a ክርስቲያናዊ ስነ ምግባር ኮርስ.pdf

• word cloud

• Extraction Summary

ፓሐና የን የወጋ ሦኛ ታቋውመጋጋዎ ኖረጋሥፖ ራታቻ ቻ ሐመወፖ ማራሪገፀ ሯ ኢጽሑፋዊ ሕግ በሁለት ይከፈላል የሰው ልጅ በተፈጥሮው ከእግዚአብሔር ገኘው ነው ን የሚገኘው በማቴዎስ ወንጌል ከምዕራፍ ድረስ ነው አንቀጸ ብፁአን የተራራው ስብከትም ይባላል ምክንያቱም ጌታ ትምህርቱን ሲያስተምር በእስራኤል ሰሜን በጥብርድያኖስ ባህር አጠገብ በቅፍርናሆም አካባቢ በሚገኘው ሁለት ማይል ከፍታ ባለው ተራራ ኮረብታ ሳይ ስለሆነ ነው ማቴ ። ሁሉን ሲባል መጀመሪያ ራስን መካድ ከዚያም እናት እህት ወንድም ልጅንም ሐብትንም ንብረትንም መተው ነው ይህም ሌላውን ለማገልገል በወንጌል ምክንያት ነው።

• Cosine Similarity

ጌታችን ብትወዱኝስ ትዕዛዜን ጠብቁ ዮሐ እንዲሁም ከሆነ እንደ እስራኤላውያን እግዚአብሔር ያለውን ሁሉ እናደርጋለን እንታዘዛለን ብለን ከሁሉ በፊት ለእግዚአብሔር ቃል መግባት አለብን ክርስትናውን ስንጀምር የመጀመሪ ያ ሥራችን መሆን ያለበት ይህ ነው የአሥርቱ ትዕዛዛት ዓላማ አሥርቱ ትዕዛዛት የተሰጡት በሚከተሉት ዓላማዎች መሠረት ነው ይኸውም ከግብጽ ምድር ስሳወጣቸው ውለታውን እንዲያስቡ ዘጸ መዝ ወደፊት በአረማውያን መካከል ሲመላለሱ ከኃጢአት እንዲጠበቁ ዘኑ መንፈሳዊ አካሄዳቸው ምን ምን አቅጣጫ መከተል እንዳለበት ማሳየት ነው ዛሬም ቢሆን እግዚአብሔር ከኃጢአት ዓለም ነፃ አውጥቶናል ይኸውም በበግ ዴድ ሳይሆን በልጁ ደዎ የተዷጸመ ኸለሆነ ውለታውን ከልብ ልናስበው ይገባናል ስለዚህ ኃጢአትን በሚሠሩ ዓለማውያን መካከል ስንመላለስ አሥርቱ ትዕዛዛትን በማስተዋል እንጠብቅ እንዲህ ከሆነ መንፈሳዊ አካሄዳችን መልካሙን አቅጣጫ የተከተለ ይሆናል ግለት ነው የዐሥርቱ ትዕዛዛት አከፋፈል የክርስቲያን ሕግ የፍቅር ሕግ ነው ቅዱስ ጳውሉስ ሌላውን የሚወድ ሕግን ፈጽሞታል ካለ በኋላ ከአሥርቱ ትዕዛዛት የተወሰኑትን በመጥቀስ ፍቅር የሕግ ሁሉ ፍፃሜ መሆኑን በግልጽ ይናገራልፈ ሮሜ ታዲያ ጌታችን መድኃኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ እንዳስተማረን ፍቅር በሁለት ይከፈሳል ማቴ ፍቅረ እግዚአብሔር ፍቅረ ቢጽ በተጨማሪም ጌታችን ሕግም ነቢያትም በነዚህ በሁለት ትዕዛዛት ተጠቃለዋል ብሎ ስለተናገረ በዚህ መነሻነት አሥርቱ ትዕዛዛት በፍቅር አከፋፈል በሁለት ይከፈላሉ ማለት ነው ይኸውም እንደሚከተለው ኘነው ኛ ፍቅረ እግዚአብሔር ከኛ ትዕዛዝ እስከ ኛ ትፅዛዝ ያሉት ሲሆኑ እግዚአብሔርን የሚመለከቱ ናቸው ኛ ፍቅረ ቢጽ ከኛ ትዕዛዝ እስከ ኛ ትዕዛዛት ያሉት ሲሆኑ ባልንጀራን የሚመለከቱ ናቸው ጐ ነጻ በሌላ በኩል ደግሞ። የሪሯች ፅጋ ህሠ ጻርን ፍሪዱገ ም የቪ መዝዮሐ ይህ የሚያሳየን ከአማለጅነት አልፈው የአምለክነት ሚና ይጫወቱ ዘንድ የጸጋ አምላክ ሆነው መሾማቸውን እንረዳለን ለምሳሌ እግዚስብሔር በባሕሪው ብርሃን ነው ዮሐይ ኛጢሞ ኛዮሐ ቅዱሳን ደግሞ በጸጋ ብርሃንነትን አግኝተዋል ማቴ ሬ ሁሉን ማድረሟ የሚቻለዉእግዚአብሔር ነውኢዮ ቅዱሳንም ከእግዚአብሔር በተሰጣቸው ጸጋ ሁሉን ያደርጋሉ ዮሐ ሁሉን ማወቅ የእግዚአብሔር የባህሪይ ገንዘቡ ነው ቅዱሳንም በጸጋ ሁሉን ማወቅ ተሰጥቶቸዋል ኛነገ ሐዋሥራይ ቆሮ የእግዚአብሔርን አክብሮት አምልኮት ለቅዱሳን አንሰጥምና እንድያውም ለእነርሱ የምንሰጠው ክብር እግዚአብሔርን ማክበር ስለሆነ በብዙ ምስጋና ለአግዚአብሔር እናቀርባለን ኛቆሮ ስለዚህ ቅዱሳንን ማክበር ከአግዚአብሔር ውጭ ልዩ አምልኮት አለመሆኑን መገንዘብና ማስገንዘብ ያስፈልጋል ሌሎች አማልክት የተባሉት ሌሎች አማልክት የተባሉ ለአርሱ የሚገባውን ጊዜ ለዓት ቦታ የሚሻሙ ነገሮች ናቸው አነርሱም ገንዘብ ማቴ የሐ ሥራ ጢሞ የሰው ኃይል ኤር ማር የሰው ጥበብ ዕውቀት ኤር ሳሙ ሆዳምነት ራስ ወዳድነት ፊል የምንታመንባቸው ሰዎች መዝ አለቆቻችንወገኖቻችን የሐሥራ አባትና እናት ማቴ ተድላ ደስታ ኛ ጢሞ የተቀረፀ ምስል ዘጸ ቄ ጄ ጌጣጌጥ ዘፍ የሐ ሥራ ዐ ጠንቋይ ሟርተኛ ቃልቻ መናፍስት ጠሪ ኛ ሳሙ ኤር የሐሥራ የሐዋሥራራ አይሁንልህ አታምልክ በመጀመሪያው ትዕዛክ መሠረት እነዚህን ነገሮቸ ከእግዚአብሔር በቀር ሌሌፍ አማልክት ማድረግ ተገቢ አይደለም አለመከተልና አለማምለእክን ብቻ ሳይሆን እግዚአብሔርን ማምለክ በሚደረገው ኅብረት አምልኮ በግል በም ንፈጽመው ለአግዚአብሔር ታዛዥነታችንን ልንገልጽ ይገባናል ኢሳ እግዚአብሔርን እያመለኩ በሌላ በኩል ሲላ አምላክ ምከተል ደግሞ እጅግ የከፋ ኃጢአት ነው በኤልያስ ጊዜ ዓመት ከመንፈቅ ድርቅ የሆነው የባቢሎን ምርኮ የሆነው በዚህ ኃጢአት ምክንያት ነው ኛ ነጊ ራ ኤር ጌታችን መድኃኒታችን ኢየሱስ ከእግዚአብሔር በቀር ሌሎች አማልክት አይሁኑልህ ሲል ሌሎች አማልክትን ማቴ ፅ ስለዚህ እንግዶች አማልክትን አስወግደን በሕይወታችን ላይ እግዚአብሔርን ገዥ ልናደርገው ይገባናል ዘፍ በማናቸውም ምሳሊ የተቀረጸውን ምስል ለአንተ አታድርግ ይህን ሁለተኛ ትዕዛዝ የሚያደርጉት አሉ እኛ ግን በአንደኛው ትዕዛዝ እናጠቃልለዋለን ደተቀረጸ ምስል ማለት አንድ ቅርጽ ሠርቶ ይህ አምላክን ይመስላል ወይም አ ምስል ነው ይህ ጣኦት ይባላል በዚህ ትዕዛዝ መሠረት የማናቸውንም ምስል ሲል ታተረጸ ምስል በሦስት ይከፈላል ይኸውም ክርስቶስ በመዋዕለ ስብከቱ ምሳክ ነው ብሎ የሟመለክ በሳይ በሰማይ ባለው ነገር የተቀረጸ ምስል ምሳሌ ፀሐይ በታች በምድር ባለው የተቀረጸ ምስል ም ከምድር በታች በባሕር ውስጥ ባሉ ጨረቃ ክዋክብት የሟበሩ አዕዋፍ ወዘተ ሳሌ በወንድ መልክ በሴት መልክ በእንስሳት ነገሮች የተቀረጸ ምስል ምሳሌ በዓሣ በጉማሬ ኣዞ ወዘተ ዘዳ ተመልከት የተቀረጸ ምስል ወይም ጣኦት በሚከተሉት ነገሮች ሊሠራ ይችላል በማዕድን ወርቅ ነሐስ ብረት ብር በማስቀ እንጨት በመጥረብ ኢሳ መልክ ሬጽ ዘጸ ኢሳዐ ድንጋይ በማለዘብጭሞስል ቀርጾ ጣኦትን ማምለክ የአሕዛብ የ አረማውያን ልማድ ነው ከግብጽ ምድር ያወጣቸውን አምላክ እግዚአብሔር ነገር ግን እስራኤልም ቢሆኑ ብዙ ጊዜ ጣኦትን ኣምልከው እንደነበር የሚከተሉት ኛ ነገ የተቀረጸምስል ሲል ግን ቅዱሳት ሥዕላትን አይመለከትም ለ ን በመዘንጋት ጥቅሶች ያስረዳሉ ምሳ ኛ ነገ ምን ቢሉ ቅዱሳን ሥዕላትን ለመጀመሪያ ጊዜ በሊቀ ነቢያት ሙሴ አማካኝነት ያሠራው እግዚአብሔር ነው ዘጸ ኋላም ጠቢቡ ሰሎሞን ቤተመቅደስን ሲሠራ ቅዱሳን ሥዕላትን እንዲስልባቸው አዞታልነገ ተ ቅዱሳት ሥዕላት በቤተክርስቲያን ሦስት ዓላማዎች አሏቸው አነርሉም ድ ያያቸውና ት አምላክነት ኖራቸው ላይሆን ነገር ግን ሰው እንደ እግዚአብሔር ስተላለፍ ትምህርት ጸጋማ ነ ሰአምልኮት ለትም ት አንደኛው ትዕዛዝ እኔ እግዚአብሔር አምላክ ቀናተኛ ነኝ በማለት እግዚአብሔር ር ሸ ን ቢሆን የእግዚአ ዛ ጁ ሲንበረከክ በተመለከተ ጊዜ ዝም ብሎ አልተመለከተም ብዙ ጊዜ ይቆጣ ነበር ዛሬም ለእዱ ሥራ ሲገ ቅጣት እንዳይሰነዘር የተቀረጹ ምስሎችን ማራቅ አለብን አዜ ስለዚህ የእግዚአብሔር ታቦት ማደሪያ የሆነው ሰውነታችን ጣኦታ እ ክው ዞ ሬ ለ ሽ ን ይገባዋል። ማቴ ር ያሕዌ ያለና የሚኖር ማለት ነው ዘፍ ቫ ዘጸ ዘጸ ክርስቶስ እርሱ እግዚአብሔር ነው መመ በሐዲስ ኪዳን እግዚአብሔር ወልድ በሥጋ ሲገለጥ በሚከተሉት ስሞች ተጠርቷል አማኑኤል ኢሳ ማቴ ኢየሱስ ማቴ ሉቃ መሊሲህ መሲህ ማለት ትርጓሜው ክርስቶስ ማለት ነወ ዮሐ መድኃኔዓለም ዮሐ የአግዚአብሔር ስም ባዶ ቃል አይደለም። እግዚአብሔር ራሱን የገለጠው በስሙ አማካኝነት ነው አስታውቋል ዮሐ ስሙም ከሁሉ በላይ ነው ፊል መባልን ሰጠው» የማይታየው ጊዜ ስሙን ለዓለም ወልድ ኃይሉን ግርማውን ይዞ ይገኛል ማቴ በተለይም ክርስቶስ በሥጋ በተገለጠ «አግዚአ መባልን አምሳክ መባልን ሕዝቡ ሁሉ እያንዳንዱ በየአምላኩ ስም ይሄዳል እኛም በአምላካችን በእግዚአብሔር ስም ለዘለዓለም እንኖራለን ሚክ ስለዚህ የእግዚአብሔርን ስም አክብረን ልንይዘው ልንቀድሰው ይገባል እንጂ በከንቱ ልንጠራው አይገባም የእግዚአብሔር ስም ቅዱስ ታላቅ ምስጉን ነው ኢሳ ሚል ማቴ ሉቃ ኢያ መዝ የእግዚአብሔር ስም ድንቅ ተአምራትን ያደርጋል ማር ሐዋ ሥራ የእግዚአብሔር ስም ለአጋንንት አስፈሪና አስደንጋጭነው ን ማር ሐዋሥራ የእግዚአብሔር ስም በችግር ጊዜ መጠሪያ ነው መዝ ምሳዐ የአግዚአብሔር ስም የምንባረክበትና ምሥጢራትን ያፅ ሪበከንቱ አትጥራ ከንቱ ማለት በእግዚአብሔር የተናቀ የማይገባ ምናምን ነገር ማለት ነው ሁሉ የምንፈጽምበት ነው መዝ ማቴ የእግዚአብሔርን ስም በእንዲህ አይነት ሁኔታ መጥራት እንደማይገባ ይህ ትፅዛዝ ያስተምረናል የእግዚአብሔርን ስም በከንቱ ከምንጠራባቸው ነገሮች መካከል የተወሰኑትን እንመለከታለን የሰው ሥጋዊ ፈቃድ ኢየዮብ ገ ኢሳ ዞ» መዝ ሮሜ ፀ ኤፌ ሐሰተኛ ትንቢት ሕዝ ዘካ በሐሰት መማል ዘካ ማቴ በእግዚአብሔር ስም መጠንቆል ኢሳ ጣኦትን ማምለክ ኛ ኛ ጴጥ ፈ በአግዚአብርሔር ስም መራገም ማቴ ነገ በእግዚአብሔር ስም ሮሜ የእግዚአብሔር ስም ማቃለልና ክብር አለመስጠት ስሙን ከንቱ ማድረግ ነው ምሳሌ በእግዚአብሔር ስም ለተቀደሱት ነገሮች ክብር አለመስጠት ዳን የተናገርነውን ቃል አለመፈጸም ዘጻ በስሙ ቲቶ ከላይ ያየናቸው ነገሮች በመጽሐፍ ቅዱስ የተ በተዘዋዋሪ መልኩ በክንቱ ስሙን የምንጠራባቸው ነገርች አሉ ለምሳሌ በዘፈንና ማስታወቂያዎችቦፍያ ቲሸርት በየንግዱ ሱቅ በዓለማዊ መጽሐፍ የእግዚአብሔርን ስም በማድረግ አማኑኤል ቃል አብ የእግዚአብሔርን ስም የምንጠራበት ጊዚ በሰላምታ ጊዜ ጴጥ ሮሜ በአግዚአብሔር ስም ወይም ስለስሙ የምናስተምረውን በተግባር አለማዋል ሮሜ ገለጡ ሲሆነ አሁን ባለንበት ዘመን ደግሞ የእግዚአብሔርን ስም በተውኔት በተለያዩ ለግል ስም መጠሪያ በአምልኮ ጊዜ መዝ ን ፊልጽ ኢዮ ዮሐ ፖ በቡራኬ ጊዜ ዘጭል ኛ ቆሮን ስሙን በከንቱ የሚጠራውን ከበደል አያነጻውም ይህ ማለት ነገረን የእግዚአብሔር ነው ሕዝ ሰማይ ዙፋኑ ምድር የእግሩ መረገጫ በመሆናቸው በነዚህ እንዳንምል ከተነ። ዘዳ የሰንበት ቀን ከሥራ ተከልክለን የምናርፍበት ቀን ብቻ ሳይሆን ባልተከፈለ ልቡና እግዚአብሔርን የምናመልክበት ቀን ነው እንዲያውም የዚህ ትዕዛዝ ዋናው ቁም ነገር ይህ ነው ስለዚህ ቀን የተግባር ዕረፍት ነው ስለተባለ ሥራ ፈተን መዋል የለብንም በተቀደሰው የእግዚአብሔር ጉባዔ መገኘትና እግዚአብሔርን ማምለክ ቃሉን በመማር ከእግዚአብሔር የሚገኘውን ሰላምና እረፍት መቀበል አኦለብን ዘሌ ከዚህም ሌላ ጌታችን መድኃኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ በሰንበት መልካም ሥራ መሥራት ተፈቅልጳል ብሎ ባስተማረው ርንችን ሥራ በመሥራት አናከብፁታለን ምሳሌ ጌታችን በቪ ቶኝ በሽተኞችን ይኅበዌ ይደውፈች ክርስቶስ እና ሐዋርያት ይህን ቀን አክብረውታል ሉቃ ቭ ፈሪሳውያን በሰንበት ቀን እግር ከዘረጉ አደቻፉም ነው« ገበር እፍም በሽተኞችን የታሠሩ ሰዎችን መጠየቅ ይገባናል ወደቤተክርስቲያን በመሄድ ሠባፅ በማስገባት ለድሆች ምጽዋት መስጠት የተጣሉ ሰዎችን ማስታረቅ ይገባልቋ በመንፈሳዋ ጉባዔያት ሁሉ መገኘት የእግዚአብሔርን ቃል መስማትና ለእግዚአብሔር ዝማሬን ማቅረብ ተገቢ ነው ለነፍሳችን ፅረፍት የምናገኘ ከክርስቶስ ነው ጌታችን ወደ እኔ ኑ ከእኔም ተማሩ ለነፍሳችሁም ፅረፍት ታገኛላችሁ ይላል ማቴ በለማዊ ዕረፍት የሆነው ክርስቶስ ከእኛ ጋር ይኖራልና ቀሐ እንጓዲህ በክርስትሩ ስትና መልክ ነው የእግዚአብሔር ቃል እንዲህ ይላል ዕብ ከዚህ ስው ቂሊ ዚህ ሌላበቅድስት ቤተክር ወር በገባ ቁጥርትየሟከበሩ ዕለታት አሉ በ ሊቀ መላእክት ቅዱስ ማርያም በ በዓለ ወልድ ናቸው ስለዚህ ሰንበት የሚከበረው በዚህ ስቲያን ሥርዓት መሠረት ሟካኤል በ የእመቤታችን የቅድስት ድንግል ኛ ትዕዛዝ አባትህንና እናትህን አክብር ይሎኞ እናትህን አክብር የሚለው ትዕዛዝ የፍቅረ ቢጽ መጀመሪያ ነው አራተኛው ትዕዛዝ ወላጆቻችንን እንድናከብር ያዝዛል ዘፀ በዘፀአት እንደተጠቀሰው ሁሉ በአዲስ ኪዳንም ከሌሎች ትዕዛዛት ጋር ተጠቅሷል ማቴ ማቴ ሀ ኤፌ አባትና እናት ሲል በሥጋ የወለዱንን ብቻ ሳይሆን በአርአያ ሥላሴ የተፈጠረ ሁሉ እንድናከብር ነው እነዚህም የሥጋ አባቶችና የመንፈሰ አባት በማለት ለሁለት ከፍለናቸዋል ይህ ትዕዛዝ ከፍቅረ ቢጽ አስቀድሞ የተሰጠበት ምክንያት አናትና አባትን ማክበር እንደቀላል አንዳናየውና ቅጣቱም ከሌሎቹ ትዕዛዛት እንደማያንስ ለማስረዳት ዘፀ ዘዳ ሌሎቹን ትዕዛዛት ከመተላለፍ የምታድን ስለሆነች ዛሬ ልጅ የሆነ ነገ አባት እናት መሆኑ አይቀርም ዛሬ በልጅነቱ ሳለ ለእናት እና ለአባቱ የሚታዘዝ ከሆነ ነገ ልጆቹ ይታዘዙለታልና ሁ» እናትና አባት የተባሉት በሁለት ይከፈላሉ እነርሱምፁ የሥጋ እና የመንፈስ እናትና አባት ናቸው የ አባህ ሀወላጆቻችንዕብ ዘፍ ብ የትውልድ አባት ዮሐ ሐ የአንድ ዓይነት የኑሮ ወገን አባት ዘፍ መ አሳዳጊሞግዚትኛቆሮ ሠ በወሳጆቻችን ዕድሜ የሣሂገኙ ዘሌ ኛ ጴጥ ኮ ሮ ረ የቀለም አባቶች ሰየሀገር መሪዎች ሮሜ ኛ ጴጥ የመንፈስ አባት እናትና ሐ ልሳነ ወለ ሀ የንስሐ አባት ለካህናት ት የሩሚ ኣት ሐየወንጌል ሰባኪ ኛ ቆሮ ቭ ኛ ጢሞ ኛ ተሰሎ መቅዱሳን አባቶች እና እናቶች ዳን ሠ የክርስትና አባትና እናት ኦክብር አባት እና እናት ማክበር ማለት መውደድ መታዘዝ መርዳት አለማቃለል ማለት ነውን ዘሌ ዘዳ ቆሳ በሁሉ ለወሳጆቻችሁ ሲል በሁሉ የሚለው ቃል ብዙ ነገሮችን ያመለክታል ይኸውም ሀ ምክራቸውን በመስማት ምሳ ኛሳሙ ለ በተቸገሩ ጊዜ የሚያስፈልጋቸውን በመስጠት ዘፍ ሐ በሌላቸው ጊዜ የሚረዱበትን መንገድ ማዘጋጀት ብድራትን መመለስ ዮሐ ኛጢሞ መ ውጤታማ በመሆን ምሳ ምሳ ምሳኀዓሥ መዓ ሠ ዘመ መመ ሙ ሠ ውለታቸውን በማሰብ መሲራ ረ አግባብነት ባለው መንገድ በመታዘዝ ትኤር ኤፌይ ወላጆችንም ሆነ ሌሎችን የሥጋና የመንፈስ አባቶችን ሲኖራቸውም ሲያጡም ጤና ቢሆኑ ቢታመሙም ባረጁ ጊዜ ልንረዳቸው ልናከብራቸው ልንሰጣቸው ይገባል አቅም አግኝተን ወላጆቻችንን የምንረዳ እኛ ብንሆን እንኳን ማክበር እንደሚገባን ጌታ አስተምሮናል ማቴ ምሳሌ ሲራ እግዚአብሔር ይልቅ እነርሱን ብቻ መውደድም ማክበርም አይገባም ኛ ሳሙ ማቴ ማቴ በተገቢው መንገድ ግን አባትና እናትን ማክበር ዕድሜን እንደሚያረዝም አራተኛው ትዕዛዝ ያስተምረናል። አባትና እናቱም ቢሆኑ ልጆቻቸውን በፄታ ምክርና በተገሳፅ እንዲያሳድጓቸው እንጂ በከንቱ እንዳያበሳጪቸው አራተኛው ትዕዛዝ አይፈቅድም ኤፌ ቀላ የእግዚአብሔርን ቃል የሚሰማ ልጅ እናቱን ያሳርፋታልቫሮቹ ለርሱ እንዲገዙለት እሱም ለወለደው ለአባቱ ይገዛል ሲራ የአባት ምርቃት የልጅ ቤት ይጸናል የእናት እርግማን ግን መሠረት ይነቅሳል ሁ ወላጆች ለልጆች ሊያደርጉት የሚገባው ድርሻ ሀ አንክብካቤና በቲ ክትትል ማድረግ ለ ለበጎ ነገር አርአያ መሆን ሒ መልካም ሲሠሩ ማበረታታት ሲያጠፋ መቅጣት መ ከጥፋት መጠበቅ ኛ ትዕዛዝ አትግደል ዘፀ ይህ ትዕዛዝ የተሰጠበት ዓላማ የሰው ልጅ ሕይወት በአጋጣሚ በልማድ የምትገኝ አይደለችም ልዑል ኤሒሒር ኤጨሐሑፍበጥበፁ ያስቆኛትኖእግርአብኗፎየእጅ ሥራፕንሸበቫቸ ቨሸማምቪ ኣይወታችንላይ መግደልም ሆነ ማዳን የሚቻለው እግዚአብሔር ብቻ መሆኑን እንድናውቅ ይህ ትህዛዝ ተሰጥቶናል ዛዲጋኃ ጊ ሳሙ » የተፈቀደ መግደል ሳማዱጩዛጋጭን በመጽሐፍ ቅዱስ አትግደል የሚለው ሕግ እንዳለ ሁሉ መግደል የተፈቀደበት ጊዜ አለ ለምሳሌ አመንዝራውና አመንዝራይቱ በድንጋይ ተወግረው በእሳት ተታጥለው ይግደሉ ነበር ዘሌ ዮሐ ሰጡን የገደለ ይገደላል ከጸ በተዘዋዋሪ መንድ የገደለም ይገደል ነበር ዘጸ እነቪህ ሁሉ በብሉይ ኪዳን እንዲፈጸሙ የታዝዘ ነበረ ዛሬ በሥጋዊ ገዥዎች እንደአግባቡ መርምረው የሚፈጸም ቢሆንም በዘመነ ሐዲስ ግን ለመንፈሳዊ ዳኞች በሌላ ተተክቷል ዛሬም ሀገርን ለመውረር የመጣን ጠላት የሀገር ጠባቂዎች ቢገድሉ ሕግን እንደመተላለፍ አይቆጠርባቸውም ነገር ግን ጠላት ከተማረከ መግደል አይገባም ሁ አትግደል ሲል በሦስት ይከፈላል እነርሱም ኸ ሥጋን መግደል ነፍስን መግደል ራስን መግደል ሂዷ ሥጋን መግደል ይህ በተለያየ መንገድ ሊፈጸም ይችላል ለምሳሌ በተለያዩ መንገድ ተጠቅሞ የሰው ሕይወት እንዲጠፋ ማድረግ ነው መግደል ከውስጥ ከሰው የሚወጡ ሰውንም የሚያረክሱ ብሎ ጌታችን ከዘረዘራቸው ክፉ ሥራዎች አንዱ ነው ሠ ወዱቾ ይሕ ሃድ ቅዱስ ጳውሎስም በገላትያዳድ ከዘረዘራቸሾቶ ገሽኾዎፓ ሃዎቸኽንጴ መጓደል ነ ገላ ጌታችን በሐዲስ ኪዳን አትግደል የሚለውን በማጥበቅ ወደ መግደል የሚያደርሰንን ስድብ ቁጣ እንደሌለብን አስጠንቅቆናል ማቴ ይልቁንም በተሰጣቸው ጸጋ ሀብት ሹመት ወገኖቻቸውን ሊረዱ የሚችሉትን ጠቃሚ ሰዎችን መግደል ሌላውን ከመግደል የበለጠ ታላቅ በደል ነው እግዚአብሔር ስለእነርሱ ተበቃይ ነው ማቴዱ ኩፋዕ ዘፍ ረነ በተለያዩ ሁኔታ በቃላትና በመጠቆም አጥፊውን በመርዳት ማቴ ሯ የሰው ሕይወት ሊድን የሚችልበትን መረጃ በመከልከል ለሞት የሚያደርስ ረሀብንና ጥም በሽታም አይተን የተቻለንን አለመርዳት ዮሐ ያዕ ሲራ በሽታና ድካምን ሌላም ችግርን ሲያዩ ለሞት የሚያደርስ ሥራ ማሰራት ። እንደዚህ ያሉ ሰዎች ሐሰተኛ ነቢያት እንደሚነሱ አስቀድሞ ክርስቶስ ተናግሯል ማቴ ፋ እግዚአብሔር ጥንት በብሉይ ኪዳን ሲያደርግ እንደነበረው ሐሰተኛ ነቢያትና ሐሰተኛ ምስክሮችን ይቃወማል ዘዳ ኛ ዜና ኤር ክርስቲያን ግን በእውነት ለእውነተኛ አምላክ እንደ ሐዋርያት ምስክርነት ሊሰጥ ይገባል እግዚአብሔሩ ሐሰትንና ሐሰተኛ ከንፈሮችን በጣም አድርጎ ይጠየፋልፁ እውነትን የሚያደርጉ ግን በእርሱ ዘንድ የተወሰዱ ናቸቐው ዴሬ ን ምሣ ሐሰትን የሚናገሩትን ግን እንዚአብሔር እንደሚያጠፋቸው ቃሉ ይናገራል መዝ ስለዚህ ውሸትን አስወግዳችሁ እርስ በርሳችሁ ብልሆች ሆናችሁ እያንዳንዳችሁ ከባልንጀሮቻችሁ ጋር ኤፌ ስለሆነም ክርስቲያን በማናቸውም ቦታ ከማናቸውም ምክንያት እውነትን መናገር እንጂ አይገባውም ፅ« ምሣ እውነትን ተነጋገሩ ሐሰትን መናገር ኛ ትዕዛዝ ባልንጀራህን ቤት አትመኝ ዘፀ ይህ ትዕዛዝ የተሰጠበት ዓላማ የሰው ልጅ ንፅህና በውጭ ብቻ ሳይሆን በውስጥም መሆን አለበት አትመኝ ሲባል መመኘት ብቻ ሳይሆን አታስበው አትፈልገው ሲል ነው እግዚአብሔር የአያንዳንዱን ሰው ሕይወት ከልቡ በመነጨ ግዴታ ብቻ ሳይሆን ከሕሊና ከመነጨ ፈቃድ እንዲጠብቁለት ይፈልጋልፎ ሰው ሕግን እንዲፈራ ብቻ ሳይሆን በሕሊና እንዲያመዛዝን እንዲያገናዝበውም ጭምር ነው ስለምኞት ምነት ቅዱስ ያዕቆብ ተር ጸንሳ ኃጢኦትን ትወልዳለች ኃጢአትም ካደገች በኋላ ሞትን ና በማለት አስረድቷል ስለዚህ ምኞት ቀላል ኃጢአት ስላልሆነ በአጭሩ መቅጨት ያስፈልጋል እንዲህ ያለ ኃጢአት ባይሠራም እንደ ተፈጸመ የቆጠር ነው ጊዜና ቦታ አልፈቀዱም እንጂ ከታሰበ ታሰራ ማለት ነው ሕጉም የተሰጠው በዚህ ምክንያት ነው ነገር ግን ምኞትን በውጫዊው ማስወገድ ሳይሆን ከምኞት ጋር ታግሎ ማሸነፍን ያመለክታል ሰዎች በዝሙት ኃጢአት የሚወድቁት አትመኝ የሚለውን ትዕዛዝ በቅድሚያ ሲተላለፍ ነው ጌታችን ግን ወደ ሴት ያየ ሁሉ የተመኛት ያን ጊዜም በልቡ ከአርሷ ጋር አመንዝሯል በማለት መመኘት እራሱ አመንዝራነት እንደሆነ ገልዷል ማቴ ምኞቱን የገደለ ክርስቲያን ግን አመች ሁኔታዎችን እንኳን ቢሟሉለት እንደ ዮሴፍ ይህንን ክፉ ሥራ በእግዚአብሔር ፊት አላደርገውም ብሎ የዝሙትን ጦር ይሸሻል ዘፍ በሌላ በኩልም ስርቆትን ግድያን በሐሰት መመስከርን ፍርድ ማዛባትን የሚፈጽሙት ገንዘብን ሌላም ጥቅምን አሳደርገውም ብሉ እንዲሁም የዝሙትን ጦር ይሸቫሻል የእግዚአብሔር ሰው ግን ከጂህ መሸሽ አለበት ኛጢሞ ምኞት ብዙ ጉዳት ያለበት ኃጢኣት ነው መልካምን ሊመኝና ሊያሰብ የሚገባውን ሕሊና ክፉውን በመመኘት ጊዜውን እንዲያሳልፍ ያደርጋል እንዲህ የሚያደርግ ሰው ከነፍሱ ጋር የሚታገል ሰውን ይመስላል ኛ ቆሮ ስጋውንና ነፍስን ይጎዳል ክፉ ምኞትን መርምሮ ከተረዳ በኋላ ከሕይወቱ ማስወገድ አለበትኑ እግዚአብሔርንም የዓመት ልብስ የእለት ጉርስ ስጠኝ ብሎ በጾም በፀሎት በስግደት መማፀን ይገባዋል ቅዱስ ጳውሎስም ፊተኛው ኑሮአችሁን አያሰባችሁ እንደሚያታልል ምኞት የሚጠፋውን አሮጌውን ሰውነት አስወግዱ ይለናል ኤፌ ስለዚህ በምድር ላይ ያሉ ብልቶቻችንን ገድለን ከክርስቶስ ጋር ተሰቅለን ለኃጢአት ሞተን ክርስቶስም በውስጣችን ሕያው ሲሆን ክፉ ምኞትም ያን ጊዜ ይወገዳል ቆላ ገላ ከመጽሐፍ ቅዱስ ውስጥ ምኞት አዳምንና ሔዋንን ንጉሥ ዳዊትንና ሌሎች አባቶቻችንን አሳስቷል ሰው ሰማይን ያህል ዳቦ ከሰጠህ ከዋክብትን ያህል በላተኛ ይወርድብሃል ምኞት ወደ ምግባር እንዲለወጥ የሚገፋፋ አወዳደቅን የማያሳምር ኃጢአት ነው የሥጋም ፈቃድ ነውና ሞትን ያመጣል ሮሜ ጌታችንና መድኃኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ አትመኝ ያለው ክፉውን እንጂ ደጉን አይደለምፅ ማቴ ኛቆሮ ክፉ ሃሳብ መጥፎ ምኞት በሰው ላይ የሟሰለጥነው ሰውየው ሥራ ፈት ሆኖ ሲገኝ ነው እንግዲህ ሥራ መፍታት እራሱ በደል ነው ሥራ ያጣ መነኩሴ ቆቡን ቀዶ ይሰፋል እንዲሉ የባልንጀራ ቤት ባልንጀራ ቤት ሲባል ቤቱን ብቻ ሳይሆን በቤቱ ውስጥ ለኑሮው አስፈላጊ የሆኑትን ሁሉ ያጠቃልላል ይሄንንም በአራት ክፍል ማየት ይቻላል ዘፀ የባልንጀራ ሚስት ሎሌውን ገረዱንም አገልጋዩንም አህያውን በሬውን እንስሳቱንም እነዚህን መመኘት እንደማይገባ ይህ ትዕዛዝ ያስገነዝበናል ምኞት ከፍ ባለ ስሜት አንድን ነገር መሻትና መፈለግ ነው ሰው የእግዚአብሔርን ድንቅ ሥራ ለማየት ቢመኝ የቃሉን ወተት ሲመኝ ሰላምን ፍቅርን ሕብረትን ሊመኝ ተገቢ ነው ኛ ትዕዛዝ ባልንጀራህን እንደራስህ እርገህ ውደድ ዘሊ ይህ ትፅዛዝ የተሰጠበት ዓላማ የሰው ልጅ ሕግን ሁሉ የሚፈጽመው ፍቅርን መሠረት አድጎ ጋ እንዲረዳ ሲሆን ባልንጀራ በጣም ስውር ምሥጢር የምንነግረውና እንደራሳችን አድርገን የምንወደው ነው በ ደቂቀ አዳም መዋደድ አለበትና ሁሉንም እንደበጎ ባልንጀራና ወዳጅ ማየት አለብን ከአንድ ፍቅር ውዴታ ይቅርታ ሰላም አንድነት ረቂቅ አእምሮ እና የሐሳብ መውጫ ናቸው በሐዲስ ኪዳን ጌታችን መድኃኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ እንደተናገረው በሁለት ትዕዛዛት ሕጉም ሁሉ ነቢያትም ጸንተዋል ማቴ ማቴ ፋ ሁለተኛውም ባልንጀራሀን እንደነፍስሀ ውደድ የሚለው ነው ባልንጀንህን የሚመለከት ትዕን የሚያጠቃልል ነው ማለትና አታመንዝር አትግደል አትስረቅ በውሸት አትመሥክር አትመኝ የሚለው ከሊሌች ትፅዛዛት ጋር በዚህ ቃል ተጠቅሷል ሮሜ ከዚህም በላይ እግዚአብሔር የምንወደው የምናየውን ባልንጀራችንን በመውደድ ስለሆነ ሕግ ሁሉ በአንድ ራል ይፈጸማል። ው በጥሩ ተምሳሌትነት ወደ ቤተ እግዚአብሔር ማቅረብ ማቴ ኛ ጴጥ ሁ በመንፈሳዊ ምክር ማነጽ ሮሜ በዚህ ብቻ ሳይወሰን በፍቅር ለሌላው እራስን አሳልፎ እስከመስጠት ድረስ ሊቀጥል ይገባዋል የፍቅር የመጨረሻው ደረጃ ይሄ ነው ጌታችን ነፍሱን ስለወዳጆቹ አሳልፎ ከመስጠት የሚበልጥ ህግ ለማንም የለውም ብሏል ዮሐ አልንደራስህ ውደድ ባልንጀራህን እንደራስሀ ውደድ የሚለው ትዕዛዝ ለባልንጀራችን የሚኖረን የፍቅር መጠን ምን ያህል መሆን እንደሚገባ ያስረዳል ራሳችንን በምንወድበት መጠን መውደድ አለብን የገዛ ሰውነቱን የሚጠላ የለም ኤፌ ዐ በክርስትና ሃይማኖት የክርሰቶስ አካል እንደሆነና እያንዳንዳችንም ብልቶች እንደሆንን ተገልጧሟል ኛ ቆሮ የኛም ማቴ ቢቸ ታመም ቢደሰት ስለዚህ አንዱ አንዱን አታሰፈልገኝም ሊለው አይችልም የራሱ ብልት ነውና ሌላው ቢቸገር ቢ ዳለው ነ እዓግለጆው ሊሆን ይገባል ሌሎች ሊያደርጉልን የምንፈልገውን ነገር ሁሉ ለባልንጀራችን በማድረግ በተግባር እ ፍቅር ያስታግሳል ፍቅር ያስተዛዝናል ፍቅር አያቀናናም ፍቅር አያስመካም ፍቅር አያስታብይም ብቻዬን ይድላኝ አያሰኝም አያበሳጭም ክፋ ነገርን አያሳስብም ከእውነት ጋ ደስ ይለዋል ቆሮ አንቀጸ ብፁአን ነ አንቀጸ ብፁአን የተባለውን ትምህርት ያስተማረው ጌታችንና መድኃኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ ነው ን የሚገኘው በማቴዎስ ወንጌል ከምዕራፍ ድረስ ነው አንቀጸ ብፁአን የተባለውም ትምህርቱ በብፁአን አዋጆችን ስለሚጀመር ነውኔ አንቀጸ ብፁአን የተራራው ስብከትም ይባላል ምክንያቱም ጌታ ትምህርቱን ሲያስተምር በእስራኤል ሰሜን በጥብርድያኖስ ባህር አጠገብ በቅፍርናሆም አካባቢ በሚገኘው ሁለት ማይል ከፍታ ባለው ተራራ ኮረብታ ሳይ ስለሆነ ነው ማቴ ። ለክርስቲያን የሕግ ሁሉ ፍጻሜ ፍቅር ስለሆነ ሕግጋቱን የሚፈጽመው በፍቅር ተገዶ ነው እንዲያውም ከታዘዘው በላይ አትርፎ መልካምን ይሠራልፊ በዚህም ምክንያት የሐዲስ ኪዳን ሕግ ትሩፋት ይባላል በብሉይ ኪዳን ሙሴና ነቢያት እግዚአብሔር እንዲህ ይላል በማለት ሕግን ያስተምሩ ነበር ጻፎችና ፈሪሳውያንም ከሙሴና ከነቢያት ሕግ ጠቅሰው ያስተምሩ ነበር ጌታችን ግን ሠራኤ ሕግ እንደመሆኑ መጠን እኔ ግን እላችኋለሁ እያለ እንደ ባለሥልጣን ያስተምራቸው ነበር ማቴ ስለዚህ ይህ የሐዲስ ኪዳን ሕግ በራሱ በባለቤቱ የተሰጠ የፍቅር ሕግ ስለሆነ ለብሉይ ኪዳን ሕግ መፈጸምያ ነውና የበለጠ ልንታዘዝለት ይገባል ከማቴ ያለውን ክፍል ዋና ዋና ሕግጋትን አርእስት ሰጥተን ለይተን በማውጣት እንደሚከተሉት እንማራለን እነርሱም የብፁአን አዋጆች ፈ ጸሎት ስድስቱ ቃላተ ወንጌል ጾም ምዕዋት ጠቃሚ ሕጎች ናቸው ኛ የብፁአን አዋጆች ማቴ ይህ ክፍል የአንቀፀ ብፁአን የመጀመሪያው ክፍል ነው አንደሚገልጽ ሁሉ ጌታችንም ብፁአን የሚላቸውን ማን ሊቃውንትን የብፁአን አዋጆች ብለዋቸዋል ብፁአን ማለት ንዑዳን ክቡራን የተመሰገኑ የታደሉ የተባረኩ ደስተኞች ማለት ነው ቅድስት ድንግል ማርያም ተጠርታለች ሉቃ ቅዱስ ጴጥሮስም ተጠርቶበታል ቅዱሳንም በዚዚ ሥም ተጠርተውበታል። ስለዚህ ቅዱሳን ለተጠሩበት ለዚ ኢየሱስ ክርስቶስ ቃሉን ሰምተው የሚያደርጉትን ማቴ አንድ ንጉሥ መንግሥቱ ከተደላደለ በኋላ ሕጉን በአዋጅ እንደሆኑ በአዋጅ መልክ ስለተናገራቸው የቤተክርስቲያን በዚህ ቃል እመቤታችን ማቴ ሌሎችም ህ ሥም መብቃት ታላቅ ክብር ነው ጌታችን ሳያዩ የሚያምኑ ዮሐ ወደ ሠርጉ የተጠሩትን ራዕ ብፁአን ናቸው በማለት አስተምሯል ይህ አጠቃላይ አገልላለጽ ያስተማረው ሲሆን አዋጆች ላይ ግን እነማን ብጹአን እንደሆኑ በዝርዘር ያስተምረናልቂ በማቴ የተዘረዘሩት የብፁአን አዋጆች ሲቆጠሩ ዘጠኝ እነርሱም በመንፈስ ድሆች የሆኑ ብጹአን ናቸው መንግሥተ ሰማያት የእነርሱ ናትና የሚያዝኑ ብጹአን ናቸው መጽናናትን ያገኛሉና የዋሆች ብጹአን ናቸው ምድርን ይወርሳሉና ናቸው ጸድቅን የሚራቡ የሚጠሙ ብጹአን ናቸው ይጠግባሉና የሚምሩ ብጹአን ናቸው ይማራሉና ። ስለዚህ ቅዱሳን ለተጠሩበት ለዚህ ሥም መብቃት ታላቅ ኛው እ ርስ ቃሉን ሰምተው የሚያደርጉትን ማቴ ሳያዩ የሚያምኑ ዮሐ ወደ አ ን ን ገ ይሀ አጠቃላይ አገልላለጽ ያስተማረው ሲሆን አዋጆች ላይ ግን እነማን ን የል ቴ የተዘረዘሩት የብፁአን አዋጆች ሲቆጠሩ ዘጠኝ ናቸው በመንፈስ ድሆች የሆኑ ብጹአን ናቸው መንግሥተ ሰማያት የእነርሱ ናትና የሚያዝኑ ብጹአን ናቸው መጽናናትን ያገኛሉና የዋሆች ብጹአን ናቸው ምድርን ይወርሳሉና ድቅን የሟራቡ የሚጠሙ ብጹአን ናቸው ይጠግባሉና የሚምሩ ብጹአን ናቸው ይማራሉና ልብ ንፁሐን ብጹአን ናቸው እግዚአብሔርን ያዩታልና የሚያስታርቁ ብጹአን ናቸው የእግዚአብሔር ልጆች ይባላሉና ሖጋጠ ጮሕ ሯጩ ኩጋ ብጹአን ናቸው መንግስተ ሰማያት የእነርሱ ናትና ኔ ምከንያት ክፉውን በውሸት ሲናገሩባችሁ ብጹአን ናቸሁ ዋጋችሁ በሰማያት ሐሴትም አድርጉ ከእናንተ በፊት የነበሩትን ነቢያት እንዲሁ አሳደዋቸዋልና ስለጽድቅ ብለው የሚሰደዱ ሲነቅፏችሁና ሲያሳድዷችሁ ቦእ ታላቅ ነውና ደስ ይበላችሁ የሚሉት ዘጠኙ ናቸው ዮሐ በመንፈስ ድሆች የሆኑ ብጸሖአን አን ናቸው ሲባል ድሀነቱ የመንፈስ መሆኑን ልናስተውል የገባል የመንፈስ ድሆች ማለት የክ ረና ከእውቀት ከማስተዋል ወ ዛ ተ የደኸዩ ምንም ያልተማሩ ማንነታቸውን የማያውቁ ደግሞ መንፈሳቸው ሞራላቸወሃ የራላቸው ሳይሆን የእግዚ አብሔር መሆኑን አውቀው እና አምነው ያላቸውን ሁሌ ማለ እያ ነኝ የሚሉ ማለት ነው ሰው ከእናቱ ሆድ ሲወጣ እራቁቱን ይወጣል ወደ የእን አዬ ት ነገር የራሱ የሆነ የለውም አዮብ እንኳን ያገኘነው ሀብት እውቀት ፈም የእግዚአብሔር ነን ምድር መላዋን የእግዚአብሔር ናት መዝ እንዲህም ል ን መሆናችንን ልናምን ይገባል ሀብትና ባለጠግነት ሥልጣንና ክብር ዕውቀተ ደስታ ሰላም ው ን የኛ ስላልሆነ እንደሰጠን ሁሉ እግዚአብሔር በተለያየ ምክንያት ሊወስደው ይችላል ታዲያ በዚህ ጊዜ በመንፈስ ድሆች የሆኑ እንደጻድቅ ኢዮብ እግዚአብሔር ሰጠ እግዚአብሔር ነሳ የእግዚአብሔር ሥም የተባረከ ይሁን ይላል አዮብ ከጥንቱ ድኅነታቸውን አምነዋል። መዝ ኢሳ ሁሉንም ትተው ጌታችንን በመከተል እራሳቸውን ያደሽኸዩ የመንፈስ ድሆች ናቸው ጌታችን እራሱ ሁሉ የአርሱ ሲሆን እኛ ባለጠጎች እንድንሆን ስለ እኛ ደሃ ሆኗል ኛ ቆሮ ናቸው መንግሥተ ሰማያት የእነርሱ ናት « በደ መሙ ከዚህ በመነሳት ሐዋርያትም ሁሉን ትተው ጌታን ተከተሉ ሁሉን ሲባል መጀመሪያ ራስን መካድ ከዚያም አባት እናት እህት ወንድም ልጅንም ሐብትንም ንብረትንም መተው ነው ይህም ሌላውን ለማገልገል በወንጌል ምክንያት ንጂ በሌላ ምክንያት አይደለም እንዲህም ሲባል እናጣዋለን ማለት ሳይሆን ሙሉ ሕይወታችን የሚያስፈልገን ቅዱስ ጳውሎስ ድሆች ስንሆን ብዙዎችን ባለጠጎች እናደርኃለን አንዳች ኛቆሮ ፀ እንግዲህ ያለን ነገር ሁሉ ለእኛ አለመሆኑን ካወቅን እግዚአብሔርንም በድሆች ብድራት በማይመልሱ ይገለጣል ነው እ ከእግዚአብሔር ይገኛል ማለት ነው የሌለን ስንሆን ሁሉ የእኛ ነው ብሏል የእግዚአብሔርን ለአግዚአብሔር ልንሰጥ ይገባልና እንዲህ ካደረግን መንግሥተ ሰማያት የእኛ ትሆናለች ማቴ ተመልከት።

• N.B. This Summary is Very Experimental!! based on the following scripts from:
  • https://github.com/millzon/textSummarizer-am
  • https://github.com/icoxfog417/awesome-text-summarization#motivation