እናመዛዝን Enamezazn.pdf

• የቃላት ደመና

• የማውጣት አጠሬራ

ሥሥሠ አ ሁ አምላከ ወይስ ፍጡር ሰው።ውውምሙምመጨመጨ ምርምርም ድምድም ም ነብዩ ሙሐመድ ሲዐወ በጊዜአቸው አለምን ዞረው ነበር የሚል ምንም ዓይነት የታሪከ መረጃ አናገኝም ታዲያ ይህቺ ዓለም ድቡልቡል መሆኗን ማን ነው መንገድነቱ።

• Cosine ማጠቃለያ

በላቸው» አልበቀራህ ሆኖም ሙስሊሙና ከርስቲያኑ ለአምላከ ያላቸው ግንዛቤና ሐሳብ እጅግ በጣም ይለያያል የዘመናችን ክርስትና በሦስት ዋና ተከታዮች የተከፈለ ነው አነሱም የሮማ ካቶሊክ ጠዩ ቪዐክበለክ ክዐከርፅ ፕሮቴስታንት በዮርርሀ ኦርቶዶክስ ዘዚከዐበእ ናቸው ነገር ግን የሮማ ካቶሊከና ፕሮቴስታንት እምነት ከጂሆቫ ምስከር ከዐህ ነላዛቪክ እምነት የሚለዩት ሁለቱም በስላሴ ዝዜ ኸዝ በማመናቸው ነው ያም ማለት «እግዚአብሔር አባት» ፈጣሪ «አግዚአብሔር ልጅ» አሱም መድኃኒት «እግዚአብሔር መንፈስ ቅዱስ» ረዳት ማለት ሲሆን እነዚህ የእምነት ዘርፎች በሶስት መልኩ የተገለጸውን አምላከ «ስላሴን» ያመልካሉ ይህ ሥላሴ በሚስጢር መልኩ እንዲሁ በጭፍን ያለምንም ምከንያት ይመለካል ፕሮቴስታንት እንዲሁ በብዙ የኃይማኖት ወገኖች ተከፋፍሏል ከብዙ በጥቂቱ ፐከር ሃፎየከ ላሕርክር ላ ፐከዩ ለላርቪከ ፐከዩ ህሂከርሸጠ ፐከዩ ኮፍክየፎር ፐከዩ ፐከፍ ፐርኮነርከ ፐከዬ ላእክቨርፎ ፐከዩ ኮቨከ ላለክሃ ፐከዩ ለርክበከቨፎ ዐየ ፐከፍ ለላፎበክክር ከዩ አዩክዩ ዉዚተ አነዚሁ ሁለቱ አምነቶች ፕሮቴስታንትና ካቶሊኮች በአንድነት በሥላሴ አስተምህሮ ሀግ ያምናሉ ነገር ግን ይህ አስተምህሮ ሥላሴ በየትኛውም ቀደምት ነብያት ኢየሱስን ዒሳ ጨምሮ አላስተማሩም ነበር ይልቅ በቅዱስ ጳውሎስ በነሱ አባባል የተነገረ ቢሆን እንጂ በተመሳሳይ ይኸው ጳውሎስ የከርስትና መስራች አንደሆነ የሙስሊሙም ሆነ የከርስቲያን ሊቃውንት በአንድነት ይስማሙበታል ምከንያቱም ኢየሱስ ዐሰ በፍጹም ከርስትና ስለሚባል እምነት አልተናገረም ነበር ነገር ግን ጳውሎስ የዛሬውን ከርስትና እምነት መሰረት ጣይ ለመሆን በቃ ኢየሱስ እራሱ ከርስቶስ ወይም መሳያ ርከሀ በመባል ይታወቃል ይህ ስም የኢየሱስ እንጂ የኃይማኖት ስም አይደለም ርከፌዝ ከዘር ዐ ክቪ ዩቨዌቨዐክ ከርስትና የተጀመረው ኃያሉ አምላክ ኢየሱስን ዐሰ ወደ ሰማይ ከወሰደው በግምት ከ ዓመታት በኋላ አንደሆነ ጥርጥር የለውም ይህ ቃል ከርስትናርዝክዝለእበፐኘ የመጽሐፍ ቅዱስ ከፍል ውስጥ ማለትም አራቱ የኢየሱስ መጽሐፍ ናቸው ተብለው የሚታመኑት የማቴዎስ የማርቆስ የሉቃስና የዮሐንስ ወንጌል ውስጥ አልተጠቀሰም ይህ ቃል ሦስት ጊዜ ተጠቅሶ የሚገኘው ጳውሎስና ጴጥሮስ ፎርፐ በፃፉት መጽሐፍ ውስጥ ነው መቅ «በርናባስም ሳውልን ሊፈልግ ወደ ጠርሴስ ወጣ ባገኘውም ጊዜ ወደ አንዖኪያ አመጣው በቤት ከርስቲያንም አንድ ዓመት ሙሉ ተሰበሰቡ ብዙ ሕዝብንም አስተማሩ ደቀ መዛሙርትም መጀመሪያ በአንዖኪያ ከርስቲያን ተባሉ» የሐዋርያት ሥራ ዝ መቅ «አግሪጳም ጳውሎስን በጥቂት ከርስቲያን ልታደርገኝ ትወዳለህ አለው የሐዋርያት ሥራ መቅ «ከርስቲያን አንደሚሆን ግን መከራን ቢቀበል ስለዚህ ስም አግዚአብሔርን ያመስግን እንጂ አይፈር የጴጥሮስ መልዕከት ኛ ስለዚህ ትከክለኛው የከርስትና እምነት የተመሰረተው አብዛኛውን የአዲስ ኪዳን መጽሐፍ ማለትም ከ መጽሐፍ ውስጥ ቱን በፃፈው ጳውሎስ መሆኑ እርግጥ ነው የሥላሴን ከንድፈ ሐሳብም የምናገኘው በዚሁ አሱ በጻፋቸው መጽሐፍትና በሌሎች መልዕከቶች ውስጥ ነው መቅ «አባቶችም ለእርሱ ናቸውና ከእነርሱም ከርስቶስ በሥጋ መጣ እርሱም ከሁሉ በላይ ሆኖ ለዘላለም የተባረከ አምላክ ነው አሜን ወደ ሮሜ ሰዎች መቅ «በዚህ ዓይነት ኢየሱስ ከርስቶስ ያሳየው የትሕትና ሥራ በእናንተም ሕይወት ሊኖር ይገባል እርሱ ሁል ጊዜ የመለኮት ባሕርይ አለው ይሁን እንጂ ከእግዚአብሔር ጋር እኩል የሚያደርገውን የመለኮት ባህርይ በኃይል እንደያዘ አልቆጠረውም ይልቁንም ያለውን ከብር ሁሉ ትቶ እንደ ባሪያ ሆኖ ታየ እንደ ሰውም ተወለደ በሰው አምሳልም ተገለጠ በትሕትና ራሱን ዝቅ አደረገ ወደ ፊሊልስ ቀለል ባለ አማርኛ የተተረጎመ የታረመ አትም መቅ «በዚህ ዓይነት የተባረከውን ተስፋችንን እንዲሁም የታላቁ አምላካችንን የአዳኛችንን የኢየሱስ ከርስቶስን በከብር መገለጥ እንጠባበቃለን ከርስቶስ ከዐመፃ ሁሉ ሊያድነንና መልካም ሥራ ለመስራት ትጉሆችና ለእርሱ ንጹህ ሕዝብ እንድንሆን ያነጻን ዘንድ ስለ እኛ እራሱን አሳልፎ ሰጠ» ወደ ቲቶ ሰዎች ቀለል ባለ አማርኛ የተተረጎመ የታረመ እትም ስለዚህ በሮማን ካቶሊከም ዐጠክ ርከዐቨር ርከቪዙርከ ሆነ በአንግሊካን ቤተከርስቲያን ላእክዩቨርክ ርከዢርከ እና ሌሎች የከርስቲያን ቤተክርስቲያናት እግዚአብሔር አብ ከ ኛከፐ ብቻ ሳይሆን የሚያመልኩት እግዚአብሔር ልጅ ር የከ ዐካ እግዚአብሔር መንፈስ ቅዱስ ከ ዙቪ እንዲሁም መላዕከት ላከዌ ለምሳሌ ገብርኤል ሚካኤል ዉዚተ ማርያምን እንደ እግዚአብሔር እናት ለላከፐ በተጨማሪም በዛ ያሉ ቅዱሳን ተብለው የሚጠሩ ሰዎችን ለምሳሌ አቡነ ተከለኃይማኖት አቡነ ጊዮርጊስ አቡነ ጴጥሮስ ላክየከበሃ ዐ ፐከርከ ፍ ፐከ ፅ ርከቭዐኮከፎየ ወዘተ ለአምላክ የሚገባውን ባህሪና ጥሪ ወደነዚህ በማስጠጋት ሲያመልኳቸው እናያለን በሌላ በኩል ደግሞ ሙስሊሞች ሁሉን ነገር ብቻውን የፈጠረ አየተንከባከበ በሕይወት የሚያቆይ አምላክ ነው ብለውም ያመልኩታል ቅቁ «እናንተ መሃይማን ሆይ። ጊ ሃር ርዐሪዐ ዝገ ገዐሀያ ወደፎ ዐ ፎባር እንደ ሙስሊሞች አምነት ምንም ነገር ሥዕል ወይም ምስል አንድ ሰው በአዕምሮው አላህ ይህን ይመስላል ብሎ ሊያስበው የማይችል አምላከ ነው ስለዚህ ሙስሊም የሚያመልከው ሐውልትም ሆነ ሥዕል የለውም አላህን የሚያመልኩት በቀጥታ ነው እንጂ ንጉስ ቅዱሳን ሰዎች ጣዖት ሆነ ሰው ሊያከብራቸው የሚችሉ ነገሮች ከ ዐ ሃዩክፎ በመሐላቸው አያስፈልጋቸውም አላህ እንዲህ ይላል ቅቁ «ሰማያትና ምድርን ፈጣሪ ነው ከነፍሶቻችሁ ከጎሳዎቻቸሁ ሴቶችን ከቤት እንስሳዎችም ዓይነቶችን ወንዶችና ሴቶችን ለናንተ አደረገላቸሁ በርሱ በማድረጉ ያበዛችኋል የሚመስለውም ምንም ነገር የለም አርሱም ሰሚው ተመልካቹ ነው» አልሹራ መሙሀፈምና ያረታጄያ ታቦፆ ቂር ይተምው ዲምኑትታም ነብያቶች አምላከ ለሰው ልጅ የላካቸው መልዕከተኞቸ መሆናቸውን ሙስሊሙም ሆነ ከርስቲያኑ ያምናሉ ነገር ግን ሙስሊሞች በሁሉም ነብያትና መልዕከተኞች አላህ ሱወ የሰውን ልጅ ወደ ቀጥተኛውና ዘላለማዊ ወደ ሆነው ሕይወት ማለትም ወደ ጀነት ገነት የሚያመላከታቸው ሰዎች አንደላከላቸው አምነው ይቀበላሉ በሌላ በኩል አይሁድና ከርስቲያኖች አምላከ በላካቸው ሁሉም ነብያት አያምኑም ከፊሉን ይቀበላሉ ከፊሉን አይቀበሉም ለምሳሌ አይሁድ ኢየሱስን ዒሳ እና ሙሐመድን በሁሉም ላይ ሰላም ይስፈን አይቀበሏቸውም ይባስ ብለው እነዚህን መልካም ነብያት አስጸያፊ ስድብ ሲሰድቧቸው እንመለከታለን አይሁድ ኢየሱስን ዐሰ ዲቃላ በማለት ይጠሩታል አላህ ይጠብቀን እንዲሁም ከርስቲያኖች አይሁድን ያሰጠመው ጀልባ ላይ ተሳፍረው እናገኛቸዋለን በሌሎቹ ነብያት ያምኑና ሙሐመድን ሰሲዐወ አይቀበሉዋቸውም እንዲሁም አስመሳይና አጭበርባሪ ሐሰተኛ ነብይ ቁርዓንን ከመጽሐፍ ቅዱስ ላይ ገልብጦ ነው ብለው ስማቸውን ሲያጎድፉ አንመለከታለን ይጾ መፈመድፅፈሪጋቀዐፅታ ዕመድሐፉ ይዬሰ ሙሐመድ ሲዐወ በብዙ ቦታ ላይ በመጽሐፍ ቅዱስ ላይ ተጠቅሶ እናገኛለን ለምሳሌ ያህል በብሉይ ኪዳን ውስጥ ሙስሊሞች ሙሳ ዐሰ ስለ ሶስት ነብይ እንደተናገረ እንረዳለን ስለራሱ ስለ ኢየሱስና ስለ ሙሐመድ በሁሉም ላይ የአላህ ሰላም ይስፈን መቅ «የእግዚአብሔር ሰው ሙሴ ሳይሞት የእስራኤልን ልጆች የባረከባት በረከት ይህቺ ናት እንዲህ አለ እግዚአብሔር ከሲና መጣ በሴይርም ተገለጠ ከፋራን ተራራ አበራላቸው ለአዕላፋትም ቅዱሳኑ መጣ በስተቀኙም የእሳት ህግ ነበረላቸው ሕዝቡንም ወደዳቸው ቅዱሳኑ ሁሉ በአጅህ ናቸው በአግሮችህም አጠገብ ተቀመጡ ቃሎችህን ይቀበላሉ» ኦሪት ዘዳግም ዛ በዚህ አንቀጽ መሰረት ሶስት ነብያት እንደተጠቀሱ እንመለከታሰለን ጭ አስርቱ ትዕዛዛት ተውራት ለሙሴ ዐሰ የተሰጠው በሲናይ ተራራ ላይ ነበር ፍ ወንጌል ኢንጂል ለኢየሱስ የተሰጠው በሴይር ተራራ ነበር ፍጭ ቁርዓን ፉርቃን ደግሞ ለነብዩ ሙሐመድ ሲዐሰ የተሰጠው በፋራን ጽጠ ተራራ በመካ ነበር ከሚቀጥለው የመጽሐፍ ቅዱስ አንቀጽ እንደምንረዳው ኢስማኢል ከእናቱ አጋር ጋር በፋራን ተራራ እንደተቀመጡ እአንደኖሩ ያሳየናል መቅ «የባሪያይቱን ልጅ ደግሞ ሕዝብ አደርገዋለሁ ዘርህ ነውና አብርሃምም ማልዶ ተነሳ እንጀራንም ወሰደ የውሃ አቁማዳን ለአጋር በትከሻዋ አሸከማት ብላቴናውንም ሰጥቶ አስወጣት እርሷም ሄደች በቤርሰቤህም ምድረ በዳ ተቅበዘበዘች ውሃውም ከአቁማዳው አለቀ ብላቴናውም ከአንድ ቁጥቋጦ በታች ጣለችው እርሷም ሄደች ብላቴናው ሲሞት አልየው ብላ ቀስት ተወርውሮ የሚደርስበትን ያህል ርቃ በአንፃሩ ተቀመጠች ፊት ለፊትም ተቀመጠች ቃሏንም አሰምታ አለቀሰች አግዚአብሔርም የብላቴናውን ድምፅ ሰማ የእግዚአብሔርም መልዓክ ከሰማይ አጋርን እንዲህ ሲል ጠራት አጋር ሆይ ምን ሆንሸ እግዚአብሔርም የብላቴናውን ድምፅ ባለበት ስፍራ ሰምቷልና አትፍሪ ተነሺ ብላቴናውንም አንሺ አጅሸንም በአርሱ አጽፒው ትልቅ ሕዝብ አደርገዋለሁና አግዚአብሔርም አይኗን ከፈተላት የውሃ ጉድጓድንም አየች ሄዳም አቁማዳውን በውሃ ሞላች ብላቴናውን አጠጣች እግዚአብሔርም ከብላቴናው ጋር ነበር አደገም በምድረ በዳም ተቀመጠ ቀስተኛም ሆነ በፋራን ምድረ በዳም ተቀመጠ እናቱም ከምድረ ግብፅ ሚስት ወሰደችለት ኦሪት ዘፍጥረት በተጨማሪ የፋራን ተራራ የት እንዳለ ለማወቅ መጽሐፍ ቅዱስንና ቅዱስ ቁርዓንን ስንመለከት «መካ ለለላርርር» በድሮ ስሙ «በካ ርር» ተብሎ እንደተገለጸ እናነባለን መቅ «ንጉሴና አምላኬ የሰራዊት ጌታ ሆይ። ለበዳዮች ልዋጭነቱ ከፋ አልከህፍ ወጋያ ሐም ወይዕ ምሇያ ሪፅው እንደ ከርስቲያኖች እምነትና አስተምህሮ ኢየሱስ ከፍጥረት ሁሉ በላይ ከእግዚአብሔር በታች ሳይሆን አርሱ ራሱ ህያው አግዚአብሔር ነው ለአግዚአብሔር የሆነ መለኮታዊ ከብር ሁሉ ለአርሱም አለው አንዳችም አይገድለውም ኢየሱስ ለእግዚአብሔር ብቻ የሚሰጠውን ከብር ተቀበሰ ኢየሱስ «አባቴ» ብሎ እግዚአብሔርን በመጥራት እራሱን ከፈጣሪ ጋር አስተካከለ ስለዚህ ኢየሱስ ከአግዚአብሔር ጋር እኩል ሥልጣን አለው የሚል እምነት አላቸው አና ኢየሱስ አምላከ ነው የሚል ግንዛቤ አላቸው እዚህ ላይ ልብ ያላሉት ነገር አለ ያም መመሪያቸው መጽሐፍ ቅዱስን አልተመለከቱም ያሰኛል ምከንያቱም በዮሐንስ ወንጌል እና ላይ ኢየሱስ ስለራሱ እንዲህ ይላል መቅ «እውነት አውነት እላችኋለሁ አገልጋይ ከጌታው አይበልጥም መልዕከተኛም ከላኪው አይበልጥም የዮሐንስ ወንጌል ቫ ቀለል ባለ አማርኛ የተተረጎመ የታረመ እትም መቅ «እኔ እሄዳለሁ ተመልሼም ወደ እናንተ እመጣለሁ እንዳልኩ ሰምታችኋል አባቴ ከእኔ ስለሚበልጥ ብትወዱኝስ ኖሮ ወደ አብ በመሄዴ ደስ ባላችሁ ነበር» የዮሐንስ ወንጌል ቀለል ባለ አማርኛ የተተረጎመ የታረመ እትም የዮሐንስ ወንጌል ኢየሱስ «አባቴ» ብሎ እግዚአብሔርን በመጥራት እራሱን ከፈጣሪ ጋር አስተካከሰ የሚለውን አባባል ይጻረራል ምከንያቱም «አባቴ ከእኔ ይበልጣል ብሎ ኢየሱስ ስለመሰከረ ኢየሱስ በእግዚአብሔር ብቻ የሚሰሩትን ሥራዎች ሁሉ ሰራ የሚል እምነትም አላቸው ኢየሱስ በራሱ ቸሎታ የሰራውን ሥራ በመጽሐፍ ቅዱስ ውስጥ አንድም ቦታ አናገኝም መቅ «እኔ በራሴ ሥልጣን ምንም ማድረግ አልችልም ነገር ግን ከአብ የሰማሁትን አፈርዳለሁ የላከኝን ፈቃድ እንጂ የራሴን ፈቃድ ስለማላደርግ ፍቃዴ ትከከል ነው» የዮሐንስ ወንጌል ቀለል ባለ አማርኛ የተተረጎመ የታረመ እትም ኢየሱስ ተወለደ አደገ በላ ጠጣ ተናገረ ደከመ አንቀላፋ ሐሴት አደረገ አዘነ ተቆጣ ሞተ ተቀበረ ስለዚህ አምላከ ነው እንደ ከርስቲያኖች እምነት ኃጢአትን ከመስራት በቀር እንደ ሰው ኖረ ኢየሱስ ራሱ ሰው መሆኑን ተናገረ ሐዋርያትም ኢየሱስ እንደ አዳም መሆኑን አስተማሩ ሰው ሆኖ ኃጢአታችንን ተሸከመ አሁንም እንደ እነሱ አስተምህሮ ኢየሱስ አምላክከ ነው አዚህ ላይ መጠየቅ ያለበት ጥያቄ አለ እሱም ኢየሱስ የቱ ጋር ነው የከርስቲያኖችን ኃጢአት ልሸከም መጣሁ ያለው። እንዲያውም ኢየሱስ ሁሉም በኃጢአቱ አንደሚሞት ነው የተናገረው መቆ «ኢየሱስ ደግሞ እኔ እሄዳለሁ ትፈልጉኛላችሁም በኃጢአታችሁም ትሞታላችሁ እኔ ወዳለሁበት እናንተ ልትመጡ አትችሉም አላቸው» የዮሐንስ ወንጌል እትም ኢየሱስ ፍፁም አምላከ ፍፁም ሰው ቢሆንም አንድ ከርስቶስ እንጂ ሁለት አይደለም ቅድመ አለም የነበረ ወልድ ቃል ሥጋንና ነፍስን ነሥቶ ሰው ሆነ እግዚአብሔር ኢየሱስ እንደ በፊቱ ነው ግን በምድር ላይ ሰው ሆኖ በትህትና ኖረ ዮሐንስ «ሥጋ ሆነ» ሲል በጠቅላላ የሰውን ባህሪ ነሳ እንጂ አስቀድሞ በነበረ በአንድ ሌላ ሰው ላይ አደረ ማለቱ አይደለም ሥጋም የሆነው በማህፀን ውስጥ ነው ከሴት ማህፀን ተወለደ አደገ እንጂ እግዚአብሔር አልተለወጠም ስለዚህ አሁንም በከርስቲያኖች ኢየሱስ አምላከ ነው አዚህ ላይ ልብ ሊሉ የሚገባው ነገር አለ እሱም ማንኛውም ማገናዘብ የሚችል ሰው እግዚአብሔር አምላከ የማርያም ማህፀን ውስጥ ገብቶ ሥጋንና አጥንትን አበጅቶ አና ሁሉንም የሙሉ ሰው የሕይወት ዑደት ሼ ጨርሶ ከዘጠኝ ወራት ቆይታ በኋላ ወደዚህች ምድር መጣ ተወለደ በኋላም እንደማንኛውም ሕፃን ጡትን እየጠባ በአናቱ እንከብካቤ እየተደረገለት አድጎ ብሎም አንደማንኛውም ልጅ ተጫውቶ አድጎ ወጣት ሆኖ ጎርምሶ ብሎም ጎልምሶ የ ዓመት ሰው ሆኖ እስከሚያርግበት ጊዜ ድረስ ያለውን ክስተቶች «መለወጥ» አይደለም ብለው ከርስቲያኖች ያምናሉ መቼም «መለወጥ» የሚለው ቃል ከዚህ ውጭ ምን ዓይነት ትርጉም ሊሰጠው እንደሚገባ እንጃ ነገር ግን በመጽሐፍ ቅዱስ ውስጥ እግዚአብሔር ስለ ራሱ የተናገረው አለ ከርስቲያኖች ይህን አንቀጽ ቀድሞውኑ አንዳንድ የመጽሐፍ ቅዱስ አንቀጽ እንደቀየሩት ሁሉ ቢቀይሩት ኖሮ ይሄ ሁሉ ባልሆነ ነበር ነገር ግን አላህ ሱወ የተመሰገነ ይሁን በነሱ ላይ አስረጅ ምስክር እንዲሆን እስከ አሁን ድረስ አቆይቶታል መቅ «የተወደዳቸሁ ወንድሞቼ ሆይ። መቅ «መላዕከትም ከእነርሱ ተለይተው ወደ ሰማይ በወጡ ጊዜ አረኞች እርስ በርሳቸው እንግዲህ እስከ ቤተልሔም ድረስ እንሂድ እግዚአብሔርም የገለጠልንን ይህን የሆነውን ነገር እንይ ተባባሉ ፈጥነውም መጡ ማርያምንና ዮሴፍን ሕፃኑንም በግርግም ተኝቶ አገኙ የሉቃስ ወንጌል ባ ሩ የአምላከ በበረት ውስጥ መወለድ መቅ «እርሷም ወንድ ልጅ ትወልዳለች እርሱ ሕዝቡን ከኃጢአታቸው ስለሚያድን ስሙን ኢየሱስ ትለዋለህ» የማቴዎስ ወንጌል ቀለል ባለ አማርኛ የተተረጎመ የታረመ እትም አምላከ ወንድ ሆኖ ተወለደ መቅ «በዚያን ጊዜ ኢየሱስ በገሊላ ከፍለ ሃገር ከምትገኝ ከናዝሬት ከተማ መጥቶ በዮርዳኖስ ወንዝ በዮሐንስ እጅ ተጠመቀ» የማርቆስ ወንጌል ቀለል ባለ አማርኛ የተተረጎመ የታረመ እትም አምላከ በሰው እጅ ተጠመቀ አምላከ መጠመቅ ለምን አስፈለገው። መቅ «ይህ ሰው ወደ ሏላጦስ ፊት ቀርቦ የኢየሱስን አስከሬን እንዲሰጠው ጠየቀ አስከሬኑንም አውርዶ በቀጭን ሐር ልብስ ከፈነው ማንም ሰው ካልተቀበረበት ከአለት ተወቅሮ በተዘጋጀ መቃብር ውስጥ ቀበረው የሉቃስ ወንጌል ቀለል ባለ አማርኛ የተተረጎመ የታረመ እትም ፍሩ አምላከ ተቀበረ መቅ «ስለዚህ ያዕቆብ ለልጁ ለዮሴፍ በሰጠው ቦታ አጠገብ ወደምትገኝ ሲካር ተብላ ወደምትጠራ የሰማርያ ከተማ መጣ በዚያም የያዕቆብ የውሃ ጉድጓድ ነበር ኢየሱስ መንገድ ከመሄድ የተነሳ ስለደከመው በጉድጓዱ አጠገብ ተቀመጠ ጊዜውም ወደ ስድስት ሰዓት ገደማ ነበር በዚያን ጊዜ አንዲት የሰማርያ አገር ሴት ውኃ ልትቀዳ ወደ ጉድጓዱ መጣች ኢየሱስም ውኃ አምጪልኝ አላትርጅ የዮሐንስ ወንጌል ቀለል ባለ አማርኛ የተተረጎመ የታረመ እትም ሩጭ አምላከ ደከመው በኋላም ተጠምቶ ውኃ ለመነ መቆቅ «ኢየሱስም እንዲህ አላት አንቺ ሴት በዚህ ተራራ ላይ ወይም በኢየሩሳሌም ለአብ የማትሰግዱበት ጊዜ አንደሚመጣ እመፒኝ አናንተ ለማታውቁት አምላክ ትሰግዳላችሁ አኛ ግን መዳን የሚመጣው ከአይሁድ ስለሆነ ለምናውቀው አምላክ እንሰግዳለን» የዮሐንስ ወንጌል ቀለል ባለ አማርኛ የተተረጎመ የታረመ አትም ፍቕ አምላከ ይሰግዳል አምላከ ለማን ነው የሚሰግደው። ብሎ ኢየሱስን በጥፊ መታው የዮሐንስ ወንጌል ቀለል ባለ አማርኛ የተተረጎመ የታረመ እትም ፍሩ አምላከ በጥፊ ተመታ የመረምሷጅ ፄፈጳስኑታፅ ዛሬ በዓለማችን ላይ ያሱ እምነቶች በተለይም አይሁዶች ከርስቲያኖችና ሙስሊሞች የመርየም ልጅ ስለሆነው ስለ ኢሳ ማንነት ሊገናኝና ሊስማማ የማይችል አመለካከት አላቸው አይሁዶች ካለው ደረጃ ላይ ደረጃን በመቀነስ ከብሩን በማዋረድ ኢሳ ማለት ዲቃላ ሐሰተኛ ነብይና ደጋሚ ነው የሚል ዕምነት አላቸው ይህንን አስመልከቶ ቅዱስ ቁርዓን ሲናገር ቅቁ «በመካዳቸውም በመርየም ላይ ከባድ ቅጥፈትን በመናገራቸው ምከንያት ረገምናቸው» አልኒሳእ ከርስቲያኖች ደግሞ የሌለውን ደረጃ በመስጠት ከብሩን ከፍ በማድረግ ኢሳ ማለት ሜታ አምላከ ወይም የአምላከ ልጅ ነው ብለው ያምናሉ ስለዚህም ቁርዓን ሳይገልጽ አላለፈም ቅቁ «እነዚያ አላህ አርሱ የመርየም ልጅ አልመሲሕ ነው ያሱ በአርግጥ ካዱ የመርየም ልጅ አልመሲሕን እናቱንም በምድር ያለንም ሁሉ ለማጥፋት ቢሻ ከአላህ ማዳንን የሚችል ማነው በላቸው» አልማኢዳህ ቅቁ «ክርስቲያኖችም አልመሲሕ የአላህ ልጅ ነው አሉ ይህ በአፎቻቸው የሚናገሩት ቃላቸው ነው የነዚያን ከእነሱ በፊት የካዱትን ሰዎች ቃል ያመሳስላሉ አላህ ያጥፋቸው ከእውነት እንዴት ይመለሳሉ አልተውባ ሙስሊሞች ደግሞ ኢሳ ማለት እንደ አይሁዶች ዲቃላ ሐሰተኛ ነብይና ደጋሚ ወይም ደግሞ እንደ ከርስቲያኖች አምላክ ወይም የአምላከ ልጅ ሳይሆን እርሱ የተከበረ የአላህ ባርያ ወደ እስራኤል ልጆች የላከው መልዕከተኛ ወደ መርየም የጣላት የይሁን ቃሉና ከእርሱ የሆነ መንፈስም ብቻ ነው የሚል እምነት አላቸው ቅቁ «አናንተ የመጽሐፉ ሰዎች ሆይ። አላህ በአርግጥ መረጠሸ አነፃሸም በዓለማት ሴቶችም ላይ መረጠሸ» አልዒምራን ሊ «አላህ ከርሱ በሆነው ቃል» የሚለው ደግሞ «ሁን» በሚለው የአላህ ቃል መሰረት ዒሳ መፈጠሩ ነው እንጂ ይህሁን» የሚለው ቃል ወደ መርየም ማኅፀን ገብቶ ደምና ሥጋ ለብሶ መምጣቱን አያመላከትም «እስልምና ከርስትና» በሚል ርዕስ በተዘጋጀ አንድ ከርስቲያናዊ አነስተኛ መጽሔት ክርህ ላይ እንዲህ የሚል ሃሳብ ሰፍሯል ኢየሱስ «በቁርዓን ውስጥ ብዙ ጊዜ እንደተጠቀሰ እናያለን የተጠቀሰበትም ዋነኛ ስሙ ዒሳ የሚል ነው በተጨማሪ «ነብይ» «መሲሕ» «መንፈስ» «ከአላህ የመጣ ቃል» ወዘተ ብዙ ስሞች ተሰጥተውታል በተለይም «ከአላህ የመጣ ቃል» የሚለውን ስም በምንመለከትበት ጊዜ መጽሐፍ ቅዱስ ውስጥ ካለው ሐሳብ ጋር የሚስማማ ሆኖ እናገኘዋለን በዮሐንስ ወንጌል ካ ላይ «በመጀመሪያ ቃል ነበረ ቃልም በአግዚአብሔር ዘንድ ነበረ ቃልም እግዚአብሔር ነበረ ቃልም ሥጋ ሆኒ ስለዚህ ሁለቱም መጽሐፍት ዒሳ ከአላህ ዘንድ የመጣ ቃል መሆኑን መስከረዋል ተብሎ ተዘግቧል ነገር ግን በተሳሳተ መልኩ ነው ይህን አባባል የተገነዘቡት ወይም የተረዱት«ከርሱ በሆነው ቃል» የሚለው የሚያስረዳው «ሁን» በሚለው የአላህ ቃል መሰረት ዒሳ መፈጠሩ ነው እንጂ ያ «ሁን» የሚለው ቃል ራሱ ወደ መርየም ማኅፀን ውስጥ ገብቶ ደምና ሥጋ ለብሶ መምጣቱን አያሳየንም ምክንያቱም አላህ ሱወ ማንኛውንም ነገር ለመፍጠር ሲፈልግ «ሁን» በሚለው ቃሉ አማካኝነት ይፈጥራል ነገር ግን ያ የተፈጠረው ነገር የቃሉ ውጤት ነው ቃሉ ድርጊትን ፈፃሚ እንጂ ተፈፃሚ ድርጊት አይደለምና ይህን ሐሳብ ሊደግፉ የሚችሉ ሌሎች የቅዱስ ቁርዓን ጥቅሶችን ብንመለከት ቅቁ «ለማንኛውም ነገር መሆኑን በሻነው ጊዜ ቃላችን ለርሱ ሁን ማለት ብቻ ነው ወዲያውም ይሆናል አልነህል ቅቁ «ሰማያትና ምድርን ያለ ብጤ ፈጣሪ ነው ነገርንም ማስገኘት በሻ ጊዜ ለርሱ የሚለው ሁን ነው ወዲያውም ይሆናል» አልበቀራህ በ ተጨማሪ ማስረጃ ያሲን አልጋፊር ይመልከቱ እነዚህ ጥቅሶች ሁሉ የሚያስረዱን «ሁን» በሚለው የአላህ ቃል አማካኝነት ማንኛውም ነገር ሊፈጠር እንደሚችል እና ያ የተፈጠረው ነገር የቃሉ ውጤት መሆኑን ያስገነዝበናል ይህንኑ አባባል በመጽሐፍ ቅዱስ አስተምህሮ የተደገፈ ሆኖ አናገኘዋልን ምሳሌ ብንመለከት መቆ «አግዚአብሔር ብርሃን ይሁን አለ ብርሃንም ሆነ ኦሪት ዘፍጥረት «ብርሃን ይሁን» የሚለው የእግዚአብሔር ቃል ብርሃንን አስገኘ። ኛ ቅቁ « ከነዚያም አይሁድ ከሆኑት ሲሆኑ አያሳዝኑህ እነርሱ ውሸትን አዳማጮች ናቸው ለሌሎች ወደ አንተ ላልመጡ ሕዝቦች አዳማጮች ናቸው ንግግሮችን ከስፍሮቻቸው ሌላ ያጣምማሉ» አልማዒዳህ አይሁዶች የአላህ ቃል ንግግር የነበረውን ተውራትን ከስፍራው እያቀያየሩ እንደበረዙት ያስረዳናል የአላህ ቃል የተባለው ደግሞ ዒሳ ኢየሱስ ከሆነ አይሁዶች ዒሳን ምኑ ላይ ነው የበረዙት ሒ «ስሙም አልመሲህ ዒሳ» የሚለው ቃል ዒሳ ከተሰጡት ስሞቾ ውስጥ አንዱ አል መሲህ» መሆኑን ይገልፃል አልመሲህ የሚለው ቃል «መስህ» ከሚለው የአረብኛ ቃል የመጣ ሲሆን የቃሉ ትርጉም ማበስ ማሸት መቀባት የሚል ይሆናል ዒሳ ከዚህ አንፃር አልመሲህ ተብሎ የተሰየመበት ምከንያት በሰውነታቸው ላይ በሽታ የነበረባቸውን ሰዎች በሚያብሳቸው ጊዜ በሽታው በአላህ ፈቃድ ከሰውነታቸው ላይ ይወገድ ስለነበር ነው መ የመርየም ልጅ» የሚለው ደግሞ ዒሳ የተፈጠረው ከሴት ብቻ ያለ ወንድ መሆኑን ያስረዳናል ምከንያቱም በቁርዓንም ሆነ በማንኛውም ሰው ባሕል አንድ ሰው የሚጠራው በአባቱ ስም ነው ቅቁ «በነሱም ላይ የአደምን ሁለት ልጆች ወሬ ቁርባንን ባቀረቡና አላህ ከአንደኛው ተቀብሎ ከሌላው ባልተቀበለ ጊዜ የሆነውን በእውነት አንብብላቸው» አልማኢዳህ ቅቁ «የዒምራንን ልጅ መርየምንም ያቺን ብልቷን የጠበቀቸውን ምሳሌ አደረገ» አልተሕሪም ባ ዒሳ ኢየሱስ ግን የተጠራው በአናቱ ስም መሆኑ አርሱ ያለ ወንድ ከሴት ብቻ መፈጠሩን ያስረዳል ሌላው ስለ ዒሳ ኢየሱስ አፈጣጠር ከሚያስረዱ ጥቅሶች መካከል አንዱን በመውሰድ እነዚሁ ወንጌላውያን ይህን ጥቅስ በመንተራስ ዒሳ ከአላህ ዘንድ የመጣ መንፈስ ነው እንጂ ሌላ አይደለም የሚል አምነት አላቸው ለዚህም አመለካከታቸው ማጠናከሪያ ይሆናቸው ዘንድ ቀጣዩን አንቀጽ ይጠቅሳሉ ቅቁ «እናንተ የመጽሐፉ ሰዎች ሆይ። የሚል ጥያቄ ሲነሳ ይችላል በትክከል የሚያመላከተው ወደ አላህ ነው ያ ማለት ግን ከአላህ ዘንድ ተከፍሎ የመጣ ማለት ሳይሆን ከርሱ ዘንድ የተፈጠረ ማለት ነው «ከርሱ የሆነ ብሎ መናገር በቁርዓን አስተምህሮ መሰረት በሁለት ይከፈላል ኛ ባህሪያዊ ማስጠጋት ለምሳሌ ዕውቀቱ ችሎታው ኃይሉ ቅቁ «ለናንተም በሰማያት ያለውንና በምድርም ያለውን ሁለ በመላ ከርሱ ሲሆን የገራላችሁ ነው በዚህ ለሚያስተነትኑ ሕዝቦች ታምራት አለበት» አልጃሲያ «ከርሱ ሲሆን» ማለት ግን በሰማያትና በምድር ያለው ሁሉ ከአላህ አካል ወጣ ማለት ሳይሆን በርሱ ኃይልና ችሎታ የተፈጠሩ መሆናቸውን ለማሳየት ነው ኛ ከብርና ልቅና ለመስጠት ማስጠጋት ከሌሎች ነገሮች ለይቶ በማስበለጥ መናገር ቅቁ «ለነሱም የአላህ መልዕከተኛ ሷሊህ የአላህን ግመል የመጠጥ ተራዋንም ተጠንቀቁ በላቸው አልሸምስ ቫ በማለት ግመሏ የሷሊህ መሆኗ ከመታወቁ ጋር «የአላህ ግመል» ተብላ ተጠርታለች ይህ ማለት ግን አላህ የሚጋልበው ግመል አለ ማለት ሳይሆን በአፈጣጠሯ ከሌሎች ግመሎች ለየት ያለች ስለሆነች ተፈጥሯዊ በሆነ መንገድ ሳይሆን ቀጥታ ከቋጥኝ ስር የወጣች ስለሆነች አላህ ወደ ራሱ በማስጠጋት ለርሷ ከብርና ልቅናን ለመስጠት «የአላህ ግመል» ተብላ ተሰየመች ልከ እንደዚሁም ቅቁ «ለኢብራሒም ቤቱን የካዕባን ስፍራ መመለሻ ባደረግንለት ጊዜ በኔ ምንንም አታጋራ ቤቴንም ለሚዞሩትና ለሚቆሙበት ለሚያጎነብሱትና በግንባራቸውም ለሚደፉበት ንፁህ አድርግላቸው ባልነው ጊዜ አስታውስ» አልሐጅ በማለት የካዕባን ቤት ከሌሎች ቤቶች ሁሉ ለይቶ ቤቴ ብሎ መጥራቱ ካዕባ ዘንድ ያለውን ከብርና ልቅና ያሳያል አንጂ አላህ የሚያድርበት ቤት አለ ማለትን አያሳይም በዛው መልኩ የዒሳንም ሩሕ «ከርሱ የሆነ መንፈስ» ብሎ ሲጠራው የዒሳ ሩሕ ከአላህ አካል ወጣ ማለት ሳይሆን ከርሱ ዘንድ ተፈጠረ ማለትን ነው የሚያሳየው የኛም ሩሕ ምንም ከአላህ ዘንድ የመጣ ቢሆንም ዒሳ ግን ካለወንድ ሥጋ ፈቃድ ቀጥታ የተፈጠረ በመሆኑ ለርሱ ከብርና ልቅናን በመስጠት «ከአላህ የሆነ መንፈስ» ብሎ ሰየመው ይህ ስያሜ ደግሞ ከብርን እንጂ አካላዊ ከፋይን አያመላከትም ምከንያቱም አላህ በዒሳ በኢየሱስ ሳይገደብ የአደምንም ሩሕ አላህ «ከመንፈሴ ነፋሁበት» በማለት ወደራሱ አስጠግቶ ነው የተናገረው ይህ ማለት ግን አደም የአላህ መንፈስ ነው ማለትን አያሳይም ቅቁ «ጌታህ ለመላዕከት እኔ ሰውን ከጭቃ ፈጣሪ ነኝ ባለ ጊዜ አስታውስ ፍጥረቱንም ባስተካከልኩና ከመንፈሴ ከነፋሁበት ጊዜ ለርሱ ሰጋጆች ሆናችሁ ውደቁ አልኩ ሷድ ቅቁ «ጌታህም ለመላዕክት ባለ ጊዜ አስታውስ እኔ ሰውን ከሚቅጨለጨል ሸከላ ከሚገማ ጭቃ እአፈጥራለሁ ፍጥረቱን ባስተካከልኩትና በውስጡ ከመንፈሴ በነፋሁበትም ጊዜ ነፍስ በዘራሁበት ጊዜ ለርሱ ሰጋጆች ሆናችሁ ውደቁ» አልሒጅር ዋናው ሊነሳ የሚገባው ጥያቄ ግን ይህንን በአላህ የተፈጠረውን ሩሕ በመርየም ማሕፀን ውስጥ ማን ነፋባት የሚለው ነው ቅቁ «የዒምራንን ልጅ መርየምንም ያቺን ብልቷን የጠበቀችውን ምሳሌ አደረገ በርሱም ውስጥ ከመንፈሳችን ነፍፋን» አልተህሪም ቅቁ «ያቺንም ብልቷን የጠበቀቺውን በርሷም ውስጥ ከመንፈሳችን የነፋንባትን» አልአንቢያእ እነዚህ ሁለት ጥቅሶች የሚያስረዱት መላዒካው ጅብሪል እንደነፋባት ነው እንጂ አላህ እንደነፋባት አይደለም «ነፋባት» የሚለውን አገላለጽ የሚያስረዳው የድርጊቱ ተቆጣጣሪነት ሙሉ በሙሉ በአላህ የበላይነት ስለነበር እንዲሁም ሩሑን ፈጥሮ ለጂብሪል የሰጠ ወደርሷም እንዲሄድና እንዲነፋባት ያዘዘው አላህ ስለነበር የሥራውን ፍፃሜ ወደ ራሱ በማስጠጋት «ነፋባት» ብሎ ተናገረ ያ ማለት ግን አላህ ወርዶ ቃል በቃል እፍ አለባት ማለት አይደለም ምከንያቱም በዚህ ዓይነት አገላለጽ የተጠቀሱ አንዳንድ ጥቅሶችን ስንመለከት ትርጉማቸው ከላይ እንደተጠቀሰው በአላህ ተቆጣጣሪነት እና የበላይነት እንደተፈፀሙ ግልጽ ያደርጉለናል ቅቁ «በርሱም በቁርዓን ንባብ ልትቸኩል ምላስህን በርሱ አታላውስ በልብህ ውስጥ መሰብሰቡና ማንበቡ ለማንበብ አንድትቸል ማድረግ በኛ ላይ ነውና ባነበብነውም ጊዜ ካለቀ በኋላ ንባቡን ተከተል አልቂያማህ ቁርዓንን ከአላህ ዘንድ ተቀብሎ በነብዩ ሙሐመድ ሲዐወ ላይ ያነበበው መላዒካው ጅብሪል ለመሆኑ ምንም ጥርጣሬ የለም ይህ ቅዱስ ጥቅስ ግን «ባነበብነውም ጊዜ» በማለት አንባቢው አላህ መሆኑን ነው የሚናገረው ይህ ማለት ግን አላህ ወደ ምድር ወርዶ ለነብዩ አነበበ ማት ሳይሆን የቁርዓኑ ባለቤት እርሱ በመሆኑና ለጅብሪልም ሰጥቶ በነብዩ ላይ እንዲያነብ ያደረገው ራሱ ስለሆነ የበላይ ተቆጣጣሪነቱን «ባነበብነውም ጊዜ» በማለት ድርጊቱን ወደ ራሱ አስጠጋው በተጨማሪ ቅቁ «አልገደላችኋቸውም ግን አላህ ገደላቸው ጭብጥን አፈር በወረወርከም ጊዜ አንተ አልወረወርከም ግን አላህ ወረወረ ወደ ዓይኖቻቸው አደረሰውን» አልአንፋል አንቀጹ የሚያሳየን በበድር ዘመቻ ላይ ነብዩ ሙሐመድ ሲዐወ በሙሽሪኮች አጋሪዎች ላይ ጭብጥን አፈር መወርወራቸው ነው ይህም ጭብጥን አፈር ነብዩ ሲዐወ መወርወራቸው ግልጽ የሆነ ጉዳይ ሆኖ ሳለ ቁርዓን ግን «አልወረወርከም ግን አላህ ወረወረ» በማለት ሥራውን አላህ ወደ ራሱ ነው ያስጠጋው ያ ማለት ግን አላህ አፈር ዘግኖ ወረወረ ማለት ሳይሆን ጭብጡን አፈር አንተ ብትወረውረውም ወደ ዓይኖቻቸው እንዲደርስ ያደረኩት ግን እኔ አላህ ነኝ በማለት የበላይ ተቆጣጣሪነቱን ገለጸ ሌላ ምሳሌ ስንመለከት አንድ ሰው በአንድ መንደር ሲያልፍ አራት ፎቅ ያለው ያማረ ሕንፃ ቢመለከትና የሕንፃው ባለቤት ሳዲቅ እንደሆነ ቢነገረው አንተ ለሰዎች ሳዲቅ የሰራው ሕንፃ እንዴት ያምራል ብለህ ነው የምትናገረው በመጀመሪያው ዓይነት ግንዛቤህ አረዳድህ ከሄድከ ግን ግንዛቤህ ከእውነት የራቀ ነው ምከንያቱም ሕንፃውን የሰራው ሳዲቅ ሳይሆን ቅጥር ግንበኞቹ ናቸው ታዲያ አንተ ለምንድነው ሳዲቅ የሰራው ያልከው። ሰው ያልነካኝ ስሆን ለኔ እንዴት ልጅ ይኖረኛል አለች አላህ የሚሻውን ይፈጥራል አንዳችን በሻ ጊዜ ለርሱ ሁን ይለዋል ወዲያውንም ይሆናል አላት» አልኢምራን ከላይ እንደተመለከትነው በቁርዓን ውስጥ የመርየም ልጅ እየተባለ የተጠቀሰበት ምከንያት አላህ ድንቅ ተዓምራዊ በሆነ አፈጣጠር ያለ አባት ከእናት ብቻ ስላስገኘው ነው በሌላም ቦታ ላይ «አልመሲሕ ዒሳ» ተብሎ ተገልዷል አልመሲሕ «መሳያህ» ከሚለው ቃል የመጣ ሲሆን ማሸት መቀባት ማበስ የሚለውን ትርጉም ይሰጣል «አልመሲሕ» የተባለበትም ምከንያት በሽተኞችን ባሸ በቀባ ወይም ባበሰ ጊዜም በአላህ ፈቃድ ከነበሩበት በሸታ ይፈወሱ ስለነበር አልመሲሕ ተባሰ በቁርዓን ውስጥ «አልመሲሕ» የሚለው ቃል ዝ ጊዜ የተጠቀሰ ሲሆን «ዒሳ» የሚለው ደግሞ ጊዜ ተጠቅሷል በአልዒምራን በተጠቀሰው አንቀጽ ኢየሱስ ማለት አላህ በልዩ መንገድ ከፈጠራቸው ፍጡሮች አንዱ መሆኑን ከተረዳን ይህንን ድንቅ አፈጣጠር በመንተራስ ኢየሱስ «የአምላከ ልጅ» ነው «አምላክ» ነው እና እነዚህን የመሳሰሉ እምነቶች አመለካከቶች ውስጥ እንዳንገባ ቁርዓን በሌላ ቦታ ላይ ሶስት ነጥቦችን አስቀምጦልናል ኛ ድንቅ አፈጣጠሩን በመንተራስ ብቻ ኢየሱስ የአምላከ ልጅ ነው ወይም አምላክ ነው ለሚሉት የሰጠው መልስ ቅቁ «አላህ ዘንድ በአፈጣጠር የዒሳ ምሳሌ እንደ አደም ብጤ ነው አደምን ከዐፈር ፈጠረው ከዚያም ለርሱ ሰው ሁን አለው ሆነም» አልዒምራን ኛ አላህ ዘንድ ዒሳ ዐሰ የተሰጠውን ደረጃ «የመርየም ልጅ አልመሲሕ ከበፊቱ መልዕከተኛ በእርግጥ ያለፉ የሆነ መልዕከተኛ እንጂ ሌላ አይደለም» አልማኢዳህ ቅቁ «እርሱ በርሱ ላይ የለገስንለት ለአስራኤልም ልጆች ታምር ያደረግነው የሆነ ባርያ እንጂ ሌላ አይደለም አልዙኸሩፍ ኛ ኢየሱስ ከትውልድ እስከ እርገቱ ሰብዓዊ እንጂ አምላካዊ ባሕሪ እንዳልነበረው ቅዱስ ቁርዓንም ሆነ መጽሐፍ ቅዱስ በግልጽ አስቀምጠውልናል ሯ ዊፎወዶፉ ቅቁ «ወዲያውኑም አረገዘቸው በርሱም በሆዷ ይዛው ወደ ሩቅ ስፍራ ገለል አለች ምጡም ወደ ዘንባባይቱ ግንድ አስጠጋት» መርየም መቅ «እነሆም ትፀንሻለሽ ወንድ ልጅም ትወልጃለሽ ስሙንም ኢየሱስ ትይዋለሽሸ የሉቃስ ወንጌል ፍሩ አንደማንኛውም ልጅ ተፀንሶ መወለዱና ጾታውም ወንድ ተብሎ መገለጹ ሐ መሯዖ መቅ «ሊገርዙት ስምንት ቀን በሞላ ጊዜ በማኅፀን ሳይረገዝ በመልዓኩ እንደተባለ ስሙ ኢየሱስ ተብሎ ተጠራ» የሉቃስ ወንጌል ፍጭ እንደማንኛውም ወንድ መገረዙ ጫ ሙምሦመምዎባቓ መቅ «ይህንም ሲናገር ከሕዝቡ አንዲት ሴት ድምዷን ከፍ አድርጋ የተሸከመችህ ማኅፀንና የጠባሃቸው ጡቶች ብፁአን ናቸው አለችቸው የሱቃስ ወንጌል ዝ ሩ አንደማንኛውም ሕፃን የእናቱን ጡት መጥባቱ መ ይፅጳታፎናመጋረጎፎፊሮፇታ ሐውም ማገ መቅ «ኢየሱስ ደግሞ በጥበብና በቁመት በሞገስም በእግዚአብሔርና በሰው ፊት ያድግ ነበር የሱቃስ ወንጌል ሠ በጎው ፈቻመባተቶ መቅ ፈ የሰው ልጅ የሰውን ነፍስ ሊያድን እንጂ ሲያጠፋ አልመጣም አሰለ» የሉቃስ ወንጌል መቆ «የሰው ልጅ እየበላና እየጠጣ መጣ» የማቴዎስ ወንጌል ፍሩ ኢየሱስ በአንደበቱ ራሱን የሰው ልጅ ብሎ መጥራቱ ረ ሪውመባታ መቅ «ነገር ግን አሁን እግዚአብሔር የሰማሁትን እውነት የነገርኳችሁን ሰው ልትገድሉኝ ትፈልጋላችሁ። ኢየሱስ በአንደበቱ ያስተማራቸው ትምህርቶች ተጽፎባቸዋል ከሚባሉት ከየማቴዎስ ወንጌል ምዕራፍ አንድ እስከ ዮሐንስ ወንጌል ምዕራፍ ሃያ አንድ አንድም ቦታ ላይ ኢየሱስ እኔ አምላካቸሁ ነኝ ስለዚህ አምልኩኝ እንዲሁም ጌታችሁ ነኝ ስገዱልኝ ያለበትን ቦታ አናገኝም ይህንን አስመልከቶ አላህ በቅዱስ ቁርዓን ላይ ዒሳን በትንሳኤ ቀን አንዲህ በማለት ይጠይቀዋል ቅቁ «አላህም የመርየም ልጅ ዒሳ ሆይ። » ተብሎ ሊጠየቅ ይችላል እንደ ኢስላም አስተምህሮ ከአላህ ሌላ ማምለከ ማለት በአንደበት ከአላህ ውጪ ያለን አካል «አምላከ» ብሎ መጥራት ብቻ ሳይሆን ለሱ ብቻ ተገቢ የሆኑትን ባሕሪዎች ለዚሁ አካል አሳልፎ መስጠትም ያንን ነገር አምላከ ተብሎ ለመያዙ ማስረጃ ሆኖ ይቀርባል ለምሳሌ በአገራቸን ኢትዮጵያ አንዲት ነፍሰ ጡር እርጉዝ የነበረችን ሴት ከእርግዝናዋ ስትገላገል ወይም በምትወልድበት ጊዜ «እንኳን ማርያም ማረችሽ» እንዲሁም «እናት አገራችንን ድንግል ማርያም ትጠብቅ» እየተባለ የምህረት እና የጥበቃ ባለቤትነቱን ተነጥቆ ለሌላ ሲሰጥ እናስተውላለን እናም እናቱን አምላከ ብሎ በአንደበት መናገር ብቻ እንዳልሆነ ልብ ይበሉ አልማኢዳህ ላይ «ለኔ ተገቢዬ ያልሆነን ነገር ማለት ለኔ አይገባኝም ዒሳ ኢየሱስ በዚህ ቃሱ መሰረት አምልኩኝ ካላለ በቅዱስ ቁርዓን አና በመጽሐፍ ቅዱስ አስተምህሮ መሰረት ቃሉ ምን ነበር ቅቁ «አላህ ጌታዬና ጌታችሁ ነው ስለዚህ ተገዙት ይህ ቀጥተኛ መንገድ ነው አላቸው» አልዒምራን መቅ «ኢየሱስ መልሶ እንዲህ አለው ከትዕዛዛቱ ሁሉ ፊተኛይቱ እስራኤል ሆይ ስማ ጌታ አምላካችን አንድ ጌታ ነው አንተም በፍጹም ልብህ በፍጹምም ነፍስህ በፍጹምም አሳብህ በፍጹምም ኃይልህ ጌታ አምላከህን ውደድ የምትል ናት» የማርቆስ ወንጌል ኢየሱስ ሕዝቦቹን ያስተማረው የሱን አምላከ በብቸኝነት አንዲያመልኩና ከሁሉም አብልጠው እንዲወዱ ነው እንጂ እሱ ራሱ እንዲመለክ አንድም ቦታ ላይ አላስተማረም ነበር እንዲመለከ አለማስተማሩ ግልጽ ከሆነ ለወደፊቱ ግን በከንቱ እንደሚመለከ ሳይተነብይ አላለፈም መቅ «ይህ ህዝብ በከንፈሩ ያከብረኛል ልቡ ግን ከእኔ በጣም የራቀ ነው የሰው ሥርዓት የሆነ ትምህርት እያስተማሩ በከንቱ ያመልኩኛል የማቴዎስ ወንጌል ፈ በነፍሴ ውስጥ ያለውን ሁሉ ታውቃለህ ግን አንተ ዘንድ ያለውን አላውቅም አንተ ሩቆችን ሁሉ በጣም አዋቂ አንተ ብቻ ነህና ይላል እዚህ ላይ ደግሞ የምንገነዘበው ዒሳ ኢየሱስ ሰላም በሱ ላይ ይሁን ፍጡር ነውና የሩቅ ምስጢርን አያውቅም አላህ ግን በፍጡራኖች ውስጥ ያለውን ድብቅ ምስጢር እንኳን ሳይቀር የሚያውቅ የሆነ አምላክ ነው ለዚህም ማስረጃ ይሆነን ዘንድ ከቅዱስ ቁርዓንና ከመጽሐፍ ቅዱስ አንመልከት ቅቁ «የሰዓቲቱ እውቀት አላህ ዘንድ ብቻ ነው ዝናምን ያወርዳል በማህፀኖች ውስጥ ያሉትን ሁሉ ያውቃል ማንኛይቱ ነፍስም ነገ የምትሰራውን አታውቅም ማንኛይቱ ነፍስም በየትኛው ምድር እንደምትሞት አታውቅም አላህ ዐዋቂ ውስጠ ዐዋቂ ነው ሉቅማን ቅቁ «የሩቅ ነገር መከፈቻዎች እርሱ ዘንድ ብቻ ናቸው ከርሱ በቀር ማንም አያውቃቸውም በየብስና በባህር ያለውን ሁሉ ያውቃል ከቅጠልም አንዲትም አትረግፍም የሚያውቃት ቢሆን እንጂ» አልአንዓም መቅ «ስለዚያቾ ቀን ወይም ስለዚያች ሰዓት ግን የሰማይ መላዕከትም ቢሆኑ ልጅም ቢሆን ከአባት በቀር የሚያውቅ የለም» የማርቆስ ወንጌል ሩፍ ኢየሱስ የሩቅ ሚስጢር የማወቅ ችሎታው ውስን ከሆነ አምላከነቱ እመኑ ላይ ነው። » መርየም በዚህም አንቀጽ የአዕምሮ ባለቤት የአላህን አዋቂነት ይረዳል ምከንያቱም አላህ ዒሳን ሰዎች ለወደፊት ልጁ አንዲሁም አጋሩ አድርገው እንደሚዙት ስለሚያውቅ ገና በእናቱ አንቀልባ ላይ አያለ የዒሳን የመጀመሪያ ቃል አእኔ የአላህ ባሪያ ነኝ» የሚለው አንዲሆን አደረገ ይህ ዒሳ ዐሰ የአላህ ባሪያ የሚለው ቃል ግን ለከርስቲያኑ ሕብረተሰብ እጅግ ፀያፍ ቃል እና ለመናገርም ሆነ ለመስማት የሚከብዳቸው ቃል ነው አላህ ይህንን ቃል ለመናገር ለሚፀየፉ ከላይ በጠቀስናቸው አንቀፆች ሳይገደብ በምዕራፍ እና መርየም መልስ ይሰጣል ቅቁ «አልመሲሕ ለአላህ ባርያ ከመሆን ፈፅሞ አይጠየፍም ቀራቢዎችም የሆኑት መላዕከትም አይጠየፉም እርሱን ከመገዛት የሚጠየፍና የሚኮራም ሰው አላህ ሁሉንም ወደ እርሱ በእርግጥ ይሰበስባቸዋል» ኒሳእ ባ ቅቁ «በሰማያትና በምድር ያለው ሁሱ በትንሳኤ ቀን ለአልራሕማን ለአዛኙ አምላክ ባሪያ ሆነው የሚመጡ እንጂ ሌላ አይደሉም መርየም በአንዳንድ ክርስቲያናዊ አነስተኛ ጽሁፍ ከክርህ ላይ አላካሊቅ ላየሊድ ወላዩለድ «እግዚአብሔር አይወልድም አይወለድም» በማለት ቁርዓን ላይ ካለው ሐሳብ ጋር ለማጣጣም ሲሞከሩ ይስተዋላል ይህ አባባል አሁንም ቢሆን በቂ አይደለም ምከንያቱም «አይወልድም አይወለድም» የሚለው ቃል ወደፊት የሚፈፀምን ድርጊትን ነው የሚያመላከተው ላለፈው ድርጊት ግን «ወልዷል ተወልዷል» የሚለውን ትርጉም ሊሰጥ ይትላል ቁርዓን ይህን አባባል አስመልከቶ ግን መልስ ይሰጣል ለም የሊድ ወለም ዩለድ «አልወለደም አልተወለደም» እንዲሁም የወደፊቱንም በእርግጠኝነት አንደማይወልድ እና አንደማይወለድ «ለርሱ አንድም ብጤ የለውም» በማለት ወደፊት እንኳን እንደማይከሰት በመግለጽ አስቀምጦታል ቅቁ «በል እርሱ አላህ አንድ ነው አላህ የሁሉ መጠጊያ ነው አልወለደም አልተወለደም ለርሱም አንድም ብጤ የለውም አልኢኸላስ ዝዛ ወደ መጽሐፍ ቅዱስ መለስ ብለን ስንመለከት «ልጅ» የሚለውን በጥሬ ቃሉ የምንተረጉመው ከሆነ ትልቅ ስህተት ውስጥ ይከተናል ምክንያቱም በርካታ ነብያት እና በተለያዩ ዘመን ይኖሩ የነበሩ ሕዝቦች ከአኛ ጭምር የእግዚአብሔር ልጆች እና ሕፃናት ተብለናል ስለዚህ «ልጅ» የሚለውን በጥሬ ቃል ከምንተረጉመው ይልቅ መጽሐፍ ቅዱስ ይሄን «ልጅ የሚለውን ቃል በአራት መልኩ እንዴት እንደተረጎመው እንመልከት «ልጅ» ማለት ፃድቅ የእግዚአብሔር ወዳጅ «ልጅ» ማለት የተቀባ የተሾመ «ልጅ» ማለት አገልጋይ «ልጅ» ማለት ባርያ በማለት ይተረጉመዋል ሪደሮፍ ቦሟሰሐው መሥ መቆ «በዚያ በአንፃሩ የቆመ የመቶ አለቃ እንደዚህ ጮሆ ነፍሱን እንደሰጠ ባየ ጊዜ ይህ ሰው በእውነት የአግዚአብሔር ልጅ ነበረ አለ» የማርቆስ ወንጌል መቆ «የመቶ አለቃውም የሆነውን ነገር ባየ ጊዜ ይህ ሰው በእውነት ፃድቅ ነበረ ብሎ እግዚአብሔርን አከበረ የሱቃስ ወንጌል ሩጭ ከላይ እንደተመለከትነው መቶ አለቃው የተናገረው አንድ ቃል ሆኖ ሳለ ያ ቃል ምን አንደነበረ ማርቆስ ሲናገር ኢየሱስ «የእግዚአብሔር ልጅ ነበረ» በማለት ሲገልጽ ሉቃስ ግን «ፃድቅ ሰው ነበረ» ብሎታል ስለዚህ በሁለቱም አንቀፆች መካከል የትርጉም ስምምነት እንዳለ በግልጽ ያሳየናል ያም ልጅ ማለት ፃድቅ ማለት እንደሆነ ያሳያል «ሷጅሉሊሀ ይሦፇገና ያያሾመ መቆ «ስምዖን ጴጥሮስም መልሶ አንተ ከርስቶስ የሕያው የእግዚብሔር ልጅ ነህ አለ» የማቴዎስ ወንጌል መቆቅ «ጴጥሮስም መልሶ ከእግዚአብሔር የተቀባህ ነህ አለ የሱቃስ ወንጌል ፍሩ ጴጥሮስ የተናገረው አንድ ቃል ነው ስለዚህ ይህን ቃል ማቴዎስ በወንጌሱ ኢየሱስን «የእግዚአብሔር ልጅ» ነህ ሲለው ሉቃስ ደግሞ «ከእግዚአብሔር የተቀባህ ነህ» ብሎታል ስለዚህ «ልጅ» የሚለውን ቃል የተቀባ በሚለው ቃል ልንተረጉመው እንደምንችል ያሳየናል «ሷጅ ሷጋይ መቅ «እናንተ ከአባታችሁ ከዲያቢሎስ ናችሁ የአባታችሁን ምኞት ልታደርጉ ትወዳላችሁ የዮሐንስ ወንጌል ጭ ኢየሱስ የአይሁድ ካህናትን ሲወቅሳቸው ከአባታሁ ማለቱ ከርሱ ከሠይጣን ተወለዳችሁ ማለቱ ሳይሆን ስራችቸሁና አላማችሁ አሱን ማገልገል ነው ማለቱ እንጂ ሰይጣን በማዳቀል የወለዳችሁ ወላጅ አባታቸሁ ነው ማለቱ እንዳልሆነ ለማንም ግልጽ ነው ራፊ «ፈጅ ማታ ሬምዶ መቅ «እነሆ ደግፌ የያዝሁት ባርያዬ ነፍሴ ደስ የተሰኘችበት ምርጤ በእርሱ ላይ መንፈሴን አደርጋለሁ እርሱም ፍርድን ለሕዝብ ያወጣል ትንቢተ ኢሳይያስ ዛ መቆቅ «እነሆ ባሪያዬ በማስተዋል ያደርጋል ይከብራል ከፍ ከፍም ይላል እጅግ ታላቅም ይሆናል ትንቢተ ኢሳይያስ ፍሩ በብዙ የከርስትና እምነት ዘርፎች እነዚህ ትንቢቶች ለኢየሱስ አንደሆኑ ይታመናል ስለዚህ በትንቢቱ ቃል ውስጥ «ባሪያዬ» የሚል ቃል አለ ይህ ቃል የሚያመለከተን ኢየሱስ አምላከ የወለደው ልጅ ሳይሆን ባሪያው እንደሆነ እንረዳለን ከላይ የተገለፁትን በግልፅ ከተረዳን አውን ኢየሱስ የእግዚአብሔር አንድያ ልጁ ነውን። መቅ «የአዳም ልጅ የእግዚአብሔር ልጅ» የሉቃስ ወንጌል ፍሩ አዳም የእግዚአብሔር ልጅ ተብሷል መቅ «እርሱ በስሜ ቤት ይሰራል የመንግስቱንም ዙፋን ለዘላለም አፀናዋለሁ እኔም አባት እሆነዋለሁ እርሱም ልጅ ይሆነኛል» መጽሐፈ ሳሙኤል መቅ «ትዕዛዙን እናገራለሁ አግዚአብሔር አለኝ አንተ ልጄ ነህ ዛሬ ወልደሁሆ መዝሙረ ዳዊት ፍሩ ዳዊትም የእግዚአብሔር ልጅ ተብሏል መቅ ፈ እርሱ ለስሜ ቤት ይሰራል ልጅም ይሆነኛል እኔም አባት አሆነዋለሁ» መጽሐፈ ዜና ቀዳማዊ ፌባ ፍሩ ሠለሞንም የአግዚአብሔር ልጅ ተብሏሷል መቅ «እናንተ የአምላካቸሁ የአግዚአብሔር ልጆች ናችሁ ኦሪት ዘዳግም ፍፍ ሙሴና ተከታይ ሕዝቦቹ የእግዚአብሔር ልጆች ተብለዋል በተጨማሪም ኢየሱስ አንድያ የአግዚአብሔር ልጅ ከሚለው ጎን ለጎን «የሰው ልጅ» ተብሎ በመገለጹ የማን ልጅ ነው ከተባለ መጽሐፉ እንደሚለውና እርሱ ራሱ እንደገለጸው «የሰው ልጅ» ነው እንላለንን መቅ «የሰው ልጅ እየበላና አየጠጣ መጣ እነርሱም እነሆ በላተኛና የወይን ጠጅ የቀራጮችና የኃጢዓተኞች ወዳጅ ይሉታል ጥበብም በልጆቿ ፀደቀኾ» የማቴዎስ ወንጌል ዝ መቅ «የሰው ልጅ የሰውን ነፍስ ሊያድን እንጂ ሊያጠፋ አልመጣም አለ የሉቃስ ወንጌል በነዚህ አንቀፆች ላይ ኢየሱስ በአንደበቱ አራሱን ሲገልፅ «የአግዚአብሔር ልጅ» ሳይሆን ያለው «የሰው ልጅ» በሚለው አገላለፅ እራሱን እንዳስተዋወቀ ያሳየናል እንደዚሁ «የሰው ልጅ» የሚለውን ከተመለከትን የሰው ልጅ የግድ ሰው እንደመሆኑ ኢየሱስ አሁንም እራሱን «ሰው» ብሎ አስተዋውቋል መቅ «ነገር ግን አሁን ከእግዚአብሔር የሰማሁትን እውነት የነገርኋችሁን ሰው ልትገድሉኝ ትፈልጋላችሁ አብርሃም እንዲህ አላደረገም» የዮሐንስ ወንጌል ከላይ የተመለከትናቸውን አንቀፆች በሙሉ ወደ ጎን በመተው ለምን ኢየሱስን አንድያ ልጁ መባል አስፈለገ እንዲሁም የእግዚአብሔር አባትነት ለኢየሱስ ብቻ የተገደበ አንዳልሆነ ኢየሱስ በአንደበቱ እንዲህ በማለት ይገልፅናል መቅ «አባታችሁ አንዱ እርሱም የሰማዩ ነውና» የማቴዎስ ወንጌል በዮሐንስ ወንጌል ፌካ ላይ ኢየሱስ አንድያ ልጁ የተባለውን ብቻ ይዘን የምንሄድ ከሆነ በትንቢተ ሕዝቅኤል ያለውን አንቀጽ ከመጽሐፉ ማስወገድ ሊኖርብን ነው መቅ ይላል ጌታ አግዚአብሔር ለእኔም የወለድሻቸውን ወንዶችና ሴቶች ልጆችሽን ወስደሽ» ትንቢተ ሕዝቅኤል በተጨማሪም አንድ ሰው የእግዚአብሔር ልጅ ይሆን ዘንድ የሚሻ ከሆነ ከጠላቶቹ ጋር ይቅር መባባልን መቻቻልንና የመሳሰሉትን ባህሪያት ማንፀባረቅ እንዳለበት አነዚህን ባህሪያት ካንፀባረቀ ደግሞ «የአግዚአብሔር ልጅ» ሊባል እንደሚችል መጽሐፍ ቅዱስ ያስተምራል መቅቆ «እኔ ግን እላቸኋለሁ በሰማይ ላለ አባታቸሁ ልጆች ትሆኑ ዘንድ ጠላቶቻቸሁን ውደዱ» የማቴዎስ ወንጌል በአጠቃላይ የአግዚአብሔር ልጆች የተባሱት በርከት ያሱ መሆናቸውን ከተገነዘብን እነዚህን ሁሉ እግዚአብሔር ወለዳቸው ማለት ቃሉ አያስፀይፍምን። መልከ ጹዴቅ ኢየሱስ ነው ለሚለው አባባል ደግሞ በሁለት መልኩ ከአንቀጹ ጋር ይቃረናል አንደኛው መልከ ጹዴቅ እናትም ሆነ አባት የለውም ኢየሱስ ግን እናት አለው ሁለተኛው መልከ ጴዴቅ የትውልድ ዘመን የሱትም ኢየሱስ ግን በዮሐንስ ወንጌል አንደተገለጸው የትውልድ ዘመን አለው ማጠቃለያ ፈጣሪ ልጅ አለው አንዲሁም ዒሳ ኢየሱስ የአላህ ልጅ ነው የሚለው አባባል መሰረት የሌለው እንደሆነ በግልጽ ከተረዳን ኢየሱስ ለኛ ምን መሆን አለበት ወደሚለው ድምዳሜ ያመራናል ቅቁ «ምፅመናኖች ወንድማማቾች ናቸው አልሁጅራት ኢሳ አማኝ ነው እኛም አማኝ ከሆንን ወንድማማቾች ከመሆን ምንም የሚያግደን ነገር የለም ወደ መጽሐፍ ቅዱስ መለስ ብለን ብንመለከት ኢየሱስ ለኛ ምን መሆን እንዳለበት በግልጽ አስቀምጦልናል መቅ አጁንም ወደ ደቀ መዛሙርቱ ዘርግቶ እነሆ እናቴና ወንድሞቼ በሰማያት ያለውን የአባቴን ፍቃድ የሚያደርግ ሁሉ እርሱ ወንድሜ እህቴም እናቴም ነውና አለ የማቴዎስ ወንጌል ስለዚህ አምላካችን አላህ ልጅን መያዝ መውለድ የማይገባው ጌታ ነው ቅቁ «በል እርሱ አላህ አንድ ነው አላህ የሁሉ መጠጊያ ነው አልወለደም አልተወለደም ለርሱም አንድም ብጤ የለውም አልኢኸላስ ዝዛ ቅቁ «ለአላህ ልጅን መያዝ አይገባውም ከጉድለት ሁሉ ጠራ ነገርን በሻ ጊዜ ለርሱ የሚለው ሁን ነው ወዲያውንም ይሆናል» መርየም ቅቁ «እርሱ ሰማያትንና ምድርን ያለ ብጤ ፈጣሪ ነው ለርሱ ሚስት የሴለችው ሲሆን እንዴት ለርሱ ልጅ ይኖረዋል። እኔ ከተውራት በፊት ያለውን የማረጋግጥና ከኔ በኋላ በሚመጣው መልዕከተኛ ስሙም አህመድ በሆነው የማበስር ስሆን ወደ እናንተ የተላከሁ የአላህ መልዕከተኛ ነኝ ባለ ጊዜ አስታውስ በግልጽ ታምራቶችን በመጣቸውም ጊዜ ይህ ግልጽ ድግምት ነው አሉ» አልሶፍ መቅ «እውነተኛ አምላከ ብቻ የሆንክ አንተን የላኸውንም ኢየሱስ ከርስቶስን ያውቁ ዘንድ ይህች የዘላለም ሕይወት ናት የዮሐንስ ወንጌል ኢየሱስ በግልጽ እንደተናገረው የዘላለም ሕይወት ለማግኘት አግዚአብሔርን «ብቸኛና አውነተኛ አምላከ» መሆኑን እንዲሁም ኢየሱስ «አግዚአብሔር የላከው መልዕከተኛ» መሆኑን ማወቅ የዘላለም ሕይወት ያስገኛል የዘላለም ሕይወት የሚያስገኘው ኢየሱስን አምላከ ነው ማለት ሳይሆን ከአምላክ የተላከ መልዕከተኛ መሆኑን በማመን ብቻ ነው መቅ «ኢየሱስም ዓይኖቹን ወደ ላይ አንስቶ አባት ሆይ ስለ ሰማኸኝ አመሰግናለሁ ሁልጊዜም አንድትሰማኝ አወቅሁ ነገር ግን አንተ እንደላከኝ ያምኑ ዘንድ በዚህ በዙሪያዬ ስለ ቆሙት ሕዝብ ተናገርሁ አለ የዮሐንስ ወንጌል ዝ መቅ «የማይወደኝ ቃሌን አይጠብቅም የምትሰሙትም ቃል የላከኝ የአብ ነው እንጂ የኔ አይደለም» የዮሐንስ ወንጌል መቅ «የላከኝ እውነተኛ ነው እኔም ከእርሱ የሰማሁትን ይህን ለአለም እናገራለሁ አላቸው ስለ አብ አንደነገራቸው አላስተዋሉም ስለዚህ ኢየሱስ የሰውን ልጅ ከፍ ከፍ ባደረጋቸሁት ጊዜ እኔ አሆን ዘንድ አባቴም እንዳስተማረኝ እነዚህን እናገር ዘንድ እንጂ ከራሴ አንዳች አንዳላደርግ በዚያን ጊዜ ታውቃላችሁ የዮሐነስ ወንጌል መቅ «ዳሩ ግን የላከኝን አያውቁምና ይህን ሁሉ ስለ ስሜ ያደርጉባቸኋል እኔ መጥቼ ባልነገርኳቸውስ ኃጢዓት ባልነበረባቸውም ነበር አሁን ግን ለኃጢዓታቸው ምከንያት የላቸውም» የዮሐንስ ወንጌል ኢየሱስን ማን አንደላከው ስላላወቁ ነው በኢየሱስም ስም ብዙ ነገሮችን የሚሰሩት ኢየሱስም ይህን ነው ያረጋገጠልን «የላከኝን አያውቁምና» ይላል የላከኝ ማለቱ «አምላከነቱን» ሳይሆን «መልዕከተኛነቱን» ነው የሚያረጋግጥልን ከላይ የተመለከትናቸው አንቀጾች የኢየሱስን መልዕከተኛነት በግልጽ ያሳዩናል ኢየሱስ ነብይና መልዕከተኛ ከሆነ መልዕከተኛነቱስ ለነማን ነበር ፈፀጸታያ ሐማን ነው ቦሥዛስወፇ ኢየሱስ በይሁዳውያን ዘንድ የሚታየው በዝሙት እነደተወለደ በከርስቲያኖች ዘንድ ደግሞ ኢየሱስ የመጣው የሰው ልጆችን ኃጢዓት ለመሸከምና ከአዳም ሲወርድ ሲዋረድ የመጣውን ኃጢዓት ለአንዴና ለመጨረሻ ጊዜ በመስቀል ላይ በመሞት የኃጢዓት ውርስን እንዳስቀረ ተደርጎ ይታመንበታል ሙስሊሙ ሕብረተሰብ ደግሞ በቅዱስ ቁርዓን ማስረጃነት የኢየሱስ ተልዕኮ በእስራኤል ልጆች የተገደበ ነው ያም ማለት ለአስራኤል ልጆች የተላከ መልዕከተኛ ነው በማለት ያምናሉ ሦስቱም እምነቶች የተለያየ አስተምህሮ አላቸው ስለዚህ የኢየሱስ በትከከል ለማን ተላከ። የሚለውን ቁርዓንና መጽሐፍ ቅዱስ የሚሉትን እንመልከት ቅቁ «ወደ እስራኤልም ልጆችም መልዕከተኛ ያደርገዋል» አሊዒምራን በማለት መልዕከት ለመርየም ማርያም የብስራት ቃል ተናግረዋል ስለዚህ በዚህ አንቀጽ የምንረዳው ኢየሱስ ገና ሳይወለድ ለእናቱ ለማርያም የምትወልደው ልጅ ለወደፊቱ ፈጣሪ በእስራኤል ልጆች ላይ መልዕከተኛ እንደሚያደርገው መናገሩን ነው ቅቁ «የመርየም ልጅ ዒሳም የአስራኤል ልጆች ሆይ እኔ ከተውራት በፊት ያለውን የማረጋግጥና ከኔ በኋላ በሚመጣው መልዕከተኛ ስሙ አሕመድ በሆነው የማበስር ስሆን ወደ እናንተ የተላከሁ የአላህ መልዕከተኛ ነኝ ባለ ጊዜ አስታውስ በግልፅ ታምራቶችን በመጣቸውም ጊዜ ይህ ግልፅ ድግምት ነው አሉ አልሶፍ ዒሳ ኢየሱስ ራሱ የተላከው ለነማን እንደሆነ በግልፅ ተናግሯል ለአስራኤል ልጆችም «ፉእኔ ወደ እናንተ የተላኩ የአላህ መልዕከተኛ ነኝ» በማለት ለእስራኤል ብቻ መልላኩን አረጋግጦልናል ምናልባት ከርስቲያኖች ኢየሱስ ለእስራኤል ብቻ መልላኩን የሚገልፀው ቁርዓን እንጂ መጽሐፍ ቅዱስ አይደለም ሊሉ ይትላሉ በመጽሐፍ ቅዱስም ኢየሱስ ለእስራኤል ብቻ መልላኩን በግልጽ ያሳየናል መቅ «እነዚህን አስራ ሁለቱን ኢየሱስ ላካቸው አዘዛቸውም እንዲህም አለ በአሕዛብ መንገድ አትሂዱ ወደ ሳምራውያንም ከተማ አትግቡ ይልቅስ የአስራኤል ቤት ወደሚሆኑ ወደ ጠፉት በጎች ሂዱ አንጂ የማቴዎስ ወንጌል ለምን ታዲያ ኢየሱስ ቱን ደቀመዛሙርቱን ወደ ዓለም ሂዱ አላላቸውም። እኔ ወደ እናንተ ወደ ሁላቸሁም የአላህ መልዕከተኛ ነኝ እርሱም የሰማያትና የምድር ንግሥና ለርሱ ብቻ የሆነ ነው እርሱ እንጂ ሌላ አምላከ የለም ሕያው ያደርጋል ይገድላልም በአላህ በዚያም በአላህና በቃላቶቹ በሚያምነው የማይጽፍ የማያነብ ነብይ በሆነው መልዕከተኛው እመኑ ቅንንም መንገድ ትመሩ ዘንድ ተከተሉት አልአዕራፍ አላህ ሱወ የነብዩ ሙሐመድ ሲዐወ ተልዕኮ ለዓለም ሕዝብ እዝነት መሆኑን አረጋግጦልናል ስለሆነም ለዓለም የተላኩት ነብዩ ሙሐመድ ሰሲዐወ ብቻ ናቸው አላህ ለነብዩ ሙሐመድ ሲዐወ ያስተላለፈው መልዕከት ለሰዎች በመልላ መልላካቸውን እንዲያስታውቁ አዚቸዋል ስለዚህ ነብዩ ሙሐመድ ሲዐወወ የእውነትን መንገድ እንዲያሳዩ ወደ ዓለም የተላኩ የአላህ ነብይ ናቸው ቅቁ «አንተንም ለሰዎች ሁሱ በመልላ አብሳሪና አስፈራሪ አድርገን ቢሆን እንጂ አልላከንህም ግን አብዛኞቹ ሰዎች አያውቁም ሰበእ እዚህ ላይ አላህ ሱወ ነብዩ ሙሐመድ ሲዐወ ለሰው ልጅ በሙሉ ሲልካቸው ሁለት ነገሮችን አስይዞ ነው ኛ ለአማኞቸ በጀነት ገነት አብሳሪ እና ኛ ለከሐዲዎች በጀሃነም ገሃነም አስፈራሪ ወይም አስጠንቃቂ አድርጎ ነው የላካቸው የዓለማት ነብይ የሆኑት ነብዩ ሙሐመድ ሲዐወ ብቻ ናቸው የእሳቸውን መንገድ መከተል ይኖርብናል በነብዩ ላይም የተወረደውን ብርሃን ማለትም ቁርዓንን መመሪያ ማድረግ አለብን ለዓለም የተላኩ ብቸኛ አና የመጨረሻ ነብይ ናቸውና ፖዓምራምፖ መሥሯ ደላምታታ መጎተቪፌያይሆናኋሳ በተለያዩ የከርስትና እምነት ከፍሎች ኢየሱስ የሞተን ሰው ማስነሳቱ አውርን መፈወሱ ለምፃምን ማዳኑ እንዲሁም የመሳሰሉትን ተዓምራት በመስራቱ የአምላከነት ደረጃ ሊሰጠው ይገባል ወደሚለው ድምዳሜ ሊደርሱ ችለዋል በእርግጥ ሙስሊሞች ኢየሱስ በአላህ ፈቃድ ተዓምራት መስራቱን ያምናሉ ነገር ግን ተዓምራት በመሥራቱ እንደ አምላከ ወይም ፈጣሪ አድርገው አይመለከቱትም ኢየሱስን ዐሰ የሚመለከቱት አላህ ሱወ ከሰው የመረጠው መልዕከተኛ እንጂ ሌላ አለመሆኑን ነው ምክንያቱም አላህ ሱወ መልዕከተኞችን ከዘመናቸውና ከጊዜያቸው ጋር አብሮ ሲሄድ የሚችል ምልከትን ተዓምርን አስይዞ አንጂ አልላከም ይህንን አስመልከቶ አላህ በቅዱስ ቁርዓኑ ላይ እንዲህ ይላል ቅቁ «መልዕከተኞቻችንን በግለጽ ማስረጃዎች በእርግጥ ላከን» አልሀዲድ ቅቁ ፈ ለማንኛውም መልዕከተኛ በአላህ ፈቃድ ካልሆነ ታምርንም ሊያመጣ አይገባውም የአላህም ትዕዛዝ በመጣ ጊዜ በውነት ይፈርዳል እዚያ ዘንድም አጥፊዎቹ ይከስራሉ አልጋፊር ኢየሱስም ሆነ ሌሎችም ነቢያት ተዓምር የሰሩት በራሳቸው ሥልጣን ሳይሆን በአላህ ሱወ ፈቃድ ነው ከዚህ ውጪ ምንም ማድረግ አይችሉም ለመጥቀስ ያህል ኢሳ ኢየሱስ በቅዱስ ቁርዓን ውስጥ በአላህ ፍቃድ ከሰራቸው ተዓምሮች መካከል ቅቁ «ወደ እስራኤልም ልጆች መልዕከተኛ ያደርገዋል ይላልም እኔ ከጌታዬ ዘንድ በተዓምር መጣኋችሁ እኔ ከጭቃ አንደ ወፍ ቅርጽ አፈጥራለሁ በእርሱም እአተነፍስበታለሁ በአላህም ፈቃድ ወፍ ይሆናል አልዒምራን እንዲሁም በመጽሐፍ ቅዱስ ውስጥ በአምላከ ፈቃድ እንጂ ከራሱ ምንም ማድረግ እንደማይችል ሳይናገር አላለፈም መቅ «እኔ ከራሴ አንዳች ላደርግ አይቻለኝም አንደ ሰማሁ እፈርዳለሁ ፍርዴም ቅን ነው የላከኝን ፈቃድ እንጂ ፈቃዴን አልሻምና የዮሐንስ ወንጌል ይህ ማለት የግድ አንድ አድራጊ ኃይል እንዳለ ያስረዳናል መልዕከተኞችም ኢየሱስን ጨምሮ ትዕዛዝን ከዚህ ኃይል እየተቀበሱ ይፈፅሙታል እንጂ በራሳቸው ሥልጣን ምንም ማድረግ አይቸሉም በጥቂቱ አያንዳንዱን ተዓምራት ኢየሱስ ካደረገው ጋር እናነጻጽር እንደ ቅዱስ ቁርዓንና መጽሐፍ ቅዱስ አስተምህሮ ኢየሱስ ከሰራው ተዓምሮች መካከል የመጀመሪያው ምን ነበር ቅቁ «በሕየፃንነቱና በከፈኒሳነቱ ሰዎቹን ያነጋግራል ወደ አስራኤልም ልጆች መልዕከተኛ ያደርገዋል ይላልም እኔ ከጌታዬ ዘንድ በተዓምር መጣኋችሁ አኔ ለእናንተ ከጭቃ እንደ ወፍ ቅርጽ እፈጥራለሁ በእርሱም እተነፍስበታለሁ በአላህም ፈቃድ ወፍ ይሆናል በአላህ ፈቃድ እውር ሆኖ የተወለደን ለምፃምንም አድናለሁ ሙታንንም አስነሳለሁ» አልዒምራን መላእከትም ለማርያም ሊያበስሯት በመጡ ጊዜ አንድ የተስፋ ቃል ትንቢት ነግረዋት ነበር አሱም ዒሳ ኢየሱስ ገና በሕፃንነቱ በእናቱ አንቀልባ ሳለ ሰዎችን እንደሚያናግር ሲተነብዩ ይህም ትንቢት ባዶ የተስፋ ቃል ሆኖ አልቀረም በቀጣዩ አንቀጽ ፍጻሜን አገኘ ቅቁ «በርሱም የተሸከመቺው ሆና ወደ ዘመዶቿ መጣች መርየም ሆይ። ለላቫሃመሞ ከአንቀፁ የምንረዳው ዒሳ ኢየሱስ ሟቸ መሆኑን ነው ያም ማለት እንደ ከርስቲያኖች እምነት ከዛሬ ዓመት በፊት ሞቷል የሚለውን ትርጉም አይሰጥም ምከንያቱም አንቀፁ የሚለው «በምሞትበትም ቀን»ከዩ ነው ይህም የሚያሳየን ወደፊት ስለሚሆነው ድርጊት ነው አይደለም ሞቷል የምንል ከሆነ አንቀፁ ማለት የነበረበት «በሞትኩበት ቀን» ከሩ ዐፎ መሆን ነበረበት ስለዚህ ዒሳ ኢየሱስ በዚህ ምድር ላይ ከነበረበት ጊዜ ጀምሮ ያለውን ሁኔታ እንዲሁም ወደ ሰማይ እንዴት አንዳረገ ከዛም ወደዚህች ምድር ተምልሶ እንደሚመጣ ቅዱስ ቁርዓንን ማስረጃ በማድረግ በአጭሩ እንመለከታለን ኢየሱስ እዚህ ምድር ላይ ሳለ አላህ መልዕከተኛ አድርጎ ስለላከው የእስራኤልን ሕዝብ የአምላከን አንድነት ያስተምር ነበር በዚህን ጊዜ ነበር ጠላቶቹ ይህን በመቃወም ተንኮልን ማሴር የጀመሩት ከዛም ሊገድሉት ይስማማሉ ይህን ጊዜ አላህ ይህንን ተንኮላቸውን በፊቱኑ ያውቀው ስለነበር ለዒሳ ኢየሱስ ምንም ዓይነት ጉዳት እንደማይደርስበትና ወደርሱ እንደሚያነሳው እንደሚወስደው ቃል ገባለት ቅቁ አይሁዶች አደሙም አላህም አድማቸውን መለሰባቸው አላህም ከአድመኞች ሁሉ በላጭ ነው አላህም ባለ ጊዜ አስታውስ ዒሳ ሆይ። አኔም ወሳጅህ ወደ እኔም አንሺህ ነኝ ከነዚያም ከካዱት ሰዎች አጥሪህ ነኝ ከጉርብትናቸው አራቂህ ነኝ እነዚያንም የተከተሉህን እስከ ትንሳኤ ቀን ድረስ ከነዚህ ከካዱት በላይ አድራጊህ ነኝ ከዚያም መመለሻችሁ ወደእኔ ነው በርሱ ትለያዩበትም በነበራቸሁት ነገር በመካከላችሁ አፈርዳለሁ» አልኢምራን ቅቁ የእስራኤልንም ልጆች በተዓምራት በመጣህባቸውና ከነሱ እነዚያ የካዱት ይህ ግልጽ ድግምት እንጂ ሌላ አይደለም ባሉ ጊዜ ሊገድሉህ ሲያስቡህ ከአንተ ላይ በከለከልሁልህም ጊዜ ያደረግሁልህን ውለታ አስታውስ አልማኢዳህ እናም አምላካችን አላህ ሱወ ዒሳን ሊገድሉት ሲያስቡ ሐሳባቸውን በማምከን ቃል በገባለት መሰረት ወደ ራሱ ይወስደዋል ያሳርገዋል ቅቁ «ይልቁንስ አላህ ወደርሱ አነሳው አላህም አሸናፊ ጥበበኛ ነው አልኒሳእ ዒሳም ጌታው ወደ ራሱ እንደወሰደው ሲመሰከር ማለትም ሰቅለው እንዳልገደሉት እንዲህ በማለት ይናገራል ቅቁ «በርሱ ያዘዝከኝን ቃል ጌታዬንና ጌታችሁን አላህን ተገዙ ማለትን እንጂ ለነርሱ ሌላ አላልኩም በውስጣቸውም እስካለሁ ድረስ በነርሱ ላይ ተጠባባቂ ነበርኩ በተሞላኸኝ ጊዜ ባነሳኸኝ ጊዜ አንተ በነሱ ላይ ተጠባባቂ ነበርከ» አልማኢዳህ ክ ዒሳ ኢየሱስ አርጎ በዚያው አይቀርም ትንሣኤ ከመድረሱ በፊት ተመልሶ ወደዚህች ምድር ተልፅኮውን ለመፈፀም ይመጣል ያም የሚሆነው የመጨረሻው የዕለተ ቂያማ የፅለተ ትንሣኤ ጊዜ መቃረቡን የሚያመላከት ነው ቅቁ «እርሱም ዒሳ ለሰዓቲቱ ማወቂያ በእርግጥ ምልከት ነው በርሷም አትጠራጠሩ ተከተሉኝም ይህ ቀጥተኛው መንገድ ነው በላቸው አልዙኸሩፍ ኢየሱስ ተመልሶ በዚህች ምድር በሚኖርበት ጊዜ ጌታው አላህ ያዘዘውን ተልዕኮ ሙሉ በሙሉ ካጠናቀቀ ማለትም ሁሉንም የሰው ፍጥረት ከነበሩበት ጨለማ ወደ አምነት ብርሃን ከመራ በኋላ ማንኛውም ፍጥረት መጨረሻው «ሞት» እስከሆነ ድረስ አሱም ይህን ተፈጥሯዊ ግዴታ ይቀምሳል ይሞታል ቅቁ «ከመጽሐፉም ሰዎች ከመሞቱ በፊት በርሱ በዒሳ በአርግጥ የሚያምን እንጅ አንድም የለም በትንሣኤም ቀን በነርሱ ላይ መስካሪ ይሆናል» አልኒሳእ ባ ቅቁ «ሃፍስ ሁሉ ሞትን ቀማሽ ናት» አልኢምራን ይህ ነው የቅዱስ ቁርዓን አስተምህሮ እንጂ እንደ ከርስቲያኖች አባባል ተሰቅሎ አይደለም የሞተው ይህንንም ግልጽ ባለ መልኩ በመስቀል ላይ እንዳልሞተ ቅዱስ ቁርዓንን እና መጽሐፍ ቅዱስን ዋቢ በማድረግ መመልከት እንችላለን ቅቁ «እኛ የአላህን መልዕከተኛ የመርየምን ልጅ አልመሲሕ ዒሳን ገደልን በማለታቸውም ረገምናቸው አልገደሉትም አልሰቀሉትምም ግን ለነርሱ የተገደለው ሰው በዒሳ ተመሰለ እነዚያም በርሱ ነገር የተለያዩት ከርሱ መገደል በመጠራጠር ውስጥ ናቸው ጥርጣሬን ከመከተል በስተቀር በርሱ ነገር ምንም እውቀት የላቸውም በእርግጥም አልገደሉትም አልኒሳእ አላህ በቁርዓን ላይ እንደገለፀልን ዒሳ ኢየሱስ አልተገደለም አልተሰቀለም ነገር ግን ልብ ብለው ካስተዋሉ የተገደለና የተሰቀለ ሰው የለም ማለት ሳይሆን ያ የተገደለው ሰው በዒሳ በኢየሱስ ተመሰለባቸው ይህንንም አባባል አንደተመሰለባቸው በመጽሐፍ ቅዱስ መመልከት ይቻላል ኛ በዮሐንስ ወንጌል ዛ የተከሰተውን ሁኔታ እንመልከት መቅ «ኢየሱስም ይህን ብሎ አትከልት ወዳለበት ስፍራ ወደ ቄድሮን ወንዝ ማልዶ ከደቀ መዛሙርቱ ጋር ወጣ እርሱም ደቀ መዛሙርቱም በዚያ ገቡ ኢየሱስም ደቀ መዛሙርቱም ብዙ ጊዜ ወደዚያ ስለተሰበሰቡ አሳልፎ የሰጠው ይሁዳ ደግሞ ስፍራውን ያውቅ ነበር ስለዚህ ይሁዳ ጭፍሮችንና ከካህናት አለቆች ከፈሪሳውያንም ሎሌዎችን ተቀብሎ በቸቦና በፋና በጋሻ ጦርም ወደዚያ መጣ ኢየሱስም የሚመጣበትን ሁሉ አውቆ ወጣና ማንን ትፈልጋላችሁ። አሁንም በዚህ አንቀጽ የምንረዳውና መልዓከም እንዳረጋገጠው አንድ ሰው እኔ እና እኛ አያለ ቢጠቀም ምንም ለውጥ እንደሌለው ነው የሚያሳየን ስለዚህ ኦሪት ዘፍጥረት ላይ እግዚአብሔር እንፍጠር ማለቱ ሥላሴን አያሳየንም ሥላሴን የሚያሳየን ቢሆን ኖሮ ትንቢተ ኢሳይያስ ላይ «ሰማይን ለብቻዬ የዘረጋሁ» ከማለት ይልቅ «ሰማይን ዘረጋን» «መሬትን አፀናሁ» ከማለት ይልቅ «መሬትን አፀናን» እያለ መናገር ነበረበት ቅዱስ ቁርዓን ላይም ቢሆን አላህ አኛ እያለ መናገሩ ሥላሴን ወይም ሶስትነትን አያመላከትም ይህንንም በተለያዩ ዓይነት መልኮች ለማየት እንትላለን አላህ «አኛ» እያለ መናገሩ ብዛትን አያሳየንም አላህ ሱወ እኛ እያለ የሚናገረው ስለ ፀጋው ሲናገር ብቻ ነው ለምሳሌ አራቱን ቅዱስ መጽሐፎች ማለትም ተውራት ኦሪት ዘቡር መዝሙረ ዳዊት ኢንጂል ወንጌል እና ቅዱስ ቁርዓንን የማውረዱን ፀጋ ሲናገር እኛ እያለ ተናግሯል ፖውራታ ሪሃሃ ቅቁ «እኛ ተውራትን በውስጧ መምሪያና ብርሃን ያለባት ስትኾን አወረድን አልማኢዳ ያሇመመሙሂ ቅቁ «እኛ ወደ ኑሕና ከርሱ በኋላ ወደ ነበሩት ነቢያት እንዳወረድን ወደ አንተም አወረድን ወደ ኢብራሒም ወደ ኢስማዒልም ወደ ኢስሐቅም ወደ ያዕቆብም ወደ ነገዶቹም ወደ ዒሳም ወደ አዩብም ወደ ዩኑስም ወደ ሃሩንና ወደ ሱለይማንም አወረድን ለዳውድም ዘቡርን ሰጠነው» አልኒሳእ ዲጋ ሠ ቅቁ «በፈለጎቻቸውም በነቢያቶቹ ፈለግ ላይ የመርየምን ልጅ ዒሳን ከተውራት በስተፊቱ ያለውን አረጋጋጭ ሲኾን አስከተልን ኢንጂልንም በውስጡ ቀጥታና ብርሃን ያለበት በስተፊቱ ያለችውን ተውራትንም የሚያረጋግጥ ለጥንቁቆቸም መሪና ገሳጭ ሲኾን ሰጠነው» አልማኢዳ ፊ ዶያ ረሩ ቅቁ «እኛ ቁርዓንን እኛ አወረድነው እኛም ለርሱ ጠባቂዎቹ ነን» አልሒጅር ቅቁ «እንደዚሁም አረብኛ ቁርዓን ኾኖ አወረድነው አላህንም ይፈሩ ዘንድ ወይም ለነሱ ግሳፄን ያድስላቸው ዘንድ ለዛቻ ደጋግመን በውስጡ ገለፅን» ጣሃ ልብ ይበሉ አላህ የተከበሩ መጽሐፎቹን የማውረዱ ፀጋ ሲናገር «አኛ አወረድንላችሁ» እያለ ነው የተናገረው እንዲሁም በተለያዩ የቅዱስ ቁርዓን አንቀፆች አላህ ሱወ ሰጠንን ፀጋ አስመልከቶ ሲናገር «አኛ ፈጠርናችሁ» «እኛ ሰጠናችሁ» እኛ እኛ እያለ የሚናገርበት ቦታ በሙሉ ማንም ሊያደርገው የማይችለውን ነገር አሱ ብቻ የማድረግ ችሎታውን ወይም ፀጋውን ለእኛ መለገሱን የሚያመላከት እንጂ ሌላ አይደለም ቅቁ «እኛ በጣም ብዙ በጎ ነገሮችን ሰጠንህ» አልከውሰር ዛ ቅቁ «እኛ ቁርዓኑን በመወሰኛይቱ ሌሊት አወረድን አልቀድር ቅቁ «ሙሐመድ ሆይ ለዓለማትም እዝነት አድርገን እንጂ አልላከንህም አልአንቢያ በአንዳንድ ከርስቲያናዊ አነስተኛ ፅሁፍ ፐርህ ላይ አላህ እኛ እያለ መናገሩ ቁርዓንም ቢሆን ሥላሴን ይደግፋል እንጂ አይቃወመውም የሚል ፅሁፍ ሰፍሮ እናገኛለን ነገር ግን ነገሩ እንደዚያ ሳይሆን አላህ በመለኮታዊ ሥልጣኑ በችሎታና በእውቀቱ ብቸኛ እና ተጋሪ የሌለው መሆኑን በብዙ የቅዱስ ቁርዓን አንቀፆች በመግለፅ ለነዚያ በሱ ላይ የሌለበትን ጎዶሎ ባህሪ በሚያስቀምጡበት ላይ ከዚያ ነገር ጥራት የተገባው መሆኑን እንዲሁም ከሦስት አማልከት አንዱ ነው ለሚሉት ማስጠንቀቂያ ያዘለ መልዕከት በማስተላለፍ በግልፅ ተቃውሞታል ይህን አስመልከቶ አላህ በቅዱስ ቁርዓኑ እንዲህ ይላል ቅቁ «እነዚያ አላህ የሦስት ሦስተኛ ነው ከሦስት አማልከት አንዱ ነው ያሉ በእርግጥ ካዱ ከአምላከም አንድ አምላከ እንጂ ሌላ የለም ከሚሉትም ነገር ባይከለከሉ ከነሱ እነዚያን የካዱትን አሳማሚ ቅጣት በእርግጥ ይነካቸዋል አልማኢዳ ቅቁ «በሁለቱ በሰማያትና በምድር ውስጥ ከአላህ ሌላ አማልከት በነበሩ ኖሮ በተበላሹ ነበር የዐርሹ ጌታ አላህም ከሚሉት ሁሉ ጠራ» አልአንቢያ ቅቁ «አላህ ምንም ልጅን አልያዘም አልወለደም ከርሱም ጋር አንድም አምላከ የለም ያን ጊዜ ሌላ አምላከ በነበረ አምላከ ሁሉ በፈጠረው ነገር በተለየ ነበር ከፊላቸውም በከፊሉ ላይ በላቀ ነበር አላህ ከሚመጥኑት ሁሉ ጠራ» አልሙዕሚኑን ቅቁ ሙሐመድ ሆይ በላቸው እንደምትሉት ከርሱ ጋር አማልከት በነበሩ ኖሮ ያን ጊዜ ወደ አርሹ ወደ ዙፋኑ ባለቤት መንገድን በፈለጉ ነበር» አልኢስራእ ልብ ሊባል የሚገባው ነገር ቢኖር አላህ በሦስት የሚከፈል የሚገለጽ አምላከ ቢሆን ኖሮ እሱን በማምለኩ ረገድ «ለእኛ ስገዱ» «ለእኛ ጹሙ» «ለእኛ ታዘዙ» ማለት በተገባው ነበር ነገር ግን አምላካችን አላህ ሱወ አምልኮ የሚገባው ለአሱ ብቻ መሆኑን ግልጽ አድርጎልናል በቁርዓን ውስጥም አንድም ቦታ ላይ ለእኛ እንዲህ አድርጉ ያለበትን ቦታ አናገኝም ሌላው አላህ ሱወ ሥላሴን መቃወሙ እኛ የሚለው ቃል ሥላሴን እንደማያሳይ ጠቋሚ ነው በቁርዓን ውስጥ አንድ ግለሰብ እኛ ወይም እኔ እያለ ቢጠቀም ምንም ለውጥ እንደሌለው ተገልዷል ከድር እና ሙሳ በሁለቱም ላይ ሰላም ይስፈን መካከል የተፈጠረውን ሁኔታ እንመልከት ቅቁ «ወርደው ተጓዙም ወጣትንም ልጅ ባገኙና በገደለው ጊዜ ያለ ነፍስ መግደል ንፁህን ነፍስ ገደልከን። መቅ «ነገር ግን የወንድ ሁሉ ራስ ከርስቶስ የሴትም ራስ ወንድ የከርስቶስም ራስ እግዚአብሔር እንደሆነ ልታውቁ አወዳለሁ» ኛ ቆሮንቶስ ዝ መቆቅ «ነገር ግን በወንድ ሁሉ ላይ ሥልጣን ያለው ከርስቶስ መሆኑን በሚስት ላይ ሥልጣን ያለው ባል መሆኑንና በከርስቶስም ላይ ሥልጣን ያለው እግዚአብሔር አብ መሆኑን እንድታውቁ እወዳለሁ» ኛ ቆሮንቶስ ዝ ቀለል ባለ አማርኛ የተተረጎመ እትም አምላከ በኢየሱስ ላይ ሥልጣን እንዳለው በግልጽ ተቀምጧል በችሎታ እንኳን ብንመለከት ኢየሱስ በዚህ ዓለምም ሆነ በመጪው ዓለም በራሱ ፍቃድ ምንም ነገር ማድረግ እንደማይችል አንዲህ ሲል ይገልፃል መቅ « እኔ በራሴ ሥልጣን አልተናገርሁም አኔ የምለውንና የምናገረውን ትዕዛዝ የሰጠኝ የላከኝ አብ ነው የእርሱም ትዕዛዝ የዘላለም ሕይወት እንደሆነ አውቃለሁ ስለዚህ እኔ የምናገረው አብ የነገረኝን ነው» የዮሐንስ ወንጌል ቀለል ባለ አማርኛ የተተረጎመ እትም እንዲሁም በተጨማሪ የዮሐንስ ወንጌል ይህንኑ ያስረዳናል በዚህ ዓለም ከራሱ ምንም ማድረግ እንደማይችል ከተናገረ ስለመጪው ዓለም አስመልከቶ በዘመኑ ትኖር የነበር አንዲት ሴት የሚችል ከሆነ እንዲፈጽምላት አንድን ነገር ጠይቃው ነበር በወቅቱ ምን ዓይነት መልስ እንደሰጣት መጽሐፍ ቅዱስ ሲናገር መቅ «በዚያን ጊዜ የዘብዴዎስ ልጆች እናት ከልጆቿ ጋር እየሰገደችና አንድ ነገር አየለመነች ወደ እርሱ ቀረበች አርሱም ምን ትፈልጊያለሽ። «አንድ ነን» የሚለው ቃል የአካል አንድነት አለመሆኑን ነው የሚያስረዳን መቅ «አንተ እንደ ላከኸኝ ዓለም ያምን ዘንድ አንተ አባት ሆይ በእኔ እንዳለህ እኔም በአንተ እነርሱም ደግሞ በእኛ አንድ ይሆኑ ዘንድ አለምናለሁ የዮሐንስ ወንጌል በዚህ አንቀጽ አምላከና ኢየሱስ አንድ አንደሆኑት ሁሱ ደቀ መዛሙርቶቹም አንደዚሁ አንድ እንዲሆኑ አምላኩን ለምኖላቸዋል ስለዚህ እንደ ከርስቲያኖች አምነት ደቀ መዛሙርቶችትም ከኢየሱስና ከእግዚአብሔር ጋር አንድ ስለሆኑ አነሱም መመለከ ነበረባቸው ምከንያቱም ከኢየሱስ ጋር አንድ ናቸውና ነገር ግን አሁንም የዮሐንስ ወንጌል የሚያሳየን የዓላማ አንድነት እንጂ የባህሪ አንድነት አይደለም የባህሪ አንድነት ነው ከተባለ ግን አስራ ሁለቱን ደቀመዛሙርት ጨምረን አስራ አምስት አምላኮችን ልናመልከ ነው ማለት ነው ሆኖም ግን እንደ አንዳንድ ከርስቲያኖች እምነት አንድነታቸው ኢየሱስ በዚህ ምድር በኖረበት ጊዜ ሳይሆን ወደ ሰማይ ካረገ በኋላ ነው የሚል አምነት አላቸው ይህም ቢሆን መረጃን በውስጡ ያላቀፈ አባባል ነው ምከንያቱም ኢየሱስና አግዚአብሔር በመጪው ዓለምም በተለያየ ስፍራ የተቀመጡ ከመሆኑም ጋር የተለያየ ድርሻ እንዳላቸው በመጽሐፍ ቅዱስ ውስጥ ሰፍሮ እናገኛለን መቅ «ጌታ ኢየሱስም ከእነርሱ ጋር ከተናገረ በኋላ ወደ ሰማይ አረገ በእግዚአብሔርም ቀኝ ተቀመጠ» የማርቆስ ወንጌል ኢየሱስ በአግዚአብሔር ቀኝ መቀመጡ ሁለት የተለያዩ አካል መሆናቸውን ያሳየናል ስለዚህ ጎን ለጎን የተቀመጡ ሁለት የተለያዩ አካሎችን እንዴት አንድ አካል ናቸው ማለት እንትላለን ድርሻቸውንም አስመልከቶ መጽሐፍ ቅዱስ እንዲህ ይላል መቅ «ስለዚህ በሰው ፊት ለሚመሰከርልኝ ሁሱ እኔ ደግሞ በሰማያት ባለው አባቴ ፊት አመሰከርለታለሁ» የማቴዎስ ወንጌል ኢየሱስ መስካሪ ከሆነ ፈራጅ ማን ሊሆን ነው። አላህ ሱወ እና አግዚአብሔርን በምናነጻጽርበት ጊዜ አላህ ሱወ የሙስሊሞች ፈጣሪ እግዚአብሔር ደግሞ የከርስቲያኖች ፈጣሪ ነው ለማለት አይደለም አምላከ አንድ ነው እርሱም አላህ ሱወ ነው ነገር ግን ወደ መጽሐፍ ቅዱስ ስንመለከት ስለ አምላከ የገለጸው አገላለጽ የአምላከን ትከከለኛ ማንነት በተዛባ መልኩ አስቀምጦታል ስለዚህ እምነትን በተመለከተ አንድ ሰው ያለበትን እምነት መርምሮ አላህን ሱወ ወይም እግዚአብሔር ትከክለኛውን የፈጣሪ ባህሪ የተላበሰው የትኛው እንደሆነ ካረጋገጠና ከመረመረ በኋላ አንዱን መርጦ መቀበል ግድ ይሆንበታል ስለዚህ ከርስቲያኖች እየተከተሉ ያለውን መጽሐፍ ቅዱስ መለስ ብለው መመርመር ይገባቸዋል ሊመለከ የሚገባው የመጽሐፍ ቅዱሱን እግዚአብሔር ወይስ የቅዱስ ቁርዓኑን አላህ ቅቁ «እርሱ አላህ ነው ያ ከእርሱ በቀር ሌላ አምላከ የሌለ ንጉሱ ከጉድለት ሁሉ የጠራው የሰላም ባለቤቱ ፀጥታን ሰጪው ባሮቹን ጠባቂው አሸናፊው ኃያሉ ኩሩው ነው አላህ ከሚያጋሩት ሁሉ ጠራ አልሀሽር ይሬ ሪ ያቅፉዕ ቋርዓ ዳና መዳኃፍ ቅፍዕ ብቸኛውና ኃያሉ አምላከ አላህ ለሰው ልጅ በዚህች ዓለም ላይ የሚያስፈልጉትን ነገሮች የፈጠረለትን ያህል የርሱ መንገድ ወደሆነው ወደ ቀጥተኛው መንገድ የሚመራውን ሰውም መርጦ ልኮለታል ይህ ጉዳይ አንደምናውቀው ሁሉ ለሰው ልጅ ከሚያስፈልጉት ነገሮች ሁሉ ዋነኛውና ቀዳሚው ነው በዚህም ምክንያት አላህ እርሱን ለማወቅ ከፍተኛ የሆነ ብቃት ያላቸውን ሰዎች ከሰው ዘር ውስጥ መረጣቸው እነፒህ ሰዎች የአላህ ነብያትና መልዕከተኞች በሁሉም ላይ የአላህ ሰላምና እዝነት ይኑር ብለን የምንጠራቸው ሰዎች ናቸው እና እነዚህ ሰዎች በአስልምና ምን ዓይነት ባሕሪ እንደተላበሱ አጠር አድርገን ለመዳሰስ እንሞከራለን መሳያ ፖታምዖን መጎ። ለኢየሱስ ወይም ለሙሐመድ ሰላም በሁለቱም ላይ ይሁን ለማን ነው የሚገባው የሚለውን ስናነጻጽር አንደ ከርስቲያኖች እምነት ኢየሱስ ስለ ዓለም ኃጢዓት ሞቷል ሙሴና ሙሐመድ ግን ስለ ዓለም ኃጢአት አልሞቱም አሁንም አንደ ከርስቲያኖች እምነት ኢየሱስ አምላከ ነው ሙሴና ሙሐመድ ግን አምላከ አይደሉም አወላለዳቸውን ያየን እንደሆነ ሙሴና ሙሐመድ ከእናትና ከአባት ሲሆን ኢየሱስ ግን ተአምራዊ በሆነ አፈጣጠር ከእናት ብቻ ነበር የቤተሰብ ሁኔታ ሙሴና ሙሐመድ ያገቡና የወለዱ ሲሆኑ ኢየሱስ ግን ሚስትም ልጅም አልነበረውም የሥራ ድርሻቸው ሙሴና ሙሐመድ ነብይና አስተዳዳሪ ሲሆኑ ኢየሱስ ግን ነብይ ብቻ ነበር በጎለማሳነታቸው ተገደው ስለመሰደዳቸው ሙሴ ወደ ሜዲያን ተሰደዋል ሙሐመድም ወደ መዲና ተሰደዋል ኢየሱስ ግን በጎልማሳነቱ ከእስራኤል አልወጣም ከፈጣሪ የወረደላቸውን መልዕከት በጽሑፍ ማስቀመጣቸው ሙሴ በሕይወት እያለ ኦሪትን ተውራትን በጽሑፍ አስቀምጠዋል ሙሐመድ በሕይወት እያሉ ቁርዓንን አስቀምጠዋል ኢየሱስ ግን ካረገ ከብዙ ዓመታት በኋላ ነው ወንጌል በጸሐፍያን የተጻፈው የትምህርታቸው ባህሪይ ሙሴና ሙሐመድ መንፈሳዊና ሕግነከ ሲሆን ኢየሱስ ግን ይበልጡን መንፈሳዊ ነበር አመራራቸው በሕዝብ ዘንድ የነበራቸው ተቀባይነት ሙሴና ሙሐመድ በመጀመሪያ ተቀባይነት አላገኙም ነበር በኋላ ግን ተቀባይነት አግኝተዋል ኢየሱስ ግን በአብዛኛው እስራኤላውያን ዘንድ ተቀባይነት አላገኙም ነበር በአጠቃላይ በጣም ብዙ አለመመሳሰልን በሙሴና በኢየሱስ መካከል እናገኛለን ነገር ግን ነብዩ ሙሐመድ ሲዐወ ከዚህ የተለየ ነው ለዚህም ነው ኢየሱስ ከእስራኤሎች ነብይ እንደማይነሳ በግልጽ የተናገረው መቅ «አላቸኋለሁ የአግዚአብሔር መንግስት ከእናንተ ትወሰዳለች ፍሬዋንም ለሚያደርግ ሕዝብ ትሰጣለች የማቴዎስ ወንጌል ይህ የሚያመለከተው የነብይነት ማዕረግ ከእስራኤላውያን አንደሚነጠቅና ለሌላ ሕዝብ እንደሚሰጥ ያመለከታል ስለዚህም ከአረቦች ሙሴን የሚመስል ነብይ እንደተላከ ቁርዓን ገልጾልናል ቅቁ «እኛ በናንተ ላይ መስካሪ መልከተኛን ወደናንተ ላከን ወደ ፈርዖን መልከተኛን እንደላከን» አልሙዘሚል ባ ጫ ምይጎሠ» አንዳንድ ከርስቲያኖች ይህ ትንቢት የተነገረው ለኢያሱ ነው ሲሉ ይደመጣል የትንቢቱ ቃል ግን «አስነሳላቸዋለሁ» ነው የሚለውና ይህም ወደፊት ለሚከሰት ድርጊት ነው የሚናገረው ኢያሱ ግን ይህ ትንቢት በተነገረበት ጊዜ በዘመኑ ነበር ስለዚህ ትንቢቱ ለኢያሱ ነው ብለን መናገር አንቸልም መ ሬቓፋም ፅሰጎዳፉ ጴዲደርጋሠ» ያ የሚነሳው ነብይ መለኮታዊ ራዕይ እየተገለጸለት እንጂ ከራሱ ከልብ ወለድ አይናገርም ይህን አስመልከቶ ቁርዓን ሲናገር አንዲህ ይላል ቅቁ «ነብያችሁ ሙሐመድ አልተሳሳተም አልጠመመም ከልብ ወለድም አይናገርም እርሱ ንግግሩ የሚወርድ ራዕይ እንጂ ሌላ አይደለም» አልነጅም ስለዚህ የአምላክን ቃል በአንደበታቸው እየተደረገላቸው ነበር የሚናገሩት ለምሳሌ ያህል ቅቁ «በል እርሱ አላህ አንድ ነው አላህ የሁሉ መጠጊያ ነው አልወለደም አልተወለደም ለርሱም አንድም ብጤ የለውም» አልኢኸላስ ዝ ይህ የቁርዓን ጥቅስ የወረደበት ምከንያት ሙሽሪኮች አጋሪዎች ወደ ነብዩ ሙሐመድ ሲዐወ መጡና እኛ በካዕባ ዙርያ ጣዖቶች አናመልካለን አንተ የምታመልከውን አምላከ ባሕሪ ግለጽልን አሏቸው በዚህን ጊዜ ይህ የቁርዓን አንቀጽ ወረደ አላህ አንድ መሆኑን እንዲናገሩ «በል» በሚለው ትዕዛዝ ታዘዙ ነብዩ ግን ለእነዚህ ሕዝቦች አላህ አንድ ነው» አላሏቸውም እሳቸው ያሉት «በል አላህ አንድ ነው» በማለት ነበር «በል» የሚለው ቃል ከአላህ ዘንድ ወደ ነብዩ ሲመጣ በትዕዛዝ መልከ ነበር ከነብዩ አንደበት ሲሰማ ደግሞ ማንን ለማዘዝ ነው። አለ ከሆነ መልስዎት ትንቢቱ መንፈስ ቅዱስን አይመለከትም መቅ «እኔ እውነት እነግራችኋለሁ እኔ እንድሄድ ይሻላችኋል አኔ ባልሄድ አጽናኙ ወደ እናንተ አይመጣምና እኔ ብሄድ ግን አርሱን እልከላችኋለሁ የዮሐንስ ወንጌል ስለዚህ የዮሐንስ ወንጌል ካ ነብዩ ሙሐመድ ሲዐወ እንጂ መንፈስ ቅዱስን አያመላከትም ስለዚህ ማጠናከሪያ የሚሆን አላህ ሱወ ስለ ኢየሱስ ምስከርነት በቅዱስ ቁርዓን እንዲህ ይላል ቅቁ «የመርየም ልጅ ዒሳም የአስራኤል ልጆች ሆይ እኔ ከተውራት በፊት ያለውን የማረጋግጥና ከኔ በኋላ በሚመጣው መልከተኛ ስሙ አሕመድ በኾነው የማበስር ስኾን ወደናንተ የተላከሁ የአላህ መልከተኛ ነኝ ባለ ጊዜ አስታውስ በግልጽ ታምራቶች በመጣቸው ጊዜ ይህ ግልጽ ድግምት ነው አሉ አልሶፍ መቅ «የአውነት መንፈስ በመጣ ጊዜ ወደ እውነት ሁሉ ይመራችኋል የሚሰማውን ሁሉ ይናገራል እንጂ ከራሱ አይናገርም የሚመጣውንም ይነግራትኋል የዮሐንስ ወንጌል ፍሩ ከላይ የተጠቀሰው አንቀጽ የዮሐንስ ወንጌል ላይ «የሚሰማውን ሁሉ ይናገራል እንጂ ከራሱ አይናገርምሄ አንደ ከርስቲያኖች አስተምህሮ ያ የሚመጣው የእውነት መንፈስ «መንፈስ ቅዱስ» ነው የሚል እምነት አላቸው በሥላሴ አስተምህሯቸው ውስጥ በእግዚአብሔር ዘንድ ሦስት አካላት አንዳለ ስማቸው አብ ወልድ እና መንፈስ ቅዱስ መሆናቸውን ይገልጣሉ ወልድ ኢየሱስ ከአብ እግዚአብሔር ጋር እኩል ሥልጣን አለው ከተባለ እንዲሁም መንፈስ ቅዱስ ከእነዚህ አካላት ጋር ማለትም ከአብና ከወልድ የማያንስ በመለኮት በከብርና በሥልጣን እኩል ነው የሚል እምነት አላቸው ስለዚህ በወል መጠሪያ አምላከ ናቸው ማለት ነው ታዲያ ይህ የአውነት መንፈስ የሰማውን እንጂ ከራሱ የማይናገር ከሆነ አምላከ ከማን የሰማውን ነው የሚናገረው። አላህ ለእናንተ ሐይማኖትን መረጠ ስለዚህ እናንተ እስላሞች ሆናችሁ እንጂ አትሙቱ አላቸው አልበቀራ አላህ ኢብራሒምና ልጆቹ እሱ የመረጠውን ሐይማኖት አጥብቀው እንዲይዙና በዛው ሐይማኖት ላይ እንዲሞቱ ነበር ያዘዛቸው ነገር ግን መጽሐፍ ቅዱስን የተመለከትን እንደሆነ አንድም ቦታ ላይ አብረሃምና ሌሎች ነብያት ከርስቲያን ነበሩ የሚል አናገኝም ሌላው ቀርቶ ኢየሱስ አራሱ ከርስቲያን ነበር የሚል ማስረጃ አልነበረም በርሱ ዘመን ከርስትና የሚባል እምነት አልነበረምና መቅ «በርናባስም ሳውልን ሊፈልግ ወደ ጠርሴስ ወጣ ባገኘውም ጊዜ ወደ አንዖኪያ አመጣው በቤተ ከርስቲያንም አንድ ዓመት ሙሉ ተሰበሰቡ ብዙ ሕዝብንም አስተማሩ ደቀ መዛሙርትም መጀመሪያ በአንዖኪያ ከርስቲያን ተባሉ» የሐዋርያት ሥራ አንቀፁ እንደሚያስረዳን ከርስትና የተጀመረው በአንፆኪያ ግሪክ መሆኑንና ጀማሪዎቹም ባርናባስና ሳኦል ጳውሎስ እንደነበሩ ነው ጳውሎስ ደግሞ በኢየሱስ ዘመን ያልነበረ ሰው ነው እነ ጳውሎስ በራሳቸው ዘመን የፈጠሩትን እምነት የኢየሱስ አምነት ነው ብለን መናገር አንችልም ስለዚህ የከርስትና እምነት የነ ጳውሎስ እምነት አንጂ የኢየሱስ እምነት አንዳልሆነ ግልጽ ነው ወደ ቁርዓን መለስ ስንል እስልምና ስያሜውን ያገኘው ከአላህ ነው እንጂ ከማንም አልነበረም ቅቁ «አላህ ዘንድ የተወደደ ሃይማኖት እስልምና ብቻ ነው አነዚያ መጽሐፉን የተሰጡት ሰዎች በመካከላቸው ላለው ምቀኝነት ዕውቀቱ ከመጣላቸው በኋላ እንጅ አልተለያዩም በአላህ አንቀፆች የሚከድ አላህ ምርመራው ፈጣን ነው አሊዒምራን እስልምና አንደ ሌሎቹ እምነት ሰው የፈጠረው ሐይማኖት አለመሆኑን አላህ ሱወ ገልፆልናል በእስልምና ውስጥም እንከን እንደሌለበት አና ሙሉ የሆነ ሐይማኖት አንደሆነ መስከሮላቸዋል ቅቁ ፈዛሬ ሐይማኖታችሁን ለናንተ ሞላሁላቸሁ ፀጋዬንም በናንተ ላይ ፈጸምኩ ለእናንተም እስልምናን ከሐይማኖት በኩል ወደድኩ» አልማኢዳህ እንዲሁም ከአስልምና ውጪ ስላሉት ሐይማኖት አላህ ሱወ ሲናገር ቅቁ «ከእስልምና ሌላ ሐይማኖትን የሚፈልግ ሰው ፈጽሞ ከርሱ ተቀባይነት የለውም እርሱም በመጨረሻይቱ ዓለም ከከሳሪዎች ነው» አሊዒምራን ፉዕ ረን ቦግቃሳ ነጋፇ በዓለማችን አጅግ በጣም ብዙ የተለያዩ እምነቶች እንዳሉ እርግጥ ነው ይሁን አንጂ አብዛኛዎቹ የራሳቸው መመሪያ የሆነ መለኮታዊ መጽሐፍ አላቸው ማለት አያስደፍርም ከብዙ ጥቂቶቹ የራሳቸውንም ሆነ ከአምላከ የመጡትን መጽሐፍት ይዘው ሲመሩበት ይስተዋላል እንዲሁም የእያንዳንዱ እምነት ተከታዮች የእምነታቸውን ትከከለኛነት ሲመሰከሩና ሌሎቹ የእምነት ጎዳናዎች የተሳሳቱ እንደሆኑ ያምናሉ እውነተኛውን ለማወቅ ግን ሁሉንም ማየትና ከግንዛቤ ውስጥ ማስገባት ወሳኝ ነው ከርስቲያኖች መጽሐፍ ቅዱስን «የአምላከ ቃል» ነው የሚል እምነት ሲኖራቸው በተቃራኒው ቅዱስ ቁርዓንን የአምላከ ቃል እንዳልሆነ ያምናሉ እንዲሁም ሙስሊሞቸ መጽሐፍ ቅዱስ ሙሉ በሙሉ የአምላከ ቃል አይደለም የሚል እምነት ባይኖራቸውም አላህ ሱወ በቅዱስ ቁርዓን በተናገረው መሰረት ተበርዚል ተከልሷል የሚል እምነት አላቸው ምከንያቱም እንደ መለኮታዊ መጽሐፍትነቱ እርስ በርስ መጋጨቱ በሐሳብ አንዱ ከአንዱ ጋር መቃረኑ በሌላም በኩል አፀያፊና የሰው ልጅ አዕምሮ ሲቀበላቸው የማይችሉትን አንቀፆች መያዙ እና የመሳሰሉትን ማካተቱ ነው እና በዘመናችን ያለው ብቸኛ የሰው ልጅ መመሪያ ሊሆን የሚቸለውን የአላህ ቃል» ቅዱስ ቁርዓን ብቻ ነው የሚል አቋም አላቸው እንግዲህ ከላይ የጠቀስናቸው ነጥቦች በየትኛው መጽሐፍ ላይ ለመከሰታቸው ሁለቱንም መጽሐፍት ማገላበጥ ግድ ይሆንብናል በመጀመሪያ ቅዱስ ቁርዓን አስቀድመን እንመልከት ፅማ ቦሥወረያ ያያ ቅቁ «እርሱም ቁርዓን በእርግጥ ከአለማት ጌታ የተወረደ ነው» አልሹዓራ ቅቁ «ከዓለማት ጌታ የተወረደ ነው በዚህ ንግግር አናንተ ቸልተኞች ናችሁን። ሁሉም ከርስቲያኖች የሚሰጡት መልስ አንድ ነው እርሱም «የእግዚአብሔር ቃል» ነው የሚል ነው በአሁኑ ወቅት በዓለማችን ከ ዓይነት በላይ የመጽሐፍ ቅዱስ ቅጂዎች ይገኛሉ ከነዚህ ከ በላይ ቅጂዎች ትከከለኛው «የእግዚአብሔር ቃል» የትኛው ይሆን ከአማርኛ ትርጉሞች ውጪ ያሉትን መጽሐፍ ቅዱሳት እንተወውና በሐገራችን ያሉትን እንኳ ስንመለከት ከፊሉ የከርስትና እምነት ተከታዮች መጽሐፍ ቅዱስን የሚያምኑበት ሰማንያ አሐዱን ሲሆን ከፊሎቹ የከርስትና እምነት ተከታዮች ደግሞ ሰማንያ አሐዱን አይቀበሉም ቱንና ቱን ብቻ ነው የሚቀበሉት ከዚህ አንጻር እንኳን ብናይ የእግዚአብሔር ቃል የትኛው ነው ወይም በነዚህ መጽሐፍት መካከል የአስራ አምስት መጽሐፍት ልዩነት አለው ሰማንያ አሐዱን የእግዚአብሔር ቃል ነው ብለው የሚቀበሉት አስራ አምስቱን ማለትም የቀኖና» ዲዩትሮካኖኒካል መጽሐፍ የእግዚአብሔር ቃል ነው ካሉ ማስረጃ ሊኖራቸው ይገባል እንዲሁም ስድሳ ስድስቱን የሚቀበሉት የአግዚአብሔር ቃል ለመሆኑ ማስረጃና ቱ የቀኖና መጽሐፍት የእግዚአብሔር ቃል ላለመሆናቸው ማስረጃ ማቅረብ ይጠበቅባቸዋል ምከንያቱም ያለንበት «የተዓምር ዘመን» ሳይሆን «የማስረጃ ዘመን» ነውና መጽሐፍ ቅዱስን በሦስት መልኩ እንከፍለዋለን ያምብሇቋ ቃ መቅ «እስራኤል ሆይ ስማ አምላካችን እግዚአብሔር አንድ እግዚአብሔር ነው አንተም አምላከህን እግዚአብሔርን በፍፁም ልብህ በፍፁምም ነፍስህ በፍፁምም ኃይልህ ውደድ» ኦሪት ዘዳግም ዕሬጦቃሳ መቅ «ኢየሱስም መልሶ እንዲህ አለው ከትዕዛዛቱ ሁሉ ፊተኛይቱ እስራኤል ሆይ ስማ ጌታ አማላካችን አንድ ጌታ ነው አንተም በፍፁም ልብህ በፍፁምም ነፍስህ በፍፁምም አሳብህ በፍፁምም ኃይልህ ጌታ አምላከህን ውደድ የምትል ናት የማርቆስ ወንጌል ያያራስሷዎቻ ጋጃቃሳ መቅ «ከእኔ ጋር ያሉት ሁሉ ሰላምታ ያቀርቡልሃል በአምነት ለሚወዱን ሰላምታ አቅርብልን ወደ ቲቶ በተለያዩ የከርስትና እምነት ዘርፎች መጽሐፍ ቅዱስ ያለ ጥርጥር «የአምላከ ቃል» ለመሆኑ እንደ ዋቢ መረጃ አድርገው የሚያቀርቡት አንቀጽ አለ መቅ «ቅዱሳን ሰዎች በመንፈስ ቅዱስ ተነድተው ተናገሩት ኛ ጴጥሮስ የሚለውን አንቀጽ እንደ ማስረጃ በመጥቀስ መጽሐፍ ቅዱስ «የአምላከ ቃል» መሆኑን ለማስረዳት ይሞከራሉ ይህ ግን ትልቅ ስህተት መሆኑን ልንጠቁማቸው እንወዳለን ምክንያቱም አንቀጹ የሚለው እንዲህ ነውና መቅ «ትንቢት ከቶ በሰው ፈቃድ አልመጣምና ዳሩ ግን በእግዚአብሔር ተልከው ቅዱሳን ሰዎች በመንፈስ ቅዱስ ተነድተው ተናገሩት ኛ ጴጥሮስ ይህ አንቀጽ የሚናገረው ከመጽሐፍ ቅዱስ አካል አንዱ ስለሆነው «ትንቢት» እንጂ ስለ ጠቅላላው መጽሐፍ አይደለም ምከንያቱም ትንቢት የመጽሐፍ ቅዱስ አንዱ አካል ነው መጽሐፍ ቅዱስ ግን ከመጀመሪያው እስከ መጨረሻው የትንቢት ቃል አይደለም በተጨማሪም ይህንኑ ትንቢት እንኳን ቢሆን «ቅዱሳን ሰዎች በመንፈስ ቅዱስ ተነድተው ተናገሩት» አንጂ «ፃፉት» አይልም መፃፍና መናገር ደግሞ የተለያዩ ነገሮች ናቸው ስለሆነም ይህ አንቀጽ መጽሐፍ ቅዱስ የአምላከ ቃል ለመሆኑ እንደ በቂ መረጃ ሆኖ ሊቀርብ መቻሉ አጠያያቂ ነው ው ማሪዖጎ ወታ ድፎሥሷያ በማቴዎስ ወንጌል መቅ «ኢየሱስም ከዚያ አልፎ በመቅረጫው ተቀምጦ የነበረ ማቴዎስ የሚባል አንድ ሰው አየና ተከተለኝ አለው ተነስቶም ተከተለው የማቴዎስ ወንጌል የማቴዎስ ወንጌልን ቀራጩ ማቴዎስ እንደፃፈው ነው የሚነገረው ነገር ግን ከላይ የተጠቀሰውን አንቀጽ የማቴዎስ ወንጌል የተመለከትነው ከሆነ ማቴዎስ እየተረከ ያለው ስለ ኢየሱስና ቀራጩ ማቴዎስ ስለተባለው ሰው ነው እና ማቴዎስ የፃፈው ስለሌላ ሰው ነው የሚመስለው ይህን አንቀጽ ሲጽፈው በራሱ አስታኮ መፃፍ ነበረበት ምከንያቱም ኢየሱስ እያናገረ ያለው የዚህን ወንጌል ፀሐፊ እራሱን ማቴዎስን እንጂ ሌላ ሰውን አይደለምና ስለዚህ ማቴዎስ ይህን አንቀጽ ሲጽፍ «ኢየሱስም ከዚያ አልፎ በመቅረጫው ተቀምጦ የነበረ ማቴዎስ የሚባል አንድ ሰው አየና ተከተለኝ አለው ነተስቶም ተከተለው» በማለት ፈንታ «ኢየሱስም ከዚያ አልፎ በመቅረጫው ተቀምጩ ሳለ አየኝና ተከተለኝ አለኝ ተነስቼም ተከተልኩት ብሎ መፃፍ ነበረበት ያለበለዚያ ግን ይህን አንቀጽ ማቴዎስ ጽፎታል ማለት አያስደፍርም ሌላ ሰው የፃፈው ነው የሚመስለው ይኮዳጎ ወ ጉሪ መቅ «የተከበርህ ቴዎፍሎስ ሆይ ከመጀመሪያው በዓይን ያዩትና የቃሉ አገልጋዮች የሆኑት እንዳስተላለፉልን በኛ ዘመን ስለ ተፈፀመው ነገር ብዙዎች ታሪከን በየተራው ለማዘጋጀት ስለ ሞከሩ እኔ ደግሞ ስለተማርኸው ቃል እርግጡን እንድታውቅ በጥንቃቄ ሁሉን ከመጀመሪያው ተከትዬ በየተራው ልጽፍልህ መልካም ሆኖ ታየኝ ሉቃስ ወንጌል ከዚህ አንቀጽ ሦስት ነጥቦችን እናገኛለን ፍሩ ሉቃስ «በዓይን ያዩ ሰዎች እንዳስተላለፉልን» ማለቱ እሱ የዓይን ምስከር አንዳልነበረ ፍሩ ወንጌሉንም መጽሐፉንም ለመፃፍ መንፈስ ቅዱስ ተገለጠልኝ ወይም ከአምላክ ዘንድ ታዝዢ ጻፍኩት ሳይሆን ያለው «መልካም ሆኖ ስለታየኝ ልጽፍልህ» ነበረ ያለው ሩፍ መልዕከቱ ለቅርብ ወዳጁ ቴዎፍሎስ እንጂ ለዓለም አለመሆኑ ስለዚህ ከላይ ባየነው መሰረት የሉቃስ ወንጌል የአምላክ ቃል ነው ለማለት አያስደፍርም እንዲሁም ጳውሎስ በመልዕከቶቹ ላይ የሚከተሉትን አንቀፆች አስፍሯል መቅ «እንዲሁም እያፈቀርናችሁ የእግዚአብሔርን ወንጌል ለማካፈል ብቻ ሳይሆን የገዛ ነፍሳቸንን ደግሞ አናካፍላችሁ ዘንድ በጎ ፈቃዳችን ነበር ለእኛ የተወደዳቸሁ ሆናችሁ ነበርና» ኛ ተሰሎንቄ በማለት ጳውሎስ ከአምላክ ዘንድ የተገለጠለትን መለኮታዊ ራዕይ መሆኑ ቀርቶ የራሱን ፍላጎትና ስሜት ከአምላከ ቃል ጋር አጣምሮ ለመናገር እንደሚፈልግ እንረዳለን እንዲሁም በሌላ ቦታ ቃሉ የአምላክ ሳይሆን የሱ እንደሆነ በግልጽ አስቀምጧል መቅ «ሌሎችንም እኔ አላለሁ ጌታም አይደለም» ኛ ቆሮንጦስ እዚህ ላይ ሁላችንም የምንዳረው «ሌሎችንም እኔ እላለሁ ጌታም አይደለም» ማለት ከፈጣሪ ቃል ውጭ የራሱን መናገሩን ነው የሚገልፀው ታድያ ይህን እንዴት የፈጣሪ ቃል ነው ብለን ልናምን አንችላለን። እዚህ ላይ ሁለት አማራጮች አሉ ኛው መጽሐፍ ቅዱስ የሚናገረው ትከከል ነው ካልን መጽሐፍ ቅዱስ አምላከ ሚስት ማግባቱን ስለተናገረ አሜን ብለን መቀበል አለብን ኛው እግዚአብሔር አላገባም የምንል ከሆነ መጽሐፍ ቅዱስ አግብቷል ስለሚለን አንቀጹ «የአምላከ ቃል» አለመሆኑን ይጠቁመናል መቅ «የእግዚአብሔር ቃል ወደ እኔ አንዲህ ሲል መጣ ሰው ልጅ ሆይ። ታቧፖዲጸደዔሳዱ «የኢዩኤል ትንቢትፁ ኢዩኤል የተናገረውን ትንቢት የያዘ መጽሐፍ የተጻፈበትን ዘመን ለማረጋገጥ አልተቻለም ኢዩኤል ትንቢት የተናገረው ከአሞጽ በፊት ነው የሚሉ ሊቃውንት አሉ ከሚልኪያስ በኋላ ትንቢት የተናገረ የመጨረሻ ነብይ ነበረ የሚሉም አሉ ትንቢቱ የተነገረው በኢየሩሳሌም ይመስላል» ምንጭ የመጽሐፍ ቅዱስ መዝገበ ቃላት ፇጩደያጾ «የአብድዩ ትንቢትቡ አብድዩ በኤዶምያስ ላይ ስለሚመጣው ፍርድ ተነበየ ይህም የይሁዳ የመከር ቀን የናቡከደነዖር ሰራዊት ኢየሩሳሌምን ያቃጠለበት ቀን ይመስላል በዚህ ምከንያት አብድዩ ትንቢቱን የተናገረው ከዚያ ጊዜ በኋላ አንደ ነበር ይገመታል ምንጭ የመጽሐፍ ቅዱስ መዝገበ ቃላት ፇፇ ምዮ« «የዮናስ ትንቢት በሌሎች የትንቢት መጽሐፍት የሚገኘው ዋና ሐሳብ የትንቢት መልዕከት የሚገልጽ ሲሆን በዚህ መጽሐፍ ግን የሚበልጠው ከፍል ስለ ራሱ ስለነብዩ የሚተርከ ነው መጽሐፉን የጻፈው ዮናስ ራሱ መሆኑ አልተገለጠም ነገር ግን ሌላ ሰው ከሌላ ሰው አፍ ሰምቶ የጻፈው ይመስላል ምንጭ የመጽሐፍ ቅዱስ መዝገበ ቃላት ቃፖዜረምፅን «ሰቆቃው ኤርሚያስ ሰቆቃው ማለት ሙሾ ልቅሶ ማለት ነው ጸሐፊው ኤርሚያስ መሆኑን አለመሆኑ አልተረጋገጠም ይሁን እንጂ ብዙ ሊቃውንት ኤርምያስ ነው ይላሉ በመጽሐፉ ውስጥ የጸሐፊው ስም አይገኝም እንዲሁም በዕብራይስጥ በመጽሐፉ አርእስት የኤርምያስ ስም አልተጠቀሰም ሆኖም ጸሐፊው እንደ ኤርምያስ ኢየሩሳሌምን የሚወድ ውድቀቷን አይቶ ያዘነና ከስቃይዋ የተካፈለ ሰው መሆኑ አያጠራጥርም» ምንጭ የመጽሐፍ ቅዱስ መዝገበ ቃላት ያጋ ወሠ «የማቴዎስ ወንጌል እንደ ጥንት ቤክ ትውፊት የመጀመሪያውን ወንጌል የጻፈው ማቴዎስ ነው የማቴዎስ ወንጌል የተጻፈባቸው ዘመናት በብዙ ሊቃውንት የተለያዩ እንደሆኑ ቢጠቀስም አንዳንዶች ማቴዎስ ወንጌሉን የጻፈው ከ ዓም በፊት እንደሆነ ሲያመላከቱ ሌሎች ግን ጸሐፊው የማርቆስን ወንጌል ተመልከቶ ኢየሩሳሌም ከወደቀትበት ከ ዓም በኋላ እንዳዘጋጀው ይናገራሉ ምንጭ የመጽሐፍ ቅዱስ መዝገበ ቃላት ዖማርጸጎ ወ «የማርቆስ ወንጌል ጸሐፊው ማርቆስ የተባለው ዮሐንስ ነው የቀደሙት የቤክ አባቶች ይህ ወንጌል ለሮማውያን በ ዓም ገደማ በሮም ሳይጻፍ እንዳልቀረ ጠቁመዋል ምንጭ የመጽሐፍ ቅዱስ መዝገበ ቃላት ይቴዳጎ ወ «የሉቃስ ወንጌል ሉቃስ ወዳጁ ለሆነው ቴዎፍሎስ በአክብሮት ሲጽፍ ያላያቸውን ነገሮች ካዩአቸው የዓይን ምስከሮች አረጋግጦ በብዙ ጥንቃቄ ተርኳል የአጻጻፉም ዘዴ የተማረና በድርሰት ልዩ ሙያ ሰው መሆኑን ያሳያል ሉቃ ካ ሒሥ ዛ ሉቃስ የጻፈው ታሪከ የአርኬኦሎጂ ምርመራ ትከክለኛ መሆኑን ያሳያል ጳውሎስ በሮም ታስሮ ሳለ «የሐዋርያት ሥራ» በ ዓም ገደማ ከጻፈው ወንጌሉን ደግሞ ከዚህ በፊት በ ዓም ገደማ የጻፈ ይመስላል ምንጭ የመጽሐፍ ቅዱስ መዝገበ ቃላት ያነኃንያ ወ «የዮሐንስ ወንጌልፁ ስሙ በዚህ ወንጌል ባይጠቀስም «ኢየሱስ ይወደው የነበረው ደቀ መዝሙር» ሐዋርያው ዮሐንስ እንደሆነ ይታወቃል ይህን ወንጌል ሲጽፍ በመጀመሪያ በየትኛው ቀንና ሰዓት ከኢየሱስ ጋር አንደተገናኘ አንደዚሁም በስንት ሰዓት ከስተቶች እንደተፈጸሙ ይመዘግባል ዐ አንዳንዶች ከ ዓም በኋላ ሌሎች ደግሞ ኢየሩሳሌም ከወደቀትበት ከዐ ዓም በፊት ወንጌሱ እንደተጻፈ ይገምታሉ ምንጭ የመጽሐፍ ቅዱስ መዝገበ ቃላት ይዋረያኦ ሥሯ «የሐዋርያት ሥራ «የሐዋርያት ሥራ» ጳውሎስ ፍርድን ሲጠብቅ ሳለ በ ዓም ገደማ እንደተጻፈ ይገመታል ምንጭ የመጽሐፍ ቅዱስ መዝገበ ቃላት ደዖርመያድጾ «የያሻር መጽሐፍ በዚህ መጽሐፍ ልዩ ልዩ የአስራኤል ታሪከ መዝሙርና ቅኔ የተጻፈ ይመስላል ይህ መጽሐፍና የጦርነት መጽሐፍ አንድ ይሆን ይሆናል መጽሐፉ በሰለሞን ዘመን የተጻፈ ይመስላል በኋላ ግን ጠፋ» ምንጭ የመጽሐፍ ቅዱስ መዝገበ ቃላት ሩ ይህ የያሻር መጽሐፍ በዘመናችን መጽሐፍ ቅዱስ ቅጂ ውስጥ አይገኝም ከመጽሐፉ ውስጥ እንዲወገድ ተደርጓል ዖይፉዕ ቋረንና ቦያመድሐፍ ዎዶሪዕ ሰይኑኦ መቅ እግዚአብሔር ሰማይንና ምድርን በስድስት ቀን ስለፈጠረ በሰባተኛው ቀን ስለ አረፈና ስለ ተነፈሰ» ኦሪት ዘጸአት ቅቁ «ሰማያትንና ምድርን በመካከላቸው ያለውንም ሁሉ በስድስት ቀናት ውስጥ በእርግጥ ፈጠርን ድካምም ምንም አልነካንም» ቃፍ ችቾችቾችች መቅ «እግዚአብሔርም አለ ሰውን በመልካችን እንደ ምሳሌአችን እንፍጠር» ኦሪት ዘፍጥረት ቅቁ «የሚመስለው ምንም ነገር የለም እርሱም ሰሚው ተመልካቹ ነው አልሹራ ክ ቅቁ «አልወለደም አልተወለደምም ለርሱም አንድም ቢጤ የለውም» አልኢኸላስ ዝ ችቾችቾችች መቆቅ «አቤቱ እስከ መቼ ፈፅመህ ትረሳኛለህ። አንተ በመጀመሪያ ምድርን መሰረትህ ሰማያት የእጅህ ሥራ ናቸው አነርሱ ሁሉ ይጠፋሉ አንተ ግን ትኖራለህ እነርሱ ሁሉ እንደ ልብስ ያረጃሉ ወደ ዕብራዊያን ቫክ ቀለል ባለ አማርኛ የተተረጎመ የታረመ እትም መቅ «አንተ ከጥንት ምድርን መሰረትህ ሰማያትም የእጅህ ሥራ ናቸው እነርሱ ይጠፋሉ አንተ ግን ትኖራለህ እነርሱ እንደ ልብስ ያረጃሉ አንደ መጎናጸፊያ ትለውጣቸዋለህ ይወገዱማል መዝሙረ ዳዊት ቀለል ባለ አማርኛ የተተረጎመ የታረመ እትም በተቃራኒው ምድር ለዘላለም አንደምትኖር እንዲሁ ከመጽሐፍ ቅዱስ እናነባለን መቅ «በዚያም በሰማይ ያለውን ቤቱን የምትመስለውን መቅደሱን ሰራ ለዘለዓለም የምትኖርና እንደ ምድር የጸናች አደረጋት መዝሙረ ዳዊት ቀለል ባለ አማርኛ የተተረጎመ የታረመ አትም መቅ «ትውልድ አልፎ ትውልድ ይተካል ምድር ግን ላትለወጥ ለዘላለሙ ጸንታ ትኖራለች መጽሐፈ መከብብ ቀለል ባለ አማርኛ የተተረጎመ የታረመ እትም ፖሥሮሆሮጠዩጋፉ ወፀሰጎ ድያፐጳሳታሳ ምያዖ መቅ «በአልጋዬ ላይ ተኝቼ ሳለ አንድ ትልቅ ዛፍ በምድር መካከል በቅሎ በራዕይ አየሁ ይህም ዛፍ ጫፉ ወደ ሰማይ እስከሚደርስና በዓለም ዙርያ ያሉ ሰዎች ሁሉ ሊያዩት እስከሚችሉ ድረስ አደገም ጠነከረም ትንቢተ ዳንኤል ባ ቀለል ባለ አማርኛ የተተረጎመ የታረመ እትም ፍሩ ይህ ዛፍ በዓለም ዙርያ ያሉ ሰዎች ሁሉ ሲያዩት የሚችሉት ምድራችን ዝርግ ጠፍጣፋ የሆነች እንደሆነ ብቻ ነው አባባሉ ከእውነት የራቀ ቢሆንም መቅ «እንደገናም ዲያቢሎስ ኢየሱስን በጣም ከፍ ወዳለ ተራራ ላይ አውጥቶ የዓለምን መንግስታት ሁሉ ከነከብራቸው አሳየውና ተደፍተህ ብትሰግድልኝ ይህን ሁሉ እሰጥሃለሁ አለው» የማቴዎስ ወንጌል ቀለል ባለ አማርኛ የተተረጎመ የታረመ እትም ተጨማሪ የሉቃስ ወንጌል ፍሩ ከዚህ አንቀጽ አንደምንረዳው የዓለምን መንግስት ለማየት ከፍ ወዳለ ተራራ መውጣት የሚያስፈልግ ከሆነ ምድር የግድ ጠፍጣፋ መሆን አለባት እንደ ቅዱስ መጽሐፉ አስተምህሮ በኛው ከፍለ ዘመን ዩዩርህ የተባለው ሳይንቲስት «ኮዩካርህ ሂከዩዐየን» ይዞ ብቅ አለ በኋላም ዛቨርፀክከገር ሂከዐርን» ተባለ ይህም በጥናቱ ምድር መሬት የፀሐይ ዐፐ ጠገ እንዳልሆነች ተገለጸ በኋላም ጋሊሊዮ ትከከል አንደሆነ አረጋገጠ ያም ምድር በፀሐይ ዙርያ እንደምትዞርና መሬት ጠፍጣፋ ሳትሆን ድቡልቡል ሞላላ እንደሆነች ገለጸ ይህም አባባሉ በሮማ ካቶሊኮች ፍርድ ቤት ተፈርዶበት እስር ቤት ሳለ ሕይወቱ ልታልፍ በቅታለች ስለዚህ የመጽሐፍ ቅዱሱ ምድር ጠፍጣፋ ናት የሚለው ግንዛቤ በሳይንስ ተቀባይነት አላገኘም ሪፅሟርናምሥሮርምዎ ያውፖ መቆቅ «አርሱ በሚገስጻቸው ጊዜ የሰማይ አዕማድ በድንጋጤ ይናወጣሉ» መጽሐፈ ኢየብ ክ ቀለል ባለ አማርኛ የተተረጎመ የታረመ እትም መቅ «ምድር ስትናወጥ በውስጧ ያሉትም ሕያዋን ፍጥረቶች ቢንቀጠቀጡም እንኳ እኔ የምድርን መሰረት አፀናለሁ መዝሙረ ዳዊት ቀለል ባለ አማርኛ የተተረጎመ የታረመ እትም እዚህ ላይ ቁርዓን ያለውን ሳንጠቅስ አናልፍም ቅቁ «ሰማያትን ያለምታዩዋት አዕማድ ምሰሶዎች ፈጠረ በምድርም ውስጥ በናንተ እንዳታረገርግ ተራራዎችን ጣለ በርሷም ላይ ከተንቀሳቃሽ ሁሉ በተነ ከሰማይ ውኃን አወረድን በርሷም ውስጥ ከመልካም ዓይነቶች አበቀልን ሉቅማን ባ ቅቁ «አላህ ያ ሰማያትን የምታዩዋት አዕማድ ሳትኖር ያነሳት ከዚያም በዐርሹ ዙፋን ላይ ስልጣኑ የተደላደለ ፀሐይንና ጨረቃንም የገራ ነው ሁሉም ለተወሰነ ጊዜ ይሮጣሉ » አልረዕድ ሩ የዘመናችን ሳይንስ ልከ እንደ ቁርዓኑ ሰማይ ያለ ምንም ምሰሶ እንደተፈጠረች ነው የሚያምኑት ዐ ምርሂ ሪታጋፇ። ለአስራኤሎች ብቻ መቅ እርሱም መልሶ ከእስራኤል ቤት ለጠፉ በጎች በቀር አልተላከሁም አለ የማቴዎስ ወንጌል ሐ ለወቃታፇም ሯ ማለቱ እርሱ ራሱ ሳይሆን እውነት የሚናገረው «ቃል» አውነት መሆኑን ነው መቅ «ነገር ግን ከእግዚአብሔር የሰማሁትን እውነት የነገርኋቸውን ሰው ልትገድሉኝ ትፈልጋላችሁ» የዮሐንስ ወንጌል ጫ ሕጠይመጋም ቱቀቻ የሚያመላከተው ኢየሱስ አንድ ወደ ሆነው አምላከ የሚወስደን የሚያመላከተን መልዕከተኛ መሆኑን መቅ «እውነተኛ አምላክ ብቻ የሆንህ አንተን የላኸውንም ኢየሱስ ከርስቶስን ያውቁ ዘንድ ይህች የዘላለም ሕይወት ናት የዮሐንስ ወንጌል ማጠፈሇ አላህ ሱወ ለእነዚያ ላመኑት ምእመናን በቅዱስ ቁርዓኑ እንዲህ በማለት ቃል ገብቶላቸዋል ቅቁ «እነዚያ ጌታችን አላህ ነው ያሱ ከዚያም ቀጥ ያሱ አትፍሩ አትዘኑም በዚያችም ተስፋ ቃል ትደረግላችሁ በነበራችሁት ገነት ተበሰሩ በማለት በነሱ ላይ መላዕከት ይወርዳሉ አኛ በቅርቢቱም ሕይወት በመጨረሻይቱም ረዳቶቻችሁ ነን።

• N.B. This Summary is Very Experimental!! based on the following scripts from:
  • https://github.com/millzon/textSummarizer-am
  • https://github.com/icoxfog417/awesome-text-summarization#motivation