህርት ቤት ገባ የኛ ክፍል ፈተናውን በሀ ዓም በከፍተኛ ማፅረግ አንደ ጨረሰዋሲንግተን ከሚገኘው ሐዋርድ ዩኒቨርሲቲ ገብቶ የኤሌክትሪካል መሐንዲስነት መማር ጀመረ ነገር ግን ፍላጎቱ የኮምፕዩተር መሐንዲስ ለመሆን ስለነበረአርሊንግተን ቨርጂኒያ በሚገኘው ኮንትሮል ዳታ ኢንስቲትዩት ተምር በዘየ ዓም በኮምፕዩተር ምሕንድስና ተመረተ ትምህርቱን እንደ ጨረሰ ወደ አዲስ አበባ ለመምጣት ፈልጎ ወደ አገሩ እንደ ተመለሰ በሀኋ ዓም አይ ቢ ኤም በእ ድርጅት ውስጥ መሥራት ጀምር ነበር ነገር ግን በወቅቱ በአገሪቱ የተከሰተው ከፍተኛ የፖለቲካ ቀውስ ባስክተለው ችግርአይ ቢ ኤም በ ድርጅቱን ዘግቶ ከኢትዮጵያ ወጣ ወዲያውኑ የኤሌክትሮኒክስ ዕቃዎች እና ኮምፐዩተሮች ለመሥሪያ ቤቶች በማቅረብ በግዙፍነቱ በሚታወቀው የኤን ሲ አር ርር ውስጥ በ ዓም ሥራ ጀመሪረ በዚህ ድርጅት ውስጥ በመስክ መሐንዲስነት ጀምሮ የዚሁ ክፍል ሥራ መሪ ሆኖ እስከ ዓም ድረስ ሲሠራ ቆየ በድቿ ዓም አጋማሽ ላይ የድርጅቱ ወኪል በመሆን ወደ ጅቡቲ ሄፄዶ በኃላፊነት እስከ ዓም ሠራ በ ዓም ቤተ ሰቡን ይዞ ወጽ አሜሪካ ከተጓዘ በኋላ በኮምፐዩተር ኩባንያዎች ተቀጥሮ እስክ ዒም ድረስ ሊሠራ ቆየ በዚሁ ዓመት ወደ ኢትዮጵያ መጥቶ ኗፀቪፎሰ ር የግል ኩባንያ እና የ የንግድ ሽርክና ካለው ድርጀት ጋር እስከ መጋቢት ወር መጀመሪያ ፅ ዓም ድረስ ሲሠራ ነበር ልሰሃጸበርይበ ልርከበሃ ነሃ ኮ ትውልደ ኢትዮጵያዌ በሆነው ነሲቡ ቶርቶራ የተቋቋመ የበጎ አድራጎት ድርጅት ሲከፊቸዳንኤል ለሥራ አስኪያጅነት ተመርጦ ድርጅቱን በመምራት ላይ ይቻ አቶ ዳኔል ቴዎድርስ አትራፊ የሆነውን የሥራኃላፊነት ትቶ ለምን በዚህ በጎ አድራጎት ድርጅት ውስጥ ለመሥራት ወሰነ።

• N.B. This Summary is Very Experimental!! based on the following scripts from:
  • https://github.com/millzon/textSummarizer-am
  • https://github.com/icoxfog417/awesome-text-summarization#motivation