አጼ_ቴወድሮስ_አና_የአትዮጲያ_አንድነት_4.pdf

• word cloud

• Extraction Summary

መቼም የአውሮፓ ኃያላን መንግሥታት ያምባሳደርና የቆንሲል አላላክ የሚገመገመው እንደሚሔድበት አገር የሥልጣኔና የኃይል አቅዋም ነው ። እነ ካፒቴን ፕሎውዴንም ከቴዎድሮስ ዘመን ቀደም ባለው ጊዜ ውስጥ ከምጥዋ ወደ ጐንደርና ወደ ደብረ ታቦር ያን ታላቅ መድፍ እያስጐተቱ መጥተውመቅደላ ጥግ ሰላምጌ በዚሁ ዓመት በመጋቢት ቀን ደርሰው በመጋቢት በ ቀን ወደ መቅደላ ተጉዘው ካፄ ቴዎድሮስ ጋር የሚያደርጉት ጦርነት እንዲቃና የሚመክሩ ስንቅም መሪም በመስጠት የሚረዱ መሆናቸውን በትክክል ስለ ሚያውቁ ባልጋዳ አርአያ ይዋጋልኛል ብዬ ብለቀው ዘወር ብሎ ከእኅቱ ልጅ ከካሣ ጋር ይደባለቃል ብለው ጠርጥረዋቸዋል ማለት ነው ። እርሱም በጠቅላይ አዛኙ በዢፔኔራል ናፒዬር ውስጥ የመመ ሪያው የጦር ጓድ ብሪጌድ አዛዥ ነው ። ጸሐፊ ዎቹ ከዚሁ አያይዘው ይኸ ሁሉ ሲሆን ወጊያውን ከላይ ከፉ ሀላ ሆነው ቴዎድሮስ በፈረንጆቹ በሳልመርና በዋልድሜዬር እጅ መድፍ እያስተኩሱ ይመለከቱ እንደ ነበረና የርሳቸውን ሬሳ ለመውሰድ በመሞከር ሰባት የጦር አለቆች እየተመቱ ተነባብረው መውደቃቸውን ያመለክታሉ ነ በዚህ ጦርነት ከመቅደላ ግርጌ በእሮጌ ሸለቆ የእንግ ሊዝ ጦርና የፊታውራሪ ገብርዬን የጦር ልብስ ለብሶ ከአከበር ኣሲ ጋር ። አክበር አሊ በእንግሊዝ ባለሥልጣኖችና በነወሮ መስተዋት በነ ወሮ ወርቂት መካከል ዋና ተላላኪና ሰላይ ከሮፔ አክቶን መጽሐፍ።

• Cosine Similarity

እነ ካፒቴን ፕሎውዴንም ከቴዎድሮስ ዘመን ቀደም ባለው ጊዜ ውስጥ ከምጥዋ ወደ ጐንደርና ወደ ደብረ ታቦር መጥተው ከራስ ዐሊና በኋላም ካፄ ቴዎድሮስ ጋር የኖሩት በዚህ ምክንያት ነው ። በዚህ ዐይነት ዐፄ ቴዎድሮስና ቆንሲል ካሜሮን ሲነጋገሩ ሲወያዩ በሰነበቱበት ጊዜ በሁለቱ መካከል በፕሎውዴን ጊዜ እንደ ነበረው የመሰለ የመስማማት የመጣጣም ሁኔታ የታየ አይመስልም። እርሱም ጥቂት ጊዜ ምጥዋ ሙ በ ዓ ም ወደ ዐፄ ቴዎድሮስ መጣ ። ባርዴል ከፈረንሣይ አገር ይዞ ያመጣው ደብዳቤ ንጉሠ ነገሥቱ እንደ ጠበቁት ከአኳያቸው ከናፖሊዎን ሦስተኛ ሳይ ሆን ከውጭ ጉዳይ ሚኒስትሩ ከሙሴ ድሩወለሁይ ነበር ። ሁኔታው አሳዛኝ ነው ለ ጸከክከነዩ ዐዘ ሀ ለ ር ከ ዐ ሙ የመቅደላው እስር ቤት ከዶክተር ብላንክ መጽሐፍ ዐፄ ቴዎድሮስ ሆርሙዝ ራሳምን ሲቀበሉ ከዶክተር ብላንክ መጽሐፍ ሚስተር ሆርሙዝ ራሳም ከኮሎኔል ሚርዊዘር ጋር ከለቱር ዱ ሞንድ መጽሐፍ ዐፄ ቴዎድሮስ ከውጭ አገር ሰዎች ጋር በመቅደላ አፋፍ ከዶክተር ብላንክ መጽሐፍ ዐፄ ቴዎድሮስ በሔንሪ ስተርን ላይ ሽጉጥ ሲቃጡ ከለቱር ዱ ሞንድ መጽሐፍ ምፅራፍ ሠላሳ የማርቲን ፍላድ ወደ ሉንዶን ወላክ ስለ አስረቐቹ ጉዳይ በአንገሊዝ ባለሥፅጣኖች መካክል የተደረገው ውይይትና የመጩረሻው ወታደራዊ ውሳኒ ። ራሳም ካፄ ቴዎድሮስ ጋር በስምምነት በነበረበት ሰዓት ብዙ ጊዜ ይነጋገሩበት ይወያዩበት የነበረው መሠረታዊ ጉዳይ በንጉሠ ነገሥቱ በኩል አሠልጣኝ የእጅ ብልሃተኛ የጦር መሣሪያ ራሱ ሠሪና አስተማሪ ከእንግሊዝ መንግሥት የማግኘቱ ሲሆን በራሳም በኩል ያለው የእንግሊዝን ቆንስል ዜጐች አስ ፈትቶ ወዳገሩ የመመለስ ሐሳብ ስለ ነበረ ይኸም ወደ ፍጻሜ ቀርቦ ለመሔድ መንገድ ከመሩ ወዲህ በምን አኳኋን ነገሩ ደፍርሶ ሌሎቹን ሊያስፈታ የጽጣው ራሳም በመጨረሻው ራሱ ታሳሪ መሆኑን ባለፈው ተመልክተናል ። ሥስተር ፍላድ ወደ ሎንዶን ለመሔድ ሲነሠ ከንጉሠ ነገሥቱ ይኸን ማስረጃ ሲይዙ በበኩሉ ምስተር ራሳም በሚያዝያ ቀን ዓ ም የተጻፈ ለእንግሊዝ የወጭ ጉዳይ ሚኒስትር ለኤርል ክላሬንደን ነገሩን ዘርዝሮ ወይም መምህራን ሙሉ መሣሪያቸውን ይዘው ለሕዝባቸው የመድፍንና የጠበንጃን አሠ ራር የብረት ማቅለጥን ሥራ የሚያስተምሩ እንዲላኩላቸው የጋለ ምኞታቸው መሆኑን የእንግሊዝ መንግሥት ይኸን ጥያቄያቸውን ቢፈጽምላቸው ንጉሠ ባለውለታ መሆናቸውን የሚገልጽ ደብዳቤ ጨምሮ ሰጥቶ ነበር ። ካሜሮን እንደ ታሰረ ራሳም መጥቶ ከመታሰሩ በፊት ባለው ጊዜ ውስጥ በበኩላቸው ዐፄ ቴዎድሮስ ካሜሮንና ስቴርን የበደ ሉዋቸውን ለራሳም በደብዳቤ በገለጹለት ላይ «አቡነ ሰላማ ። ስለዚህ በታልቦት የሚመሩት ስድስቱ መምሀራን ምጥዋ ሲደርሱ ምስተር ፍላድም አብረው መጥተው ከምጥዋ የእንግ ሊዝ መንግሥት እስከዚህ ጊዜ ድረስ መምህራኑን ያልላከበት ምክንያት እርሳቸው እስረኞቹን ባለመልቀቃቸው መሆኑን ገል ጠው አሁንም መምህራኑ ከእንግሊዝ አገር መጥተው በምጥዋ ወደብ ስለሚገኙ እስረኞቹ ምጥዋ ሲገቡ አሠልጣኞቹ ወደ ጐንደር እንደሚላኩ ቢጽፉላቸው ንጉሠ ከራሳቸው ይሁን ወይም ከሌላ ምክር በመስማት እስረኞቹን ካገኘ የእንግሊዝ መንግሥት አሠልጣኞቹን በፍጹም ለመላክ አይችልም በሚሉ እምነት እስረኞቹን ከመላክ ዘግየት አድርገው ሰፋ ያለ ደብዳቤ በታኅሣሥ ቀን ዓ ም በእስራት ላስቀመጡት ለራሳም እንደዚህ ሲሉ ጸፉለት ። » የሚል አወላዋይ ቃል ስለጻፈ ቆንሲሉ ካሜሮንም «ከዚህ ሰውዬ ቴዎድሮስ ጋር ከጦርነት በቀር የሚገላግለን ነገር የለም» የሚል ቃል በስውር ስለ አስተ ላለፈ ስታንለይና ሚረዊዘር በአሳቡ ሲወያዩበት ቆይተው በሰላም እስረኞቹን የማስፈታቱ ጉዳይ ተስፋ ስለ አስቆረጠ በመጨረሻው የውጭ ጉዳይ ሚኒስትሩ ይኸው ስታንሌይ እንደ መጽሐፈ ነገሥት ቀዳማዊ ምዕራፍ ቁ እ ጅ ዐ ፐከዕ ሆር ከ ከ ኪ ልቪ ኮከህ እ ዚክ ገ ሙ አውሮፓ አቆ በመስከረም ቀን ዓ ም ለዐፄ ቴዎድሮስ በላከው ደብዳቤ ላይየእንግሊዝ መንግሥት እስረኞቹን በኃይል ለማስፈታት የጦር ሠራዊት ለመላክ የተገደደበትን ምክንያት ጨምሮ ከጻፈላቸው በኋላ በሁለቱም ወገን የጦር ዝግጅቱ ይፋ ፋም ዝዥመር። ስለዚህ የእንግሊዝ መንግሥት እንደ አው ቀ። ከዐሥረኛው ሮያል ኢንጂኔሪንግ ብሪጌድ አውሮፓ አቆ በመስከረም ቀን ዓ ም ለዐፄ ቴዎድሮስ በላከው ደብዳቤ ላይየእንግሊዝ መንግሥት እስረኞቹን በኃይል ለማስፈታት የጦር ሠራዊት ለመላክ የተገደደበትን ምክንያት ጨምሮ ከጸጻፈላቸው በኋላ በሁለቱም ወገን የጦር ዝግጅቱ ይፋ ፋም መር ። እስረኞቹ ከዐሥረኛው ሮያል ኢንጂኔሪንግ ብሪጌድ በመቅደላ የውጭ አገር ሰዎች ከነቤተሰባቸው ከፀሥረኛው ሮያል ኢንጂኔሪንግ ብሪጌድ ምፅራፍ ሠላሳ አንድ የዢኒኔራል ናፒዩር ጦር ለዝጣቸነትና የአንገሊዝ ጦር ሰናፌ መድረስ ወደ ኢትዮጵያ ለሚዘምተው ጦር የእንግሊዝ መንግሥት በዋና አዝማችነት ፔኔራል ሮቤርት ኮርኔሊዎስ ናፒዬርን ሾመ ። የእንግሊዝ መንግሥት በመላላክ የሰላሙን መንገድ በሚፈ ልግበት በዚያው ጊዜ የጦር ድርጅቱን እያከናወነ ነው ። ከዚያም ወደ ድንኳን ሁለቱ አለቆች ገብተው ጐን ለጐን እንደ ተቀመጡ በዚህም ጊዜ ካሣ የ ዓመት ወጣት እንደ ነበሩና መልካቸው ጠይምና የብልህ ገጽታ እንደ ነበረው በድንኳኑም ውስጥ ጠበንጃና አንድ ጥሩ የዐረብ ፈረስናፒዬር ለካሣእንደ ሸለማቸው ለኢትዮጵያውያን መኳንንትም የወይን ጠጅ በታደለ ጊዜ እንደ ኢትዮጵያውያን ልማድ አንዱእንግሊዛዊ መኩንን መርዝ የሌ ለበት መሆኑን ለማረጋገጥ ቀምሶ እንዳሳየ በጭውውት ላይ ካሣ «ከዋግሹም ጐበዜ በምዋጋበት ጊዜ እርዱኝ» ቢሉ «ባይ ሆን እንመክራለን እናስታርቃለን እንጂ በዚህ ጉዳይ አንገባም» የሚል መልስ ከናፒዬር እንደ ተሰጠና በማናቸውም ረገድ የእን ግሊዝ ጦር አዲግራትና እንጣሎ በሚሰፍርበት ጊዜ እህል ውሃ ቢቀርብላቸውየእንግሊዝ ንግሥት የምትደሰት መሆኑን ገልጠው ሁለቱ ወገኖች ደጋግመው በመገናኘት በማናቸውም ከተስማሙ በኋላ ደጃች ካሣ ወደ ዐድዋ ተመለሱ ። ልርዐ ሐ ሙ ሊቀመኳስ ይልማና የእንግሊዝ ሹማምንት ከሆላንድ መጽሐፍ የእንግሊዝ ጦር ጠቅላይ አዛዥ ዢኔራል ሮበርት ናፒዬር ከአባ ማስያስ መጽሐፍ በቦምቤይ የእንግሊዞች ዝግጅት ከሮዝ አክቶን መጽሐፍ ዢፔኔራል ናፒዬር ከጦር መኩንኖቹ ጋር የጉዞ ፕላን ሲያዘጋጅ ከሮፔ አክቶን መጽሐፍ በእንግሊዝ ጦር ውስጥ የተሰለፈው የሕንድ ጦር ከሆላንድ መጽሐፍ በኤደን የእንግሊዝ ወኪል ኮሎኔል ሜርዊዘር ከሮዝሠ አክቶን መጽሐፍ ደጃዝማች ካሣ ምርጫ ከፔኔራል ናፒዬር የተላከውን መልዕክት ሲያነቡ ከሆላንድና ሆዚዬ መጽሐፍ ካሣ ምርጫ ጋር ሲጋበዝ ፒዬር ከሆላንድና ሆዚዬ መጽሐፍ የእንግሊዝ ጦር መቅደላን ሲከብ ከዶክተር ብላንክ መጽሐፍ የእንግሊዝ ጦር ከቦምቤይ ተነስቶ መቅደላ የገባበትን የሚያሳይ ካርታ ። ፆ ቴዎድሮስ ንጉሥ ከደብረ ታቦር ወደ ጐንደር ገሠገሠ ቅዳሜ ቀን ደረሰ ። ፉዜላ ያሳተሙት ያፄ ቴዎድሮስ ታሪክ ቴዎድሮስ የመ ስቀልን በዓል በመስከረም ደብረ ታቦር ላይ አክብረው ጥቅ ምት ሲገባ አቀበቱ ቁልቁለቱ እየተደለደለ መድፉን በሰው እያስጐተቱ ከአንድ ሠፈር አንድም ሁለትም ወር እየቆዩ ደንጊያውን ቋጥኙን በባሩድና በድጅኖ እያስፈለጡ የዣጣንና የበሽሎን ቁልቁለት ብዙ ቀን በመደልደል ዐልፈው በሚያዝያ ወር መቅደላ መግባታቸውን ከገቡ ሇምሮ ለጦርነት መዘ ጋጀታቸውን እንግሊዞችም በዚህ ጊዜ መጥተው ደላንታ መስ ፈራቸውን ያመለክታል «ገ ከሠጨርከህ እጸሀ ፎጨከገበየ እበህርዮ ሊ ውላክኬ ያጤ ቴዎድሮስ ታሪክ ገጽ ወልደ ማርያም ጽፈውት ሙሴ ሞንዶን ቪዳዬ ያሳ ተሙት ጽሑፍ ስለ መድፉ አሠራርና ስለ ጉዞው ጠቃሚ ዝር ዝር ባጭሩ እንደዚህ ሲል ይሰጣል ። ነ የእቴጌ ጣይቱ ወንድሞች ራስ ወሌ ፊታውራሪ አሉላ ሊቀ መኳስ አድነው ደጃች መሸሻ ወርቄ የቴዎድሮስ የአፈ ንጉሥ ወርቄ ልጅ እሑድ እሑድ ሰውን ሁሉ እየሰበሰቡ ግብር ያበሉ ስለነበረ ነው ያለቃ ተክሌ ጐጃም የእጅ ጽሑፍ ገጽ ታላቁ መድፍ የተሠራበት የጋፋት ተራራማ ከተማ ከአባ ማስያስ መጽሐፍ በጋፋት የተሠራው መድፍ በሕዝብ እየተጐተተ ወደ መቅደላ ሲወጣ ከአባ ማስያስ መጽሐፍ ምዕራፍ ሠላሳ ሦስት በጥርጣሬ የለቤቶ ዳርጌና የባልጋዳ ለርለያ አስራተ የአርጌ ጦርነትና የፊታውራሪ ገብርዩ ሞት እንግሊዞች መቅደላ አጠገብ ሚያዝያ ቀን ዓ ም ደርሰው በሠፈሩበትና ዐፄ ቴዎድሮስ ከደብረ ታቦር ያን ታላቅ መድፍ እያስጐተቱ መጥተውመቅደላ ጥግ ሰላምጌ በዚሁ ዓመት በመጋቢት ቀን ደርሰው በመጋቢት በ ቀን ወደ መቅደላ ጫፍ በወጡበት መካከል ያለው ጊዜ በጣም የተቀራረበ ነው ። ዐፄ ቴዎድሮስ የእንግሊዝ ጦር ከመድረሱ በፊት ባለው ክፍት ጊዜ ቀደም ሲል እንዳወሳነው የውጊያውን ሥፍራ ባንድ ቱ አንድ ኪሎ ሜትር መሆኑን ወገን እያስመሸጉ የእንግሊዞቹን የጉዞ ወሬ ሲያጠያይቁ በሌላ ። ፊታውራሪ ገብርዩም የአንበሳ ለምድ በወርቅ የተቃጠለ ለብሰው ባለጫማ ዓ ታጥቀውግ የተንቆጠቆጠ ወርቅ ጋሻና ሁለት አፏመ ጦር አንዱን ነጥለው በቀኝ እጃቸው እየሰበቁ አንዱን ጦር በግራ እጃቸው ከዛብ ጋር ከፈረሱ ጋጣሣ ለይ ይዘው በጠገበ ንጋ ይረስ ሆነው «ገብሬ የፈሪ ጅራት» ግ እያሉ እየተንደ የዋሉበትም የገደሉትም ፈክረው ታበቁ ወዲያን ንጉሠ «ጦሩን ይዘህ ወርደህ ግጠም» እንዳሉዋቸው በዚሁ መሠረትገብርዬ ማሕል ለማሕልፈፊታቸውንሳያዞሩ ገብተው ከእንግሊዝ ጦር ጋር ገጥመው እንደ ሞቱ ከዚያም ብዙ ሰው እንደ ሞተና ግማሹም እንደሸሸ ያመለክትና ንጉሠ ከደንጊያ ላይ ተቀምጠው ከእንግሊዞች በኩል የተተኮሰው አንድ የመድፍ ጥይት አጠገባቸው የነበረውን ድንኳን ቀዶ አንድ ሰው እንደ ገደለ ንጉሠ «ያንን አረር ጥይት አምጣ» ብለው ቢያዩት ቁመቱ ትንሽ ከክንድ ማነሱንና ቴዎድሮስም ያንን አይተው «እኔ ከሰው ጋር የተጣላሁ መስሎኝ ለካ ከእግዚአብሔር ጋር ነው ተጣልቼ ያለው» ማለታቸውን ዘጽከዚያ ወደ ሠፈር ተመልሰው የፊታውራሪ ገብርዬን ሞት ሲሰሙ ሙሉውን ሌሊት እንባቸው ባንገታቸው እስኪወርድ ድረስ ጥናቴ ልጅ ጓዴ። ጸሐፊ ዎቹ ከዚሁ አያይዘው ይኸ ሁሉ ሲሆን ወጊያውን ከላይ ከፉ ሀላ ሆነው ቴዎድሮስ በፈረንጆቹ በሳልመርና በዋልድሜዬር እጅ መድፍ እያስተኩሱ ይመለከቱ እንደ ነበረ በዚህም ጊዜ ከታች የተተኮሰ መድፍ ከኋላቸው አንድ ፈረስ መትቶ የገደለ ጊዜ ጥይቱን አይተው «ምን ዐይነት አደገኛ መሣሪያ ነው።

• N.B. This Summary is Very Experimental!! based on the following scripts from:
  • https://github.com/millzon/textSummarizer-am
  • https://github.com/icoxfog417/awesome-text-summarization#motivation